Систем хөгжүүлэлтийн хүлээн авалт ба үүнийг хүлээн зөвшөөрөх заалтыг хэрэглэх нөхцөл байдлууд

Систем хөгжүүлэх үед хууль эрх зүйн асуудал гарах нь элбэг байдаг нь ‘хүлээн авалт’ хийх үе юм.

‘Хүлээн авалт’ гэдэг нь гүйцэтгэгч бүтээгдэхүүнийг хүргүүлсний дараа, захиалагч талын гарах шалгалт, тоймлох үүрэгийг хэлнэ. Хэрэв захиалагч тал нийлүүлсний дараа хугацаа хэдий өнгөрсөн ч ‘хүлээн авалт’ хийхгүй бол, гүйцэтгэгч буюу вендор хууль ёсны тогтворгүй байдалд орох болно.

Ийм асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд гэрээнд ‘үгүйсгэсэн хүлээн авалт’ гэсэн заалт оруулах нь элбэг байдаг.

Энэ нийтлэлд ‘үгүйсгэсэн хүлээн авалт’ хэзээ хэрэглэгдэх вэ гэдгийг жишээ шүүхийн шийдвэрүүдийг үндэслэн тайлбарлаж өгье.

Систем хөгжүүлэлт дэх хүлээн авалт гэж юу вэ?

Эхлээд систем хөгжүүлэлтийн төслийн хүрээнд ‘хүлээн авалт’ гэдэг нь, үйлчлүүлэгч болох вендор нь хүргүүлсэн бүтээгдэхүүн (энд IT системийг хэлнэ) нь захиалагч болох хэрэглэгчийн захиалсан зорилгод нийцсэн үзүүлэлттэй эсэхийг шалгах, үзэж байгаа юм.

Хөгжүүлэгчийн өнцгөөс харахад, ‘үнэхээр бүрэн боловсруулагдсан эсэхийг баталгаажуулах’ гэсэн утгатай бөгөөд тестийн шатанд байршуулах боломжтой.

IT систем хөгжүүлэх ажил нь үйл ажиллагааны онцлог шинж чанартай байдаг тул, үйлчлүүлэгч болох вендорын шийдвэр гаргах эрх чөлөө их байдаг. Иймд үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүн ба хэрэглэгчийн хүссэн зүйлс хоорондоо зөрүү үүсэх нь бий.

Ерөнхийдөө хэлэхэд, хүлээн авалтын амжилт гэдэг нь хэрэглэгчийн хүссэн бүтээгдэхүүн (эсвэл системийг хөгжүүлэхээр хүсэлт гаргасан зорилго) нь бодитоор хүргэгдсэн байгааг хэрэглэгч өөрөө баталгаажуулсан гэсэн үг.

Жирийн гэрээний хэлцлийн хувьд, системд дутагдал гарч ирэх магадлалтай боловч, хүлээн авалтын амжилтыг төлбөрийн нөхцөл болгон тавьдаг жишээнүүд их байдаг.

Дүгнэлт хийх үеийн “Үзэж үзсэн гэж үзэх” заалтад анхаарах

Хэрэв дүгнэлт хийх шатанд асуудал гарвал, хэрэглэгч болон үйлдвэрлэгч хоёр тал нь төвөгтэй нөхцөл байдлыг туулж магадгүй болно.

Жишээ нь, үйлдвэрлэгч ажлын бүтээгдэхүүнийг бүтээж, аль хэдийн танилцуулсан боловч, хэрэглэгч талын хариуцсан хүний нөхцөл байдлаас шалтгаалан дүгнэлт хийхэд хариу өгөхгүй бол яах вэ?

Ийм тохиолдлыг үргэлжлүүлэн харгалзан, систем хөгжүүлэлтийн гэрээнд “Үзэж үзсэн гэж үзэх” заалтыг оруулах нь элбэг байдаг.

