Японы худалдааны хуульд үндэслэн агуулах үйл ажиллагаа ба хадгаламжийн гэрээний хууль зүйн тайлбар

Дэлхийн хэмжээний нийлүүлэлтийн сүлжээнд Япон улс нь маш чухал түгээмэл цэг болгон ажилладаг. Үйлдвэрлэл, бөөний худалдаа, гадаад худалдаа гэх мэт олон компаниуд өөрсдийн үнэт зүйлс болох бүтээгдэхүүн болон түүхий эд материалуудаа Японы агуулахад хадгалдаг. Энэ үйл ажиллагаа нь зөвхөн физик хадгалалт биш, ‘хадгаламжийн гэрээ’ гэх хууль эрх зүйн харилцааг үүсгэдэг. Энэ хадгаламжийн харилцаа, тодруулбал, барааг бизнесийн зорилгоор хадгалах агуулах үйл ажиллагаатай холбоотой хууль зүйн системийг гүнзгий ойлгох нь зөвхөн судлагдахуйн сонирхол биш, хөрөнгийн хамгаалалт, үр ашигтай гүйлгээг баталгаажуулах, мөн болзошгүй эрсдэлүүдийг удирдахад чухал ач холбогдолтой юм. Японы хууль зүйн систем нь энэ салбарт хоёр гол багана барьдаг. Нэг нь хадгаламж эзэмшигч ба агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгчийн хоорондын хувийн эрх зүйн харилцааг тодорхойлдог ‘Японы Худалдааны Хууль’ юм. Нөгөө нь агуулах үйл ажиллагааны салбарын зөв зохицуулалтыг хангаж, хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах зорилготой нийтийн зохицуулалтын хууль болох ‘Японы Агуулах Үйл Ажиллагааны Хууль’ юм. Энэхүү нийтлэлд бид эдгээр хоёр хууль хэрхэн хамтран ажиллаж, компанийн хөрөнгийг хамгаалах тогтолцоог бий болгодог талаар тайлбарлана. Тодорхойлолт, агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгчид хүлээсэн хатуу анхаарал болон тэдний баталгаажуулах үүрэг, барааны өмчлөлийг санхүүгийн хэрэгсэл болгон хувиргадаг агуулах бичгийн онцгой хууль эрх зүйн үйлчлэл, агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгчийн эрхтэй хүчтэй хадгалалтын эрх, мөн хадгаламжийн гэрээ дуусах үед анхаарах хэрэгтэй эрх зүйн харилцаа болон богино хугацааны хугацаа дуусах хугацаа зэрэг, ажлын байран дээр маш чухал болох асуудлуудыг тодорхой хууль эрх зүйн заалт болон шүүхийн шийдвэрүүдийг хамруулан дэлгэрэнгүй тайлбарлана.

Японы агуулах үйл ажиллагааг зохицуулах хууль эрх зүйн хүрээлэн

Японы хууль эрх зүйн систем нь агуулах үйл ажиллагааг хувийн хууль болон олон нийтийн хуулийн хоёр талаас нийтлэг дүрэм журмыг тогтоосон байдаг. Энэ хоёр дахь хууль эрх зүйн бүтцийг ойлгох нь Японд агуулах үйлчилгээг ашиглахад анхны алхам болно.

Эхний багана нь Японы худалдааны хууль юм. Энэ хууль нь хадгалагч (барааг хадгалуулагч) ба агуулах үйл ажиллагааны оператор (барааг хадгалуулах үйл ажиллагаа эрхэлдэг) хоорондын хувийн хууль дээрх гэрээний харилцаа, өөрөөр хэлбэл, хадгаламжийн гэрээний үндсэн эрх зүйн эрх ба үүрэг хариуцлагыг тодорхойлдог. Гэрээний агуулгыг тайлбарлах, хадгаламжийн бараа эдлэл устах, эвдэрч байх үед хохирлын хариуцлага зэрэг талуудын хоорондын тодорхой хууль эрх зүйн асуудлууд нь ерөнхийдөө энэ Японы худалдааны хуулиар шийдвэрлэгддэг.

Хоёр дахь багана нь Японы агуулах үйл ажиллагааны хууль юм. Энэ нь агуулах үйл ажиллагаа гэх бизнесийг хянах, түүний эрүүл мэндийг хөгжүүлэх болон хэрэглэгчдийн хамгаалалтыг хангах зорилгоор олон нийтийн хууль, өөрөөр хэлбэл, засаглалын зохицуулах хууль юм. Японы агуулах үйл ажиллагааны хуулийн 1-р зүйлд “агуулах үйл ажиллагааны зохистой үйл ажиллагааг хангах, агуулахыг ашиглагчдын эрх ашгийг хамгаалах, мөн агуулахын бараа эдлэлийн бичиг баримтын тэгш урсгалыг хангах” гэсэн зорилгыг тодорхой тогтоосон байна. Агуулах үйл ажиллагаа нь өөр хүний үнэт зүйлсийг хадгалдаг тул энэ хууль нь үйл ажиллагаа эрхэлдэг байгууллагад олон төрлийн үүрэг хариуцлагыг тавьдаг.

