Hakaret Suçu Nedir? Somut Örnekler ve İftira Suçu ile Arasındaki Farkları Açıklıyoruz

Gündelik hayatta söylenen basit bir söz ya da sosyal medyada hafif bir kalple yapılan paylaşımlar, beklenmedik sorunlara yol açabilecek ‘hakaret suçu’na dönüşebilir. ‘Hakaret suçu’ ile ‘iftira suçu’ sıkça karıştırılmaktadır. Peki, bu iki suç arasındaki fark nedir?

Bu makalede, hakaret suçu ile iftira suçu arasındaki farkı anlamak için somut örneklerle birlikte, hangi sözlerin ve olayların hakaret suçuna girebileceğini detaylı bir şekilde açıklıyoruz. Ayrıca, hakarete uğradığınızda nasıl bir yol izlemeniz gerektiğini de anlatıyoruz.

Hakaret Suçunun Oluşum Şartları

Hakaret suçu, somut bir olaya değinmeksizin kişiyi alenen aşağıladığınızda oluşur (Japon Ceza Kanunu’nun 231. maddesi). Hakaret suçunun oluşum şartları şunlardır:

• Somut bir olaya değinmemek
• Alenen yapmak
• Kişiyi aşağılayıcı söz veya davranış

Bu yazıda, her bir şartı ayrı ayrı açıklayacağız.

Somut Bir Olaya Değinmemek

Hakaret suçunun oluşum şartlarından biri, hakaretin içeriğinin somut bir olay veya sebep göstermemesidir. Örneğin “beceriksiz”, “aptal”, “ahmak” gibi soyut ifadeler, tek taraflı bir değer yargısına dayandığı için somut bir olay olarak kabul edilemez. Bu tür ifadeler somut bir olay göstermedikleri için hakaret suçunun oluşum şartlarından birini oluşturur.

Öte yandan, “Bay A’nın satış performansı kötü olduğu için beceriksizdir” veya “Bayan B aldatıyor” gibi somut içerikler (olayın gerçekliğine bakılmaksızın) içeren durumlarda, hakaret suçu yerine daha sonra açıklayacağımız “itibar zedeleme suçu”na girme ihtimali vardır.

Alenen Yapmak

Hakaret suçunun ikinci şartı, eylemin alenen gerçekleştirilmesidir. Belirsiz sayıda insanın fark edebileceği kamusal bir alanda, “Bay A çirkin” veya “Bayan B aptal” gibi ifadelerle bir kişiyi aşağıladığınızda, hakaret suçu oluşur.

Alenen, özellikle birçok insanın toplandığı kamusal alanlar veya herkesin erişebileceği sosyal medya, internet forumları gibi yerleri kapsar. Tersine, “mektup”, “bir-birine e-posta”, “DM” gibi belirsiz sayıda insanın fark edemeyeceği yöntemlerle yapılan hakaretlerde “aleniyet” olmadığı için hakaret suçu olarak kabul edilmez.

Kişiyi Aşağılayıcı Söz veya Davranış

Hakaret suçunun üçüncü şartı, başka bir kişiyi aşağılayıcı bir eylemde bulunmaktır. Kamusal bir alanda başka bir kişinin toplumsal değerini düşürecek içerikler ifade ettiğinizde, hakaret suçu oluşur.

Örneğin, “çöp”, “pislik” gibi sözcükler veya “şişman”, “kel” gibi fiziksel özelliklerle alay etmek hakaret sayılabilir. Ayrıca, ünlülere yönelik “öl”, “yok ol” gibi aşırı yorumlar yapmak da hakaret suçu oluşturabileceğinden dikkatli olmak gereklidir.

Hakaret Suçu ve İftira Suçu Arasındaki Farklar

İftira suçu, gerçek bir olayı açığa çıkararak kişinin toplumdaki saygınlığını açıkça düşürdüğü durumlarda işlenmiş sayılır (Japon Ceza Kanunu’nun 230. maddesi). ‘Hakaret suçu’ ile ‘İftira suçu’ arasındaki temel fark, gerçek bir olayın açığa çıkarılıp çıkarılmadığıdır.

Burada, her iki suç arasındaki farkları ve hakaret suçunun Reiwa 4 (2022) yılında neden daha ağır cezalandırılmaya başlandığının arka planını, ayrıca hakaret suçu ve iftira suçunun hangi sözler ve örneklerle işlenebileceğini detaylı bir şekilde açıklayacağız.