Дүгнэлт хийхгүйгээр хүлээн авсан гэж үзэх заалт гэж юу вэ

(Энэхүү програм хангамжийн хүлээн авалт) 28-р зүйл
Хүргэгдсэн барааны дотор энэхүү програм хангамжийг хүлээн авагч нь, гэрээнд заасан хугацаанд (цаашид ‘шалгах хугацаа’ гэх) өмнөх зүйлийн шалгах үзүүлэлтүүдийн дагуу шалгах бөгөөд системийн үзүүлэлтүүд болон энэхүү програм хангамж нийцтэй эсэхийг шалгах ёстой.

2. Хүлээн авагч нь, энэхүү програм хангамж нь өмнөх заалтын шалгалтад нийцсэн тохиолдолд, шалгалтын гэрчилгээнд гарын үсэг зураад, хангагчид өгөх ёстой. Мөн хүлээн авагч нь, програм хангамж нь өмнөх заалтын шалгалтад нийцээгүй тохиолдолд, хангагчид тодорхой бус дүгнэлтийн шалтгааныг тодорхой заасан бичиг баримтыг шуурхай өгөх бөгөөд засварлах эсвэл нэмэлт хийхийг хүсэх ёстой. Хэрэв дүгнэлтийн шалтгааныг зөвшөөрвөл, хангагч нь, тохиролцоон дээр тогтоосон хугацаанд засварлаж, хүлээн авагчид үнэ төлбөргүй хүргэх бөгөөд хүлээн авагч нь шаардлагатай хэмжээнд, өмнөх заалтын шалгалтыг дахин хийх ёстой.

3. Шалгалтын гэрчилгээ олгогдоогүй боловч, шалгах хугацаанд хүлээн авагч нь тодорхой шалтгааныг заасан бичиг баримт бичиж, эсэргүүцэл илэрхийлээгүй тохиолдолд, энэхүү програм хангамж нь энэ заалтын заасан шалгалтад нийцсэн гэж үзэгдэнэ.

4. Энэ заалтын заасан шалгалтын дүгнэлт нь, энэхүү програм хангамжийн хүлээн авалтыг бүрэн гүйцэтгэсэн гэж үзнэ.

https://www.meti.go.jp/policy/it_policy/keiyaku/model_keiyakusyo.pdf [ja]

Түүнчлэн, хууль эрх зүйн хувьд, 3-р заалтын ‘үзэгдэнэ’ гэсэн үг хэллэг нь онцгой анхаарах цэг болно. Хууль эрх зүйн үг хэллэгээр харахад, ‘үзэгдэх’ ба ‘төсөөлөх’ нь үнэндээ маш өөр утга агуулдаг.

Үзэгдэх…
→Жинхэнэ утгаараа 〇〇 биш байсан ч, хууль эрх зүйн хувьд 〇〇 байгаа мэтээр харгалзан үзэгдэнэ

(Жишээ) Шалгалтын үеэр ухаалаг утас ашигласан тохиолдолд, хуурамчаар ‘үзэгдэх’
→Ухаалаг утас ашигласан үйлдэл нь хуурамч байсан эсэхээс үл хамааран, хуурамч байгаа мэтээр харгалзан үзэгдэнэ гэсэн үг.

Төсөөлөх…
→Тодорхой баримт бичиг, нотолгоо гэх мэт үгүй бол 〇〇 гэдгийг үнэн зүйл гэж харгалзан үзнэ.

(Жишээ) Шалгалтын үеэр ухаалаг утас харсан тохиолдолд, хуурамчаар ‘төсөөлөх’
→Үндсэндээ хуурамч байсан гэж үзэгдэнэ, гэхдээ хуурамч бус зорилгоор ашигласан гэдгийг тодорхой батлах боломжтой бол, энэ шийдвэрийг дараа нь хүчингүй болгож болно гэсэн үг. (Гэхдээ шалгалтын танхимд ийм зарлалыг сонсох нь ховор байх).