Энэ олон нийтийн хуульд заасан зохицуулалтын гол нь Улсын газрын тээврийн сайдад бүртгүүлэх систем юм. Агуулах үйл ажиллагааг эрхлэхийг хүсч буй хүн бүр чөлөөтэйгээр бизнесээ эхлүүлж чадахгүй. Хуульд заасан хатуу стандартуудыг хангаж, албан ёсоор бүртгүүлэх шаардлагатай. Энэ бүртгэлийн шаардлага нь зөвхөн хэлбэржүүлсэн журмын процесс биш, хэрэглэгчдийн хөрөнгийг хамгаалахад чухал үүрэгтэй болдог. Жишээлбэл, агуулахын барилга байгууламжийн хувьд, хадгалагдах барааны төрлөөс хамаарч, галд тэсвэртэй байдал, усны хамгаалалт, хулгайн эсрэг тоног төхөөрөмж гэх мэт барилгын стандарт хууль, гал түймрийн хуульд заасан ерөнхий барилгын бүтэцээс ч илүү хатуу стандартуудыг хангах шаардлагатай. Мөн, бүх агуулахад агуулахын менежментийн мэргэжлийн мэдлэг ба чадвартай “агуулахын менежментийн төлөөлөгч”-ийг томилж ажиллуулахыг заавал хийх ёстой.

Эдгээр хоёр хуулийн харилцаа нь зөвхөн хажуугийн зэрэгцээ биш юм. Олон нийтийн хууль болох Японы агуулах үйл ажиллагааны хуульд заасан бүртгэлийн стандарт ба үйл ажиллагааны үүрэг нь Японы худалдааны хуульд заасан хувийн хууль дээрх гэрээний харилцаанд нөлөөлдөг. Жишээ нь, хадгаламжийн бараа гал түймэрт өртөж шатсан тохиолдолд, хадгалагч нь Японы худалдааны хуульд үндэслэн агуулах үйл ажиллагааны операторт хохирлын хариуцлага нэхэмжлэх болно. Тэгвэл агуулах үйл ажиллагааны оператор нь Японы агуулах үйл ажиллагааны хуульд заасан галын эсрэг стандартыг хангаагүй байсан гэдэг нь Японы худалдааны хууль дээрх анхаарал халамжийн үүрэг зөрчсөн гэдгийг батлахад маш чухал баримт болох боломжтой. Иймд, олон нийтийн хуульд заасан зохицуулалтын стандарт нь хувийн хууль дээрх анхаарал халамжийн нарийн тодорхойлолтыг шүүх үед зориулагдсан байдаг. Иймд, компани агуулах сонгох үед хийх ёстой анхны эрсдэлийн удирдлага нь гэрээний заалтыг шалгахаас өмнө тухайн агуулах нь Японы агуулах үйл ажиллагааны хуулийн дагуу хууль ёсоор бүртгүүлсэн эсэх, мөн өөрийн бүтээгдэхүүнд тохирсон агуулахын төрөл гэж үзэгдсэн эсэхийг шалгах явдал юм. Энэ олон нийтийн хуульд заасан шалгалт нь ирээдүйд хувийн хууль дээрх эрхийг хамгаалах үндсийг бий болгох, чухал анхан шатны судалгаа болно гэж хэлж болно.

Агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгч ба үүрэгт хадгалалтын гэрээ

Японы худалдааны хуульд заасан агуулах үйл ажиллагааг ойлгохын тулд, эхлээд түүний гол ойлголтууд болох “агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгч” ба “үүрэгт хадгалалтын гэрээ”-г нарийвчлан ойлгох шаардлагатай болно.

Японы худалдааны хуулийн 599-р зүйлд “агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгч” гэдгийг “өөр хүний барааг агуулахад хадгалах үйл ажиллагааг мэргэжлийн хэрэгцээндээ оруулсан хүн” гэж тодорхойлсон байдаг . Энд чухал нь “мэргэжлийн хэрэгцээндээ оруулсан” гэдэг нь давтан үргэлжлүүлэн хадгалалтын үйлчилгээг санал болгож, түүнээс ашиг олох бизнесийг зааж буй юм. Агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгч нь харилцагчийн барааг хадгалахаар хүлээн авахдаа байгуулдаг гэрээ нь үүрэгт хадгалалтын гэрээ юм.

Энэ үүрэгт хадгалалт нь Японы иргэний хуульд заасан ерөнхий хадгалалтын гэрээнээс, түүний хууль ёсны онцлог, тэр дундаа барааг хүлээн авагчид (барааг хадгалагчид) тавигдах анхаарал халамжийн түвшинд, тодорхой ялгаатай байдаг. Японы иргэний хуульд хадгалалтын гэрээ нь зарчим ёсоор үнэ төлбөргүй (шагнал авахгүй) байх бөгөөд энэ тохиолдолд хүлээн авагчийн анхаарал халамжийн үүрэг нь “өөрийн өмчид ханддаг шигээ анхаарал халамжтай байхад л хангалттай” гэж үздэг. Шагнал авах үүрэгт хадгалалтын тохиолдолд “сайн зохицуулагчийн анхаарал” (сайн зохицуулагчийн анхаарал халамжийн үүрэг) тавигддаг бол шагнал авах үүрэгт хадгалалтын тохиолдолд л хязгаарлагдана.

