Хүнд суртал учруулсан мэдээллийг устгах эсвэл IP хаягийг ил болгох хүсэлтийг гэмт хэргийн үйлдэгчид хэзээ мэдэрч болох вэ?

2ちゃんねる болон 5ちゃんねる-ийн өнгөрсөн логууд, Амебло дээрхи блог нийтлэлүүд зэрэг, сөрөг дүгнэлтэд хамаарах мэтээр оруулсан бичлэгүүдийг устгах, бичигчийг тодорхойлох үед “устгах, бичигчийг тодорхойлох ажиллагаа эхэлсэн нь бичлэгийг оруулсан гэмт хэргийн этгээдэд ил болох уу” гэдэг асуудал нь олон хүний санааг зовоож байна уу гэж бодож байна уу.

Эерэг хандлагаар хэлбэл, хуульчийн тусламжтайгаар ийм процедурыг гүйцэтгэж байгаа бөгөөд “үнэнч шударга байдал” нь гэмт хэргийн этгээдэд илэрхийлэгдвэл, тэр этгээд сөрөг дүгнэлтэд хамаарах бичлэгээ зогсоох магадлалтай.

Сөрөг хандлагаар хэлбэл, ийм процедурын явцад, гэмт хэргийн этгээд өөрийгөө дарамтлагдсан гэж мэдэрч, илүү хүчирхийлэлтэй үйлдэл хийх магадлалтай.

Энэ нь төгсгөлдөө “гэмт хэргийн этгээдийн зан чанараас хамаарна” гэдэгтэй холбоотой боловч, ийм сэдвийг судлахын тулд “устгах, бичигчийг тодорхойлох ажиллагаа эхэлсэн нь бичлэгийг оруулсан гэмт хэргийн этгээдэд ил болох уу” гэдгийг мэдэхгүй бол, судалгааны үндсэн зарчмыг алдаж болзошгүй.

Устгах болон бичлэг хийгчийг тодорхойлох процесс

Интернет дээрх сөрөг дүгнэлтүүдийн талаархи сэтгэгдлүүдийг устгах болон бичлэг хийгчийг тодорхойлох процесс нь ямар үйл явцын дагуу явагддаг вэ? Ихэнх тохиолдолд, процесс нь доорх байдлаар явагддаг:

1. Шүүхийн гаднах хэлэлцээрээр “Илгээлтийг зогсоох арга хэмжээний хүсэлт” гаргаж, устгахыг хүсэх
2. Түр зогсоох арга хэмжээ авч, IP хаягийг ил болгохыг хүсэх, мөн 1 дэхь алхам амжилтгүй болсон тохиолдолд устгахыг хамтад нь хүсэх
3. IP хаяг ил болсны дараа, интернет үйлчилгээ үзүүлэгчид шүүхийн гаднах хэлэлцээрээр нэвтрүүлэгийн бүртгэлийг хадгалахыг хүсэх
4. Интернет үйлчилгээ үзүүлэгчид эсрэг мэдүүлэг өгөх шүүхийн хэргийг эхлүүлж, хаяг овог нэрийг ил болгохыг хүсэх

Өөрөөр хэлбэл, устгалт нь 1 эсвэл 2-р алхамаар хийгдэж, эцсийн бичлэг хийгчийг тодорхойлох нь 4-р алхамаар хийгдэх болно. Ялангуяа бичлэг хийгчийг тодорхойлох процесс нь төвөгтэй байдаг ч, энэ талаар дараах нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг.

https://monolith.law/reputation/disclosure-of-the-senders-information[ja]

