e-Спорт дахь тамирчдын шилжилт хөдөлгөөний хязгаарлалт ба хууль эрх зүйн асуудлууд

Зөвлөх тохиолдлууд ба үндсэн хууль зүйн үзэл бодол

Япон улсын e-спортын багийн удирдагчаас ирсэн зөвлөх хүсэлтэд, багийн гишүүдийг өөр багт шилжихээс сэргийлэх зорилгоор гэрээнд тусгасан шилжилтийн хязгаарлалтыг хууль зүйн үүднээс авч үзэх шаардлагатай байна.
Энэ асуудалд тоглогчдыг хөгжүүлэх зардлыг хамгаалах үүднээс тодорхой хэмжээний үндэслэлтэй байж болох ч, Япон улсын Үндсэн хуулиар баталгаажсан эрх болон өрсөлдөөний хуулийн зохицуулалттай холбоотойгоор нарийн нягтлах шаардлагатай.

Шилжилт хязгаарлалтын хууль эрх зүйн орчин

Спортын бизнесийн хөгжилтэй холбоотойгоор тамирчдын шилжилттэй холбоотой хууль эрх зүйн асуудлууд улам чухал болж байна.
Ялангуяа e-спортын салбарт, зах зээлийн хурдацтай тэлэлт болон дэлхий дахинд өргөжиж буй нөхцөлд, тамирчдын шилжилттэй холбоотой хууль эрх зүйн зохицуулалтын асуудал шинэ сорилт болж гарч ирж байна.

Шилжилт хязгаарлалтын үндсэн хууль эрх зүйн асуудлуудын нэг нь Үндсэн хуулиар баталгаажсан мэргэжил сонгох эрх чөлөөтэй нийцэж байгаа эсэх юм.
Японы Үндсэн хуулийн 22-р зүйл 1-р хэсэгт бүх иргэдэд мэргэжил сонгох эрх чөлөөг баталгаажуулсан бөгөөд энэ эрх нь тамирчин хүний хувьд үйл ажиллагаанд ч хамаарна.
Иймд, хэт хатуу шилжилт хязгаарлалт нь энэ үндсэн хуулийн эрхийг зөрчиж байгаа гэж үзэж, түүний хүчин төгөлдөр байдал үгүйсгэгдэх боломжтой.

Гэрээний хуулийн талаарх бодол

Өрсөлдөөнөөс зайлсхийх үүргийн үүднээс авч үзэх нь

Шилжилт хөдөлгөөний хязгаарлалтын асуудлыг хууль зүйн үүднээс өрсөлдөөнөөс зайлсхийх үүргийн асуудал гэж үзэж болно.
Энэ талаар, жишээ нь, Фосеко Лимитед Жапан хэрэг (Нарагийн шүүхийн шийдвэр, Шова 45 оны (1970) 10-р сарын 23-ны өдрийн 624-р дугаарын 78-р хуудас) өрсөлдөөнөөс зайлсхийх үүргийн хүчин төгөлдөр байдлыг дараах хүчин зүйлсийг бүхэлд нь харгалзан үзэж шийдвэрлэх хүрээг харуулсан байна.

Нэгдүгээрт, хязгаарлалт тавих зорилгын зөвшөөрөгдөх байдал судлагдана.
e-спортын багуудын тоглогчдыг хөгжүүлэхэд оруулсан хөрөнгө оруулалтыг хамгаалах үүднээс тодорхой зөвшөөрөгдөх байдалтай гэж үзэж болно.
Гэвч, энэ зорилгоос хэтэрсэн, зөвхөн өрсөлдөөнийг хязгаарлах зорилготой хязгаарлалт нь зөвшөөрөгдөх байдалгүй гэж үнэлэгдэх болно.

Хоёрдугаарт, хамаарах тоглогчийн байр суурь болон үүрэг харгалзагдана.
Дээд түвшний тоглогчдод тавигдах тодорхой хязгаарлалт болон хөгжлийн шатанд байгаа тоглогчдод тавигдах хязгаарлалт нь тэдгээрийн үндэслэлтэй байдлын үнэлгээ өөр өөр байж болно.

Гуравдугаарт, өрсөлдөөнөөс зайлсхийх хязгаарлалтын хүрээний зөвшөөрөгдөх байдал асуугдана.
Хугацаа, газарзүйн хүрээ, өрсөлдөөний хэлбэр зэрэг нь зорилготой харьцуулахад хэт өргөн хүрээтэй эсэхийг судална.

Дөрөвдүгээрт, хязгаарлалтын оронд авах арга хэмжээний оршин байдал болон хангалттай байдал харгалзагдана.
Тоглогчдод тохиромжтой шагнал болон хөгжлийн боломж олгох зэрэг тодорхой ашиг тусын агуулга чухал болно.

