Хуульчийн нууцлалын үүрэг гэж юу вэ? Нууцлалын үүргээс чөлөөлөгдөх хүрээ ба түүний торгуулийг тайлбарлая

Хуульчидад “Нууцлал хадгалах үүрэг” нь тавигддаг. Үйлчлүүлэгчид хуульчидтай зөвлөгөөнд хандаж байхдаа өөрийн нууц эсвэл хувийн мэдээллийг хуваалцах шаардлагатай байж болох ч, энэхүү нууцлал хадгалах үүргийн байдлын улмаас тэд хуульчидтай итгэлтэйгээр зөвлөгөө авах боломжтой болдог.

Тэгвэл энэ “Нууцлал хадгалах үүрэг” гэдэг нь ямар агуулгатай бөгөөд түүний хүрээ хэр зэрэгтэй вэ? Мөн хэрэв энэ нууцлал хадгалах үүргийг зөрчсөн тохиолдолд ямар төрлийн торгууль тавигдах вэ?

Энэхүү нийтлэлд “Нууцлал хадгалах үүрэг”-ийг хасах хүрээ болон түүнтэй холбоотой торгуулийн талаар мөн тайлбарласан болно.

Хуульчийн нууцлалын үүрэг

Хуульч нар өөрийн албан тушаалыг гүйцэтгэж байх үедээ мэдэж авсан нууц мэдээллийг ажлаа орхисон дараа ч гэсэн бусдад ил болгохыг хориглодог. Энэ нь хуулиар заасан үүрэг юм.

Японийн Хуульчдын хууль (Japanese Attorney Act) 23-р зүйл
Хуульч болон хуульч байсан хүн нь өөрийн албан үүргээр мэдэж авсан нууцыг хадгалах эрхтэй бөгөөд үүнийг хадгалах үүрэгтэй. Гэхдээ хуульд өөрөөр заасан тохиолдолд энэ нь хамаарахгүй.

Мөн Японийн Хуульчдын Нэгдсэн Холбооны (Japan Federation of Bar Associations) тогтоосон дотоод журамд ч ижил төстэй заалт байдаг.

Хуульчийн албан үүргийн үндсэн журам (Japanese Basic Rules on the Duties of Lawyers) 23-р зүйл
Хуульч нь зөвшөөрөлгүйгээр үйлчлүүлэгчийн тухай албан үүргээр мэдэж авсан нууцыг бусдад алдаж, эсвэл ашиглахыг хориглоно.

Хуульчид нууцлалын үүрэгтэй учраас үйлчлүүлэгчид тэдэнд хандаж шийдвэрлүүлэхэд итгэлтэй байж болно, мөн хуульч нар үйлчлүүлэгчээс боломжит хамгийн олон, мөн зөв мэдээллийг авч, зөв шийдвэр гаргах боломжтой болно.

Энэ нь бүх төрлийн хэргүүдэд заавал баримтлах ёстой үндсэн зарчим юм.

Хуульчийн албан үүргийн хүрээнд ‘үйлчлүүлэгч’ гэж юу вэ

Хуульчийн албан үүргийн үндсэн дүрэмний 23-р зүйлд ‘үйлчлүүлэгчийн тухай’ гэж заасан байдаг ч, энэ нь зөвхөн томилгооны гэрээ байгуулсан үйлчлүүлэгчдэд хязгаарлагддаггүй.

Хуулийн зөвлөгөө авах хүртэл хүргээгүй (үнэгүй зөвлөгөөг оруулан) хуулийн зөвлөгөө авагчид болон аль хэдийн хэргийг шийдвэрлэсэн өмнөх үйлчлүүлэгчидийг ч багтаасан.

Мөн, зөвлөх хуульчийн хувьд зөвлөх үйлчлүүлэгч байгууллага эсвэл байгууллагын дотоод хуульч (ин-хаус лойер) бол тухайн хуульчийг ажиллуулж буй байгууллага (компани) ч ‘үйлчлүүлэгч’ хэмээн тооцогдоно.

Үнэгүй зөвлөгөө авсан ч нууцлал хадгалах үүрэг үүснэ

Онцгойлон чухал нь, ‘хуулийн зөвлөгөө авах хүртэл хүргээгүй (үнэгүй зөвлөгөөг оруулан)’ хуулийн зөвлөгөө авагчид ч ‘үйлчлүүлэгч’ хэмээн тооцогдож, сонссон мэдээлэл нь нууцлал хадгалах үүргийн хүрээнд орно гэсэн заалт юм.