Hakaret Suçu ile İftira Suçu Arasındaki Farklar

Hakaret suçu ile iftira suçu arasındaki başlıca farklar aşağıdaki gibidir:

• Hapis: Suçluyu cezaevine koyarak, çalışma yaptırılan ceza
• Gözaltı: Çalışma zorunluluğu olmayan bedensel kısıtlama cezası olup, genellikle hapis cezasından daha hafif bir cezadır
• Adli Para Cezası: İçeriği gözaltı ile aynı olup, 30 günün altında sınırlı olan ceza
• Para Cezası: 10 bin yen ve üzeri para cezası
• Adli Para Cezası: 1,000 yen ve üzeri, 10 bin yen altı para cezası

「Gerçeklerin Belirtilmesi」nin Olup Olmadığına Göre Ayırt Etmek

「Gerçeklerin Belirtilmesi」, hakaret suçu ile iftira suçunu ayırt etmek için gereken bir unsurdur. İftira suçu, somut gerçeklerin belirtilmesiyle oluşurken, hakaret suçu için bu gerekli değildir.

【Somut Bir Gerçeğe İhtiyaç Duymayan ‘Hakaret Suçu’ Örnekleri】

• 「Cüce」「Kel」
• 「Çirkin」「Kötü」
• 「Değersiz」「Aptal」

【Somut Gerçeklerin Belirtildiği ‘İftira Suçu’ Örnekleri】

• A kişisi şirketin fonlarını usulsüz bir şekilde kullanmıştır
• B kişisi geçmişte hapis cezası çekmiştir
• C kişisi zina yapmaktadır

Hakaret Suçundan Daha Ağır Ceza İtibar Zedeleme Suçunda

Hakaret suçunun cezası “bir yıl veya daha az hapis, tutukluluk veya 300 bin yen (yaklaşık 2.800 TL) veya daha az para cezası, gözaltı veya para cezası” şeklindedir. Öte yandan, itibar zedeleme suçunun cezası “üç yıl veya daha az hapis veya tutukluluk veya 500 bin yen (yaklaşık 4.700 TL) veya daha az para cezası”dır. Hakaret suçu, Reiwa 4 (2022) yılında yapılan değişiklikle daha ağır cezalar getirilmiş olmasına rağmen, itibar zedeleme suçu daha ağır cezalar içermektedir. Ayrıca, hakaret ve itibar zedeleme suçlarının her ikisinin de kamu davası zamanaşımı süresi üç yıldır.

Hakaret Suçu 2022’de (Reiwa 4) Daha Ağır Cezalandırılmaya Başlandı

2022 yılında (Reiwa 4) yapılan Ceza Kanunu değişikliğinden önce, ‘Hakaret Suçu’ için yasal ceza sadece gözaltı veya para cezası şeklindeydi ve ‘İftira Suçu’ ile karşılaştırıldığında daha hafifti. Bu durum, ‘gerçeklerin ortaya konulması’ varlığına göre onurun zarar görme derecesinin farklı olduğu düşüncesinden kaynaklanıyordu.

Ancak, internet üzerindeki karalama kampanyalarının mevcut durumu göz önünde bulundurulduğunda, gerçeklerin ortaya konulup konulmamasına bağlı olarak cezanın ağırlığının uygun olmadığı yönünde görüşler ortaya çıkmaya başladı. Bu nedenle, özellikle kötü niyetli hakaret eylemleriyle mücadele etmek amacıyla, hakaret suçunun yasal cezası artırıldı.

Yine de, gözaltı ve para cezası gibi yasal cezalar korunmuş ve hakaret eylemlerinin tamamı için birlikte daha ağır cezalar uygulanacak şekilde düzenlenmemiştir. Ayrıca, yasal cezanın artırılmasına rağmen, hakaret suçunun oluşum şartları değiştirilmemiştir. Dolayısıyla, daha önce hakaret suçu kapsamında cezalandırılamayan eylemler, şimdi cezalandırılabilir hale gelmiş değildir.

İlgili makale: 2022 Ceza Kanunu Değişikliği ile Neler Değişti? Avukat Hakaret Suçunun Daha Ağır Cezalandırılmasını Açıklıyor[ja]

Hakaret Suçu Kapsamındaki Sözler ve Örnekler

Adalet Bakanlığı tarafından yayınlanan “Hukuk İnceleme Konseyi Ceza Hukuku (Hakaret Suçunun Yasal Cezası İlişkisi) Alt Komitesi 1. Toplantı Dağıtım Materyalleri[ja]“nde, Reiwa 2 (2020) yılı içinde hakaret suçu nedeniyle verilen ilk derece mahkeme kararları ve özet emirlerine ait örnekler sunulmuştur.

