Зохиогчийн Эрхийг Хэлцлийн Объект Болгох нь: Эрхийн Шилжилтээс Албадан Гүйцэтгэх Хүртэл

Японы хууль тогтоомжийн хүрээнд, зохиолын эрх нь зөвхөн бүтээлч үйл ажиллагааг хамгаалах эрхээр хязгаарлагддаггүй. Энэ нь компанийн үйл ажиллагааны гол төвийг бүрдүүлэх чухал бодит бус хөрөнгө бөгөөд идэвхтэй худалдааны объект болдог эрх зүйн эд хөрөнгө юм. Японы зохиолын эрхийн хууль нь зохиол бүтээгдсэн мөчөөс ямар нэгэн процедурыг шаардахгүйгээр эрх автоматаар үүсдэг ‘бүртгэлгүй зарчим’-ийг баримталдаг. Энэхүү зарчим нь бүтээлч сэтгэлгээг дэмжихэд хувь нэмрээ оруулдаг боловч, энэхүү эрх нь худалдааны объект болох үед, эрхийн харилцааг тодорхой болгох ба худалдааны аюулгүй байдлыг хангах зорилгоор нарийн хууль зүйн хүрээлэнг шаарддаг. Энэхүү нийтлэлд бид Японы хууль тогтоомж болон шүүхийн шийдвэрийг үндэслэн, компанийн хувьцаа эзэмшигчид, удирдлагууд, хууль зүйн албаны хүмүүсийн ойлгох ёстой, худалдааны объект болгон хэрэглэх зохиолын эрхийн талаар, түүний гол хууль зүйн хувьд чухал болох эрхийн шилжүүлэлт (шүүгдэл), ашиглалтын зөвшөөрөл (лиценз), барьцааны эрхийн тогтоох, итгэмжлэл, мөн хүчээр хэрэгжүүлэлтийн талаархи тусгайлан тайлбарласан байна. Эдгээр хууль зүйн механизмууд нь зөвхөн хууль зүйн ойлголт биш, харин санхүүжилт, M&A, бизнесийн хамтын ажиллагаа, эрсдэлийн удирдлага зэрэг компанийн стратегийг гүйцэтгэхэд зориулагдсан практик хэрэгсэл юм. Японы зохиолын эрхийн хуулийн суурьд байдаг, зохиогчийн эрхийг хамгаалах ба ‘соёлын хөгжилд хувь нэмрээ оруулах’ зорилго болон эдгээр эрхийг тогтвортой эргэлтэд оруулж, үйлдвэрлэлийн хөгжлийг дэмжих гэсэн хоёр чухал бодлогын зорилт байдаг. Энэ хоёр талт бүтцийг ойлгох нь Японы зах зээл дээр бизнесээ өргөжүүлэхдээ зохиолын эрх гэх хөрөнгийн үнэ цэнийг хамгийн ихээр нэмэгдүүлэх ба боломжит эрсдэлийг зайлсхийхэд чухал юм.

Японы Зохиогчийн Эрхийн Шилжүүлэлт (Өгөх)

Зохиогчийн эрх нь өмчийн эрхийн нэг хэлбэр бөгөөд гэрээний замаар бүхэл бүтэн эсвэл түүний нэг хэсгийг өөр хүнд шилжүүлэх (өгөх) боломжтой. Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 61-р зүйлийн 1-р хэсэг нь энэ шилжүүлэлтийн боломжийг тодорхой зааж өгдөг бөгөөд энэ нь зохиогчийн эрхийг зориулсан идэвхтэй зах зээлийн хууль зүйн үндэс болдог. Зохиогчийн эрхийн шилжүүлэлт нь жишээ нь зураглалын бодит бүтээлийг худалдах явдалтай үндсэндээ ялгаатай. Физик бүтээлийн өмчлөгчийн эрх шилжихэд ч зохиогчийн эрх нь автоматаар шилжихгүй. Мөн адил зохиогчийн эрхтэй хүн нь өөрийн эрхийг хадгалан үлдээгээд өөр хүнд ашиглах зөвшөөрөл (лиценз) олгохтой ч ялгаатай.