Илгээлтийг Саатуулах Арга Хэмжээний Хүсэлтийн Шатууд

Хараал идэвхтэй бичлэгийн хохирогчид, жишээ нь 2ch (Нихон дэх 2chan) эсвэл 5ch (Нихон дэх 5chan) зэрэг удирдлагын хүмүүс, форумын удирдагчид болон серверийн админуудад “Илгээлтийг Саатуулах Арга Хэмжээний Хүсэлт” гэх мэтээр устгахыг хүссэн тохиолдолд, форумын удирдагчид болон серверийн админууд эхлээд өөрсдийн компани дотор “тус бичлэг хууль бус эсэхийг” шалгана. Энэ шийдвэр гаргах нь маш хэцүү байж болох юм. Жишээлбэл, нэр төрийг гутаасан тохиолдолд, бичлэгийн хууль бус байдлыг тодорхойлохын тулд “бичсэн агуулга үнэн зөв эсэхийг” шалгах шаардлагатай байдаг. Гэвч форумын удирдагчид болон серверийн админууд гэх мэт хүмүүс нь эхлээд тухайн бичлэгийг бичсэн хүн биш учраас “үнэн зөв эсэхийг” шалгахад шаардлагатай баримтуудыг эзэмшдэггүй тохиолдол их байдаг.

Тиймээс форумын удирдагчид болон серверийн админууд гэх мэт хүмүүс нь тухайн бичлэгийг бичсэн хүнд (жишээ нь, хөлслөх сервер бол сайтын удирдагч) дараах мэт асуулт хандуулах нь зарчим юм.

【Таны бичсэн бичлэгт холбогдох устгах хүсэлт ирсэн. 7 хоногийн дотор өөрийн байр суурийг сонсохыг хүсч байна.】

Дараа нь бичлэгийг бичсэн хүний хариултыг үндэслэн, устгах эсэхийг эцсийн шийдвэрлэх зохицуулалт юм.

Провайдерын хариуцлагыг хязгаарлах хууль гэж юу вэ

“7 хоног” гэдэг нь хууль ёсны үндэслэл дээр суурилсан байдаг. Энэ нь бол “Провайдерын хариуцлагыг хязгаарлах хууль” юм. Энд хэлэх “провайдер” гэдэг нь “Интернет дээрх өгөгдлийн дамжуулалтыг дамжуулагч үйлчилгээ үзүүлэгч” гэсэн утгатай, өөрөөр хэлбэл, жишээ нь Nifty эсвэл so-net зэрэг “провайдер (ISP)”-ууд болон зарим бусад, жишээлбэл, форумын удирдагчид эсвэл серверийн администраторуудыг ч багтаасан ойлголт юм. Тодорхой бусаар хэлбэл, “Нийтлэлийг бичсэн хүн биш ч гэсэн түүнийг нийтлэхэд холбогдсон хүн” нь “провайдер” гэж тодорхойлогддог. Тиймээс “Провайдерын хариуцлагыг хязгаарлах хууль” нь ийм “провайдер”уудын хариуцлагыг “хязгаарлах” зорилготой хууль юм.

Эхлээд, хэрэв устгах хүсэлт ирсэн тохиолдолд, “провайдер (форумын удирдагчид эсвэл серверийн администраторуудыг оруулсан)” нь “төвөгтэй” байдалд орно. Хэрэв устгахгүй бол, хохирогчоос хүчингийн төлбөр гэх мэт зардал төлөх шаардлагатай болох магадлалтай. Гэхдээ түүнчлэн, энэ эрсдэлийг харгалзан өөрийн шийдвэрээр нийтлэлийг устгавал, энэ удаад нийтлэлийг бичсэн хүнээс “Тодорхой баримт бичигтэй, хууль ёсны нийтлэл байсан чинь яагаад устгасан” гэж гомдол гаргах магадлалтай. Энэ утгаараа, форумын удирдагчид эсвэл серверийн администраторууд нь “хоёр талын шахалтад” орох гэсэн үг.

Тиймээс “Провайдерын хариуцлагыг хязгаарлах хууль”д дараах байдлаар зааж өгдөг:

【Та провайдер бол хэрэв танд устгах хүсэлт ирсэн бол, нийтлэлийг бичсэн хүнд “Ийм хүсэлт ирсэн” гэж мэдэгдээрэй. 7 хоногийн дараа ч бичсэн хүнээс ямар ч хариу өгөхгүй бол, та өөрийн шийдвэрээр нийтлэлийг устгаж болно, бичсэн хүнд хохирол барагдуулах шаардлагагүй.】

“Провайдерын хариуцлагыг хязгаарлах хууль” нь “төвөгтэй” байдалд орсон провайдерын хариуцлагыг “хязгаарлаж” байгаа нь энэ юм.