※Hakaret Suçu Örnekleri Koleksiyonu (Adalet Bakanlığı)[ja]ndan alıntıdır

Sosyal medya ve internet forumlarında yapılan hakaret içerikli gönderiler ve yorumlar yer almaktadır. Para cezalarının miktarı çoğu örnekte 9,000 yen ile 9,900 yen arasında değişmektedir.

Referans: Adalet Bakanlığı | Hukuk İnceleme Konseyi Ceza Hukuku (Hakaret Suçunun Yasal Cezası İlişkisi) Alt Komitesi 1. Toplantı Dağıtım Materyalleri[ja]

İftira Suçu ve Örneklerine Genel Bakış

İftira suçu, kişinin itibarını kamuya açık bir şekilde gerçekleri açığa çıkararak zedelemekten sorumlu tutulan bir suçtur (Japon Ceza Kanunu’nun 230. maddesi). Ancak, eylem kamu yararına ilişkin gerçeklerle ilgiliyse ve kamu yararını gözetme amacı taşıyorsa ve gerçek olduğuna dair kanıt varsa cezalandırılmaz (Japon Ceza Kanunu’nun 230. maddesinin 2).

Burada, iftira suçunu oluşturan sözler ve örneklerini tanıtacağız.

“○○’nun yemeği kötü” Yorumu

Google Haritalar veya e-ticaret sitelerindeki yorumlar temelde iftira sayılmaz, ancak duygusal ve saldırgan ifadeler veya yalanlar yazıldığında iftira suçu oluşabilir.

“○○’nun yemeği kötü” gibi bir yorum, yazarın gerçek deneyimine dayandığı için iftira olarak kabul edilmez. Ancak “Bu kadar kötü olup da yüksek puan alması saçma değil mi?” gibi asılsız gerçekleri yazmak, iftira suçuyla karşı karşıya kalma riski taşır.

Dolayısıyla yorum yazarken, duygusal olmaktan kaçınıp gerçeklere dayalı yorumlar yapmak önemlidir. Ayrıca “Sadece dedikoduyu yazdım” gibi bir savunma da kabul edilmez, bu yüzden dikkatli olmak gereklidir.

Birinin Aldatmasını Yaymak

Bir meslektaşın aldatma gerçeğini çevreye yaymak, iftira suçu oluşturabilir.

İftira, başkalarının itibarını kamuya açık bir şekilde zedeleyen eylemdir ve gerçeklerin çevre tarafından bilinme olasılığı varsa, iftira suçu oluşur. Ayrıca, aldatma toplumsal değerlendirmede düşüşe neden olan bir gerçektir ve bu gerçek doğru olsa bile iftira suçu oluşabilir.

Sosyal medya veya bloglarda aldatma gerçeğini paylaştığınızda, internet üzerindeki bilgiler herkes tarafından görülebildiği için “kamuya açık” şartı sağlanmış olur ve iftira suçu oluşur. İsim gizlense bile, karşı tarafı tanımlayabilecek bilgiler (örneğin, şirket adı, pozisyon, baş harfler vb.) paylaşıldığında iftira suçu oluşabilir.

Bu nedenle, başkalarının özel bilgilerini paylaşırken iftira suçu olasılığını dikkate almak önemlidir.

Bir Şirketin “Kara Liste” Olduğunu Eleştirmek

Sadece bir şirketi “kara liste” olarak etiketlemek, mutlaka iftira sayılmaz. Bunun nedeni, “kara liste” ifadesinin soyut olması ve somut bir temele dayanmamasıdır.

İftira suçu oluşturabilecek eleştiriler arasında, “○○ yapan kara liste şirket” gibi ifadeler yer alabilir. Bu tür bir paylaşım yalan ise, iftira suçu oluşması daha olasıdır. Ancak gerçek ise iftira suçu oluşmaz çünkü şirketin yasa dışı eylemlerini ifşa etmek, kamu yararına ilişkin bilgi olarak kabul edilir.

Örneğin, “Mobbing günlük rutin” gibi bir paylaşım gerçekse, diğer iş arayanlar için bir uyarı olarak yararlı olduğundan iftira suçundan muaf tutulma eğilimindedir.

Hakaret Edildiğinde Nasıl Karşılık Verilmeli

Hakaret eylemine maruz kaldıysanız, ilk olarak kanıt toplamalısınız. Kanıt olmadan, hakaret suçunu ispatlamak zorlaşır. Ayrıca, hakaret suçu, kişinin alenen aşağılanması eylemi olduğundan, bu tanımın ve gerekliliklerinin iyi anlaşılması şarttır.

