Хувийн санал бодлын ажилтны систем гэж юу вэ? Программистуудад хэрэгжүүлж болох уу?

Сүүлийн жилүүдэд ажлын хэв маягийг шинэчлэх тухай ихээхэн яригдаж байгаа бөгөөд телеворк, гэрээсээ ажиллах зэрэг олон янзын ажлын хэв маягууд нь анхаарал татаж байна. Эдгээр олон төрлийн ажлын хэв маягуудын дотор, “сайн дурын ажиллах тогтолцоо” гэх ажлын хэв маяг байдаг. “Сайн дурын ажиллах тогтолцоо” гэдэг үгийг сонссон хүмүүс олон байх боловч, энэ нь ямар ажлын хэв маяг вэ гэдгийг нарийн ойлгодог хүмүүс тийм ч олон биш байх шиг санагддаг. Тиймээс, энэ удаагийн нийтлэлд бид эхлээд “сайн дурын ажиллах тогтолцоо” тухай тайлбарлах болно. Дараа нь, программистуудад “сайн дурын ажиллах тогтолцоо” хэрэгжүүлэх боломжтой эсэх талаар тайлбарлах болно.

Хэрэглээний хувьд ажиллах систем гэж юу вэ

Хэрэглээний хувьд ажиллах системд мэргэжлийн үйл ажиллагааны хэрэглээний хувьд ажиллах систем болон төлөвлөгөөний үйл ажиллагааны хэрэглээний хувьд ажиллах систем гэсэн хоёр төрөл байдаг. Мэргэжлийн үйл ажиллагааны хэрэглээний хувьд ажиллах систем гэдэг нь “ажлын байдалд харгалзан, ажлын гүйцэтгэлийн хэрэгсэл, арга барил, цаг хуваарийг ихээхэн хэмжээгээр ажилтны сонголтод үлдээх шаардлагатай ажлуудыг Японы Эрүүл мэнд, Хөдөлмөрийн яамны дүрэм журмын дагуу тодорхойлсон ажлуудаас, ажил олгогч ба ажилтны хамтын тохиролцоогоор тодорхойлсон ажлыг ажилтан бодитоор тухайн ажилд оролцсон үед, урьдчилан тогтоосон цагийг ажилласан гэж үздэг зохицуулалт” гэж тайлбарлаж болно.

Түүнчлэн, төлөвлөгөөний үйл ажиллагааны хэрэглээний хувьд ажиллах систем гэдэг нь “компанийн тус бүр хэсэгт тодорхой хүрээний ажилд оролцдог ажилтнуудад ажлын гүйцэтгэлийн хэрэгсэл, цаг хуваарийн шийдвэрийг ажилтны сонголтод үлдээж, үр дүнг илүү үнэлж, ажлын үр ашиг, үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх зорилгоор хэрэгжүүлдэг зохицуулалт” гэж тайлбарлаж болно. Программистуудын хувьд мэргэжлийн үйл ажиллагааны хэрэглээний хувьд ажиллах системийн хэрэглээ нь асуудал болдог учраас, доор мэргэжлийн үйл ажиллагааны хэрэглээний хувьд ажиллах системийн тайлбарыг өгөх болно.

Мэргэжлийн үйл ажиллагааны хэрэглээний хувьд ажиллах систем нь Японы Хөдөлмөрийн стандартын хуулийн 38-р зүйлийн 3-р хэсэг 1-р заалт 1-р дугаарт заасан бөгөөд “ажлын байдалд харгалзан, ажлын гүйцэтгэлийн хэрэгсэл, арга барил, цаг хуваарийг ихээхэн хэмжээгээр ажилтны сонголтод үлдээх шаардлагатай ажлуудыг Японы Эрүүл мэнд, Хөдөлмөрийн яамны дүрэм журмын дагуу тодорхойлсон ажлуудаас, ажил олгогч ба ажилтны хамтын тохиролцоогоор тодорхойлсон ажлыг ажилтан бодитоор тухайн ажилд оролцсон үед, урьдчилан тогтоосон цагийг ажилласан гэж үздэг зохицуулалт” гэж заасан байдаг.
※Лавлах (Японы Эрүүл мэнд, Хөдөлмөрийн яамны вэбсайт) https://www.mhlw.go.jp/general/seido/roudou/senmon/index.html