Зохиогчийн эрхийн шилжүүлэлтийн гэрээ байгуулахдаа, анхаарах хамгийн чухал зүйл бол Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 61-р зүйлийн 2-р хэсэгт заасан тусгай заалт юм. Энэ заалт нь зохиогчийн эрхийг шилжүүлэх гэрээнд, орчуулгын эрх, өөрчлөлтийн эрх зэрэг хоёрдогч зохиогчийн эрхийг бүтээх эрх (Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 27-р зүйл) болон хоёрдогч зохиогчийн эрхийг ашиглахтай холбоотой эх зохиогчийн эрх (тус хуулийн 28-р зүйл) нь шилжүүлэлтийн зорилгоор “тусгайлан” заасан бус бол, эдгээр эрхүүд нь шилжүүлсэн хүн (анхны зохиогч) дээр хадгалагдсан гэж үзэхийг заасан байдаг. Энэ нь зүгээр л “энэхүү зохиогчийн эрхийг бүхэлд нь шилжүүлнэ” гэсэн ерөнхий үгс нь 27-р болон 28-р зүйлийн эрхийг шилжүүлэхэд хууль ёсоор хангалтгүй гэсэн үг юм. Эдгээр чухал эрхүүдийг найдвартай авахын тулд, гэрээнд эдгээр эрхүүдийг тус бүрээр, тодорхойгоор жагсаах шаардлагатай байдаг. Энэ заалт нь зохиогчийн эрхийг бүтээгч нь санаандгүйгээр ирээдүйд чухал орлогын боломжоо алдаж өгөхөөс сэргийлэх хамгаалалтын үүрэгтэй байхад, эрх авахыг зорьж буй компаниудад гэрээ бичихдээ анхаарах чухал асуудал болдог.

Энэ “тусгайлан” заалтын тайлбарлалт нь маргаантай болсон алдартай шүүхийн шийдвэрийн жишээ бол “Хико-нян хэрэг” (Осака өндөр шүүхийн 2011 оны 3 сарын 31-ний шийдвэр) юм. Энэ хэргийн хүрээнд “Хико-нян” гэх алдартай маскотын зохиогч нь Хиконэ хотод “зохиогчийн эрх болон бүх эрхийг” шилжүүлэх гэрээг байгуулсан. Гэвч гэрээнд 27-р болон 28-р зүйлийн эрхүүд тусгайлан заасангүй байсан. Дараа нь зохиогч нь Хико-нянтай төстэй шинэ байрлалын зургийг бүтээж, өөрчлөлтийн эрх гэх мэт эрхүүд нь өөртөө хадгалагдсан гэж үзсэн. Шүүх нь гэрээнд тусгайлан заасангүй гэсэн баримтыг хүлээн зөвшөөрсөн ч, хотыг өргөн хүрээнд аялал жуулчлалыг дэмжих зорилгоор ашиглах гэрээний зорилго, төлсөн үнэ, талуудын хэлэлцээрийн түүх гэх мэт олон зүйлийг нийтлэгдүүлэн авч үзэж, талуудын хооронд 27-р болон 28-р зүйлийн эрхийг оролцуулсан бүх зохиогчийн эрхийг шилжүүлэх санаа байсан гэж үзсэн. Энэ нь 61-р зүйлийн 2-р хэсгийн “төсөөлөл” нь хуурайсан бөгөөд хотын эрхийг зөвшөөрсөн. Энэ шүүхийн шийдвэр нь Японы шүүхүүд нь хуулийн заалтын үгсийг л бус, гүйлгээний бодит агуулга болон талуудын үнэн зорилгыг чухалчилдаг байр суурийг харуулсан. Гэсэн хэдий ч, энэ нь зөвхөн шүүхийн тусламжтайгаар дараа нь засварлагдсан жишээ бөгөөд олон цаг хугацаа болон зардал шаардсан маргааны эрсдэлийг агуулсан. Иймд “Хико-нян хэрэг” нь хялбар замыг харуулсан биш, харин тодорхой гэрээ бичих чухал ач холбогдлыг дахин сануулах сургаал болох ёстой.