Өөрөөр хэлбэл, ‘төсөөлөх’ ба ‘үзэгдэх’ нь тэдгээрийг хүчингүй болгох хүртэлх босго өндөр байдаг. ‘Хүлээн авалтын дүгнэлттэй эсэхээс үл хамааран, дүгнэлттэй адил харгалзан үзэгдэнэ’ гэсэн утга учир энд агуулагдаж байна.

Дүгнэлтийн заалтын хэрэглээний талаарх шүүхийн шийдвэрүүд

Дүгнэлтийн заалтыг хэрэгжүүлэх нь шүүхийн шийдвэр гаргахад чухал үүрэгтэй байсан тохиолдлууд өнгөрсөн үед ч бий. Жишээ нь, доорх шүүхийн шийдвэрт иш татсанаар, хэрэглэгч нь тодорхой хугацаанд дүгнэлт хийхээс татгалзаж, дараа нь шаардлагатай функцүүд нь хэрэгжээгүй гэж гомдол гаргаж, шүүх хуралдаан болсон. Гэвч шүүх нь дүгнэлтийн заалтын дагуу, бүтээгдэхүүн нь аль хэдийн хүлээн авагдсан гэж үзсэн.

Энэхүү гэрээнд, Y компани нь системийг хүргэсний дараа, даруй шалгаж, 10 хоногийн дотор дүгнэлт хийж, бичгээр мэдэгдэх үүрэгтэй бөгөөд дээрх хугацаанд мэдэгдэл хийгдээгүй тохиолдолд дүгнэлт амжилттай гэж үзнэ гэж заасан байгаа бөгөөд энэ тохиолдолд шалгалтад нийцээгүй гэж мэдэгдэл хийгдсэн гэж үзэх боломжгүй учраас, хүлээн авалт болон дүгнэлтийн үйл явцыг зөвшөөрөх боломжтой.

Токио хотын шүүхийн 2012 оны (Хэйсэй 24) 2-р сарын 29-ний шийдвэр

Гэхдээ эсрэгээр, дүгнэлтийн заалт байсан ч, түүний хэрэглээг үгүйсгэж, вендорын үүрэг зөрчилдөөнтэй гэж үзсэн шүүхийн шийдвэрүүд ч бий.

Доорх шүүхийн шийдвэрт иш татсанаар, энэ тохиолдолд дүгнэлт хийхэд вендорын талын хамтын ажиллагаа шаардлагатай байсан ч, тэдгээр хамтын ажиллагааг вендор хийгээгүй гэдэг нь өмнөх шүүхийн шийдвэртэй ялгаатай цэг юм.

Нэхэмжлэгч (вендор) нь, хариуцагч (хэрэглэгч) нь, бүтээгдэхүүнийг хүргэсний өдрөөс хойш 10 хоногийн дотор шалгалтын үр дүнг мэдэгдээгүй учраас, энэхүү програм хангамжийн хөгжүүлэлтийн гэрээний 9-р зүйлийн 4-р хэсэгт зааснаар, бүтээгдэхүүнийг дүгнэсэн гэж үзэх ёстой гэж үзэж байна. Гэвч, ийм үр дүнд хүрэхийн тулд, нэхэмжлэгчийн хамтын ажиллагаа чухал бөгөөд, нэхэмжлэгч нь, хариуцагчид ийм шалгалт хийхэд хамтран ажиллаагүй гэж үзэгдэх учраас, энэ тохиолдолд, хариуцагч нь, бүтээгдэхүүнийг хүргэсний өдрөөс хойш 10 хоногийн дотор шалгалтын үр дүнг мэдэгдээгүй гэдгээр, энэхүү програм хангамжийн хөгжүүлэлтийн гэрээний 9-р зүйлийн 4-р хэсэгт зааснаар, хариуцагч нь бүтээгдэхүүнийг дүгнэсэн гэж үзэх боломжгүй.

