Японд гадаадын иргэдийг ажилд авах: Компаниуд дагаж мөрдөх ёстой ажлын виз, оршин суугаа эрхийн хууль эрх зүйн гарын авлага

Өнөөгийн глобал зах зээлд өрсөлдөөн нэмэгдэж буй энэ үед, Японы компаниуд үргэлжлүүлэн өсөн нэмэгдэх болон шинэчлэлт хийхийн тулд, үндэсний хараа хамааралгүйгээр тэргүүлэх чадвартай хүмүүсийг баталгаажуулах нь чухал удирдлагын стратеги болсон байна. Гэвч, гадаадын ажилтнуудыг ажилд авах процесс нь зөвхөн ажилд авах үйл ажиллагаанд зогсохгүй, мөн Японы “Оршин суугчдын бүртгэл болон түүнчлэн ухаалаг удирдлагын хууль” (цаашид “Японы оршин суугчдын бүртгэлийн хууль” гэж нэрлэнэ) зэрэг төвөгтэй хууль эрх зүйн дүрмийг нарийвчлан ойлгож, дагаж мөрдөх шаардлагатай хууль зүйн үйл ажиллагаа болдог. Тусгайлан, “виза” гэж ерөнхийд нэрлэгддэг ойлголт нь хууль зүйн хувьд гадаадын Японы элчин сайдын яамнууд гаргадаг “виз” болон Японы дотоодын оршин суугчдын бүртгэл болон удирдлагын газар зөвшөөрдөг “оршин суух эрх” гэсэн хоёр ялгаатай системээс бүрддэг бөгөөд энэ ялгааг ойлгох нь эхний алхам болно. Энэхүү нийтлэл нь Японд гадаадын ажилтнуудыг ажилд авахыг хүсч буй компанийн хариуцсан хүмүүст процессын ерөнхий төлөвлөгөөг ойлгож, боломжит хууль зүйн эрсдэлийг зайлсхийх боломжийг олгох зорилготой. Тодорхойлбол, оршин суух эрхийн үндсэн ангилалд эхлэн, гадаадад байгаа хүмүүсийг ажилд авахын тулд “оршин суух эрхийн баталгаажуулах гэрчилгээ” өргөдлийн процессыг, компанийн хэмжээнд нийцсэн шаардлагатай бичиг баримтын шаардлагуудыг, мөн хууль зүйн дагаж мөрдөлтийг сахиулаагүй үед компани нүүр тулгарах хатуу торгуулийн хүртэлх хууль эрх зүйн үндэслэлээр дамжуулан шат дараалсан ба дэлгэрэнгүй тайлбарласан болно.

Виз ба оршин суугаа эрхийн үндсэн зарчим: Японд ажиллах хууль ёсны үндэс

Гадаадын иргэдийг ажилд авахдаа эхлээд ойлгох ёстой нь ‘виз’ ба ‘оршин суугаа эрх’ гэсэн хууль ёсны ялгаа юм. Виз гэдэг нь гадаад улсад байрлах Японы элчин сайдын яам эсвэл консулын газар нь тухайн гадаадын иргэний аялалын бичиг баримт нь хүчинтэй бөгөөд Япон улсад ороход саад бэрхшээлгүй байгааг баталгаажуулах ‘зөвлөмжийн захидал’ шиг юм. Харин оршин суугаа эрх гэдэг нь гадаадын иргэн Японд газардаж, оршин суухад шаардлагатай хууль ёсны эрх бөгөөд ямар үйл ажиллагаа явуулах, хэдэн хугацаагаар оршин суухыг тодорхойлдог. Энэхүү оршин суугаа эрхийг Японы Хууль зүйн яамны гадаад байгууллага болох Оршин суугаа ба Нэвтрэх-Гарах Удирдлагын Газар удирддаг бөгөөд Япон улсад ажиллах үйл ажиллагааны үндсийг бүрдүүлдэг.

Ажил олгогчийн үүрэг хариуцлагын хувьд, энэхүү оршин суугаа эрхийг ажиллах үйл ажиллагааны боломжийн хувьд голлон гурван бүлэгт ангилж болно.