Үүнтэй харьцуулахад, Японы худалдааны хууль нь худалдаачин болох агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгчийн хийдэг хадгалалтын үйл ажиллагаанд илүү хатуу дүрэм журам хэрэглэдэг. Японы худалдааны хуулийн 595-р зүйлд “худалдаачин өөрийн үйл ажиллагааны хүрээнд хадгалалтыг хүлээн авсан тохиолдолд, шагнал аваагүй байсан ч, сайн зохицуулагчийн анхаарал халамжтайгаар хадгалалтыг хийх ёстой” гэж заасан байдаг . Энэ нь агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгч нь мэргэжлийн хүн болгон өөр хүний барааг хүлээн авах нь, түүний төлбөрийн байдалтай холбоогүйгээр, үргэлж мэргэжлийн хүнээс шаардлагатай өндөр түвшинд анхаарал халамжийн үүрэг хүлээх ёстой гэсэн санаанд тулгуурласан байдаг . Энэ заалт нь хадгалагч нь тусгай нөхцөл байдалд хадгалалтын хураамж үнэ төлбөргүй болсон тохиолдолд ч, Японы иргэний хуульд заасан хадгалалтын гэрээнээс илүү өргөн хамгаалалтанд хамрагдах боломжтой болдог.

Энэ ялгааг тодорхой болгохын тулд, доорх хүснэгтэд хоёр хуулийг харьцуулан үзүүлэв.

Энэ хүснэгт нь үзүүлж буйгаар, компаниуд өөрийн бүтээгдэхүүн эсвэл барааг агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгчид хадгалуулах үйл ажиллагаа нь автоматаар Японы худалдааны хуулийн журмын дор орж, хадгалагчид эерэг хууль ёсны орчин үүсгэдэг болохыг илэрхийлдэг. Энэ нь агуулах үйл ажиллагаа эрхлэгчтэй харилцаа барихад үндсэн гол зарчим болдог.

Агуулах үйлчилгээний хамгийн чухал үүрэг: Хадгаламжийн барааг анхааралтай хадгалах үүрэг

Агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид хадгаламжийн гэрээний үндсэн дээр хүлээх олон үүргүүдийн дунд хамгийн гол бөгөөд чухал нь хадгаламжийн барааг сайн зохицуулагчийн анхааралтай хадгалах үүрэг, өөрөөр хэлбэл ‘сайн зохицуулагчийн анхааралтай хадгалах үүрэг’ юм.

Энэхүү сайн зохицуулагчийн анхааралтай хадгалах үүрэг нь Японы иргэний хуулийн 400-р зүйлээс гаралтай ойлголт бөгөөд өөр өөр гэрээний төрлүүдэд хүлээн авагчид хүлээх үүрэг юм. Японы худалдааны хуулийн 595-р зүйлээр агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид энэ үүргийг хүлээн авдаг. Тодорхойлбол, агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид өөрийн мэргэжил, нийгмийн байр суурьтай уялдуулан, гүйлгээнд ерөнхийдөө шаардагддаг анхааралтайгаар хадгаламжийн барааг удирдах ёстой. Энэ нь зүгээр л ‘өөрийнхөө бараа шиг хайрлаж хамгаалах’ түвшинг давахаас илүүтэй, хадгаламжийн барааны онцлог, шинж чанартай уялдуулан хамгийн тохиромжтой орчныг хангаж, устгал, гэмтэл, чанарын муудалтыг сэргийлэхийн тулд бүх зүйлсийг хийхийг хэлнэ.

Японы худалдааны хуулийн дагуу энэхүү сайн зохицуулагчийн анхааралтай хадгалах үүргийг гүйцэтгэхтэй холбоотойгоор, хууль нь хадгаламж эзэмшигчид маш их давуу талтай заалт бүхий. Тухайлбал, Японы худалдааны хуулийн 610-р зүйлд ‘Агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид хадгаламжийн барааг хадгалахад анхаарал хандуулаагүй гэдгийг нотлохгүй бол тэдгээр барааны устгал эсвэл гэмтэлд хариуцлагаас зайлсхийх боломжгүй’ гэж заасан байдаг.

Энэ заалт нь практикт маш их утга учиртай. Ердийн гэрээний зөрчилд холбоотой хэргүүдэд хохирогч тал (өөрөөр хэлбэл, хадгаламж эзэмшигч) нь тэмцэгч талд (агуулах үйлчилгээ эрхлэгч) гэрээний зөрчил, өөрөөр хэлбэл анхаарал хандуулах үүргийн зөрчил (алдаа) байсан гэдгийг тодорхой батлах ёстой. Гэвч агуулахад юу болсныг гадна талын хадгаламж эзэмшигчид нарийн мэдэж, баталгаажуулах баримт бичиг цуглуулж, батлах нь үнэндээ боломжгүй. Мэдээлэл бүхэлдээ агуулах үйлчилгээ эрхлэгчийн талд байдаг. Японы худалдааны хуулийн 610-р зүйл нь энэ мэдээллийн тэнцвэрийг засахын тулд зорилтот байдлаар баталгаажуулах үүргийн дүрмийг эргүүлэн тогтоосон байдаг.