Японы хуульд үндэслэсэн зохиогчийн эрхийн ашиглалтын зөвшөөрөл (Лиценз)

Зохиогчийн эрхийн ашиглалтын зөвшөөрөл (Лиценз) гэдэг нь зохиогчийн эрхийн эзэмшигч нь өөрийн эрхийг хадгалсан байдалтайгаа, гэрээгээр тогтоосон хүрээ, хугацаа, бүс нутагт бусад хүмүүст (лиценз авагчид) өөрийн бүтээлээ ашиглах эрхийг олгодог үйл ажиллагаа юм. Энэ нь Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 63-р зүйлийн 1-р хэсэгт тулгуурласан байдаг.

Ашиглалтын зөвшөөрлийн гэрээнд голдуу хоёр төрлийн хэлбэр байдаг. Нэг нь ‘бусдад хамааралгүй ашиглалтын зөвшөөрөл’ бөгөөд энэ нь зохиогчийн эрхийн эзэмшигч нь ижил бүтээлд олон лиценз авагчидад зөвшөөрөл олгох боломжтой, мөн өөрийн ашиглалтыг үргэлжлүүлэх боломжтой хэлбэр юм. Гэрээнд өөрөөр заасангүй бол ерөнхийдөө энэ хэлбэрийг авч үздэг. Нөгөө нь ‘тусгай эрхтэй ашиглалтын зөвшөөрөл’ бөгөөд энэ нь зохиогчийн эрхийн эзэмшигч нь тодорхой лиценз авагчаас бусад гуравдагч этгээдэд ашиглалтын зөвшөөрөл олгох үүрэггүй гэрээ юм. Гэрээний агуулгаас хамаарч, зохиогчийн эрхийн эзэмшигч өөрийн ашиглалтыг ч хориглох боломжтой.

Лиценз авагчийн хууль ёсны байдалд анхаарлаа хандуулахад, 2020 онд (2020) хийгдсэн зохиогчийн эрхийн хуулийн шинэчлэл маш чухал юм. Шинэчлэл хийгдэхээс өмнө, ашиглалтын зөвшөөрөл нь зохиогчийн эрхийн эзэмшигч ба лиценз авагчийн хоорондын гэрээний эрх (өр төлбөр) л байсан бөгөөд зохиогчийн эрхийн эзэмшигч нь өөрийн эрхийг гуравдагч этгээдэд шилжүүлсэн тохиолдолд, шинэ зохиогчийн эрхийн эзэмшигч нь ерөнхийдөө анхны ашиглалтын зөвшөөрлийн гэрээнд хязгаарлагддаггүй байв. Энэ нь лиценз авагчид гэнэтийн ашиглалтын эрхээ алдах ихээхэн аж ахуйн эрсдэлтэй байсан. Энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд, 2020 оны 10-р сарын 1-нд хэрэгжүүлсэн шинэчлэлтэй зохиогчийн эрхийн хуульд 63-р зүйлийн 2-ыг шинээр бий болгосон. Энэ ‘автоматаар эсэргүүцэх систем’ гэж нэрлэгддэг заалт нь, нэг удаа хүчинтэй байгуулагдсан ашиглалтын зөвшөөрөл нь, түүний дараа тухайн зохиогчийн эрхийг авсан гуравдагч этгээдэд хандан, бүртгэл болон бусад тусгай журмыг дагаж мөрдөхгүйгээр, өөрийн хүчинтэй байдлыг хэрэгжүүлэх боломжтой болгосон. Энэ шинэчлэл нь лиценз авагчийн байр суурийг ихээхэн бэхжүүлж, лицензийн гүйлгээний тогтвортой байдлыг дээшлүүлэх, мөн Японы контентын зах зээлийн хөгжлийг дэмжих эдийн засгийн утга учиртай болгосон юм.