Нэгдүгээрт, ‘ажиллах үйл ажиллагаанд хязгаарлалтгүй оршин суугаа эрх’ байдаг. Эдгээр нь байнгын оршин суугчид, Японы иргэний хань эсвэл байнгын оршин суугчийн хань, тогтвортой оршин суугчид гэх мэт, гол төлөв тухайн хүний байдал эсвэл байр суурьтай холбоотойгоор олгогддог оршин суугаа эрх юм. Эдгээр оршин суугаа эрхтэй гадаадын иргэд нь хууль ёсны хязгаарлалтгүйгээр ажиллах боломжтой бөгөөд Японы иргэд шиг ямар ч мэргэжилд ажилд авах боломжтой.

Хоёрдугаарт, ‘тодорхойлсон хүрээнд ажиллахыг зөвшөөрсөн оршин суугаа эрх’ байдаг. Энэ нь мэргэжлийн, техникийн салбарт ажиллаж буй гадаадын иргэдийг ажилд авахад хамгийн ерөнхий ангилал юм. Жишээ нь, шинжлэх ухааны техникийн мэргэжилтэн, уран зохиолын салбарын төлөвлөлт, маркетингийн ажилтан, орчуулагч нарыг хамарсан ‘Техник, хүний ухаан, олон улсын үйл ажиллагаа’, гадаадын эх компани эсвэл салбарын газраас шилжсэн ажилтнуудыг хамарсан ‘Компанийн дотоод шилжилт’, гадаадын хоолны зоогийн газрын ажилтнуудыг хамарсан ‘Ур чадвар’ гэх мэт оршин суугаа эрхүүд байдаг. Энэ ангиллын чухал зүйл бол зөвшөөрөгдсөн оршин суугаа эрхийн хүрээнд зөвхөн тодорхойлсон үйл ажиллагаанд л хамрагдах боломжтой гэдэг хатуу хязгаарлалт байдаг.

Гуравдугаарт, ‘үндсэндээ ажиллахыг зөвшөөрдөггүй оршин суугаа эрх’ байдаг. Энэд ‘Суралцах’, ‘Гэр бүлийн хамт оршин суух’, ‘Соёлын үйл ажиллагаа’ гэх мэт оршин суугаа эрхүүд багтана. Гэхдээ эдгээр оршин суугаа эрхтэй хүмүүс ч ‘Оршин суугаа эрхийн хүрээнд бус үйл ажиллагаанд зөвшөөрөл авсан’ бол дүрмийн хүрээнд тодорхой цагийн хугацаа, агуулгын хүрээнд ажиллах боломжтой. Японы Оршин суугаа ба Нэвтрэх-Гарах Удирдлагын Газрын 19-р зүйлийн 2-р хэсэгт үндэслэн, жишээлбэл ‘Суралцах’ оршин суугаа эрхтэй оюутнууд энэ зөвшөөрлийг авснаар, үндсэндээ долоо хоногт 28 цаг хүртэлх цагаар ажиллах боломжтой болдог. Компани нь энэ ангиллын гадаадын иргэдийг ажилд авахдаа, оршин суугаа картанд бичигдсэн оршин суугаа эрхийн хүрээнд бус үйл ажиллагаанд зөвшөөрөл авсан эсэх, зөвшөөрөгдсөн ажиллах цагийн хүрээг заавал шалгах шаардлагатай.

Эдгээр ангиллыг ойлгох нь ажилд орох хүсэлт гаргагч нь хууль ёсны хүрээнд ажиллах боломжтой эсэхийг шийдвэрлэх үндсэн үзүүлэлт болно. Доорх хүснэгтэд эдгээр ойлголтыг харьцуулан үзүүлэв.