Энэ дүрмийн дагуу, хадгаламж эзэмшигчид шүүх хуралдаан дээр ‘барааг эрүүл мэндтэй байдлаар хадгалуулсан’ ба ‘тэр бараа гэмтсэн байдлаар буцаагдсан (эсвэл буцаагдаагүй)’ гэсэн хоёр зүйлийг хэлж, батлахад л хангалттай. Дараа нь, агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид ‘бид мэргэжлийн хүн шиг хийх ёстой бүхнийг хийсэн, анхаарал хандуулах үүргээсээ зайлсхийгээгүй’ гэдгийг идэвхтэй батлахгүй бол хариуцлагаас зайлсхийх боломжгүй. Энэ нь агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид маш өндөр шаардлага бөгөөд эцсийн дүндээ хадгаламж эзэмшигчдийн эрхийг хүчтэй хамгаалах болно. Энэ хууль ёсны зохицуулалт нь агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид өдөр тутмын үйл ажиллагааны өндөр стандартыг хангаж, болзошгүй ямар нэгэн байдлыг урьдчилан төлөвлөж, удирдлагын байдлыг нарийн бичигдсэн байдлаар хадгалах хүчтэй урамшуулал өгдөг.

Энэ хатуу анхаарал хандуулах үүргийн агуулгыг бодит шүүхийн шийдвэрүүдээр дамжуулан илүү нарийн ойлгох боломжтой.

Жишээлбэл, 2017 онд гарсан ба ойролцоогоор 2 долоо хоног шаардсан ‘Аскул агуулахын гал түймрийн’ хэргийн талаарх шүүх хуралдаан дээр Токио дүүргийн шүүх нь 2023 оны 4 сарын 26-нд агуулахад орж ирсэн аж ахуйн нэгжийн ачааны машин буруу ашигласан нь гал түймрийн шалтгаан байж болзошгүй гэж зааж, агуулахын удирдлагын системд ч мөн анхаарал хандуулж, эцсийн дүнд нь аж ахуйн нэгжид ойролцоогоор 5.1 тэрбум иений төлбөрийг тушаасан. Энэ хэргийн үед галын дохиолол ажилласан ч ажилтнууд түүнийг буруу дуудлага гэж үзэж зогсоосон бөгөөд энэ нь анхаарал хандуулах үүрэг нь зөвхөн тоног төхөөрөмжийг сахихад хязгаарлагддаггүй, харин онцгой байдлын үед зохих арга хэмжээ авах журам батлах, дагаж мөрдөхийг ч бас хамааруулдаг гэдгийг заасан байдаг.

Мөн хадгаламжийн барааны онцлогт тохирсон онцгой анхаарал хандуулах үүргийг шаардах тохиолдлууд ч байдаг. Саппоро дүүргийн шүүх нь 2012 оны 6 сарын 7-нд гаргасан шийдвэрээр вино хадгалахыг хүлээсэн агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид гэрээнд заасан температур (14 градус орчим) ба чийгшил (75% орчим) барих үүргийг хүлээж аваагүй гэж үзсэн. Энэ хэргийн хувьд вино өөрөө физик байдлаар гэмтээгдсэн байсан гэж үзэгдээгүй ч шүүх нь гэрээнд заасан хадгалалтын орчныг бүрдүүлж өгөөгүй нь өөрөө үүрэг гүйцэтгээгүйд тооцогддог бөгөөд хадгаламж эзэмшигчид төлсөн хадгалалтын төлбөрийг бүрэн хэмжээгээр хохирол болгон төлөхийг заасан байдаг. Мөн хөлдөөсөн магур мэт температурын удирдлага чухал барааны хадгалалтад агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид тэдгээрийн чанарыг хадгалахын тулд өндөр мэргэжлийн мэдлэг, тоног төхөөрөмжийн удирдлагын чадвар шаардагддаг бөгөөд энэ нь хангагдаагүй бол шууд хариуцлага тооцогдоно.

Эдгээр жишээнүүд нь агуулах үйлчилгээ эрхлэгчдийн сайн зохицуулагчийн анхааралтай хадгалах үүрэг нь нэгдсэн бус, харин тус бүрдээ гэрээний агуулга, хадгаламжийн барааны онцлог, мөн тухайн аж ахуйн нэгжийн харьяалагддаг салбарын мэргэжлийн стандартад үндэслэн тодорхойлогддог идэвхтэй үүрэг болохыг тодорхой харуулдаг.

Агуулахын баталгаат үнэт цаас: Барааны эргэлт ба санхүүгийн үйл ажиллагааг дэмжих Японы үнэт цаас

Хадгаламжийн гэрээний хүрээнд, хадгалуулагч нь агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчид хадгалуулсан барааны баталгаа болгон “агуулахын баталгаат үнэт цаас”-ыг гаргаж өгөхийг хүсэх боломжтой. Японы худалдааны хуулийн 600-р зүйлд (Japanese Commercial Code Article 600), хадгалуулагчийн хүсэлт байгаа үед, агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчид агуулахын баталгаат үнэт цаасыг гардуулах үүрэг хүлээлгэдэг. Энэ агуулахын баталгаат үнэт цаас нь зөвхөн хадгалуулсан баримтын баталгаа биш юм. Энэ нь Японы худалдааны хуульд онцгой эрх зүйн үйлчилгээг олгосон “үнэт цаас” бөгөөд барааны эргэлт ба санхүүгийн үйл ажиллагаанд маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