裁量労働制ийн хүрээнд багтдаг ажлын төрлүүд

Мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн裁量労働制-ийн хүрээнд багтдаг ажлын төрлүүд нь дээрх байдлаар, Японы Эрүүл мэнд, Хөдөлмөрийн яамны зааварчилгаа (労働基準法施行規則) болон Эрүүл мэнд, Хөдөлмөрийн сайдын зарлигаар тогтоосон ажлын төрлүүд байх шаардлагатай.
Эрүүл мэнд, Хөдөлмөрийн яамны зааварчилгаа болон сайдын зарлигаар дараах 19 ажлын төрлүүдийг хүрээнд багтаасан байдаг.

（１）Шинэ бүтээгдэхүүн эсвэл шинэ технологийн судалгаа, хөгжүүлэлт болон хүмүүнлэг, байгалийн шинжлэх ухааны судалгааны ажил
（２）Мэдээллийн системийн шинжилгээ, төлөвлөлт (компьютерийн тусламжтайгаар хийгддэг мэдээллийн боловсруулалтыг зорилго болгон олон элементүүдийг нэгтгэсэн системийг хэлнэ, програмын зохион бүтээлийн үндсэнд орно.)
（３）Сонин, хэвлэлийн бизнесийн мэдээлэл цуглуулах, редакторын ажил болон хуульд заасан радио, кабелийн телевизийн нэвтрүүлгийн үйлдвэрлэлд зориулсан мэдээлэл цуглуулах, редакторын ажил
（４）Шинэ загварын хувцас, дотор засал, аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүн, сурталчилгаа гэх мэт зүйлсийн санаачлал
（５）Нэвтрүүлэг, киноны үйлдвэрлэлд зориулсан продюсер, директорын ажил
（６）Сурталчилгаа, зар сурталчилгаанд бүтээгдэхүүний агуулга, онцлогтой холбоотой текстийн төслийн санаачлал (хэлбэржүүлэгчийн ажил гэж нэрлэгддэг.)
（７）Бизнесийн үйл ажиллагаанд мэдээллийн системийг ашиглахад тулгарч буй асуудлыг ойлгох, эсвэл түүнийг ашиглах арга замыг санаачлах, зөвлөгөө өгөх ажил (системийн зөвлөхийн ажил гэж нэрлэгддэг.)
（８）Барилгын доторх гэрэлтүүлэг, тавилга гэх мэт зүйлсийн байрлалтай холбоотой санаачлал, илэрхийлэл, зөвлөгөө өгөх ажил (дотор заслын зохион байгуулагчийн ажил гэж нэрлэгддэг.)
（９）Тоглоомын програм хангамжийн бүтээлч ажил
（１０）Хувьцааны зах зээл дээрх үнийн чиг хандлага, хувьцааны үнэлгээний шинжилгээ, үнэлгээний дүнд суурилсан хөрөнгө оруулалтын зөвлөгөө өгөх ажил (хувьцааны шинжээчийн ажил гэж нэрлэгддэг.)
（１１）Санхүүгийн инженерийн мэдлэгийг ашиглан хийгдэх санхүүгийн бүтээгдэхүүний хөгжүүлэлт
（１２）Их сургуулийн багш, судлаачийн ажил (Үндсэндээ судалгаанд оролцдог хүмүүс хамаарна.)
（１３）Батлан хамгаалахын бүртгэлтэй нягтлан бодогчийн ажил
（１４）Хуульчийн ажил
（１５）Барилгын инженерийн ажил (анхан, дунд шатны барилгын инженер болон модон барилгын инженер)
（１６）Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэлгээчийн ажил
（１７）Патентын зөвлөхийн ажил
（１８）Татварын зөвлөхийн ажил
（１９）Жижиг, дунд бизнесийн зөвлөхийн ажил

（Японы Эрүүл мэнд, Хөдөлмөрийн яамны вэбсайт: https://www.mhlw.go.jp/general/seido/roudou/senmon/index.html [ja]）

Дээрх 19 ажлын төрлүүд нь өндөр түвшний мэргэжлийн ур чадвар шаардлагатай бөгөөд ажилтны өөрийн шийдвэр гаргах эрхийг өргөнөөр хүлээн зөвшөөрөх шаардлагатай учраас тусгайлан тогтоосон байдаг.