Гадаадын хүчин чадалтай хүмүүсийг ажилд авах: Японд оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын гэрчилгээний олголтын өргөдлийн процесс

Гадаадад оршин суугаа гадаад хүнийг Японд урих, ажилд авах тохиолдолд, стандарт процесс болох “Оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын гэрчилгээний олголтын өргөдөл” гаргах явцыг хэрэгжүүлдэг. Энэхүү гэрчилгээ нь Японы Иммиграцийн хуульд (Immigration Control and Refugee Recognition Act) 7-р зүйлийн 2-д заасан бөгөөд гадаад хүн Японд орж ирэхээс өмнө түүний төлөвлөсөн үйл ажиллагаа тодорхой оршин суугаа эрхийн шаардлагад нийцтэй байгааг Хууль зүйн сайд өмнө нь баталгаажуулдаг. Энэ систем нь Японы гадаадад байрлах элчин сайдын яамдад визний өргөдөл гаргах болон Японы нисэх буудлуудад газардуулгын шалгалтыг зөвхөн төлөвлөгөөтэй болгох зорилготой.

Энэ процесс нь дараах 5 алхамаар явагдана:

1. Япон дотроо өргөдөл гаргах: Эхлээд, хүлээн авагч компани нь төлөөлөгч болон, компанийн байршилд харьяалагддаг орон нутгийн гаралтай иммиграцийн удирдлагын газарт оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын гэрчилгээний олголтын өргөдлийг гаргана. Өргөдлийг гадаад хүн биш, Япон дотроо компанийн хариуцсан хүн эсвэл хуульч, захиргааны бичиг баримт бүрдүүлэгчээс хүсэлт гаргасан хүн гаргадаг нь ерөнхийдөө хэвийн юм.
2. Иммиграцийн болон дүрвэгсдийн удирдлагын газар шалгах: Өргөдөл хүлээн авагдсаны дараа, Иммиграцийн болон дүрвэгсдийн удирдлагын газрын шалгагч нь ирүүлсэн бичиг баримтын үндсэн дээр, компанийн тогтвортой байдал, үргэлжлэл, хүний боловсрол, ажлын туршлага, мөн төлөвлөгөөт ажлын агуулга нь оршин суугаа эрхийн үндсэн шаардлагад нийцтэй эсэхийг шалгана. Шалгалтын хугацаа нь өргөдлийн агуулга, цаг үеэс хамаарч өөрчлөгдөж болно, гэхдээ ерөнхийдөө 1-ээс 3 сар хүртэл хугацаа шаардлагатай байдаг.
3. Гэрчилгээний олголт ба илгээлт: Шалгалтын үр дүнд шаардлагыг хангасан гэж үзвэл, оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын гэрчилгээ олгогдоно (онлайн өргөдөл гаргасан эсвэл онлайн хэрэглэгчийн бүртгэл хийсэн тохиолдолд цахим шуудангаар олгогдоно). Компани нь гэрчилгээний эх хувийг олгосон тохиолдолд, гадаадад байгаа гадаад хүнд олон улсын шуудангийн тусламжтайгаар илгээх бөгөөд цахим шуудангаар олгосон тохиолдолд гадаад хүнд цахим шуудангаар илгээнэ.
4. Гадаадын элчин сайдын яаманд визний өргөдөл гаргах: Оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын гэрчилгээг хүлээн авсан гадаад хүн нь өөрийн оршин суугаа улсад байрлах Японы элчин сайдын яам эсвэл консулын газарт виз (виза) өргөдөл гаргана. Энэ үед, гэрчилгээг үзүүлэх эсвэл компаниас илгээсэн цахим шууданг харуулахад, бодит шалгалт нь Японд аль хэдийн дууссан гэж үзэгдэх тул, виз нь ердийн 5 ажлын өдрийн дотор хурдан олгогддог.
5. Японд орж ирэх ба оршин суугаа картын олголт: Виз олгогдсоны дараа, гадаад хүн Японд зорчино. Энд анхаарах зүйл бол оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын гэрчилгээ нь олгосноос хойш 3 сарын хугацаанд л хүчинтэй бөгөөд энэ хугацаанд Японд газардлага (орж ирэх) хийх шаардлагатай гэдэг хугацааны хязгаар юм. Японы нисэх буудалд хийгдэх газардуулгын үеэр паспорт, виз, болон оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын гэрчилгээг үзүүлэхэд, Ханеда нисэх буудал, Нарита олон улсын нисэх буудал, Чубу олон улсын нисэх буудал, Кансай олон улсын нисэх буудал, Шин-Читосе нисэх буудал, Хиросима нисэх буудал, Фукуока нисэх буудлын хувьд тэндээсээ “Оршин суугаа карт” олгогдоно. Бусад нисэх буудал эсвэл боомтод орж ирсэн тохиолдолд, оршин суугаа газар руу шуудангаар илгээгдэнэ. Энэхүү оршин суугаа карт нь Японд албан ёсны үнэмлэх болно.