Түүнчлэн, тусгай эрхтэй лиценз авагчийн эрхийн хүчийг харуулсан шүүхийн шийдвэрийн жишээ болох ‘Хөрөнгө оруулалтын зориулалттай програм хангамжийн хэрэг’ (Токиогийн дүүргийн шүүхийн 2020 оны 12-р сарын 17-ны шийдвэр) байдаг. Энэ хэргийн шүүх нь тусгай эрхтэй лиценз авагч нь гуравдагч этгээдийн зохиогчийн эрхийг зөрчсөн этгээдэд шууд хохирол б compensatingгүүлэх эрхтэй гэдгийг зөвшөөрсөн. Шүүхийн шийдвэр нь ашиглалтын зөвшөөрөл нь гэрээний эрх болохыг үндэслэн, гуравдагч этгээдийн зөрчил нь тусгай эрхтэй лиценз авагчийн түүний тусгаарлагдсан байр сууриас олж авах ёстой байсан эдийн засгийн ашиг сонирхлыг хууль бусаар зөрчсөн гэж үзсэн. Энэ нь тусгай эрхтэй лиценз авагчийг зөвхөн гэрээний талууд биш, зөрчлийн эсрэг шууд хууль ёсны хамгаалалт хайх боломжтой чухал эдийн засгийн этгээд болгон тодорхойлсон.

Японы хуульд үндэслэсэн зохиогчийн эрхийг барьцаанд тавих тухай

Зохиогчийн эрх нь санхүүгийн үнэ цэнэтэй учир, зээл болон өр төлбөрийг баталгаажуулах зорилгоор барьцаа болгон ашиглах боломжтой. Өр төлөгч нь өр төлбөрөө биелүүлэхэд амжилтгүй болсон тохиолдолд, зээлдүүлэгч нь барьцаанд тавьсан зохиогчийн эрхийг хөрвүүлж, түүнээс олсон орлогоороо өр төлбөрийг нөхөн төлөх боломжтой. Японд зохиогчийн эрхийг барьцаанд тавихад голдуу ‘Чанарын эрх’ болон ‘Шилжүүлэн тавих барьцаа’ гэсэн хоёр аргыг ашигладаг.

Чанарын эрх нь Японы зохиогчийн эрхийн хууль болон иргэний хуульд суурилсан барьцааны эрх юм. Энэ нь талуудын хоорондын чанарын эрхийн гэрээгээр бий болдог бөгөөд, энэ тохиролцоог соёлын яамны зохиогчийн эрхийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлснээр гуравдагч этгээдэд эсэргүүцэх хүчин чадал (эсэргүүцлийн шаардлага) олгодог. Японы зохиогчийн эрхийн хуульд 77-р зүйлийн 1-р хэсэг, 2-р заалтад энэ бүртгэлийг гуравдагч этгээдэд эсэргүүцэх шаардлага гэж заасан байдаг.

Тэгвэл, шилжүүлэн тавих барьцаа нь Японы шүүхийн шийдвэрлэх зарчмын дагуу батлагдсан, хуульд тодорхой заалтгүй бусад төрлийн барьцаа юм. Энэ аргаар, өр төлөгч (зохиогч) нь зээлдүүлэгчид барьцааны зорилгоор зохиогчийн эрхийг албан ёсны бусаар шилжүүлдэг бөгөөд өр төлбөр нь бүрэн төлөгдсөний дараа зохиогчийн эрх нь өр төлөгчид буцаагддаг байдалтай. Шилжүүлэн тавих барьцааны томоохон давуу тал нь түүний олон талтай байдаг. Ерөнхийдөө, өр төлөгч нь барьцаа өгсний дараа ч зохиогчийн эрхийг ашиглаж, үйл ажиллагаанаасаа орлого олж байх боломжтой. Мөн, өр төлбөр төлөхөд амжилтгүй болсон үед барьцааны эрхийг хэрэгжүүлэх нь, чанарын эрх нь иргэний хэрэгжүүлэх хуульд үндэслэн шүүхийн журмаар явагддагтай харьцуулахад, шилжүүлэн тавих барьцаанд гэрээнд заасан хувийн зарах зэргийн аргаар боломжтой бөгөөд илүү хурдан ба бага зардалтай процесс хүлээж болно. Шилжүүлэн тавих барьцааны эрхийг гуравдагч этгээдэд эсэргүүцүүлэхийн тулд, чанарын эрхийн бүртгэл биш, ‘шүтээн шилжүүлэх бүртгэл’ хийх шаардлагатай байдаг.