Программистүүдэд сонгон шалгаруулалтын ажлын цагийг хэрэглэх боломжтой юу?

Дээрх хэсэгт мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн сонгон шалгаруулалтын ажлын цагийг хэрэглэх боломжтой ажлын төрлүүдийн талаар тайлбарласан боловч, энэ ажлын төрлүүдийн дотор программистүүд багтдаг уу гэдэг асуудал тулгарч байна.
Доорх хэсэгт мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн сонгон шалгаруулалтын ажлын цагийг хэрэглэх боломжтой ажлын төрлүүдийн дотор программистүүд багтдаг эсэх талаар тайлбарлах болно.

Асуудал болгож буй ажлын төрлүүд

Программист гэдэг нь программ бүтээгч хүн эсвэл мэргэжлийг хэлнэ. Программистын гол ажлын үүрэг нь програм хангамжийн тодорхойлолтыг үндэслэн, програмчлалын хэлээр эх кодыг бүтээх явдал юм. Энэ программистын ажлын үүргээс харахад, программистүүдэд мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн сонгон шалгаруулалтын ажлын цагийг хэрэглэх боломжтой эсэх нь, программистын ажлыг ‘мэдээллийн боловсруулалтын систем (электрон тооцоолуур ашиглан хийгдэх мэдээллийн боловсруулалтыг зорилго болгон олон элементүүдийг нэгтгэсэн систем гэж үзнэ, энэ нь программын төлөвлөгөө боловсруулах үндсэн зүйл болно)’-ийн шинжилгээ эсвэл төлөвлөгөөний ажлын төрөл гэж үзэж болох уу гэдэг дээр суурилна.

Мэдээллийн боловсруулалтын системийн шинжилгээ ба зохион бүтээлтийн ажлын утга учир

“Мэдээллийн боловсруулалтын системийн шинжилгээ эсвэл зохион бүтээлтийн ажил” гэж хэлэхэд, тухайн ажлын яг юу хийдэг болохыг хуульд заасан байдлаар тодорхой ойлгоход хэцүү байдаг. Иймд, Токиогийн Хөдөлмөрийн Газрын Хөдөлмөрийн Стандартын Хяналтын Газар нь “Мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн сонгодог хөдөлмөрийн журмыг зөв нэвтрүүлэх тулд [ja]” гэсэн материалыг нийтэлж, тухайн ажлын нарийвчилсан агуулгыг тайлбарласан байдаг.

“Мэдээллийн боловсруулалтын систем” гэж юу вэ?

“Мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн сонгодог хөдөлмөрийн журмыг зөв нэвтрүүлэх тулд” гэсэн материалд “Мэдээллийн боловсруулалтын систем” гэдэг нь “мэдээллийг эрэмбэлэх, боловсруулах, хадгалах, хайх гэх мэт үйлдлийг зорилго болгон, компьютерийн хатуу хэрэгсэл, програм хангамж, харилцаа холбооны сүлжээ, мэдээллийг боловсруулах програм зэрэг нь бүрдүүлэх хэсгүүдээр хослуулан бүтээгдсэн систем” гэж тодорхойлогдсон байдаг.

Эхлээд, мэдээллийн боловсруулалтын систем гэж нэрлэхийн тулд, ① “мэдээллийг эрэмбэлэх, боловсруулах, хадгалах, хайх гэх мэт үйлдлийг зорилго” болгон тавигдах шаардлагатай.
Дараа нь, “компьютерийн хатуу хэрэгсэл, програм хангамж, харилцаа холбооны сүлжээ, мэдээллийг боловсруулах програм зэрэг нь бүрдүүлэх хэсгүүдээр хослуулан” бүтээгдсэн байх шаардлагатай.

“Мэдээллийн боловсруулалтын системийн шинжилгээ ба зохион бүтээлтийн ажил” гэж юу вэ?