Өөрөөр хэлбэл, ердийн байгууллагуудын хоорондын гүйлгээнд, ‘нууцлал хадгалах гэрээ’ байгуулаагүй бол зөвлөгөөнд сонссон мэдээлэл нууцлал хадгалах үүргийн хүрээнд ордоггүй боловч, хуульчийн хувьд нууцлал хадгалах гэрээ байхгүй байсан ч, ‘хуульч ба үйлчлүүлэгч’, ‘хуульч ба зөвлөгөө авагч’ гэсэн харилцааны доор сонссон мэдээлэл нууцлал хадгалах үүргийн хүрээнд орно.

Гэхдээ, танилцаагүй байхад нэг талын мэдээллийг сонссон тохиолдолд, жишээ нь хуульчийн газрын вэбсайтын холбоо барих хуудаснаас ирсэн анхны имэйлийн агуулга нууцлал хадгалах үүргийн хүрээнд орох бол хуульчид томоохон саад учруулна.

Жишээлбэл, A хүнээс үүрэг авч, B хүнийг шүүхэд өгөх гэж байхад, B хүнээс тухайн хэргийн талаарх ‘холбоо барих’ мэдээлэл ирэх магадлалтай.

Тиймээс манай сайт болон олон хуульчийн вэбсайтууд нь:

1. Анхны холбоо барих имэйлийн агуулга нууцлал хадгалах үүргийн хүрээнд орохгүй гэдгийг тодорхой болгож, баталгаажуулах
2. Нууцлал хадгалах үүргийн хүрээнд нарийн мэдээллийг сонсох нь зүйтэй гэж үзвэл, анхны холбоо барих имэйлд хариу бичих зэрэг арга хэмжээ авах

Ийм үйл ажиллагаа явуулдаг байх нь түгээмэл байдаг бололтой.

Хуульчийн хуулийн заалттай холбоотойгоор, анхны имэйлийн шатанд ‘хуульч ба зөвлөгөө авагч’ гэсэн харилцаа үүсээгүй гэсэн үг юм.

Харьяалагдах хуульчийн газрын бусад хуульчидтай харилцах харилцаа

Мөн, харьяалагдах хуульчийн газартай холбоотойгоор, ‘Харьяалагдах хуульч нь, бусад харьяалагдах хуульчийн үйлчлүүлэгчийн тухай ажлын явцад мэдэж авсан нууцыг зохих шалтгаангүйгээр бусдад дамжуулах, эсвэл ашиглахыг хориглоно.

Тэр хуульчийн газрын харьяалагдах хуульч биш болсон дараа ч мөн адил’ (Хуульчийн албан үүргийн үндсэн дүрэмний 56-р зүйл) гэж заасан байдаг.

Иймд, хуульчийн газрын хуульч нь үүрэг авсан хуульчтай ижил нууцлал хадгалах үүрэгтэй болдог гэсэн үг юм.

Хуульчийн нууцлал хадгалах үүрэгийн хүрээ

“Ажлын явцад мэдэгдэж болох нууц” гэж юу вэ?

Хуульчид өөрсдийн үйлчлүүлэгчдээс авсан чухал мэдээллийг (нууцыг) хадгалах үүрэгтэй байдаг.

Японы Хуульчийн хууль (弁護士法) 23-р зүйл болон Хуульчийн ажлын үндсэн дүрэм (弁護士職務基本規程) 23-р зүйлд заасан “ажлын явцад мэдэгдэж болох” гэдэг нь хуульч нь түүний эрх мэдлийн хүрээнд ажиллаж байх явцад яриа эсвэл баримт бичгээс мэдсэн зүйлсийг хэлнэ.

Энэ нь зөвхөн хүлээн авсан хэргийн талаар мэдсэн тохиолдолд хязгаарлагддаггүй, харин хуульчийн итгэлцлийн үндсэн дээр нээлттэй яригдсан өөр хүний нууцыг ч мөн агуулж байдаг.

Гэхдээ хуульч нь ажлаасаа гадуурх хувийн орчинд мэдсэн нууцыг энэ нь хамаарахгүй.

Гэсэн хэдий ч, хэрэв хамрах хүрээг хэтэрхий өргөн болговол, дээр дурдсан лавлагаа и-мэйлийн жишээ шиг саад тотгор үүсэх магадлалтай.

