e-Спортын олон улсын тэмцээн болох хэтийн төлөв ба сорилтууд

e-спортын олимпийн төрөлд оруулах зорилго бүхий хөдөлгөөн дэлхий даяар өргөжиж байна.
Энэ хөдөлгөөн нь дижитал тоглоом нь зүгээр нэг зугаа цэнгэлээс хэтэрч, албан ёсны спортын төрөл болж буйг харуулж байна.
Гэсэн хэдий ч, тэмцээний гарчиг сонгоход олон асуудал тулгардаг.
Дэлхий даяар олон төрлийн гарчиг байгаагаас гадна бүс нутгийн алдартай байдлын ялгаа, шинэ хувилбаруудын байнга гарч ирэх байдал, тэмцээний шударга байдлыг хангах зэрэг нарийн төвөгтэй хүчин зүйлсийг бүхэлд нь харгалзан үзэх шаардлагатай.
Тэмцээний гарчиг сонгох нь e-спортын ирээдүйг тодорхойлох чухал асуудал болж байна.

Олон улсын тэмцээн болж хөгжихийн тулд тоглоомын агуулгын ёс зүйн талууд чухал асуудал болж байна.
Олон улсын олимпийн хорооны (IOC) ерөнхийлөгч Томас Бах 2018 (Япон улсын Хэйсэй 30) оны AP агентлагийн ярилцлагад “Олимпийн хөтөлбөрт хүчирхийлэл болон ялгаварлан гадуурхалтыг дэмжих тоглоомыг оруулах боломжгүй” гэж тодорхой хэлсэн бөгөөд “хүн амины тоглоом (killer games) нь олимпийн үнэт зүйлстэй зөрчилдөж, хүлээн зөвшөөрөгдөхгүй” гэжээ.
Энэ мэдэгдэл нь олон улсын тэмцээн болох e-спортын чиглэлд ихээхэн нөлөө үзүүлж, ирээдүйн тэмцээний гарчиг сонгох шалгуурт тусгалаа олох болно гэж үзэж байна.

Ийм нөхцөл байдалд, 2018 (Япон улсын Хэйсэй 30) оны Жакарта Азийн наадамд e-спорт нь үзүүлэнгийн тэмцээнээр сонгогдож, чухал алхам хийсэн.
Энэ тэмцээнд “League of Legends”, “StarCraft II”, “Winning Eleven 2018”, “Arena of Valor”, “Hearthstone”, “Clash Royale” гэсэн 6 гарчиг сонгогдсон байна.
Тодорхой сонгох шалгуур нийтлэгдээгүй боловч, тус бүрийн гарчигийн түгээлтийн байдал болон агуулгын зохистой байдлыг бүхэлд нь үнэлсэн үр дүн гэж үзэж байна.
Энэ сонголт нь ирээдүйн олон улсын тэмцээнүүдэд e-спортын төрлийн чиглэлийг заах чухал жишээ болж анхаарал татаж байна.

e-спортын хууль зүйн байр суурь ба үндсэн зарчим

e-спортын олон улсын хөгжилд дэмжлэг үзүүлэх суурь нь түүний хууль зүйн байр суурь болон үндсэн зарчим юм.
e-спорт нь тоглогчдын техникийн ур чадвараар ялалт, ялагдал нь шийдэгддэг, өрсөлдөөнт шинж чанартай дижитал тоглоомыг спортын төрлөөр авч үздэг.
Тухайн тоглоомд үндсэн хязгаарлалт байхгүй боловч Японы Спортын Үндсэн Хуулийн үндсэн зарчим болох “Эрүүл ухаан, биеийг хөгжүүлж, баялаг хүн чанарыг төлөвшүүлэх суурь болох” (тус хуулийн 2-р зүйл, 2-р хэсэг) шаардлагад нийцэх ёстой.
Энэхүү хууль зүйн шаардлагыг хангахын тулд спортын төрлөөр шударга байдлыг хангах нь зайлшгүй бөгөөд үүнд тоглоомын системийн зохистой тохируулга болон тэмцээний дүрэм журмыг боловсронгуй болгох нь чухал ач холбогдолтой.