Дараа нь, “Мэдээллийн боловсруулалтын системийн шинжилгээ ба зохион бүтээлтийн ажил” гэдэг нь “（ⅰ）Хэрэглэгчийн хэрэгцээг ойлгох, хэрэглэгчийн ажлын шинжилгээ зэргээс үндэслэн хамгийн тохиромжтой ажлын боловсруулалтын аргыг тодорхойлох ба тухайн аргад тохирсон төхөөрөмжийг сонгох, （ⅱ）оролт, гаралтын зохион бүтээлт, боловсруулалтын алхамуудын зохион бүтээлт зэрэг аппликейшн системийн зохион бүтээлт, машин бүтцийн нарийвчлалыг тодорхойлох, програм хангамжийг шийдвэрлэх зэргийг хэлнэ. （ⅲ）Систем ажиллаж эхлэхийн дараа системийн үнэлгээ, асуудлыг илрүүлэх, түүнийг засахын тулд сайжруулалт хийх гэх мэт ажлууд” гэж тодорхойлогдсон байдаг. Мөн “Мэдээллийн боловсруулалтын системийн шинжилгээ ба зохион бүтээлтийн ажил”д “програмын зохион бүтээлт эсвэл бүтээлтийг хийдэг програмистууд орохгүй” гэж заасан байдаг. Энэ нь ерөнхий програмистууд сонгодог хөдөлмөрийн журмын хүрээнд багтахгүй гэж үзэж болохыг харуулж байна.

Программистуудад зориулсан дүгнэлт хийсэн шүүхийн шийдвэр

Программистуудад зориулсан дүгнэлт хийх ажлын байрны зориулалттай ажиллуулах эсэхийг шийдвэрлэсэн шүүхийн шийдвэрүүдийн нэг нь ADD хэрэг (Киото дүүргийн шүүхийн 2011 оны (Хэйсэй 23 оны) 10-р сарын 31-ний шийдвэр, Лабораторийн шийдвэр 1041 дугаар, 49 хуудас) байдаг тул энэхүү шийдвэрийн талаар танилцуулах болно.

Хэргийн товч

Эхлээд, X нь 2001 оны (Хэйсэй 13 оны) 5-р сард компьютерийн компани Y-г үүсгэн байгуулагдсанаас хойш системийн инженерээр ажиллаж, өдөрт 8 цагийн ажлын цагтай дүгнэлт хийх ажлын байрны зориулалттай ажиллаж байсан. Дараа нь, 2008 оны (Хэйсэй 20 оны) 9-р сараас эхлэн, X болон түүний багийн гишүүдийн алдаанаас болж кастомчлалын ажилд олон асуудал гарч эхэлсэн. Иймд X нь 2009 оны (Хэйсэй 21 оны) 2-р сард “үүрэг даалгавар” гэж оношлогдож, тэр жил 3-р сард Y компаниас гарсан. Y компани нь X нь ажлыг зохих ёсоор гүйцэтгээгүй эсвэл харилцагчтай холбоотой дүрмийг сахиагүй учраас хохирол амссан гэж үзэж, 20,340,000 иенийг нөхөн төлүүлэхийг шаардсан. Хариуд нь X нь Y компанид цагийн алданги, хоцрогдолын хохирол болон нэмэгдэл төлбөрийг төлүүлэхийг шаардаж, аюулгүй байдлын анхаарал халамжийн үүргийг зөрчсөн хохирлыг нөхөн төлүүлэхийг шаардсан хэргийн талаар болно.

Энэ нийтлэлтэй холбоотой маргааны цэгүүд

Энэ хэргийн хувьд олон маргааны цэгүүд байдаг ч, энэ нийтлэлтэй холбоотойгоор “Мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн дүгнэлт хийх ажлын байрны зориулалттай ажиллуулах нь” (Маргааны цэг 2) гэсэн асуудал чухал маргааны цэг болно. Өөрөөр хэлбэл, X-ийн гүйцэтгэсэн ажил нь “мэдээллийн системийн шинжилгээ эсвэл төлөвлөгөөний ажил” гэсэн мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн дүгнэлт хийх ажлын байрны зориулалттай ажиллуулахад хамаарах эсэх нь маргааны цэг болсон.