Тиймээс, манай болон олон бусад хууль зүйн газрууд нь:

• Лавлагааны утас болон и-мэйлийг, дор хаяж эхний шатанд дээрх “хуульчийн итгэлцлийн үндсэн дээр” биш гэж үзэж, нууцлал хадгалах үүрэгт хамаарахгүй гэдгийг тодорхой болгодог
• Лавлагааны и-мэйлээс “хууль зүйн зөвлөгөө” гэсэн түвшинд шилжих шатанд “эндээс хойш сонссон яриаг нууцлал хадгалах үүрэгт хамаарах болно” гэсэн утгатай тайлбар өгдөг

гэсэн ажиллагааг явуулдаг байх нь тодорхой болно.

https://monolith.law/contact[ja]

Мөн “нууц” гэдэг нь, сургалтын дээрх маргаантай ч гэлээ, иргэний байр сууриас харахад нууцалж байхыг хүсдэг зүйлс (объектив тайлбар) болон ерөнхийд нь мэдэгдэхгүй байгаа бодит баримт бичиг бөгөөд өөрөө онцгойлон нууцалж байхыг хүсдэг зүйлс (субъектив тайлбар) гэсэн хоёр хувилбарыг агуулдаг байх нь ерөнхийдөө зөвшөөрөгддөг.

Японы Хуульчийн хуульд заасан “үйлчлүүлэгч бусад хүний нууц”

Хуульчийн ажлын үндсэн дүрэм 23-р зүйлд “үйлчлүүлэгчийн талаар ажлын явцад мэдэгдэж болох нууц” гэж заасан боловч, Японы Хуульчийн хууль 23-р зүйлд “түүний ажлын явцад мэдэгдэж болох нууц” гэж л зөвхөн заасан байдаг.

Японы Хуульчийн хуульд “үйлчлүүлэгчийн талаар” гэсэн тодорхойлолт байхгүй бөгөөд энэ “нууц” нь зөвхөн үйлчлүүлэгчийн нууцад хязгаарлагддаггүй.

Иймд, Японы Хуульчийн хууль 23-р зүйлийн нууцлал хадгалах үүрэг нь зөвхөн үйлчлүүлэгчийн нууцыг хамарч байгаа эсэх, эсвэл хэргийн талын талаарх гуравдагч этгээдийн нууцыг ч багтаасан эсэх асуудал болдог.

Энэ талаарх санал бодлууд:

• “Үйлчлүүлэгчийн нууц” гэдэгт хязгаарлагддаг гэсэн үзэл баримтлал (хязгаарлагдмал тайлбар)
• “Үйлчлүүлэгчийн талын нууц” ч нууцлал хадгалах үүрэгт хамаардаг гэсэн үзэл баримтлал (хязгааргүй тайлбар)
• “Үйлчлүүлэгч болон түүнд зэрэгцээ хүндэтгэлтэй этгээдийн нууц” нууцлал хадгалах үүрэгт хамаардаг гэсэн үзэл баримтлал (зөвшилцөл тайлбар)

байдаг.

Шүүхийн шийдвэрүүдэд, эмчийн нууц алдагдсан хэргийн шийдвэрлэхдээ,

“Хүний нууц” гэдэгт, шинжилгээний зорилтот этгээдийн нууцын зэрэгцээ, тэр шинжилгээг хийх явцад мэдэгдэж болох зорилтот этгээдээс бусад хүний нууцыг ч оруулах ёстой.

Сайн дурын Хэйсэй 24 он (2012) 2-р сарын 13-ны өдөр (Шүүхийн цуглуулга 66-р боть 4-р дугаар 405 хуудас)

гэж тодорхойлсон байдаг бөгөөд сүүлийн үед, Японы Дээд шүүх хязгааргүй тайлбарыг дэмжиж байгаа мэт санагддаг.

Гэхдээ тодорхой хэлэлцүүлэг хийгдээгүй бөгөөд ирээдүйн чиг хандлагыг анхааралтай ажиглах шаардлагатай байна.

Хуульчийн гэрчлэх эрхийг татгалзах эрх

Хуульч нь иргэний шүүх хуралдаан дээр өөрийн албан үүргээр мэдэж авсан, нууцлах ёстой мэдээллийн талаар асуултанд хариулах үед гэрчлэхээс татгалзах эрхтэй бөгөөд (Япон Иргэний Хэргийн Хуулийн 197-р зүйлийн 1-р хэсэг 2-р заалт), нууцлах үүрэгтэй мэдээлэл агуулсан бичиг баримтыг өгөхөөс татгалзах эрхтэй (Япон Иргэний Хэргийн Хуулийн 220-р зүйлийн 4-р хэсэг Х).

