Японы оршин суугаа ба гарах орон нутгийн удирдлагын хууль зүйн хүрээ: Орох, газардуулах, гарах удирдлагын тайлбар

Өнөөгийн глобал эдийн засагт олон улсын компаниуд Японы зах зээлд амжилт олохын тулд удирдлага болон мэргэжлийн хүчний стратегийн байрлал нь чухал байдаг. Ийм нөхцөлд, Японы гарал үүслийн болон цагаачлалын удирдлагын системийг гүнзгий ойлгох нь зөвхөн удирдлагын ажлыг даван туулахаас илүүтэйгээр, корпоратив удирдлага болон стратегийн эрсдлийн удирдлагын гол хэсэг болдог. 2023 (Рейва 5) онд шинээр орж ирсэн гадаадын иргэдийн тоо ойролцоогоор 23,750,000 хүрч, жилийн төгсгөлд байгаа гадаадын иргэдийн тоо 3,410,000 болж, Японд олон улсын хүмүүсийн хөдөлгөөн идэвхжиж байна. Энэхүү нийтлэл нь Японы ‘Гарал үүслийн болон цагаачлалын удирдлага ба түүнчлэн ухуулагчдыг тодорхойлох хууль’ (цаашид ‘Цагаачлалын хууль’)-ийн заалтуудын үндсэн дээр, гадаадын иргэдийн орж ирэх, газардуулах болон гарах хууль зүйн хүрээг тайлбарлана. Тодорхойлолт нь, Япон руу зорчихын өмнөх визийн олголт, орж ирэх үед газардуулах шалгалт, мөн гарах болон дахин орж ирэхтэй холбоотой журам зэрэг бүх шатны дарааллыг дэлгэрэнгүй тайлбарлаж, тэдгээрийн хууль зүйн утга учир болон практик дээрх анхаарах зүйлсийг тодорхой болгоно.

Японы гарал үүслийн менежментийн үндсэн зарчим ба Гарал үүслийн хууль

Японы гарал үүслийн менежментийн системийн голыг 1951 онд (1951) батлагдсан Гарал үүслийн хууль тодорхойлдог. Энэ хууль нь Япон улсад орох болон Япон улсаас гарах бүх хүний хөдөлгөөнийг зохицуулах үндсэн зарчмуудыг тогтоодог.

Японы Гарал үүслийн хуулийн 1-р зүйлд, энэ хуулийн зорилго нь “энэ улсад орох болон энэ улсаас гарах бүх хүний гарал үүслийг шударгаар удирдах” гэж заасан байдаг. Энэ “удирдлага” гэдэг үг нь Японы гарал үүслийн менежментийн систем нь улсын эрх мэдлийн үндсэн дээр, улсын эрх ашиг, нийтийн захиргаа, мөн улсын дотоод аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор, хэн нь улсын хилээр хэн нэвтрэхийг зөвшөөрөхийг хатуу хяналттай зохицуулдаг гэдгийг тодорхой харуулдаг. Энэ систем нь тодорхой мэргэжлийн ур чадвартай мэргэжилтнүүд зэрэг, Японы нийгэмд хувь нэмэр оруулах хүчин чармайлттай хүмүүсийг идэвхтэй хүлээн авах талтай боловч, түүнийг хэрэгжүүлэхдээ маш хатуу стандартуудыг хэрэглэдэг.

Энэ хууль зүйн хүрээлэнг ойлгохын тулд, Гарал үүслийн хуулийн 2-р зүйлд тодорхойлогдсон үндсэн нэр томъёог мэдэх нь чухал юм. Жишээ нь, “гадаадын иргэн” гэдэг нь Японы иргэншилгүй хүмүүсийг хэлнэ, “зорчигчийн бичиг” гэдэг нь Японы засгийн газар эсвэл Японы зөвшөөрсөн гадаад улсын засгийн газруудаас гаргасан паспорт гэх мэт бичиг баримтыг илэрхийлнэ. Мөн эдгээр журам нь Хууль зүйн яамны захирамжаар тогтоосон боомт болон нисэх буудлууд болох “Гарал үүслийн боомт” дээр, Хууль зүйн яамны гадаад байгууллага болох Гарал үүслийн болон Оршин суугаа удирдлагын газарт харьяалагддаг “Гарал үүслийн шалгагч” нар зохион байгуулдаг.

