İzinsiz Yayınlanan Görsellerin Yeniden Paylaşılması (Retweet) Telif Hakkı İhlali Midir?

Sosyal medya platformları, bireyler için olduğu kadar şirketler için de önemli bir bilgi yayma aracı haline gelmiştir. Çekici görseller kullanarak yapılan bilgi paylaşımı, halkla ilişkiler ve pazarlama faaliyetleri için etkili olmakla birlikte, eğer bu görseller üçüncü bir kişinin telif hakkına tabi eserlerinden izinsiz kullanılmışsa, şirketler istemeden telif hakkı ihlali riskiyle karşı karşıya kalabilirler. Özellikle, çalışanların düşüncesizce yaptıkları retweetler veya paylaşımlar, şirketin genel itibarını zedeleyebilecek durumlara yol açabilir.

Bu makalede, “İzinsiz yayınlanan bir görselin yayılmasına sebep olunduğunda, şirket olarak telif hakkı ihlali ile suçlanır mıyız?” sorusuna, Japonya’daki gerçek olaylar ve ilgili mahkeme kararları ışığında cevap arayacağız.

Sosyal Medyada Yayılma ve Telif Hakkı İlişkisi

Sosyal medya, bilginin bir anda yayıldığı günümüzde, bireyler ve şirketler için önemli bir iletişim aracıdır. Ancak, bu yayılma hızı nedeniyle, telif hakkı ile ilgili sorunlar da sıkça ortaya çıkmaktadır. Özellikle, görseller ve videolar gibi telif hakkı içeren eserler, kolaylıkla kopyalanıp paylaşılabildiğinden, hak sahiplerinin istemediği şekilde yayılması durumları sıkça yaşanmaktadır.

Telif hakkı kanunu, eserleri yaratan yazarlara çeşitli haklar tanır ve bu hakların ihlal edilmesini yasaklar. Burada önemli olan, telif hakkı ihlalinin sadece kasıtlı yapıldığında değil, ihmal veya bilgisizlik durumunda da gerçekleşebileceğidir.

Peki, sosyal medyada “yayılma” eylemi, hukuki olarak ne gibi yönleri taşımaktadır? Temelde, “çoğaltma hakkı” ve “kamuoyuna iletim hakkı” olmak üzere iki hak öne çıkmaktadır.

Çoğaltma hakkı, eserleri kopyalama veya yazdırma hakkıdır. Retweet veya paylaşım özelliklerini kullanarak görselleri kendi hesabınızda gösterme eylemi, bilgi işlem cihazının ekranında göstermek için geçici olarak önbellek verisi olarak çoğaltıldığından, bu çoğaltma hakkını ihlal edebilir.

Kamuoyuna iletim hakkı ise, eserleri internet gibi iletişim hatları aracılığıyla kamuoyuna iletme veya alınabilir hale getirme hakkıdır. Retweet veya paylaşım yoluyla, kendi takipçileriniz gibi belirsiz sayıda kişinin görselleri görebileceği bir durum yaratmak, bu kamuoyuna iletim hakkını ihlal edebilir.

İlgili makale: Rızasız Fotoğraf Yayımlama ve Telif Hakkı İlişkisi[ja]

Twitter (Eski Adıyla X) Tweetleri ve Retweetler Üzerine Japon Hukuku Çerçevesinde Bir İnceleme

İnternet ve sosyal medya üzerinde, eserleri izinsiz olarak yüklemek telif hakkı yasasını ihlal eder. Peki, izinsiz yüklenmiş bir görsel içeren tweeti retweetlemek durumu nasıl olacak?

Twitter (şimdiki adıyla X) kullanım koşullarına göre başkasının görsel içeren tweetini retweetlediğinizde de telif hakkı ihlali olasılığı bulunduğuna dair bir Yargıtay kararı bulunmaktadır.

Bu olayda davacı, profesyonel bir fotoğrafçıdır. Davacı, süsen çiçeği fotoğrafının köşesine “Ⓒ (telif hakkı sahibinin adı)” gibi bir ibare ekleyerek bu görseli kendi web sitesinde yayınlamıştır. Davacı, bu süsen fotoğrafının izinsiz olarak yüklendiğini iddia ederek, o dönem Twitter’ı işleten Twitter Inc. (Japonya şubesi olan Twitter Japan Co., Ltd. ve ana şirket olan Twitter Inc.) aleyhine içerik sağlayıcı bilgilerinin açıklanmasını talep etmiştir (bundan sonra şirket adları o dönemki haliyle anılacaktır).