Дээрх хүчин зүйлсийг харгалзан үзэж, үндэслэлтэй хүрээнээс хэтэрсэн тохиолдолд олон нийтийн ёс суртахууны эсрэг (Японы Иргэний хууль 90-р зүйл) гэж үзэж хүчингүй болно гэж шийдвэрлэгдсэн байна.

Гэрээг цуцлах боломж

Гэрээний хэлбэрээс хамааран, тоглогчийн зүгээс гэрээг цуцлах боломж өөр өөр байж болно.
Хэрэв гэрээ нь хөдөлмөрийн гэрээ гэж үзвэл, Японы Иргэний хууль 627-р зүйлийн 1-р хэсэгт үндэслэн, хугацаа тогтоогдоогүй гэрээ бол тоглогчийн цуцлах хүсэлтээс хойш 2 долоо хоногийн дараа гэрээг дуусгах боломжтой.

Мөн, хугацаа тогтоогдсон гэрээний хувьд, хэрэв хөдөлмөрийн хуулийн дагуу “хөдөлмөрчин” гэж үзвэл, уг хуулийн 14-р зүйлийн 1-р хэсэгт зааснаар 3 жилээс дээш хугацаатай гэрээ хориглогдож, мөн уг хуулийн 137-р зүйлд зааснаар гэрээний хугацааны эхний өдрөөс хойш 1 жил өнгөрсний дараа хүссэн үедээ ажлаас гарах боломжтой.

Гэрээ нь хөдөлмөрийн гэрээнд хамаарахгүй тохиолдолд ч, жишээ нь, дараах тохиолдолд гэрээг цуцлах боломжтой гэж үзэж болно.

Токио шүүхийн шийдвэр, Хэйсэй 13 оны (2001) 7-р сарын 18-ны өдрийн 1788-р дугаарын 64-р хуудас нь зайлшгүй шалтгаан байгаа тохиолдолд цуцлахыг зөвшөөрсөн байна.
Мөн, Токио шүүхийн шийдвэр, Хэйсэй 12 оны (2000) 6-р сарын 13-ны өдрийн 1092-р дугаарын 199-р хуудас нь бэлтгэл гэрээ эсвэл түүнтэй төстэй нэргүй гэрээ гэж үзэж, Японы Иргэний хууль 651-р зүйлийн 1-р хэсгийн аналог хэрэглээгээр гэрээг цуцлахыг зөвшөөрсөн байна.
Цаашлаад, Токио дээд шүүхийн шийдвэр, Хэйсэй 29 оны (2017) 1-р сарын 25-ны өдрийн 2355-р дугаарын 13-р хуудас нь талуудын хоорондын итгэлцэл алдагдсан тохиолдолд цуцлахыг зөвшөөрсөн байна.

Өрсөлдөөний хуулийн үүднээс дэлгэрэнгүй шинжилгээ

Дэлхийн хууль тогтоомжийн чиг хандлага

e-спортын онцлог нь түүний үйл ажиллагаа дэлхий даяар өрнөдөгт оршино.
Иймээс, улс орнуудын өрсөлдөөний хуультай харилцаа нь чухал анхаарах зүйл болдог.

Европт, Босмангийн шийдвэр (Union Royale Belge des Societes de Football Association v. Jean-Marc Bosman (Case C-415/93) (1995)) нь чухал жишээ болж байна.
Энэ шийдвэрт, ЕХ-ны дотор тоглогчдын шилжилт хөдөлгөөний эрх чөлөө нь ЕХ-ны хуулийн дагуу ажилчдын хөдөлгөөний эрх чөлөөний үүднээс хамгаалагддаг болохыг тодорхой харуулсан.

Мөн, 2017 оны 12-р сард Олон улсын тэшүүрийн холбооны эсрэг Европын комиссын шийдвэр нь спортын байгууллагуудын тоглогчдын үйл ажиллагааг хязгаарлахад өрсөлдөөний хуулийг хэрэглэх боломжийг тодорхой харуулсан гэж үзэгдэж байна.
Энэ шийдвэр нь e-спортын салбарт тоглогчдын үйл ажиллагааг хязгаарлах талаар чухал санааг өгч байна.

АНУ-д, Macky v. National Football League шийдвэр (543 F.2d 606 (8th Cir.1976)) зэрэг мэргэжлийн спортод тоглогчдын шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах талаар өрсөлдөөний хуулийн шийдвэрүүд хуримтлагдсан байна.
Эдгээр жишээнүүд нь шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах нь өрсөлдөөний хуулийн хүрээнд зөвшөөрөгдөх хэмжээг тодорхойлох чухал удирдамжийг өгдөг.