Токио хотын шүүхийн 2004 оны (Хэйсэй 16) 6-р сарын 23-ны шийдвэр

Дүгнэлтийн заалтын зорилго нь, “хэрэглэгчийн нэг талын шалтгаанаар дүгнэлтэд шилжих боломжгүй байгаа бөгөөд ажил удаашралтай байгаа” гэсэн тогтворгүй байдалд байгаа вендорыг эртхэн чөлөөлж, хоёр талын харилцааг шударга байлгахад оршино гэж үздэг.

Иймд, энэхүү зорилготой холбоотойгоор, “дүгнэлтийн заалтыг далдлаар авч, цаг хугацааг хожих гэж оролдож, дүгнэлт хийх үйл явцыг удаашруулж, тэгээд ч дутуу бүтээгдэхүүн байсан ч хүргэж өгөх” гэсэн үйлдэлд орох боломжгүй гэсэн үг.

Хэрэв дүгнэлт амжилттай гэж “үзэгдэх” болсон бол, хэрэглэгч нь систем хөгжүүлэлтийн төлөө төлбөр төлөх ёстой. Энэхүү чухал байдлыг харгалзан, шүүх нь вендорын хамтын ажиллагааны байдлыг хамруулж, шударга шийдвэр гаргахыг зорьж байгаа гэж үзэж болно.

Энэ төрлийн шийдвэрийг дэмжихэд, гэрээнээс гадна, систем хөгжүүлэлтийн явцад хийгдсэн хурлын тэмдэглэл чухал баримт болдог. Энэ талаар дэлгэрэнгүйг доорх нийтлэлд тайлбарласан байна.

https://monolith.law/corporate/the-minutes-in-system-development[ja]

Мөн, вендор нь систем хөгжүүлэлтийн мэргэжилтэн хэмээн, төслийн хүрээнд ямар нэгэн үүрэг хүлээх ёстойг доорх нийтлэлд харуулсан байна.

Дүгнэлтийг үндсэндээ хэрэглэгчийн тал хийх ёстой ч, вендор нь систем хөгжүүлэлтийн мэргэжилтэн хэмээн, дүгнэлтэд олон талын хамтын ажиллагааг хийх ёстой гэдэг нь доорх нийтлэлийн агуулгыг уншихад илүү ойлгомжтой болно.

https://monolith.law/corporate/project-management-duties[ja]

Системийн хөгжилтэй холбоотой хяналт шалгалтын үеэр дутагдлыг илрүүлэх хэв маяг

Гэхдээ, хяналт шалгалтын шатанд системийн дутагдлууд (эрх зүйн хувьд ихэвчлэн ‘дутагдал’ гэсэн үгийг ашигладаг) илэрч болзошгүй юм. Энэ тохиолдолд холбогдох эрх зүйн асуудлуудын дэлгэрэнгүйг доорх нийтлэлээс харна уу.

https://monolith.law/corporate/defect-warranty-liability[ja]

Хураангуй

Систем хөгжүүлэлт дэх “хүлээн авалт” нь үндсэндээ вендорын үүрэг гүйцэтгэлийг бүрэн дуусгасаныг илэрхийлдэг учраас, хэрэглэгчийн талд болон вендорын талд маш чухал гэж хэлж болно. Энэ үед ноцтой асуудал үүсгэхгүйн тулд, захиалагч болон гүйцэтгэгч хоёр тал “үзэмжийн хүлээн авалтын заалт”-ыг сайн ойлгож, түүнд анхаарах хэрэгтэй болно.

Мөн, хүлээн авалт төлөвлөгөөтэйгөөр зохицуулагдахгүй байх тохиолдолд, гэрээ байгуулах үеэс эхлэн, хоёр тал хүлээн авалттай холбоотой зааварчилгаа, журмын талаар онцгойлон анхаарч, санал нийлэхийг нарийн тохиролцох нь чухал гэж үзэж байна.