Тэмцээний төрөл зүйлийн олон янз байдал ба хөгжил

e-спортын тэмцээний төрөл зүйлийн хөгжил нь технологийн дэвшил болон тоглоомын соёлын боловсролттой хамт олон янзаар хөгжиж ирсэн.
Өмнө нь Японы тоглоомын зах зээлд “Супер Марио” болон “Драгон Квест” зэрэг нэг тоглогчид зориулсан үйлдлийн тоглоом болон RPG тоглоомууд зонхилж байсан.
Эдгээр төрөл зүйлийн тоглоомууд одоо ч дотоодод өндөр алдартай хэвээр байгаа ч, e-спортын хувьд хөгжиж ирсэн нь голчлон олон тоглогч нэгэн зэрэг оролцож болох өрсөлдөөнт тоглоомууд юм.
Энэ өөрчлөлт нь интернэт түгээлт болон онлайн тоглоомын технологийн дэвшлээр хурдассан.

First Person Shooter (FPS) нь орчин үеийн e-спортын төлөөлөх төрөл зүйлийн нэг болж тогтсон.
Тоглогчид нэгэн хүний үзэл бодлоор өрнөх тулалдаанд оролцож, өндөр түвшний удирдлагын ур чадвар болон нөхцөл байдлын үнэлгээ шаарддаг.
“Call of Duty” болон “Overwatch” зэрэг төлөөлөх бүтээлүүдэд бодит тулааны талбараас эхлээд шинжлэх ухааны уран зөгнөл болон фантази хүртэл олон янзын ертөнцүүд өрнөдөг.
Тоглогч бүр тоглоомын ертөнцөд баатарын үзэл бодлоор хөдөлж, багийн гишүүдтэйгээ хамтран тактикийн өрсөлдөөн явуулдаг.
Энэ төрөл зүйлийн сэтгэл татам байдал нь бодит мэдрэмжтэй оролцоо болон багийн ажлыг ашигласан стратегийн өрсөлдөөнд оршдог.
Хувь хүний ур чадвар, стратегийн сэтгэлгээ, мөн багийн хамтын ажиллагаа ялалт, ялагдлыг тодорхойлох хүчин зүйл болдог.

Multiplayer Online Battle Arena (MOBA) нь e-спортын дотор онцгой өндөр стратегийн болон нарийн багийн ажлыг шаарддаг төрөл зүйлийн хувьд хөгжиж ирсэн.
“League of Legends”, “DOTA2”, “Arena of Valor” зэрэг бүтээлүүдэд тоглогчид тодорхой дүрийг удирдаж, багт хуваагдан өрсөлдөгчийн баазын хамгаалалт, довтолгоог явуулдаг.
Тоглогч бүрт тодорхой үүрэг өгөгдөж, багийн гишүүдийн хоорондын нягт хамтын ажиллагаа болон өндөр стратегийн сэтгэлгээ ялалтын түлхүүр болдог.
MOBA-ийн онцлог нь тоглолтын явцад байнга өөрчлөгдөж буй нөхцөл байдлын үнэлгээ болон багийн нийт стратегийн гүйцэтгэлийн чадвар шаарддагт оршдог бөгөөд хувь хүний ур чадвар болон багийн удирдлагын аль алиныг шалгадаг.

Real-time Strategy (RTS) нь стратегийн сэтгэлгээ болон бодит цагийн үнэлгээний чадвар хосолсон өвөрмөц төрөл зүйлийн нэг юм.
“StarCraft II”-оор төлөөлүүлж болох эдгээр тоглоомуудад тоглогчид командлагчийн хувьд, үргэлж урсаж буй цаг хугацаанд хурдан нөхцөл байдлыг ойлгож, хариу үйлдэл хийх шаардлагатай байдаг.
Нөөцийн удирдлага, цэргийн байрлал, дайсны хөдөлгөөнийг урьдчилан таамаглах зэрэг олон талт элементүүдийг нэгэн зэрэг авч үзэж, шуурхай шийдвэр гаргах шаардлагатай.
RTS-ийн сэтгэл татам байдал нь макро стратеги болон микро тактикийн аль алиныг шаарддагт оршдог бөгөөд тоглогчийн нийт ур чадварыг шалгадаг.
Тулааны нөхцөл байдалд тохирсон уян хатан үнэлгээ болон үүнийг хэрэгжүүлэх хурдан удирдлагын ур чадвар чухал элемент болдог.