Японд өрсөлдөөний хуулийн үнэлгээ

Манай улсад ч мөн адил, 2018 оны 2-р сарын 15-нд нийтлэгдсэн Японы Шударга худалдааны хороо “Хүний нөөц ба өрсөлдөөний бодлогын талаархи судалгааны тайлан”-д спортын тоглогчдын шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах нь Японы Өрсөлдөөний тухай хуульд асуудал үүсгэж болохыг онцолсон байна.

Тус тайланд шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах үндэслэлийг үнэлэхэд дараах зүйлсийг харгалзан үзэхийг заасан байна.

Нэгдүгээрт, хязгаарлалтын агуулга болон хугацаа нь зорилгод нийцсэн байх шаардлагатай.
Ялангуяа, ирээдүйн шилжилт хөдөлгөөн эсвэл ажлын байрыг бараг боломжгүй болгох хязгаарлалт нь маш их хохиролтой гэж үнэлэгддэг.

Хоёрдугаарт, тоглогчдод олгох нөхөн төлбөрийн оршин байдал болон түвшинг харгалзан үзнэ.
Хязгаарлалттай харьцуулахад хангалттай нөхөн төлбөр олгогдож байгаа эсэх нь чухал үнэлгээний хүчин зүйл болдог.

Гуравдугаарт, хязгаарлалт тавихдаа тоглогчидтой хангалттай зөвлөлдөх үйл явц явагдсан эсэх нь үнэлгээний нэг хэсэг болдог.

Дөрөвдүгээрт, бусад тоглогчидтой харьцуулахад ялгаварлан гадуурхах хандлага байгаа эсэхийг харгалзан үзнэ.

Практик арга хэмжээний удирдамж

Дээрх хууль зүйн шинжилгээг үндэслэн, e-спортын баг тамирчидтай гэрээ байгуулахдаа шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах заалт оруулах тохиолдолд дараах зүйлсийг анхаарах шаардлагатай.

Юуны өмнө, шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах зорилгыг тодорхойлж, тэрхүү зорилгыг биелүүлэхэд шаардлагатай хамгийн бага хязгаарлалтад баримтлах нь чухал юм.
Тодруулбал, хязгаарлалтын хугацаа болон газарзүйн хүрээг зохистой хэмжээнд хязгаарлаж, тамирчны карьерын хөгжилд хэт их саад учруулахгүй байхыг анхаарах шаардлагатай.

Дараа нь, шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлахад тохирсон нөхөн төлбөрийн арга хэмжээг авах шаардлагатай.
Энд мөнгөн нөхөн төлбөрөөс гадна, тамирчны ур чадварыг дээшлүүлэх болон карьерын хөгжилд туслах боломжуудыг олгох зэрэг багтана.

Цаашлаад, шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах гэрээний заалтыг тогтоохдоо тамирчидтай хангалттай зөвлөлдөж, түүний агуулгын талаар харилцан ойлголцол бий болгох нь чухал юм.
Нэг талын хязгаарлалт тулгах нь дараа үүсэх маргааны эрсдэлийг нэмэгдүүлэх хүчин зүйл болдог.

Мөн гэрээний агуулгыг тогтмол хянаж, тамирчидтай итгэлцлийн харилцааг хадгалах, бэхжүүлэх нь чухал юм.
Ялангуяа, e-спортын салбарын хурдацтай хөгжлийн дагуу орчны өөрчлөлтөд нийцүүлэн гэрээний агуулгыг уян хатан зохицуулах хандлагатай байх шаардлагатай.

Дүгнэлт

e-спортын тамирчдын шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах асуудал нь Үндсэн хуулийн эрхийн баталгаа, гэрээний хууль, өрсөлдөөний хууль зэрэг олон талт хууль зүйн үүднээс авч үзэх шаардлагатай.
Ялангуяа, дэлхий даяар өрнөж буй e-спортын онцлогийг харгалзан, олон улсын хууль тогтоомжийн чиг хандлагад анхаарал хандуулах шаардлагатай.

Шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлахдаа багийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах болон тамирчдын эрхийг баталгаажуулах тэнцвэрийг зөв олох нь чухал.
Хэт их хязгаарлалт нь хууль зүйн эрсдэл дагуулахаас гадна тамирчдын урам зоригийг бууруулж, багийн өрсөлдөх чадварыг сулруулж болзошгүй.

Цаашид e-спортын салбарын хөгжилтэй холбоотойгоор шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлахтай холбоотой хууль зүйн асуудал улам чухал болох төлөвтэй байна.
Баг бүр хууль зүйн эрсдэлийг зөв зохицуулах, тамирчидтай сайн харилцаа тогтоохыг зорьсон арга хэмжээг хэрэгжүүлэх шаардлагатай.