Энэ хоёр шатлалт процесс нь бодит шалгалтыг Япон дотроох мэргэжлийн байгууллага болох Иммиграцийн болон дүрвэгсдийн удирдлагын газарт төвлөрүүлж, гадаадын элчин сайдын яамны ачааллыг багасгах зэрэгцээ, ажил олгогч болон гадаад хүний хувьд урьдчилан харах боломжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор төлөвлөгөөтэй байгуулагдсан. Ингэснээр гадаад хүн их хугацаа, зардал гаргаж зорчсон ч Японы хаалганд ирээд газардлагаас татгалзуулагддаг гэсэн үйл явдлыг урьдчилан сэргийлэх боломжтой болно.

Япон улсад байгууллагын хэмжээгээр ангилсан 4 төрлийн ангилал ба тодорхойлолт

Ажиллах зөвшөөрлийн визний өргөдлийг гаргахад, Японы Гадаадын Иргэдийн Оршин Суугаа Газар нь хүлээн авах байгууллагыг (харъяалагдах байгууллага) тэдгээрийн хэмжээ болон итгэлцлийн хэмжээнд тулгуурлан 4 төрлийн ангилалд хуваарилдаг. Энэ ангилал нь өргөдлийн явцыг хялбаршуулах засгийн газрын тогтолцоо юм, ба ямар ангилалд хамаарахаасаа хамаарч, өргөдөл гаргагчаас шаардлагатай бичиг баримтын хэмжээ нь ихээхэн ялгаатай байдаг. Байгууллагууд өөрсдийн байгууллага ямар ангилалд хамаарахыг нарийвчлан мэдэх нь тэдний амжилттай өргөдөл бэлтгэхийн түлхүүр болдог.

Ангилал 1 нь хамгийн итгэлцлээр өндөрт үнэлэгддэг байгууллагуудад хамаарна. Тодорхойлбол, Японы хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй компаниуд, даатгалын бизнес эрхэлдэг харилцан нийгэмлэгүүд, улс болон орон нутгийн нийтийн байгууллагууд, мөн тэдэнтэй адилхан үйл ажиллагаа явуулдаг төрийн бус байгууллагууд орно. Эдгээр байгууллагууд нийгэмд итгэлцлээр өндөртэй, тогтвортой удирдлагын суурьтай гэж үзэгддэг учраас, өргөдөл гаргахад шаардлагатай бичиг баримтыг ихээхэн хэмжээгээр чөлөөлдөг.

Ангилал 2 нь гол төлөв томоохон хэмжээтэй, тогтвортой бусад биржид бүртгэлгүй компаниудад хамаарна. Энэ ангиллын шалгуур нь өмнөх жилийн “Цалингийн орлогын эх сурвалжаас татварын хураамжийг татан авах тухай хуульд заасан нийт тайлан”-д тэмдэглэгдсэн эх сурвалжаас татварын хураамжийн дүн нь 10 сая иенийг давсан байх ёстой. Мөн, эх сурвалжаас татварын хураамжийн дүн энэ шалгуурыг хангаагүй байхад ч, Гадаадын Иргэдийн Оршин Суугаа Газраас “Оршин суугаа өргөдлийн онлайн систем”-ийг ашиглах зөвшөөрлийг авсан байгууллагуудыг Ангилал 2-д тооцно.