Бодит спортын сэдэвтэй тоглоомууд ч e-спортын хувьд өөрийн гэсэн хөгжлийг олж байна.
“FIFA”, “Winning Eleven” зэрэг хөлбөмбөгийн тоглоомуудаас эхлээд, бейсбол, сагсан бөмбөг, автомашины уралдаан зэрэг олон төрлийн спорт хамрагдаж байна.
Бодит тамирчид болон багуудыг загварчилсан тоглоомууд ч олон бөгөөд бодит спорт болон e-спортын хил хязгаарыг давсан шинэ тэмцээний соёл үүсэж байна.
Онцлох зүйл нь, бодит мэргэжлийн спортын багууд e-спортын салбарыг байгуулж, дотоодын лиг болон дэлхийн тэмцээнд идэвхтэй оролцож байгаа явдал юм.
Энэ хөдөлгөөн нь уламжлалт спорт болон e-спортын нэгдлээр шинэ боломжуудыг харуулж байна.
Мөн залуу үеийн спортын фенүүдийг татах үүднээс чухал ач холбогдолтой болж байна.

Тулааны тоглоомууд нь Япон улс дэлхийд тэргүүлж ирсэн уламжлалт төрөл зүйлийн хувьд e-спортын чухал хэсгийг эзэлдэг.
“Street Fighter”, “Tekken” зэрэг бүтээлүүдэд тоглогчид 1:1 өрсөлдөөнд оролцож, тодорхой командын оруулалтаар довтолгоо болон хамгаалалтыг ашиглан тулалддаг.
Өрсөлдөгчийн хөдөлгөөнийг уншиж, шуурхай үнэлгээгээр хариу үйлдэл өөрчлөх сэтгэл зүйн тэмцэл болон нарийн командын оруулалтыг зөв оруулах удирдлагын ур чадвар аль алиныг шаарддаг.
Тулааны тоглоомуудын онцлог нь өрсөлдөгчийн эрүүл мэндийг тэглэхийг зорих тодорхой ялалтын нөхцөл болон үүнийг хэрэгжүүлэх нарийн өрсөлдөөнд оршдог.
Энэ төрөл зүйлийн хувьд одоо ч олон Япон тоглогчид дэлхийн тавцанд амжилттай оролцож, Японы e-спортын соёлыг төлөөлж байна.

Дижитал картын тоглоомууд (арилжааны картын тоглоомууд) нь стратегийн болон азын элементүүдийг төгс хослуулсан төрөл зүйлийн хувьд e-спортод шинэ сэтгэл татам байдлыг нэмдэг.
“Hearthstone”, “Shadowverse” зэрэг бүтээлүүдэд онлайн орчинд карт цуглуулж, тэдгээрийг ашиглан өрсөлдөөн явуулдаг.
Тоглогчид карт цуглуулах болон тавцан бүтээх замаар урьдчилсан стратеги төлөвлөлтөөс эхлээд бодит өрсөлдөөнд нөхцөл байдлын үнэлгээ хийх хүртэл олон давхар элементүүдийг авч үзэх шаардлагатай болдог.
Энэ төрөл зүйлийн хувьд Японд өндөр алдартай бөгөөд томоохон шагналтай тэмцээнүүд тогтмол зохион байгуулагддаг.
Өрсөлдөөнд оролцохдоо урьдчилсан стратеги төлөвлөлт, бодит өрсөлдөөнд үнэлгээ хийх чадвар, мөн азын элементүүдийн тэнцвэр чухал болж, өөрийн гэсэн тэмцээний шинж чанарыг тогтоож байна.

Ирээдүйн e-спортын хөгжилд

Олон улсын тэмцээн болгон хөгжиж буй e-спорт нь технологийн дэвшилтэй хамт цаашид илүү их хөгжих хүлээлттэй байна.
Төрөл бүрийн жанруудын өвөрмөц сэтгэл татам байдал болон өрсөлдөх чадвар нь уламжлалт спортоос ялгаатай шинэ спортын соёлыг бий болгож байна.
Гэвч энэ хөгжлийн замд олон асуудал тулгарч байна.
Өрсөлдөөний шударга байдлыг хангах, олон улсын стандартуудыг бий болгох, ёс зүйн асуудлуудыг анхаарах зэрэг шийдвэрлэх ёстой асуудлууд цөөнгүй байна.
Эдгээр асуудлуудыг шийдвэрлэхийн зэрэгцээ, e-спорт нь шинэ спортын соёл болон цаашид хөгжих болно.
Төрөл бүрийн жанруудын онцлогийг ашиглан, илүү олон хүнд хүлээн зөвшөөрөгдөх спорт болгон өсөх хүлээлттэй байна.