Иймд, компаниуд гадаадын иргэнийг Японд урихад хийх процесс нь зөвхөн өргөдөл гаргах процесс биш, улсын аюулгүй байдлыг хамгаалах ба захиргааны төлөв байдлыг хамгаалахыг эрхэмлэдэг эрх мэдэлт улсад зөвшөөрөл авах үйлдэл гэж ойлгох хэрэгтэй. Өргөдлийн бичиг баримтанд бага зэрэг алдаа эсвэл бичсэн мэдээллийн зөрүү нь зөвхөн албан ёсны алдаа гэж үзэгдэхгүй, харин гарал үүслийн зөвшөөрлийг авахад шаардлагатай өндөр баталгаажуулах стандартыг хангаагүй гэж үзэгдэж, өргөдлийг татгалзахад шууд холбогдох магадлалтай. Баталгаажуулах үүрэг нь бүрэн өргөдөл гаргагч болон түүнийг уригч компанийн талд байдаг.

Япон улсад орох процесс: Виз ба оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах гэрчилгээ

Гадаадын иргэд Япон улсад орохын тулд, зарчим ёсоор, эхлээд гадаадад байрлах Японы элчин сайдын яам эсвэл консулын газарт виз авах шаардлагатай. Виз гэдэг нь тухайн гадаадын иргэний аялалын паспорт хүчинтэй байгаа бөгөөд виз дээр заасан нөхцөлүүдийн дагуу Япон улсад орохад саад бэрхшээлгүй байгааг харуулсан зөвлөмжийн адил юм. Гэхдээ энд маш чухал зүйл бол виз авсан гэдэг нь Япон улсад орох эрхийг баталгаажуулдаггүй гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Сүүлийн шатны орох эсэхийг Япон улсад орж ирэх газрын шалгалтад орох шинжээчид шийдвэрлэнэ.

Энэ хоёр шатлалт процессийг зөвхөн төлөвлөгөөтэй ажиллуулахын тулд “Оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах гэрчилгээ” (Certificate of Eligibility, COE) гэх систем бий болгосон байна. Энэ нь гадаадын иргэн Япон улсад хийх гэж буй үйл ажиллагаа нь Японы оршин суугаа хуульд заасан оршин суугаа эрхийн шаардлагад нийцтэй байгааг Японы оршин суугаа болон гарах орох удирдлагын газар урьдчилан шалгаж, баталгаажуулсан баримт бичиг юм. Компани гадаадын иргэнийг ажилд авах тохиолдолд, эхлээд Япон дотроо энэхүү гэрчилгээний олголтын хүсэлт гаргаж, олгогдсон гэрчилгээг гадаадад байгаа хүнд илгээдэг. Тэр хүн гэрчилгээгээрээ дэлхийн Японы элчин сайдын яамд виз хүсэлт гаргана. COE хавсаргасан байгаа нь виз олгох процедурыг болон Японд ирсний дараах шалгалтыг хурдан шуурхай явуулахад тусална гэж хүлээж болно.

Энэ виз олгох хууль зүйн онцлогтой холбоотой чухал шүүхийн шийдвэр байдаг. Токио хотын дүүргийн шүүхийн 2010 оны долдугаар сарын 8-ны шийдвэр (виз олгохоос татгалзсан шийдвэрийг цуцлах хүсэлт) нь Японы консулын албаны виз олгохоос татгалзсан нь Японы шүүхээр түүнийг цуцлах боломжтой “засаг захиргааны шийдвэр” биш гэж үзсэн. Шүүхийн үндэслэл бол гадаадын иргэдийг хүлээн авах үүрэг гүйцэтгэхгүй бөгөөд виз олгох нь улс төрийн эрх мэдэлд суурилсан гадаад харилцааны үйл ажиллагаа бөгөөд оршин суугаа хуульд заасан дотоодын засаг захиргааны процедуртэй өөр онцлогтой гэж үзсэн.