Хуульч нь хэргийн шүүх хуралдаан дээр өөрийн албан үүргээр хүлээн авсан, эсвэл эзэмшиж буй, өөр хүний нууцад хамааралтай зүйлсийн талаар хураан авахыг татгалзах эрхтэй (Япон Хэргийн Хуулийн 105-р зүйл, 222-р зүйлийн 1-р хэсгийн үндсэн текстийн өмнөх хэсэг), мөн албан үүргээр мэдэж авсан, өөр хүний нууцад хамааралтай мэдээллийн талаар гэрчлэхээс татгалзах эрхтэй (Япон Хэргийн Хуулийн 149-р зүйл).

Хуульч ба түүний үйлчлүүлэгчийн хоорондын утасны холбооны талаар, шүүгчийн гаргасан хяналтын тушаал (Япон Харилцаа Хяналтын Хуулийн 3-р зүйлийн 1-р хэсэг) байсан ч, тухайн ажлын хүрээнд болсон гэж үзэгдэх үед, тагнуулын байгууллага уг холбоог хянах боломжгүй (Япон Харилцаа Хяналтын Хуулийн 15-р зүйл).

Хуульч нь, парламентын аль нэг танхимаас, хууль тогтоомжийн санал болон бусад шалгалт эсвэл улс төрийн судалгааны зорилгоор, гэрч болон бичиг баримтыг гаргахыг шаардсан үед (Япон Үндсэн Хуулийн 62-р зүйлд зааснаар), албан үүргээр хүлээн авсан, өөр хүний нууцад хамааралтай мэдээллийн талаар батлан даалт, гэрчлэл эсвэл бичиг баримтыг гаргахыг татгалзах эрхтэй (Япон Парламентын Гэрчлэлийн Хуулийн 4-р зүйлийн 2-р хэсгийн үндсэн текст).

Япон Хуульчийн Хуулийн 23-р зүйлд зааснаар, хуульч нь өөрийн албан үүргээр мэдэж авсан нууцыг хадгалах, хүчтэй эрхтэй байдаг.

Нууцлал хадгалах үүргээс чөлөөлөгдөх хүрээ

Хуульд тусгай заалт байгаа тохиолдолд

Японы Хуульчдын хууль (弁護士法) 23-р зүйлийн “Гэхдээ, хуульд тусгай заалт байгаа тохиолдолд энэ хязгаарлалт нь хамаарахгүй” гэсэн заалт нь дараахь тохиолдлуудыг хэлнэ:

• Иргэний хэргийн үед, нууцлал хадгалах үүргээс чөлөөлөгдсөн тохиолдол (Иргэний хэргийн хууль (民事訴訟法) 197-р зүйлийн 2-р хэсэг). Жишээ нь, харилцагчийн зөвшөөрөл авсан тохиолдол.
• Хэрэг үүсгэгчийн зөвшөөрөл авсан эсвэл гэрчлэхийг татгалзах нь зөвхөн хэрэг үүсгэгчийн төлөөх эрхийн хэтрүүлэлт гэж үзэгдэх тохиолдолд (Хэрэг үүсгэх хууль (刑事訴訟法) 149-р зүйлийн тусгай заалт).

Зөвтгөлтэй шалтгаан байгаа тохиолдолд

Японы Хуульчдын ажлын үндсэн дүрэм (弁護士職務基本規程) 23-р зүйлд “Зөвтгөлгүйгээр” гэж байсан боловч, Японы Хуульчдын Холбооны “Хуульчдын ажлын үндсэн дүрмийн тайлбар 2-р хувилбар” (平成24年(2012) оны 3-р сар) нь “Зөвтгөлтэй шалтгаан” гэж дараахь тохиолдлуудыг тодорхойлно:

• Харилцагчийн зөвшөөрөл авсан тохиолдол.
• Хуульчийн өөрийн хамгаалалт шаардлагатай байгаа тохиолдол.
  Жишээ нь, хуульч өөрийн хариуцсан хэргийн холбогдолтойгоор иргэний, хэрэг үүсгэх гэх мэт хэргийн талд орж, эсвэл сахилгын шийтгэл хүлээх, маргаан зохицуулах газар дээр өөрийн байр суурийг хамгаалах, нотлох баримт бэлтгэхэд заавал шаардлагатай болсон тохиолдол.
• Хуульчийн нэр хүндийг хамгаалах, томоохон ойлголтын алдааг засахад шаардлагатай хэмжээнд, эсвэл хуульчийн өөртөө хүрсэн хууль бус үйлдлийн гэмт хэрэг, баримт бичиг хуурамчлах гэмт хэрэг, баримт бичиг хуурамчлах гэмт хэрэг зэрэг хэргийн сэжиг тавигдсан үед, өөрийн эрх ашгийг хамгаалах шаардлага гарсан бол, энэ нь нууцлал хадгалах үүргээс түрүүлж, ийм тохиолдолд харилцагчийн нууцыг ил болгох зөвшөөрөл олгогдоно.