Эхлээд, агуулахын баталгаат үнэт цаасыг гаргаж болох нь бүх агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчид биш юм. Японы агуулахын үйл ажиллагааны хуулийн 13-р зүйлд (Japanese Warehouse Business Act Article 13) үндэслэн, зөвхөн Кокудо Коцу Дайжин (Japanese Minister of Land, Infrastructure, Transport and Tourism) -аас тусгай зөвшөөрөл авсан, итгэлцлээр болон үйл ажиллагааны чадвар нь хангалттай гэж үзэгдсэн байгууллагууд л үүнийг гаргаж болно. Энэ зөвшөөрлийн систем нь агуулахын баталгаат үнэт цаасны итгэлцлийг баталгаажуулахад анхны шатны саад болдог. Гаргасан үнэт цаасанд Японы худалдааны хуульд заасанчлан, хадгалуулсан барааны төрөл, чанар, тоо хэмжээ, хадгалуулагчийн овог эсвэл худалдааны нэр, хадгалалтын газар, хадгалалтын төлбөр гэх мэт хуульд заасан зүйлс бичигдсэн байх ёстой.

Агуулахын баталгаат үнэт цаасны хамгийн хүчтэй эрх зүйн үйлчилгээ нь түүний эргэлт хийх чадвар, өөрөөр хэлбэл, буцааж бичигдсэн замаар шилжүүлэх боломжтой байдагт оршино. Агуулахын баталгаат үнэт цаас нь, банкны бичиг ба чекийн адил, үнэт цаасны арын талд шилжүүлэх санааг бичиж гарын үсэг зурах “буцааж бичих” гэх энгийн аргаар, дараагийн хүнд шилжүүлэх боломжтой.

Энэ буцааж бичих шилжүүлгийн үр дүнд гарах анхны үр дүнг “эд хөрөнгийн эрхийн үйлчилгээ” гэж нэрлэдэг. Агуулахын баталгаат үнэт цаасыг шилжүүлэх нь агуулахад хадгалагдаж буй барааны өөрийн эзэмшил эрхийг шилжүүлэхтэй ижил эрх зүйн үр дүнтэй байдаг. Энэ нь компаниудад их хэмжээний барааг физик байдлаар хөдөлгөхгүйгээр, зөвхөн үнэт цаасны нэг хуудсыг хөдөлгөх замаар, түүний эзэмшил эрхийг худалдах, шилжүүлэх боломжийг олгодог. Энэ нь олон улсын худалдаа болон дотоодын их хэмжээний гүйлгээнд гүйлгээний хурдыг нэмэгдүүлэх ба зардал бууруулахад ихээхэн хувь нэмэр оруулдаг.

Хоёр дахь үр дүнг “сайн санаатай эзэмшигчийн хамгаалалт” гэж нэрлэдэг. Агуулахын баталгаат үнэт цаасыг зөв буцааж бичих замаар, мөн үнэт цаасыг авах үндэслэлд доголдол байгаагүйг мэдэлгүй (сайн санаатайгаар) авсан хүн нь, тэр ч байтугай өмнөх шилжүүлэгчид зөв эрх байгаагүй болсон ч, үнэт цаасанд бичигдсэнээр бүрэн эрхийг авах боломжтой. Түүнчлэн, Японы худалдааны хуулийн 604-р зүйлд (Japanese Commercial Code Article 604), агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгч нь агуулахын баталгаат үнэт цаасны бичигдсэн зүйлс нь үнэн байдлаас зөрж байгаа тохиолдолд сайн санаатай эзэмшигчид эсрэг тэмцэх боломжгүй гэж заасан байдаг. Жишээлбэл, агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгч нь A гэсэн барааг хадгалсан боловч, алдаатайгаар “A+” гэсэн өндөр чанартай барааг хадгалсан гэж үнэт цаасанд бичсэн тохиолдолд, тэр үнэт цаасыг сайн санаатайгаар авсан хүнд, агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгч нь “Үнэндээ бараа нь A байгаа” гэж үндэслэн хүлээлгэхээс татгалзах боломжгүй бөгөөд “A+” барааг хүлээлгэх эсвэл түүний зөрүүг нөхөн төлөх үүрэгтэй болно. Энэ заалт нь үнэт цаасны бичигдсэн агуулгад харьцангуй итгэлцлийг баталгаажуулах ба үнэт цаасны эргэлт хийх чадварыг нэмэгдүүлэх зорилготой.

Эдгээр эрх зүйн үйлчилгээнүүд нь хослуулан ажиллахад, агуулахын баталгаат үнэт цаас нь зөвхөн барааны солилцооны баталгаа биш, санхүүгийн үнэ цэнэтэй хөрөнгө болох боломжтой болдог. Компаниуд нь агуулахад хадгалагдаж буй нөөцөө хөдөлгөхгүйгээр, тэр нөөцийг төлөөлөх агуулахын баталгаат үнэт цаасыг банканд авчирч, түүнийг барьцаа болгон зээл авах боломжтой (Санхүүгийн зангилаа). Банк нь үнэт цаасны буцааж бичих шилжүүлгийг хүлээн авснаар, бараанд харьцангуй баталгаат эрхийг авах ба сайн санаатай эзэмшигчийн хамгаалалтад орох тул, зээл олгоход итгэлтэй байх боломжтой. Иймд, физик байдлаар тогтмол байрлуулсан нөөц (сток) нь агуулахын баталгаат үнэт цаас гэх хэрэгсэлээр дамжуулан санхүүгийн хөрөнгө болох (флоу) боломжтой болдог. Японд бизнес эрхлэх гадаад компаниудад энэ агуулахын баталгаат үнэт цаасны системийг ойлгож, ашиглах нь зөвхөн нөөцийн менежментийг үр ашигтай болгох биш, эдийн засгийн хөрөнгийн эх үүсвэрийг олон талтай болгох, хөрөнгийн үр ашигтай байдлыг сайжруулахад чухал стратеги болох боломжтой.