Энэ шүүхийн шийдвэр нь виз олгох гадаад харилцааны үйл ажиллагааг хариуцсан гадаад хэргийн яам болон оршин суугаа болон гарах орох удирдлагын газрын дотоодын засаг захиргааны үйл ажиллагааг хууль ёсоор тодорхой тусгаарласан байдлыг баталгаажуулдаг. Өөрөөр хэлбэл, виз олгохоос татгалзсан тохиолдолд, тэр шийдвэрийн эсрэг Японы шүүхийн системийг ашиглан эсэргүүцэл илэрхийлэх боломжгүй. Энэ нь компаниудад чухал бөгөөд зайлшгүй шаардлагатай эрсдэл болдог. Чухал удирдлага эсвэл мэргэжлийн хүний виз олгохоос татгалзсан тохиолдолд, компани нь засгийн газарт виз олгохыг хуулийн дагуу шаардлага гаргах боломжгүй. Энэ эрсдэлийг багасгахын тулд хамгийн сайн болон ердийн стратеги нь хүсэлт гаргах эхний шатнаас эхлэн оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах гэрчилгээ авч, бүрэн болон сэтгэл хөдлөм хүсэлт гаргах бичиг баримтыг бэлдэх явдал юм.

Японд газардуулах шалгалт: Хууль ёсны оршин суух эхлэл

Визээ авч Японд ирсэн гадаад иргэд нь орох-гарах боомтын газардуулах шалгалтыг газардуулах шалгалтын ажилтнаас өнгөрөх шаардлагатай. Энэ шалгалтыг давсан бөгөөд паспорт дээр газардуулах зөвшөөрлийн тамга авснаар Японд хууль ёсны оршин суух нь эхэлдэг. Японы оршин суугаа хуулийн 6 ба 7-р зүйлд газардуулах зөвшөөрлийн хатуу шаардлагуудыг тогтоосон байдаг.

Газардуулах шалгалтын ажилтан дараах 5 шаардлагыг бүгдийг хангасан эсэхийг шалгана:

1. Хүчинтэй паспорт болон (хэрэв шаардлагатай бол) визтэй байх.
2. Японд хийх гэж буй үйл ажиллагаа худал бус бөгөөд тодорхой оршин суух эрхтэй холбоотой байх.
3. Төлөвлөгөөт үйл ажиллагаа нь оршин суугаа хуулийн хавсралтад заасан оршин суух эрхийн аль нэг стандарт (Хууль зүйн яамны зааварчилгаагаар тогтоосон газардуулах зөвшөөрлийн стандартыг оруулан) нийцтэй байх.
4. Төлөвлөгөөт оршин суух хугацаа нь хууль эрх зүйн заалтад нийцтэй байх.
5. Японы оршин суугаа хуулийн 5-р зүйлд заасан газардуулахыг татгалзах шалтгаанууд (өнгөрсөн гэмт хэргийн түүх эсвэл хөөн хөөгдөх түүх гэх мэт) хамаарахгүй байх.

Компанийн үйл ажиллагаанд онцгой холбоотой ажлын холбоотой оршин суух эрхийн чухал зарчмуудад тус бүртээ онцгой шаардлагуудыг тогтоосон байдаг.

Япон улсад бизнес эрхлэх, удирдах зориулалттай оршин суух эрхийн ангилал

Энэхүү оршин суух эрхийн ангилал нь Япон улсад бизнес эрхлэх эсвэл удирдахад оролцогч гадаадын иргэдийг хамардаг. Үндсэн шаардлага нь Японд бизнес эрхлэхэд зориулагдсан тусгаарлагдсан бизнесийн байр суурийг баталгаажуулсан байх, мөн бизнесийн хэмжээ нь хөрөнгө оруулалтын үндсэн хөрөнгө нь 5 сая иений дээш байх эсвэл Японд оршин суугаа тогтмол ажилтан хоёроос дээш тоог ажиллуулсан байх ёстой. Өргөдөл гаргах үед, бизнес төлөвлөгөөний тодорхой байдлыг болон хэрэгжүүлэх боломжийг харуулж, бизнесийн тогтвортой байдлыг ба урт удаан үргэлжлэх чадварыг объективээр нотлох нь чухал байдаг.