Хуульч нууцлалын үүргээ зөрчвөл

Японий Хуульчийн хуульийн 23-р зүйлд зөрчил үйлдсэн тохиолдолд шууд ямар нэгэн торгууль тогтоосон байдлагүй.
Гэсэн хэдий ч, нууцлалын үүргээ зөрчсөнөөр иргэний хуулийн торгууль, гэмт хэрэгт холбогдох хуулийн ял шийтгэл, мөн хуульчдын холбооноос хариуцлага тооцох аюултай байдаг.

Иргэний хуулийн торгууль

Хуульч нь өөрийн үүрэгтэй холбоотойгоор “үүрэг гүйцэтгэхдээ сайн зохицуулагчийн анхааралтайгаар, үүрэгтэй нь нийцүүлэн ажиллах” (Японий Иргэний хууль 644-р зүйл) үүрэгтэй бөгөөд энэ нь иргэний хуулийн нууцлалын үүргийг үүсгэдэг гэж үздэг.

Иймд, хуульч нууцлалын үүргээ зөрчиж, үйлчлүүлэгчийн хууль ёсоор хамгаалагддаг эрх ашгийг зөрчсөн тохиолдолд, тухайн хуульч нь хохирлыг барагдуулах үүрэгтэй болно.

Мөн, үйлчлүүлэгчтэйгээ тусгай нууцлалын гэрээ байгуулсан тохиолдолд, гэрээний заалтын дагуу хуульч нь торгууль төлөх үүрэгтэй болно.

Гэмт хэрэгт холбогдох хуулийн ял шийтгэл

Японий Гэмт хэрэгт холбогдох хуулийн 134-р зүйлийн 1-р хэсэгт “Эмч, эм зүйч, эм борлуулагч, туслах эмч, хуульч, төлөөлөгч, нотариат болон эдгээр мэргэжлүүдэд ажиллаж байсан хүмүүс нь, зөвшөөрөлгүйгээр, өөрийн мэргэжлийн ажлаар мэдэж авсан хүний нууцыг ил болгосон тохиолдолд, зургаан сар хүртэлх хорих ял эсвэл 100,000 иений хүртэлх торгуульд хүргэгдэнэ” гэж заасан бөгөөд хуульчид нууц ил болгох гэмт хэрэгт холбогдох хууль нь хамаарна.

Хуульчдын холбооны хариуцлага

Японий Хуульчийн хуульийн 56-р зүйлийн 1-р хэсэгт “Хуульч болон хуульчийн компаниуд нь энэ хуулийг эсвэл харьяалагдах хуульчдын холбоо эсвэл Японий Хуульчдын Нэгдсэн Холбооны дүрмийг зөрчиж, харьяалагдах хуульчдын холбооны эрх зүйн байдал болон итгэл үнэмшилд хохирол учруулж, мөн өөрийн албан тушаалын дотор болон гадна талын хүнд сурталтай үйлдэл гаргасан тохиолдолд, хариуцлага хүлээнэ” гэж заасан байдаг.

Хуульч нууцлалын үүргээ зөрчсөн үйлдэл нь энэ зүйлд хамаарах магадлалтай бөгөөд харьяалагдах хуульчдын холбооноос хариуцлага хүлээх болно.

Японий Хуульчийн хуульийн 57-р зүйлд хариуцлагын төрөлд “сануулга”, “2 жилийн дотор ажлын түр зогсолт”, “гишүүнчлэлийг цуцлах”, “гишүүнээс хасах” гэсэн дөрвөн төрөл байдаг гэж заасан байдаг.

Гишүүнчлэлийг цуцлах шийтгэл авсан тохиолдолд, хуульч нэрээр үйл ажиллагаа явуулах боломжгүй болно. Гишүүнээс хасах шийтгэл нь мөн адил, гэхдээ дараагийн гурван жилийн турш дахин хуульчийн эрх авах боломжгүй болно.

Хуульчийн нууцлалын үүрэг

Иймд, хуульч нууцлалын үүргээ зөрчвөл хүнд хариуцлага хүлээх болно. Нууцлалын үүрэг нь хуульч ба үйлчлүүлэгчийн хоорондын итгэлцлийг бататгах маш чухал үүрэг билээ.

Олон хуульчид тодорхойлогдсон нууцлалын үүргээ хатуу дагаж мөрдөн ажилладаг. Та бүхэн хуульчид итгэлтэйгээр зөвлөгөө авах боломжтой.