Hakaret suçunun temel noktası, eylemin ‘aleniyet’ şartını taşıyıp taşımadığıdır. Aleniyet, belirli olmayan ya da çok sayıda kişinin fark edebileceği durumu ifade eder. İnternet üzerindeki forumlar veya sosyal medyada gerçekleşen hakaretler bu şartı karşılar, ancak DM, özel sohbetler veya bire bir durumlar her zaman ‘aleniyet’ şartını karşılamayabilir. Öte yandan, belirli az sayıda kişiye yapılan açıklamalar da, bu sözlerin dışarı sızma ihtimali varsa ‘aleniyet’ şartını karşılayabilir.

Polise Danışın

Hakaret suçu, şikayetçi olma suçlarından olduğu için, polisin harekete geçmesi için şikayetçi olmanız gerekmektedir. Ayrıca, suçluyu öğrendiğiniz tarihten itibaren altı ay içinde şikayetçi olmanız gerektiği gibi zamanla ilgili kısıtlamalar da vardır (Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 235. maddesi).

İnternet üzerindeki hakaret durumunda, karşı tarafın kimliğini belirlemek zorunludur. Bunun için, site yöneticilerinden veya internet servis sağlayıcısından kullanıcının bilgilerinin açığa çıkarılmasını talep etmek gerekebilir.

Yine de, bilgi açığa çıkarma işlemleri uzmanlık gerektirdiğinden, şikayet süreciyle birlikte bir avukata danışmanız önerilir.

Avukata Danışın

Hakaret aldığınızda, avukata başvurabileceğiniz konular sadece ceza davalarıyla ilgili işlemlerle sınırlı değildir; aynı zamanda sivil davalarla ilgili işlemler de mümkündür. Bunlar arasında ‘tazminat talebi’ ve ‘kaldırma talebi’ de bulunmaktadır.

Hakarete karşı manevi tazminat konusunda, mahkeme kararlarına göre genellikle 10 bin Türk Lirası’nın altında ve nispeten düşük miktarlarda olmakla birlikte, karşı tarafı pişmanlık duymaya teşvik etmek ve aynı davranışı tekrarlamasını önlemek için etkili bir yöntemdir.

Ayrıca, internet üzerinde hakarete uğradıysanız, avukatınız hakaret içeren ifadelerin kaldırılması için yazar veya site yöneticisine talepte bulunabilir. Müzakereler sonuç vermezse, avukatınız mahkeme süreci aracılığıyla kaldırma talebinde bulunabilir.

Özet: Hakaret ve İftira Suçlarının Farklarını Anlayarak Uygun Önlemleri Alın

Bir söylemin hakaret suçu oluşturup oluşturmadığını belirlemek zor bir meseledir. Mağdur “hakaret suçundan şikayetçi olmak istiyorum” dese bile, hukuki olarak hakaret suçunun oluşup oluşmadığı objektif bir değerlendirme gerektirir.

Dahası, hakaret eyleminde bulunan kişiden tazminat talep etmek için öncelikle o kişinin kim olduğunu belirlemeniz gerekmektedir. Örneğin, internet üzerindeki hakaretlere karşı hukuki işlem yapabilmek için, öncelikle muhatap kişinin tespiti için gönderenin bilgilerinin açığa çıkarılmasını talep etmek gerekmektedir.

Bu işlemleri kendi başınıza yapmak zor olabilir ve zaman geçtikçe gönderi kayıtlarının silinme riski de bulunmaktadır, bu da muhatabı dava etmeyi zorlaştırabilir. Öncelikle, kanıt olarak hizmet edecek ekran görüntüleri gibi verileri sakladıktan sonra, bir avukata erken dönemde danışmanızı tavsiye ederiz.

Hukuk Büromuz Tarafından Alınan Önlemler Hakkında Bilgilendirme

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle internet ve hukuk alanında zengin deneyime sahip bir hukuk firmasıdır. Son yıllarda, internet üzerinde yayılan itibar zedelenmesi ve iftira gibi bilgiler, ‘dijital dövme’ olarak adlandırılan ve ciddi zararlara yol açan bir sorun haline gelmiştir. Büromuz, ‘dijital dövme’ ile mücadele etmek için çözümler sunmaktadır. Aşağıdaki makalede detayları bulabilirsiniz.

Monolith Hukuk Bürosu’nun Uzmanlık Alanları: Digital Tattoo[ja]