Агуулах үйлчилгээний эрх: Хадгаламжийн төлбөр зэргийн төлөө хадгалалтын эрх

Агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид нь хадгалагчидтай харилцан олон төрлийн үүрэг хүлээхийн зэрэгцээ өөрийн өр төлбөрийг хамгаалах хүчирхэг эрхтэй байдаг. Тэдгээрийн төлөөлөл нь Японы худалдааны хуульд заасан “Худалдааны хадгалалтын эрх” юм.

Хадгалалтын эрх гэдэг нь өөр хүний эд хөрөнгийг эзэмшдэг хүн нь тухайн эд хөрөнгөөр үүссэн өр төлбөрийг хүлээн авах хүртэл түүнийг шилжүүлэхээс татгалзах эрх юм. Агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид нь төлбөр хийгдээгүй хадгаламжийн төлбөр, ачаа тээврийн төлбөр, зээлийн мөнгө зэрэг өр төлбөрийг хамгаалах үүднээс хадгалагчаас хүлээн авсан барааг хадгалж, буцаан өгөхөөс татгалзах боломжтой.

Энд маш чухал нь Японы худалдааны хуульд заасан худалдааны хадгалалтын эрх нь Японы иргэний хуульд заасан ерөнхий хадгалалтын эрхээс (иргэний хадгалалтын эрх) илүү өргөн хүрээтэй бөгөөд түүний бий болох шаардлага нь ихээхэн зөөлрүүлэгдсэн гэдэгт оршино. Иргэний хадгалалтын эрх бий болохын тулд “өр төлбөр ба хадгалалтын эд хөрөнгийн хоорондын шууд хамаарал (холбоо)” шаардлагатай байдаг. Жишээлбэл, цаг засварын төлбөр төлөгдөөгүй бол засварын үйлчилгээ эрхлэгч нь тухайн цагийг хадгалах боломжтой боловч үйлчлүүлэгч санамсаргүй мартсан багийг хадгалах боломжгүй.

Гэвч худалдаачид хоорондын (аж ахуйн нэгжүүд хоорондын) гүйлгээнд хамаарах худалдааны хадгалалтын эрхэд энэ холбооны шаардлага шаардагдахгүй. Өөрөөр хэлбэл, өр төлбөртэй хүн (агуулах үйлчилгээ эрхлэгч) ба өр төлбөртэй хүн (хадгалагч) нь хоёулаа худалдаачид бөгөөд тэдгээрийн худалдааны гүйлгээнээс үүссэн өр төлбөр бол хадгалалтын эд хөрөнгөтэй шууд холбоогүй байсан ч хадгалалтын эрхийг хэрэгжүүлэх боломжтой.

Энэ ялгаа нь практикт ихээхэн үр дүнтэй байдаг. Жишээ нь, нэг компани нь A, B, C гэсэн гурван өөр лотын барааг ижил агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид хадгалуулсан гэж төсөөлье. Энэ компани нь лот A-ийн хадгаламжийн төлбөрийн нэхэмжлэлийн агуулгад эргэлзэж, түүний төлбөрийг түр зогсоосон гэж төсөөлье. Энэ тохиолдолд агуулах үйлчилгээ эрхлэгч нь төлбөр хийгдээгүй лот A-ийн хадгаламжийн төлбөрийг хураахын тулд лот A-ийн барааг хадгалах нь тодорхой. Гэвч худалдааны хадгалалтын эрхийн нөлөө нь тэнд зогсохгүй. Агуулах үйлчилгээ эрхлэгч нь лот A-тай холбоотой өр төлбөрийг хамгаалахын тулд хадгаламжийн төлбөр нь бүрэн төлөгдсөн лот B болон лот C-ийн барааг хадгалж, түүнийг шилжүүлэхээс татгалзах нь хууль ёсоор боломжтой.

Энэ дүрэм нь агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид маш хүчирхэг өр төлбөрийн хураалтын арга болох боловч хадгалагчидад таамаглаагүй эрсдэл болох боломжтой. Нэг жижиг төлбөрийн талаарх маргаан нь тухайн агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид хадгалуулсан нийт нөөцийг гаргахыг зогсоож, нийлүүлэлтийн гүйцэтгэлийг бүрэн зогсоох боломжтой учраас. Энэ нь агуулах үйлчилгээ эрхлэгчид маргаанд ихээхэн хэлэлцээрийн давуу талыг олгоно. Иймд Японд агуулах үйлчилгээг ашигладаг компаниуд нь энэ худалдааны хадгалалтын эрхийн өргөн хүрээтэй нөлөөг үргэлж санаанд байлгаж, нэхэмжлэлийн удирдлага болон төлбөрийг нарийн болон хугацаанд нь хийх нь бизнесийн үргэлжлэлтэй холбоотойгоос маш чухал болдог. Нэг хэсэг төлбөрийн талаарх амархан төлөөлөгдөх нь бизнесийн ерөнхий үйл ажиллагаанд хүнд суртал учруулж болзошгүй гэдгийг хууль зүйн болон санхүүгийн хэлтэс нь гүнзгий ойлгох шаардлагатай байдаг.