Kimliği belirsiz kişi A, davacının izni olmadan bu fotoğrafı kendi profil resmi olarak yüklemiştir. Bu sayede Twitter’ın profil resmi dosya depolama URL’si üzerinde söz konusu görsel otomatik olarak saklanıp gösterilmiş ve A’nın zaman çizelgesinde bu fotoğraf görünür hale gelmiştir.

Kimliği belirsiz kişi B ise, davacının izni olmadan bu fotoğrafı içeren bir tweet atmıştır. Bu durumda Twitter’ın tweet görsel dosya depolama URL’si üzerinde söz konusu fotoğraf otomatik olarak saklanıp gösterilmiş ve bu tweeti gösteren URL ile B’nin hesabının zaman çizelgesinde bu fotoğraf görünür hale gelmiştir.

Kimliği belirsiz kişiler CDE, B’nin tweetini retweetledikleri için, CDE’nin her bir zaman çizelgesinde bu fotoğraf görünmüştür.

Davacı, A ve B hesaplarına ilişkin olarak, bu fotoğrafın gösterilmesiyle halka iletim hakkının (telif hakkı yasası madde 23, fıkra 1) ihlal edildiğini iddia etmiştir. Profil resmi olarak ayarlama eylemi ve izinsiz olarak görselin kendisinin tweetlenmesi eyleminin halka iletim hakkı ihlali olduğu Twitter şirketi tarafından da itiraz edilmemiştir. Bu olayda tartışma konusu olan, CDE tarafından yapılan retweet eylemleridir. Retweetlerle bu fotoğrafın gösterilip gösterilmediği ve davacının telif hakkının ihlal edilip edilmediği konusu tartışılmıştır.

İlgili makale: Fotoğraf Yayınlamada Eser Niteliği ve Yazar[ja]

Davacı ve Davalının İddiaları

Davacı, aşağıdaki hakların ihlal edildiğini iddia etmiştir:

• Kamuoyuna İletim Hakkı
• Özdeşlik Koruma Hakkı
• İsim Gösterme Hakkı
• Şeref ve İtibar Koruma Hakkı

Bu hakları tek tek inceleyelim.

Davacı, sadece resimli tweet atan kişilerin değil, bu tweetleri retweet eden kişilerin de, “retweet yoluyla izinsiz kopyalanan resimli tweetleri zaman çizelgesinde göstermenin kamuoyuna iletim hakkı gibi hakları ihlal ettiğini” ve bu durumun telif hakkı ihlali olduğunu savunmuştur.

Ayrıca, davacı, Twitter’ın özellikleri gereği, resimli tweetlerin retweet yoluyla zaman çizelgesinde gösterilmesi sırasında otomatik olarak kırpılmasının (sözde “inline link”), Özdeşlik Koruma Hakkını (Telif Hakkı Kanunu Madde 20, Fıkra 1) ihlal ettiğini iddia etmiştir. Özdeşlik Koruma Hakkı, kişinin eserinin içeriğinin veya başlığının kendi isteği dışında keyfi olarak değiştirilmesini engelleyen hakkı ifade eder.

Ek olarak, kırpma işlemi nedeniyle, kişinin isminin anlaşılamaz hale gelmesi sebebiyle İsim Gösterme Hakkının da ihlal edildiğini iddia etmiştir.

Davacı ayrıca, retweet işlemiyle, izleyicilere davacının fotoğrafının “izinsiz kullanılabilir, değeri düşük bir eser”miş gibi yanlış bir izlenim verildiğini ve bu durumun Şeref ve İtibar Koruma Hakkını (Telif Hakkı Kanunu Madde 113, Fıkra 6) ihlal ettiğini savunmuştur.

Buna karşılık, Twitter şirketi, “Retweet yapan kişiler kendileri resim (fotoğraf) verisi göndermiyor, sadece fotoğrafla ilgisiz verileri gönderiyorlar, bu yüzden kamuoyuna iletim hakkının ihlali söz konusu değil” şeklinde iddia etmiştir.