Ингэснээр, эцсийн дүндээ, “Устгах хүсэлт гаргаснаар, тухайн үйлдлийг хийсэн гэмт хэрэгтэнд мэдэгдэх” нь үндсэн зарчим болно.

Нууцлаг бичлэгийн самбарт санал асуулга хийх боломжгүй

Гэсэн хэдий ч энэ зарчмын хувьд олон гадаад тохиолдлууд байдаг.

Эхлээд, 2ちゃんねる (2channel) болон 5ちゃんねる (5channel) нь нууцлаг бичлэгийн самбар юм. Энэ нь интернет хэрэглэгчид өөрийн хувийн мэдээллийг ил болгохгүйгээр бичлэг хийх боломжтой гэсэн үг бөгөөд, энэ нь самбарын удирдагчдад хэрэглэгчийн хувьд “тодорхой хариултыг устгахыг хүссэн ч, бичсэн хүнийг олж асуух боломжгүй” гэсэн үг юм. Удирдагчид хэн бичсэнийг мэдэхгүй учраас, асуулга хийх боломжгүй.

Дараа нь, самбарын удирдагч эсвэл серверийн администраторуудын мэдэж байгаа холбоо барих мэдээлэл нь хуучирсан бөгөөд харилцах боломжгүй байгаа тохиолдол ч багагүй байдаг. Жишээлбэл, үнэгүй блог үйлчилгээ нь ихэвчлэн зөвхөн имэйл хаягаар бүртгүүлэх боломжтой байдаг ч, таван жилийн өмнө бүртгүүлсэн бөгөөд дараа нь нэг жилийн турш ажиллуулсан ч дараа нь сонирхолгүй болон орхигдсон блогийн хувьд “өмнө нь түр зуур ашиглаж байсан үнэгүй имэйл хаягаар хэрэглэгчийн бүртгэл хийгдсэн боловч дараа нь тухайн имэйл хаягийг ашиглахаа больсон бөгөөд шинэ имэйл хаягаа бүртгүүлээгүй” гэсэн магадлал өндөр байх. Ийм тохиолдолд, тухайн блог үйлчилгээний удирдагчид хэрэглэгчийн холбоо барих бусад мэдээллийг мэдэхгүй байгаа учраас, үнэндээ харилцах боломжгүй болно.

Энэ “гадаад тохиолдол” нь хууль эрх зүйн асуудлаас илүү IT-тэй холбоотой асуудал юм. Тухайн вэбсайтын бүтцийг судалж, мөн гэмт хэргийн хүмүүсийн үйлдлийг таамаглан, “гэмт хэргийн этгээдэд хүрэх эсэх” -ийг шийдвэрлэх шаардлагатай болно.

Карах хугацааны шат

IP хаягийг ил болгох хүсэлт гаргахад зориулагдсан бусад хүсэлтүүдийн хувьд, мөн мэдээллийг дамжуулахаас сэргийлэх арга хэмжээ авах хүсэлтэд хариу өгөхгүй байгаа тохиолдолд, тухайн мэдээллийг устгахыг шаардах зорилгоор карах хугацааны арга хэмжээ авах болно.

https://monolith.law/reputation/provisional-disposition[ja]

Энэ шатанд тулгарч буй асуудлууд нь мэдээллийг дамжуулахаас сэргийлэх арга хэмжээ авах шатны асуудлуудтай маш төстэй байдаг.

2ちゃんねる (2channel) болон 5ちゃんねる (5channel) зэрэг форумын удирдагчид болон серверийн администраторууд нь карах хугацааны шүүх хуралдааныг хожихын тулд, өөрөөр хэлбэл “энэ нийтлэл хууль бус биш” эсвэл “энэ нийтлэлийн агуулга нь үнэн” гэсэн нотолгоог олохын тулд, нийтлэл бичсэн гэмт хэргийн этгээдэд санал асуулга хийх зэрэг үйлдлүүдийг хийдэг тохиолдол байдаг. Энэ нь хууль ёсны үндэслэл дээр суурилсан биш, харин нотлох баримт бичгийг цуглуулах явцад үйлдэгддэг үйл ажиллагаа юм.