Эдгээр хоёр арга нь хууль зүйн онцлог болон журмын хэрэгжилтэд чухал ялгаатай учир, санхүүжилт авах үед тэдгээрийн онцлогийг ойлгож, зорилгодоо тохирсон аргыг сонгох нь чухал байдаг.

Японы хуулийн дагуу зохиогчийн эрхийн итгэмжлэл

Зохиогчийн эрхийн итгэмжлэл нь зохиогчийн эрхийг илүү эвлүүлэн, үр ашигтай удирдах, ашиглахын тулд бий болгосон хууль зүйн хүрээ юм. Японы итгэмжлэлийн хуулийн дагуу, зохиогч буюу “эрх өгөгч” нь өөрийн зохиогчийн эрхийг итгэл даах “эрх хүлээн зөвшөөрөгч” рүү хууль ёсоор шилжүүлж, эрх хүлээн зөвшөөрөгч нь итгэмжлэлийн гэрээнд заасан зорилгоор, тодорхой “хүртэгч” хүний төлөө тухайн зохиогчийн эрхийг удирдаж, зарцуулдаг. Ихэнх тохиолдолд эрх өгөгч өөрөө хүртэгчийн үүргийг гүйцэтгэдэг.

Зохиогчийн эрхийн итгэмжлэлийн хамгийн ерөнхий хэрэглээ нь зохиогчийн эрхийг удирдах байгууллагуудын төвлөрсөн удирдлага юм. Жишээ нь, Японы Хөгжмийн Зохиогчийн Эрхийн Холбоо (JASRAC) шиг байгууллага нь олон тооны зохиолч, зохиосон хөгжимчин, хөгжмийн хэвлэлийн газруудаас (эрх өгөгчид) хөгжмийн зохиогчийн эрхийн итгэмжлэлийг хүлээн авч, эрх хүлээн зөвшөөрөгчийн хувьд дотоод, гадаадын хэрэглэгчдэд лиценз олгох, хэрэглээний төлбөрийг цуглуулах, хуваарилах үйл ажиллагааг нэгтгэн хийдэг. Энэ нь тусгайлан зохицуулагдсан Японы зохиогчийн эрхийг удирдах байгууллагын хуульд заасан, тус бүрд нь хийхэд хүндрэлтэй өргөн хүрээний удирдлагыг боломжтой болгодог зохион байгуулалт юм.

Өөр нэг дэвшилтэт хэрэглээ бол зохиогчийн эрхийн санхүүжилтийг баталгаажуулах явдал юм. Жишээлбэл, кино үйлдвэрлэгч компани нь өөрийн кино номын сангийн зохиогчийн эрхийн портфолиог итгэмжлэлийн хөрөнгө болгон, тухайн итгэмжлэлээс үүсэх ирээдүйн лицензийн орлогыг хүлээн авах эрхийг (итгэмжлэлийн хүртэгчийн эрх) санхүүжүүлж, хөрөнгө оруулагчдад зарна. Ингэснээр зохиогч нь ирээдүйн орлогыг одоогийн үнэ цэнэтэй болгож, томоохон хэмжээний санхүүжилт хийх боломжтой болно. Итгэмжлэлийн зохион байгуулалт нь зохиогчийн эрхийн хууль ёсны “өмчлөл” ба эдийн засгийн “хүртээмж” -ийг салгах боломжийг олгодог бөгөөд энэ нь ийм дэвшилтэт санхүүгийн технологийн суурь болгодог.