Ayrıca, otomatik kırpma işleminin telif hakkı kişilik haklarının ihlali olduğu yönündeki davacının iddiasına karşı aşağıdaki gibi savunma yapmıştır:

• Twitter’ın özellikleri gereği, kırpma işlemi internet kullanıcılarının bilgisayarlarında gerçekleştiği için, kırpma işleminin faili retweet yapan kişi değil, internet kullanıcısıdır ve bu nedenle retweet yapan kişi için Özdeşlik Koruma Hakkı ve İsim Gösterme Hakkı ihlali söz konusu değildir.
• Kırpma, Twitter’ın sistemine göre, birden fazla fotoğrafın sınırlı ekran alanında zorlanmadan ve doğal bir şekilde gösterilmesi için otomatik ve mekanik olarak gerçekleştirilen bir işlemdir ve bu “kaçınılmaz” (Telif Hakkı Madde 20, Fıkra 2, Madde 4) bir değişiklik olduğu için Özdeşlik Koruma Hakkı ihlali oluşmaz.
• Yapılan retweet ile davacının objektif şeref ve itibarının düşeceği düşünülemez, bu nedenle Şeref ve İtibar Koruma Hakkı oluşmaz.

İlgili makale: Telif Hakkı Kişilik Hakları ve Şeref veya İtibarın Korunması Nedir?[ja]

Japonya’da Tokyo Bölge Mahkemesi’nin Kararı: Davacının Talebini Reddetti

Tokyo Bölge Mahkemesi’nin ilk derece kararında, CDE tarafından yapılan retweet hakkında aşağıdaki değerlendirmelerde bulunulmuştur:

• Retweet işlemiyle, aynı zaman çizelgesindeki URL’ye, bağlantı adresi olan URL’ye otomatik olarak bir iç bağlantı ayarlanır ve bu URL’den kullanıcıların bilgisayarlarına veya diğer cihazlarına doğrudan resim dosyası verisi gönderilir.
• Herhangi bir URL üzerinden dolaşım bilgilerinin verisi gönderilmez ve bu URL’den kullanıcı cihazlarına söz konusu verinin gönderimi de yapılmaz; bu nedenle, söz konusu retweet işlemi, yukarıda bahsedilen veriyi göndermek veya gönderilebilir hale getirmek anlamına gelmez.

Bu noktalardan hareketle, mahkeme, işlemin halka açık yayın kapsamına girmediğine karar vermiştir. Ayrıca, retweet mekanizması üzerinden resim dosyasının değiştirilmediği için aynılık koruma hakkının ihlal edilmediğine ve retweet yapan kişilerin halka söz konusu fotoğrafın sunulması veya gösterilmesi anlamına gelmediğine, dolayısıyla isim gösterme hakkının da ihlal edilmediğine karar vermiştir.

Davacı, söz konusu retweet işlemiyle dolaşım bilgilerinin URL’sinden istemci bilgisayara gönderilen fotoğrafın resim dosyasının otomatik halka açık yayına girdiğini ve retweet yapan kişilerin bu eylemin faili olarak görülmesi gerektiğini iddia ederek, retweet işleminin halka açık yayın hakkının ihlali olduğunu savunmuştur.

Fakat, fotoğrafın resim dosyasını Twitter’ın sunucusuna yükleyerek bunu halka açık yayına sunabilecek duruma getiren kişinin B olduğundan, söz konusu yayının failinin bu kişi olarak görülmesi gerektiği belirtilmiş ve A ve B hakkında yayıncı bilgilerinin ifşa edilmesine karar verilmiştir; ancak, CDE’ye ait e-posta adresinin ifşa edilmesi kabul edilmemiştir (Tokyo Bölge Mahkemesi, Heisei 28 (2016) yılı 15 Eylül kararı).

Davacı, bu kararı kabul etmeyerek temyize başvurmuştur.

Japon Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi Kararı: Davacının Taleplerini Kısmen Kabul Etti

İkinci derece mahkeme olan Japon Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi, CDE’nin halka açık yayın hakkını ihlal ettiği konusunda, otomatik halka açık yayının faili olarak bu retweet yapan kişilerin kabul edilemeyeceğini ve söz konusu retweet eyleminin otomatik halka açık yayın eylemini kolaylaştırdığı söylenemeyeceğinden, bu kişilerin yardım ve yataklık yaptığını da kabul edemedi.