Гэхдээ эцсийн дүндээ, хэрэв холбоо барих боломжгүй бол санал асуулга нь үр дүнгүй төгсөх бөгөөд эцсийн дүнд гэмт хэргийн этгээдэд ямар ч зүйл хүрэхгүй.

Мөн, энэ санал асуулга нь форумын удирдагчид болон серверийн администраторуудын зүгээс сонгон хийгддэг үйлдэл юм. Зарим форумын удирдагчид болон серверийн администраторууд нь карах хугацааны процесст идэвхтэй оролцож, тэмцэж ирдэггүй байх тохиолдол байдаг бол, зарим нь тэмцэж ирсэн ч санал асуулга хийдэггүй байдаг. Сүүлийн үед бид олон тооны сөрөг дүгнэлтэй холбоотой асуудлуудыг шийдвэрлэсэн бөгөөд “энэ сайтын хувьд санал асуулга гарч ирэх нь бараг баталгаатай” эсвэл “энэ сайтын хувьд ямар ч санал асуулга хийгдэхгүй” гэх мэт тодорхой “мэдлэг” цугларсан байдаг.

Интернет үйлчилгээний нийлүүлэгчдэд хандсан нэвтрэлтийн мэдээллийг хадгалах шатууд

Интернет үйлчилгээний нийлүүлэгчид нь бичлэг хийсэн гэмт хэргийн этгээдийг мэддэг бөгөөд тэдгээрийн холбоо барих мэдээллийг бараг бүрэн ойлгодог. Жишээ нь, Docomo, SoftBank, Nifty, so-net зэрэг компаниуд өөрсдийн гишүүдийн хаяг, утасны дугаар, и-мэйл хаяг гэх мэт мэдээллийг хадгалдаг учраас ингэж хэлж болно.

Иймд, интернет үйлчилгээний нийлүүлэгчид санал хүсэлт гаргасан тохиолдолд, устгах эсвэл бичлэг хийсэн хүнийг тодорхойлох ажиллагаа явагдаж байгаа нь гэмт хэргийн этгээдэд тодорхой мэдэгдэх болно.

Энэ хариу үйлдэл нь интернет үйлчилгээний нийлүүлэгч бүрд өөр өөр байдаг ч, нийлүүлэгчид “Бичлэг хийсэн хэрэглэгч нь мэдээллийг ил болгоход зөвшөөрч байгаа бол шууд ил болгоно” гэсэн байр суурийг эзэмшдэг учраас санал хүсэлт гаргах тохиолдлууд нь их байдаг гэж хэлж болно.

Интернет үйлчилгээний хангагчид эсрэг хүлээн зөвшөөрөх үе шат

Энэ үе шат нь мөн лог хадгалах үе шаттай адилхан байдаг. Хэрэв интернет үйлчилгээний хангагч санал асуулга явуулбал, гэмт хэргийн үйлдэгчид тодорхой мэдэгдэх болно. Гэхдээ, ажлын туршлагаас харахад, ‘лог хадгалах үе шатанд санал асуулга явуулахгүй боловч, хэрэв хүлээн зөвшөөрөх шатанд орвол санал асуулга явуулна’ гэсэн үйл ажиллагааны урсгалыг баримтлах интернет үйлчилгээний хангагчид тийм ч олон байдаггүй бололтой.

Хураангуй

Дээрх мэт, “Сурталчилгааны хохирлыг арилгах ба нийтлэгчийг тодорхойлох нь хэзээ гэмт хэргийн үйлдэгчид мэдэгдэх вэ?” гэдэг асуултад тодорхой хариу үргэлж байдаггүй. Хууль эрх зүйн бүтэц, IT-н хязгаарлалт, тухайн хэргийн нөхцөл байдлыг нарийвчлан шинжлэх зэрэг олон янзын хүчин зүйлсийг үндэслэн шийдвэрлэх шаардлагатай бөгөөд тэдгээрийг үндэслэн үйлдлүүдээ шийдвэрлэх хэрэгтэй болно.

Энэ төрлийн мэдлэгтэй мэргэшсэн хуульчидтай эрт үеийн шатанд зөвлөгөө авахыг зөвлөж байна.