Япон улсад “Техник, Хүний мэдлэг, Олон улсын бизнес” гэх зэрэглэлийн оршин суух эрх

Энэ бол мэргэжлийн техник, мэдлэгтэй мэргэжлийн ажилтнуудад хамгийн ерөнхийдөө хамаарах оршин суух эрхийн ангилал юм. Үндсэн шаардлага нь хүний гүйцэтгэх ажлын агуулга болон түүний боловсрол (их сургууль эсвэл Япон улсад мэргэжлийн сургуульд судалсан чиглэл) эсвэл ажлын туршлага хоорондоо тодорхой холбоотой байх явдал юм. Жишээ нь, их сургуульд машины инженерчлэл судалсан хүн инженерээр ажиллах тохиолдол гэх мэт. Мөн, цалингийн хэмжээ нь тухайн мэргэжилд ажилладаг Япон хүний авдаг цалинтай тэнцүү эсвэл түүнээс дээш байх шаардлагыг хуульд заасан байдаг.

Япон улсад “Компани доторын шилжилт” гэх оршин суух эрх

Энэхүү оршин суух эрх нь гадаадын эх компани эсвэл дэд компаниудаас Японд холбогдох компаниуд руу ажилтнуудыг шилжүүлэх үед хэрэглэгддэг. Өргөдлийг гаргах үндсэн шаардлага нь, өргөдөл гаргагч нь шилжихээс өмнө гадаадын байгууллагад “техник, хүний ухаан, олон улсын бизнес”тэй холбоотой ажлын байран дээр тасралтгүй нэг жилээс дээш хугацаагаар ажилласан байх шаардлагатай. Энэхүү оршин суух эрхийн онцлог нь “техник, хүний ухаан, олон улсын бизнес” оршин суух эрхтэй ялгаатай нь, заавал их сургууль төгссөн гэх мэт сургалтын түвшин шаардлага хангах шаардлагагүй гэдэгт оршино.

Эдгээр оршин суух эрхүүд нь тус бүр өөрсдийн зорилго болон шаардлагатай байдаг. Компаниуд хүний нөөцийг байршуулахдаа, тус бүртэй ажилтны туршлага болон Японд хийх үүрэгтэй нийцүүлэн, хамгийн тохиромжтой оршин суух эрхийг сонгохын тулд стратегийн шийдвэр гаргах шаардлагатай болдог. Доорхи хүснэгт нь эдгээр гурван үндсэн оршин суух эрхийн шаардлагуудыг харьцуулсан болно.

Япон улсад орж ирэхдээ шалгуулсны дүнд, эдгээр нөхцөлүүдийг хангасан гэж үзэгдсэн гадаад иргэдэд оршин суух эрх болон оршин суух хугацааг заасан “Оршин суух карт” олгогдоно. Энэ карт нь Японд урт хугацаагаар оршин суугаа гадаад иргэдийн үнэмлэх болон тогтоосон бөгөөд үргэлж авч явах ёстой.

Япон улсаас гарах удирдлага: Дахин орох зөвшөөрлийн системийн чухал ач холбогдол

Японд оршин суугаа гадаад иргэд түр зуур Япон орныг орхиж, дахин эргэн ирэх үед, гарах холбогдох журамжуудыг зөв ойлгож, баримтлах нь маш чухал билээ. Энгийн гарах журам нь Японы орох орон нутгийн хуульд (Immigration Control and Refugee Recognition Act) 25-р зүйлийн дагуу, гарах боомт эсвэл нисэх буудал дээр орох шалгалтын албан хаагчид аяллын паспортыг үзүүлж, гарах баталгаажуулалтыг хийхэд дуусгавар болдог.