Ayrıca, eser olan bu fotoğrafın sadece veri olarak iletilmiş olması nedeniyle, retweet yoluyla eserin verilerinin çoğaltıldığı söylenemez ve bu nedenle çoğaltma hakkı ihlali de kabul edilmedi. Ayrıca, halka açık iletim hakkının ihlal edilmediği için yardım ve yataklık yapılmasına da yer olmadığından, birinci derece mahkeme ile aynı kararı verdi.

Öte yandan, eser sahibinin kişilik haklarının ihlali konusunu inceledi. Aynılık koruma hakkı açısından, söz konusu görüntünün, düşünce veya duyguları yaratıcı bir şekilde ifade eden ve edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanına ait olduğu için Japon telif hakkı yasasına göre eser olarak kabul edilebileceğini belirtti. Ancak, CDE’nin hesabında gösterilirken, retweet eyleminin sonucu olarak konum ve boyut gibi özelliklerin belirlenmesiyle farklı bir görüntü haline geldiği kabul edildiğinden, bu retweet yapan kişiler tarafından değiştirilmiş ve aynılık koruma hakkının ihlal edildiği kabul edildi. Ayrıca, gösterim sırasında, meslek fotoğrafçısı olan davacının isminin görünmez hale gelmesi nedeniyle, davacı, eserin halka sunulması veya sergilenmesi sırasında eser sahibinin isminin gösterilme hakkının retweet yapan kişiler tarafından ihlal edildiğini belirterek, isim gösterme hakkı ihlalini de kabul etti.

Japon Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi ayrıca, davalıların Japon telif hakkı yasasının 20. maddesinin 4. fıkrasında belirtilen ‘kaçınılmaz’ değişikliklere uygulandığını iddia etti, ancak söz konusu retweet eylemi, davacının izni olmadan söz konusu fotoğrafın görüntü dosyasını içeren tweetin hesap 2 üzerinden yapıldığı ve bu eylemin retweet edildiği için, bu tür bir eylemle ilişkili değişikliğin ‘kaçınılmaz’ bir değişiklik olarak kabul edilemeyeceğini belirtti.

Öte yandan, onur ve saygınlık koruma hakkının ihlal edilmediğini belirtti. Bunun nedeni olarak, söz konusu fotoğrafın Sanrio veya Disney karakterleriyle birlikte gösterilmesinin, doğrudan ‘izin alınmadan kullanılabilir düşük değerli bir eser’ veya ‘ucuz bir eser’ gibi yanlış bir izlenim yaratmadığı belirtildi.

Bu sonuçla, Twitter şirketine, hesap A ve B’nin sahiplerinin yanı sıra, hesap CDE’nin her bir sahibinin e-posta adreslerinin de açıklanması emredildi (Japon Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi, Heisei (2018) 30 Nisan 25).

Twitter şirketi bu kararı kabul etmeyerek temyize başvurdu ve temyiz başvurusu kabul edildiği için, Japonya Yargıtay’ın kararını beklemektedir.

Japonya’da Yüksek Mahkeme Kararı: İsim Gösterme Hakkının İhlali Kabul Edildi

Japonya Yüksek Mahkemesi, kimlik koruma hakkının ihlali konusunu temyiz başvurusu sırasında gerekçeler arasından çıkararak, sadece isim gösterme hakkının ihlali üzerine karar vermiştir.

Twitter şirketi tarafından yapılan başvuruda, her bir retweet yapan kişinin, retweetleriyle telif hakkı ihlali oluşturan eserleri kullanmadığı ve bu nedenle telif hakkı kanununun 19. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen ‘eserlerin kamuya sunulması veya gösterilmesi’ eylemini gerçekleştirmediği belirtilmiştir. Ayrıca, her bir web sayfasını ziyaret eden kullanıcıların, retweet edilen makalelerdeki her görseli tıkladıklarında, isim gösterme bölümü bulunan orijinal görseli görebilecekleri ve bu nedenle her retweet yapan kişinin, fotoğraflar için ‘zaten eser sahibinin gösterdiği yerlere uygun olarak eser sahibinin ismini gösterdiği’ (aynı maddenin 2. fıkrası) söylenebilir. Bu nedenle, retweetlerle isim gösterme hakkının ihlal edildiğini kabul eden ilk derece mahkemesinin kararında telif hakkı kanununun yorum ve uygulamasında bir hata olduğu iddia edilmiştir.