Япон улсын хадгаламжийн гэрээний төгсгөл ба хадгаламжийн барааг буцаах

Хадгаламжийн гэрээ нь хадгаламжийн барааг буцааж өгөх замаар үндсэн зорилгоо биелүүлж, төгсгөлд хүрдэг. Энэ гэрээний төгсгөлийн шатанд эрх зүйн харилцаа болон онцгой анхаарах ёстой хууль эрх зүйн хугацааг ойлгох нь гүйлгээг амжилттай дуусгахад чухал юм.

Хадгалуулагч эсвэл агуулахын баримт бичгийг зохих ёсоор эзэмшдэг хүн нь зарчмын дагуу хадгаламжийн барааг буцааж авах эрхтэй байдаг. Япон улсын иргэний хуулийн дагуу, талууд хадгаламжийн хугацааг тогтоосон ч, хадгалуулагч нь тухайн хугацаа дуусахаас өмнө барааг буцааж авахыг шаардах боломжтой. Гэхдээ, энэ хугацааны өмнө барааг буцааж авах шаардлагаар агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчид хохирол учруулсан тохиолдолд (жишээ нь, урт хугацааны гэрээнд үндэслэн хадгаламжийн төлбөрийг хямдруулсан тохиолдол гэх мэт), хадгалуулагч нь тухайн хохирлыг нөхөн төлөх үүрэгтэй болдог.

Хадгаламжийн барааг буцааж авах төлөвлөгөө (гаргах журам) нь ерөнхийдөө агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчийн тогтоосон журмын дагуу заасан байдаг. Агуулахын баримт бичиг гаргасан тохиолдолд, тухайн баримт бичгийг агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчид өгөх нь барааг буцааж авах нөхцөл болно. Баримт бичиг гаргаагүй тохиолдолд, агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчийн заасан бичиг баримтыг гаргаж, барааг буцааж авахыг хүснэ.

Хадгаламжийн гэрээний төгсгөлийн шалтгаан нь хадгаламжийн барааг бүрэн буцааж өгөх нь хамгийн ерөнхий байдаг ч, гэрээний хугацаа дуусах, аль нэг талын гэрээг цуцлах зэрэг бусад шалтгаанаар ч төгсгөлд хүрдэг. Агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгч нь хадгаламжийн бараа хадгалахад тохиромжгүй болсон, эсвэл бусад хадгаламжийн бараанд хохирол учруулах эрсдэл үүссэн тохиолдолд гэрээг цуцлах эрхтэй. Мөн хадгалуулагч тал нь гэрээнд заасан журмын дагуу (жишээ нь, тодорхой хугацааны өмнөх цуцлах мэдэгдэл гэх мэт) гэрээг дунд шатанд цуцлах боломжтой тохиолдол байдаг.

Энэ гэрээний төгсгөлийн явцад хадгалуулагчийн хамгийн анхаарах ёстой зүйл бол хохирлыг нөхөн төлөх эрхийн талаарх ‘богино хугацааны устгагдсан хугацаа’ юм. Япон улсын худалдааны хууль нь агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчийн хариуцлагын талаарх ерөнхий өр төлбөрийн устгагдсан хугацаа (зарчмын дагуу 5 жил) -аас илүү богино, зөвхөн 1 жилийн хугацааг тогтоосон байдаг. Тодорхойлбол, хадгаламжийн бараа устгагдсан эсвэл гэмтсэнтэй холбоотой агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчид хохирлыг нөхөн төлөх эрхийг зарчмын дагуу, агуулахаас хадгаламжийн барааг шилжүүлсэн өдрөөс эхлэн 1 жилийн дотор хэрэгжүүлээгүй бол, хугацаа дууссанаар устгагдана. Хадгаламжийн бараа бүрэн устгагдсан тохиолдолд, агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгч нь хадгалуулагчид устгагдсаны тухай мэдэгдлийг илгээсэн өдрөөс эхлэн 1 жил болно. Энэ богино хугацааны устгагдсан хугацаа нь худалдааны хууль эрх зүйн харилцааг эрт оновчтой болгох зорилготой боловч, хадгалуулагчийн хувьд эрхээ алдах эрсдэлтэй чухал хугацаа юм.

Энэ богино хугацаа нь, ажлын байран дээр хэтэрхий анхааралгүй үлдэх ‘журамлалын урхи’ болох нь бий. Компани агуулахаас их хэмжээний барааг авахад, бүхий л хэмжээний дэлгэрэнгүй шалгалтыг шууд хийхгүй байх магадлалтай. Бараагаа бусад тархалтын төв рүү илгээх, эсвэл борлуулахаас өмнө хадгаламжийн барааг савласан хэвээр хадгалах зэрэг тохиолдолд байдаг. Дараа нь, хэдэн сарын дараа, бүтээгдэхүүнийг ашиглах эсвэл борлуулах гэж оролдоход, анх удаа гэмтэл, тоо хэмжээний дутагдал, чанарын муудалт гэх мэт асуудлууд илэрдэг. Гэвч тэр үед гаргах өдрөөс 1 жил өнгөрчихсөн бол, агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчийн хариуцлага тодорхой байсан ч, хууль эрх зүйн хувьд хохирлыг нөхөн төлөх эрх нь устгагдсан байдаг.