Гэхдээ, анхаарах хамгийн чухал зүйл бол, оршин суух эрхтэй гадаад иргэд энэхүү гарах журамжуудыг гүйцэтгэх үед, дахин орох зөвшөөрөл аваагүй бол, тэдний гарахтай зэрэгцэн оршин суух эрх болон оршин суух хугацаа нь устгагдаж магадгүй гэдэг зарчим юм. Өөрөөр хэлбэл, ямар нэгэн бэлтгэлгүйгээр гарах тохиолдолд, дахин Японд орохын тулд, виз болон оршин суух эрхийн олголтын журамжуудыг шинээр эхлүүлэн хийх шаардлагатай болно. Ийм нөхцөл байдлыг зайлсхийхийн тулд, орох орон нутгийн хууль нь хоёр төрлийн дахин орох зөвшөөрлийн системийг тогтоосон байдаг.

Нэг нь, Японы орох орон нутгийн хуульд (Immigration Control and Refugee Recognition Act) 26-р зүйлд үндэслэн олгогдох энгийн “дахин орох зөвшөөрөл” юм. Энэ нь, гарахаасаа өмнө тухайн хүний амьдарч буй газрын орон нутгийн орох орон нутгийн удирдлагын газарт өргөдөл гаргаж, авах ёстой. Энэ зөвшөөрөл нь, нэг удаагийн болон хүчинтэй хугацааны дотор хэд хэдэн удаа ашиглах боломжтой олон удаагийн хүчинтэй зөвшөөрөл гэсэн хоёр төрөл байдаг бөгөөд хүчинтэй хугацаа нь одоо байгаа оршин суух хугацааны хүрээнд хамгийн ихдээ 5 жил хүртэл зөвшөөрөгдөнө. Чухал онцлог нь, зайлшгүй шаардлагатай тохиолдолд, гадаадын Японы элчин сайдын яамдад хүчинтэй хугацааг сунгах хүсэлт гаргах боломжтой гэдэг юм.

Өөр нэг нь, Японы орох орон нутгийн хуульд (Immigration Control and Refugee Recognition Act) 26-р зүйлийн 2-д үндэслэн олгогдох “үүрэгт дахин орох зөвшөөрөл” юм. Энэ нь, хүчинтэй паспорт болон оршин суух карттай гадаад иргэд нь, гарах үед нисэх буудалд дахин орох гарах бүртгэлийн (ED карт) тодорхой хэсэгт санал бодлоо илэрхийлснээр, урьдчилан бүртгүүлэх ямар ч шаардлагагүйгээр дахин орохыг зөвшөөрөх, илүү энгийн систем юм. Гэхдээ, энэ системийн хүчинтэй хугацаа нь, гарсан өдрөөс эхлэн 1 жил (оршин суух хугацаа нь 1 жилээс бага бол тухайн оршин суух хугацаа хүртэл) хязгаарлагдана, гадаадад хугацааг сунгах боломжгүй.

Аль системийг ашиглах нь, Японыг орхих хугацаанаас хамаарч, болгоомжтой шийдвэрлэх шаардлагатай. Доорх хүснэгт нь, хоёр системийн гол ялгааг харуулсан болно.

Дахин орох зөвшөөрлийн шийдвэрлэлтэд засаг захиргааны өргөн эрх мэдлийг харуулсан чухал шүүхийн шийдвэр бол, Японы дээд шүүхийн 1998 оны 4-р сарын 10-ны шийдвэр (дахин орох зөвшөөрөлгүйгээр гаргасан шийдвэрийг цуцлах хүсэлт хэргийн) байдаг. Энэ хэргийн үеэр, өмнөх гадаад иргэний бүртгэлийн хуульд (Alien Registration Law) үндэслэн хурууны хээг тавихаас татгалзсан байнгын оршин суугчидад, Шүүхийн сайд дахин орох зөвшөөрөл олгоогүй шийдвэрийн зөрчилд хэрэглэгдсэн. Дээд шүүх нь, Шүүхийн сайдын шийдвэрийг дэмжиж, дахин орох зөвшөөрлийг, өргөдөл гаргагчийн оршин суух байдал, зорчих зорилго, дотоод болон гадаадын олон нийтийн байдал зэрэгийг нийтлэгдүүлэн үнэлж шийдвэрлэх ёстой бөгөөд тэр шийдвэр нь орох орон нутгийн удирдлагын хариуцлагыг үүрдэг Шүүхийн сайдын өргөн эрх мэдэлд даатгагдсан гэж үзсэн байна.