Buna karşılık, Yüksek Mahkeme isim gösterme hakkının ihlal edildiğini kabul ederek temyizi reddetmiştir.

Bunun gerekçesi olarak aşağıdaki iki noktayı belirtmiştir:

• Görseli tıklanarak orijinal görselin isim gösterme bölümünün görülebileceği iddiasına rağmen, görselin görüntülendiği web sayfası ile isim gösterme bölümünün bulunduğu ayrı bir web sayfasının varlığı sadece iddia düzeyinde kalmıştır.
• Her web sayfasını ziyaret eden kullanıcılar, görselleri tıklamadıkça eser sahibinin isminin gösterildiğini göremezler ve kullanıcıların görselleri tıklama eğiliminde olduklarına dair bir durum da gözlemlenmemiştir.

Bu nedenle, retweet edilen makalelerdeki görselleri tıklayarak orijinal görselin isim gösterme bölümünün görülebileceği iddiası, retweet yapan kişilerin eser sahibinin ismini gösterdiği anlamına gelmez olarak kabul edilmiştir.

Böylece, fikri mülkiyet yüksek mahkemesi olan ilk derece mahkemesinin kararı kesinleşmiş ve retweetlerin eser sahibinin kişilik haklarının ihlali olabileceği, Twitter’ın özelliklerine uygun olarak başkalarının görsel içeren tweetlerini retweet yaptığında da, iletişim bilgilerinin açıklanabileceği bir durum olabileceği anlaşılmıştır (Yüksek Mahkeme Reiwa 2 (2020) yılı 21 Temmuz kararı[ja]).

Yüksek Mahkeme, kimlik koruma hakkı konusunu temyiz gerekçeleri arasından çıkarmış ve sadece isim gösterme hakkı üzerine karar vermiş olsa da, isim gösterme hakkının ihlali kabul edildiğinde hak ihlalinin tanındığı bir durum olabilir ve kimlik koruma hakkı ile ilgili kararın önemli olmadığına karar vermiş olabilir.

Yine de, fikri mülkiyet yüksek mahkemesi ‘kırpma eyleminin kimlik koruma hakkını ihlal ettiğine’ karar vermiş ve Yüksek Mahkeme bu kararı reddetmemiştir. Yüksek Mahkeme tarafından belirtilen isim gösterme hakkının amacı, kimlik koruma hakkı için de geçerli olabilir.

Özet: Sosyal Medyada Telif Hakkı İhlalleri İçin Avukata Danışın

Bu makalede, sosyal medya platformlarında görüntülerin izinsiz yayılması ve telif hakkı ihlallerinin riskleri hakkında bilgi verdik. Özellikle, Japonya Yargıtayı’nın Reiwa 2 (2020) yılı 21 Temmuz kararı, bir retweet’in telif hakkı ihlali olabileceğini açıkça belirtmiş ve bilgi yayılımında dikkatli olunması gerektiğini vurgulamıştır.

Telif hakkı yasaları karmaşıktır ve her bireysel durum farklı değerlendirilmelidir. “Bilmiyordum” demek her zaman sorumluluktan kaçınmanızı sağlamaz. Eğer şirketinizin sosyal medya kullanımı sırasında telif hakkı ihlali yapıp yapmadığınızdan emin değilseniz veya telif hakkı ihlali nedeniyle bir sorunla karşılaştıysanız, bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz.

İlgili makale: Twitter Ekran Görüntüsü Alıntısı Japonya’da Telif Hakkı İhlali Sayılır mı? Reiwa 5 (2023) Yılı Kararını İnceleme[ja]

Monolit Hukuk Bürosu Tarafından Sunulan Çözümler

Monolit Hukuk Bürosu, IT ve özellikle internet ile hukukun her iki alanında da zengin deneyime sahip bir hukuk firmasıdır. Son yıllarda, internet üzerindeki telif hakkı ihlalleri büyük ilgi görmektedir. Firmamız, bu konuda deneyimli avukatlarımızdan oluşan uzman bir ekip ile çözüm yolları sunmaktadır. Aşağıdaki makalede bu konuyla ilgili detayları bulabilirsiniz.

Monolit Hukuk Bürosu’nun Hizmet Alanları: Çeşitli şirketlerin IT ve fikri mülkiyet hukuku işleri[ja]