Шүүхийн шийдвэр

ADD хэргийн хувьд шүүх “X-ийн гүйцэтгэсэн ажил нь Хөдөлмөрийн стандартын хуулийн 38-р зүйлийн 3, тус хуулийн хэрэгжүүлэх журмын 24-р зүйлийн 2-р хэсгийн 2-р заалтын 2-р хэсэгт заасан ‘мэдээллийн системийн шинжилгээ эсвэл төлөвлөгөөний ажил’ болохыг хэлж чадахгүй бөгөөд мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн дүгнэлт хийх ажлын байрны зориулалттай ажиллуулах шаардлагыг хангаж байгаа гэж үзэж чадахгүй” гэж шийдвэрлэсэн байна.

Эхлээд, дээр дурдсан ажлын байрны зориулалттай ажиллуулах эсэхийг шийдвэрлэхдээ, хэлбэрийн хувьд биш харин зорилго, ажлын байрны зориулалттай ажиллуулахад “ажлын байрны зориулалттай ажиллуулахад ажилтны дүгнэлт хийх эрх чөлөөг ихээхэн үлдээх шаардлагатай бөгөөд ажил олгогч нь тодорхой заавар өгөх боломжгүй” (Хөдөлмөрийн стандартын хуулийн 38-р зүйлийн 3-р хэсэг, 1-р заалт) гэж үзэж болохуйц ажил байх шаардлагатай байдаг.

ADD хэргийн хувьд шүүх “F компанийн A албаны дарга нь Y компанид системийг бүтээх ажлын нэг хэсгийг зааварчилгаагаар зааж өгч, 1-2 долоо хоногийн хугацаанд (яаралтай тохиолдолд дараа өдөр эсвэл 2-3 хоногийн дотор) дуусгах ёстой байсан бөгөөд ажлын байрны зориулалттай ажиллуулахад хүрэлцэхгүй байсан гэж үзсэн” гэж шийдвэрлэсэн байна.

Өөрөөр хэлбэл, ADD хэргийн хувьд X-ийн гүйцэтгэсэн ажил нь дүгнэлт хийх эрх чөлөөгөөр хангалтгүй байсан бөгөөд X-д мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн дүгнэлт хийх ажлын байрны зориулалттай ажиллуулах нь зохимжгүй гэж шүүх шийдвэрлэсэн байна. Энэ нь X-ийн цалингийн 6 сая иенийг төлөөгүй байсан гэж шүүх шийдвэрлэсэн байна.

Хураангуй

Дээрх хэсэгт мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн шийдвэрлэх эрх бүхий ажиллах хэлбэрийн танилцуулга болон программистуудад энэхүү ажиллах хэлбэр хэрэгжүүлж болох уу гэдгийг тайлбарласан. Энэ нийтлэлд тайлбарласнаар, программистуудад мэргэжлийн үйл ажиллагааны төрлийн шийдвэрлэх эрх бүхий ажиллах хэлбэрийг хэрэгжүүлэхийн тулд хатуу шаардлагуудыг хангах шаардлагатай болно. Шийдвэрлэх эрх бүхий ажиллах хэлбэрийг хэрэгжүүлж буй программистууд өөрсдийн ажиллах байдалд энэхүү хэлбэр хэрэгжүүлэх шаардлагууд бүрэн хангагдсан эсэхийг сайтар шалгах хэрэгтэй болно. Мөн программистуудад шийдвэрлэх эрх бүхий ажиллах хэлбэрийг хэрэгжүүлж буй эсвэл хэрэгжүүлэхийг хүсч буй компанийн хариуцсан ажилтнууд өөрсдийн компанид энэхүү хэлбэр хэрэгжүүлж болох эсэхийг баталгаажуулах шаардлагатай болно. Эдгээр шийдвэрүүдийг гаргахад мэргэжлийн зөвлөгөө авах хэрэгтэй учраас, мэргэжлийн хуульчидтай зөвлөгөө авахыг зөвлөж байна.