Зохиогчийн эрхийн шилжүүлэлтийг хамарсан итгэмжлэлийн байгуулалт нь гуравдагч этгээдэд хууль ёсны хүчин төгөлдөр байхын тулд, тухайн бүртгэлийг Соёлын яаманд “итгэмжлэлийн бүртгэл” гэж бүртгүүлэх нь чухал юм. Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 77-р зүйлийн 1-р хэсэг, 1-р заалт нь энэ бүртгэл нь гуравдагч этгээдэд эсэргүүцэх шаардлага болохыг заасан байдаг.

Японы хууль дор хэрэгжүүлэх зорилгоор зохиогчийн эрхийн хураамж

Өр төлбөртэй тал нь өр төлөгчид эцсийн шүүхийн шийдвэр эсвэл албан ёсны баталгаажуулсан бичиг баримттай боловч өр төлөгч нь төлбөрийг гүйцэтгэхгүй байгаа тохиолдолд, өр төлбөртэй тал нь шүүхэд хандаж, өр төлөгчийн хөрөнгийг хураан авч, өр төлбөрийг нөхөн олгох боломжтой. Зохиогчийн эрх нь бодит бус хөрөнгийн эрх бөгөөд Японы иргэний хэрэгжүүлэлтийн хуульд “бусад хөрөнгийн эрх” гэж үзэгдэн хураамжийн зорилгоор ашиглагддаг.

Хураамжийн процедур нь эхлээд өр төлбөртэй тал нь өр төлөгчийн оршин суугаа газрын харьяат засаг захиргааны шүүхэд хураамжийн тушаалыг гаргах хүсэлт гаргахаас эхэлдэг. Шүүх хүсэлтийг зөвшөөрсөн тохиолдолд, өр төлөгчид хураамжийн тушаалыг гаргаж, хүргүүлдэг. Ингэснээр, өр төлөгч нь тухайн зохиогчийн эрхийг шилжүүлэх, лиценз олгох, барьцаанд тавих гэх мэт зарим үйлдлийг хуулийн хүрээнд хориглоно. Бодит хөрөнгийг хураамжлахтай адилгүйгээр, энэ хуулийн хүрээнд хориглосон үйлдлийн үр дүнд эрхийг хамгаална. Хураамжийн тушаалыг төлбөрийн үүрэгтэй лиценз эзэмшигч шиг гуравдагч этгээдэд ч хүргүүлж болно, тэгвэл өр төлбөртэй тал нь төлбөрийг шууд авах боломжтой болно.

Хураамжлагдсан зохиогчийн эрхийг мөнгөнд хөрвүүлэх (мөнгө болгох) нь дараах аргаар явагддаг.

• Шилжүүлэх тушаал: Шүүх нь үнэлгээг тогтоосны дараа, хураамжлагдсан зохиогчийн эрхийг шууд өр төлбөртэй талд шилжүүлэх тушаал.
• Зарах тушаал: Шүүх нь гүйцэтгэгчид тушаал өгч, ихэвчлэн дуудлага худалдаа (аукцион) замаар зохиогчийн эрхийг гуравдагч этгээдэд зарах тушаал.
• Төлбөр хүлээн авах: Хураамжийн зорилгоор лицензийн орлогыг авах тохиолдолд, өр төлбөртэй тал нь лиценз эзэмшигчээс шууд төлбөр хүлээн авна.

Энэ систем нь өр төлбөртэй талд өр төлөгчийн эзэмшдэг зохиогчийн эрхийн портфолио нь хүчтэй нөхөн олговрын хөрөнгө болох боломжийг олгодог. Тэгвэл өр төлөгчид бол ажлын үндсэн суурь болдог оюуны өмчийн эрхийг алдах эрсдэл нь өр төлбөрийг гүйцэтгэх хүчтэй урамшуулал болно. Иймд, компанийн эзэмшдэг зохиогчийн эрх нь бизнесийн хөрөнгө мөн тухайн компанийн нэр хүндийн эрсдэлийн профайлын нэг хэсэг болдог.