Энэ эрсдэлийг зайлсхийхийн тулд, компаниуд нь хууль зүйн хэлтэс болон материаллаг бүтээгдэхүүний удирдлага хэлтсийн хамтран ажиллах, компанийн дотоод журмыг боловсруулах шаардлагатай байдаг. Тодорхойлбол, Япон улсын агуулахаас барааг авсны дараа, боломжит хамгийн хурдан, мөн дэлгэрэнгүй шалгалтыг хийх процессыг баталгаажуулах нь чухал юм. Мөн, хэрэв ямар нэгэн гажиг илэрсэн тохиолдолд, шууд агуулахын үйл ажиллагаа эрхлэгчид мэдэгдэхийн зэрэгцээ, 1 жилийн устгагдсан хугацаа дуусахаас өмнө, хэлэлцээр болон шүүхэд хандаж хууль эрх зүйн эрхээ хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажлыг дуусгах шаардлагатай. Энэ богино хугацааны устгагдсан хугацааны оршин байдал нь зөвхөн хууль зүйн мэдлэгт хязгаарлагдахгүй, компанийн тодорхой бизнесийн урсгал болон дотоод хяналтын байдлыг ч мөн тодорхойлдог, маш үйл ажиллагааны дүрмүүд юм.

Тойм

Энэхүү нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласнаар, Японы худалдааны хууль болон агуулах үйлчилгээний хууль нь агуулах үйлчилгээний хууль зүйн хүрээг нарийн болон олон давхаргатайгаар бүтээсэн байдаг. Үйлчлүүлэгчид Японд агуулах үйлчилгээг ашиглахдаа өөрийн хөрөнгө болон эрхийг найдвартай хамгаалахын тулд хэд хэдэн чухал хууль зүйн шалгуурыг үргэлж санах хэрэгтэй. Эхлээд, гэрээний яриа хэлэлцээр эхлэхээс өмнө худалдааны түнш агуулах нь Японы агуулах үйлчилгээний хуулийн дагуу зөвшөөрөлтэй бүртгэлтэй эсэхийг шалгах. Дараа нь, агуулах үйлчилгээний операторуудад “сайн зохицуулалтын анхаарал халамжийн үүрэг” гэх мэт өндөр түвшний анхаарал халамжийн үүрэг хүлээлгэдэг бөгөөд хохирол үүссэн үед батлагдсан хариуцлага хувирдаг, энэ нь хадгалагчдад ашигтай дүрмийг ойлгох. Гуравдугаарт, зүгээр л хадгаламжийн баримт биш, “агуулахын барааны бичиг” гэх мэт үнэ цэнэтэй баримтын эргэлт болон санхүүгийн үйл ажиллагааг стратегийн хувьд ашиглах. Дөрөвдүгээрт, агуулах үйлчилгээний операторуудад олгогдсон хүчирхэг “худалдааны хадгаламжийн эрх” нь танай компанийн нийлүүлэлтийн сүлжээнд учруулж болох боломжит эрсдэлийг ойлгож, зохих төлбөрийн удирдлагыг хийх. Эцэст нь, хохирлын төлбөрийн эрхийг алдахгүйн тулд “1 жил” гэх маш богино хугацаатай устгах хугацааг дагаж мөрдөхийн тулд хатуу шалгалтын систем байгуулах ёстой. Эдгээр чухал цэгүүдийг анхаарч байх нь Японд үр ашигтай логистик болон найдвартай эрсдэлийн удирдлагын түлхүүр болно.

Манай Монолит хууль зүйн фирм нь энэхүү нийтлэлд тайлбарласан худалдааны хадгаламж болон агуулах үйлчилгээтэй холбоотой хууль зүйн асуудлуудад дотоод болон гадаадын олон тооны клиентүүдийг төлөөлөн ажиллаж, баялаг туршлагатай байдаг. Манай фирмд Японы хууль зүйн системд мэргэшсэн байхаас гадна, англи хэлний хуульчид болон гадаадын хуульчийн зэрэгтэй хуульчид ч бас байдаг. Ингэснээр, олон улсын бизнесийг хөгжүүлэх компаниуд тулгарч буй онцгой бэрхшээлүүд, мөн хэл болон соёлын саад тотгорыг даван туулахад шаардлагатай нэгэнтгэсэн харилцаа холбоог бий болгох, нарийн төвөгтэй хууль зүйн дэмжлэг үзүүлэх боломжтой. Гэрээний бичиг баримтыг боловсруулах, хянахаас эхлээд, агуулах үйлчилгээний оператортой хэлэлцээр хийх, мөн хэрэв зөрчил үүсвэл шүүхийн давж заалдах хүртэл, танай компанийн Япон дахь бизнес болон хөрөнгийг хамгаалахын тулд бүрэн хүрээний хууль зүйн үйлчилгээг санал болгож байна.