Энэ шүүхийн шийдвэр нь, хамгийн тогтвортой оршин суух эрхтэй байнгын оршин суугчид ч гэсэн, дахин орох эрх нь абсолют биш бөгөөд засаг захиргааны эрх мэдлийн хүрээнд хязгаарлагдаж болохыг харуулж байна. Мөн, орох орон нутгийн хуульд (энэ тохиолдолд гадаад иргэний бүртгэлийн хууль) бусад хууль дүрмийн дагаж мөрдөх байдал нь, дахин орох зөвшөөрлийн шийдвэрлэлтийн материал болсон нь анхаарал татаж байна. Энэ нь, Японы оршин суух удирдлага нь, зөвхөн орох орон нутгийн хуульд нийцсэн бус, Японы хууль эрх зүйн ерөнхий дагаж мөрдөх байдалд нийтлэгдүүлэн үнэлэгддэг гэдгийг зааж байна. Компаниудад харьяалагдах гадаад иргэдийн хууль эрх зүйн удирдлага нь, зөвхөн орох орон нутгийн хуультай холбоотой журамжуудад бус, татвар төлөх, нийгмийн даатгал, бусад нийтийн үүргийг гүйцэтгэх зэрэг, илүү өргөн хүрээтэй байх ёстой гэдгийг илтгэж байна. Ажилтны хувийн хууль эрх зүйн асуудлууд нь, компанийн бизнес үйл ажиллагаанд чухал байдаг олон улсын хөдөлгөөний эрх чөлөөг шууд аюулд оруулах магадлалтай.

Тойм: Компанийн глобал стратеги ба Японы орох, гарах удирдлагын комплаенс

Энэхүү нийтлэлд тоймлосноор, Японы орох, гарах удирдлагын систем нь улсын эрх ашгийг хамгаалах зорилгоор хатуу хууль зүйн хүрээнд баригдсан бөгөөд түүний хэрэгжилт нь өргөн хэмжээний засаг захиргааны эрх мэдэлд үлдээгдсэн байдаг. Гадаадын иргэдийн орж ирэх, газардуулах, мөн гарах бүх шатанд нарийн тодорхой хууль тогтоомжоор зохицуулагддаг бөгөөд компаниуд глобал хүний нөөцийн стратегийг амжилттай болгохын тулд эдгээр дүрмийг нарийн ойлгож, дагаж мөрдөх нь чухал юм. Комплаенсын гол нь зөвхөн өргөдлийн бичиг баримтыг бэлтгэхээс илүүтэйгээр, улсын эрх ашгийн удирдлага, засаг захиргааны эрх мэдэл, мөн өргөдөл гаргагчид тавигдсан өндөр баталгааны үүрэг гэх мэт системийн суурь хууль зүйн зарчмуудыг гүнзгий ойлгох явдалд оршино.

Монолит Хууль Зүйн Фирм нь Япон дотрох олон тооны клиентүүдэд энэ нийтлэлд тайлбарласан орох, гарах удирдлагын холбогдолтой хууль зүйн үйлчилгээг үзүүлэхэд өргөн туршлагатай байдаг. Манай фирмд гадаадын хуульчийн эрх мэдэлтэй, англи хэлний мэдлэгтэй хуульчид олон байдаг бөгөөд хууль ба соёлын хангалтыг даван туулах, нарийн төвөгтэй бөгөөд үр дүнтэй дэмжлэг үзүүлэх боломжтой. Компанийн глобал хүний нөөцийн стратегийг Японы хатуу хууль зүйн хүрээтэй уялдуулахад чухал түнш болгон, бид мэргэшсэн мэдлэгээр танай компанийг дэмжих болно.