Японы хууль дор хэрэгжүүлэгдэх гэрээ хэлцлийн аюулгүй байдлыг хангах зохиогчийн эрхийн бүртгэлийн систем

Японы зохиогчийн эрхийн бүртгэлийн системийн үндсэн зорилго нь зохиогчийн эрхийн гэрээ хэлцэлд оролцохдоо маш чухал байдаг. Патент эрх, албан ёсны тэмдэглэгээний эрхтэй адилгүйгээр, зохиогчийн эрх нь бүртгэлээр үүсдэггүй. Эрх нь бүтээлтэй зэрэгцэн автоматаар үүсдэг. Тэгвэл яагаад бүртгэлийн систем байдаг вэ гэхээр, энэ нь зохиогчийн эрхийн хууль ёсны баримт бичиг, эрхийн өөрчлөлтийг нийтийн өмнө харуулах (нийтийн мэдээлэл өгөх үүрэг) ба эрх шилжүүлэх зэрэг “гэрээ хэлцлийн аюулгүй байдлыг” хангахад оршино.

Бүртгэл нь хамгийн хүчтэй хууль ёсны үр дүнг бий болгодог нь “гуравдагч этгээдэд эсэргүүцэх шаардлага” юм. Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 77-р зүйлд, зохиогчийн эрхийн шилжүүлэлт, итгэмжлэлээр өөрчлөлт оруулах, эсвэл зохиогчийн эрхийг зориулалттай барьцаалсан баталгааны тогтоох зэрэг чухал эрхийн өөрчлөлтийг бүртгэлгүй бол гуравдагч этгээдэд эсэргүүцэх боломжгүй гэж заасан байдаг. Жишээ нь, нэг компани (A компани) нь өөр нэг компанид (B компани) зохиогчийн эрхээ зарсны дараа, A компани нь ижил зохиогчийн эрхийг буруу замаар гурав дахь компанид (C компани) худалдсан (хоёр дахь удаагийн шилжүүлэлт) гэж үзье. Энэ тохиолдолд, B компани нь шилжүүлэлтийн бүртгэлийг шуурхай хийсэн бол, дараа нь ирсэн C компанид өөрөө зохиогчийн эрхийн зөв эзэмшигч гэдгээ хууль ёсны хүрээнд үндэслэн хэлэлцээр хийх боломжтой. Хэрэв B компани болон C компани аль аль нь бүртгэл хийгээгүй бол, эрхийн харилцаа тодорхойгүй байдалд орно. Иймд, бүртгэлийн систем нь эрхийн эзэмшилтийг тодорхой болгох, дараах эрхийн үндэслэлтэй этгээдүүд ба бусад гуравдагч этгээдүүдтэй маргааныг урьдчилан сэргийлэх зохиогчийн эрхийн зах зээлд чухал инфраструктур болгон ажилладаг.

Зохиогчийн эрхийн хууль нь энэхүү гуравдагч этгээдэд эсэргүүцэх шаардлагыг олгодог бүртгэлээс гадна, тодорхой зорилготой хэд хэдэн бүртгэлийн системийг тогтоосон байдаг.

• Жинхэнэ нэрийн бүртгэл (75-р зүйл): Нэр нь тодорхойгүй эсвэл өөр нэрээр нийтлэгдсэн бүтээлүүдэд зохиогчийн жинхэнэ нэрийг бүртгүүлэх систем. Энэ нь зохиогчийн эрхийн хамгаалалтын хугацааг “нийтлэгдсэний дараа 70 жил” байхаас “зохиогч нас барсны дараа 70 жил” хүртэл сунгах үр дүнтэй байдаг.
• Анхны хэвлэлт, нийтлэгдсэний огнооны бүртгэл (76-р зүйл): Бүтээл анх удаа хэвлэгдсэн, нийтлэгдсэн огноог бүртгүүлэх систем. Энэ нь бүртгэгдсэн огноонд анхны хэвлэлт, нийтлэгдсэн гэж хууль ёсны хүрээнд үзэх боломжтой.
• Бүтээгдсэн огнооны бүртгэл (76-р зүйлийн 2): Компьютерийн програмын бүтээлүүдэд зориулан тэдгээрийн бүтээгдсэн огноог бүртгүүлэх систем. Энэ нь бүртгэгдсэн огноонд бүтээгдсэн гэж үзэх боломжтой.

Дүгнэхэд, Японы зохиогчийн эрхийн систем нь эрхийн “үүсэх” шатанд ямар нэгэн албан ёсны баримт бичиг шаардлагагүй байхаар хийсвэр бус арга хэмжээ авдаг бол, эрхийн “гэрээ хэлцэл” шатанд бүртгэл гэх мэт албан ёсны арга хэмжээгээр гэрээ хэлцлийн аюулгүй байдлыг ба хууль ёсны тогтвортой байдлыг хангах хоёр давхар бүтэцтэй болдог. Энэ бүтцийг ойлгох нь Японд зохиогчийн эрхтэй холбоотой бизнес эрхэлдэг бүх компаниудад үндсэн ба хамгийн чухал мэдлэг болно гэж хэлж болно.

Дүгнэлт

Энэхүү нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласнаар, Японы хууль тогтоомжийн хүрээнд хамгаалагдаж буй зохиогчийн эрх нь зөвхөн хамгаалагдах ёстой эрх биш, харин шилжүүлэх, ашиглуулах зөвшөөрөл, барьцаа байгуулах, итгэмжлэх, мөн хүчээр хэрэгжүүлэх зорилгоор ашиглагдах, эдийн засгийн хувьд идэвхтэй хөрөнгө юм. Эдгээр гүйлгээг зохицуулах хууль эрх зүйн хүрээлэн буй орчин нь нарийн төлөвлөгдсөн бөгөөд түүний зөв ашиглалт нь компанийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэхтэй шууд холбоотой. Тухайлбал, зохиогчийн эрхийг шилжүүлэхтэй холбоотой 61-р зүйлийн 2-р хэсгийн “тусгай заалт” шаардлага болон олон төрлийн эрхийн өөрчлөлттэй холбоотой бүртгэлийн системийн “гуравдагч этгээдэд эсэргүүцэх шаардлага” гэх мэт нь гэрээний бодит байдал болон эрхийн удирдлагад онцгой анхаарал шаарддаг. Эдгээр хууль эрх зүйн шаардлагуудыг дагаж мөрдөж, стратегийн түвшинд ашиглах нь зохиогчийн эрхийг хэрэгцээтэй хөрөнгө болгон хувиргах, мөн хууль эрх зүйн эрсдэлийг үр дүнтэй удирдах түлхүүр болно.

Монолис хууль зүйн фирм нь Япон улс дахь олон төрлийн үйлчлүүлэгчдэд, энэхүү нийтлэлд авч үзсэн сэдвийн хүрээнд буюу гүйлгээний зорилгоор ашиглагдах зохиогчийн эрхтэй холбоотой хууль зүйн үйлчилгээнд баялаг туршлагатай билээ. Манай фирм нь Японы оюуны өмчийн хуульд мэргэшсэн хуульчид болон гадаадын хуульчийн эрхтэй англи хэлний хэрэглэгчид олон тоогоор багтай бөгөөд олон улсын бизнесийн орчныг гүнзгий ойлгосны дээр тулгуурлан зөвлөгөө өгөх болон хууль зүйн дэмжлэг үзүүлэх боломжтой. Зохиогчийн эрхийг стратегийн түвшинд ашиглах, холбогдох гэрээнүүд болон маргааныг шийдвэрлэхтэй холбоотой мэргэжлийн дэмжлэг хэрэгтэй бол, бидэнтэй холбогдоорой.