Ангилал 3 нь гол төлөв жижиг, дунд бизнесүүдэд хамаарна. Тодорхойлбол, өмнөх жилийн хуульд заасан нийт тайланг татварын газарт өргөн барьсан бөгөөд, эх сурвалжаас татварын хураамжийн дүн нь 10 сая иенийг даваагүй байгууллага, хувь хүнүүд орно. Японы ихэнх компаниуд энэ ангилалд багтдаг.

Ангилал 4 нь дээрх ангиллуудын аль нэгэнд ч хамаарахгүй байгууллага, хувь хүмүүсэд хамаарна. Хамгийн тодорхой жишээ нь шинээр байгуулагдсан компаниуд юм. Эдгээр компаниуд одоохондоо бизнесийн жилээ дуусгаагүй бөгөөд хуульд заасан нийт тайланг өргөн барьж байгаагүй учраас, бизнесийн тогтвортой байдлыг бусад бичиг баримтаар нотлох шаардлагатай болдог.

Энэ ангиллын систем нь шалгалтын үр ашигтай байдлыг дээшлүүлэх зорилготой. Ангилал 1 ба 2-д багтсан компаниудын бизнесийн тогтвортой байдлыг аль хэдийн төрийн болон бусад гадаадын заалтар нотлогдсон учраас, шалгалтын төв анхаарал нь гол төлөв гадаадын иргэний тохиромжтой байдлыг шалгахад чиглэгддэг. Харин Ангилал 3, түүнчлэн Ангилал 4-д багтсан компаниудын хувьд гадаадын иргэн болон хүлээн авах байгууллагын өөрийн бизнесийн агуулга, санхүүгийн байдлыг шалгахад чиглэсэн учраас, илүү олон баталгаажуулах баримт бичиг шаардлагатай болдог.

Доорх хүснэгтэд тус бүрд ангиллын тодорхойлолт ба жишээг харуулав.

Компаниудын ангилал бүрийн хувьд бэлтгэх ёстой баримтууд

Засаг захиргааны газарт хандсан оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтыг өргөдөл гаргахад, компаниудын бэлтгэх ёстой баримтууд нь дээр дурдсан дөрвөн ангилалд нийцүүлэн өөр өөр байдаг. Энд бид олон компаниудын ашигладаг оршин суугаа эрхийн “Техник, хүний ухаан, олон улсын бизнес” ангиллыг жишээ болгон, шаардлагатай баримтуудыг нарийвчлан тайлбарлаж байна.

Эхлээд, бүх ангилалд хамааралтай, өргөдөл гаргах үндсэн баримтууд байдаг. Эдгээр нь:

• Оршин суугаа эрхийн баталгаажуулах тодорхойлолтын өргөдлийн маягт: Японы Гадаад харилцааны болон оршин суугаа эрхийн удирдлагын газрын вебсайтаас хамгийн сүүлийн үеийн загварыг татаж авч ашиглана. (Японы Гадаад харилцааны болон оршин суугаа эрхийн удирдлагын газар “Техник, хүний ухаан, олон улсын бизнес” оршин суугаа эрх https://www.moj.go.jp/isa/applications/status/gijinkoku.html)
• Зураг: Өргөдөлд хавсаргах, стандартын шаардлагыг хангасан өргөдөл гаргагчийн өөрийн баталгаажуулах зураг.
• Хариу илгээх зориулалттай дугтуй: Шүүхийн шийдвэрийг мэдэгдэх зорилгоор, хаягийг тодорхой бичиж, хялбаршуулсан бичиг баримтын төлбөрийн тамгыг нааж өгнө.
• Ажлын нөхцөл мэдэгдэх хуудас эсвэл ажилд авах гэрээний хуулбар: Ажлын үүрэг, цалин, ажлын цаг гэх мэт тодорхой ажлын нөхцөлүүдийг тодорхой бичсэн баримт бичиг.
• Өргөдөл гаргагчийн боловсрол болон ажлын туршлагыг баталгаажуулах баримт бичиг: Их сургуулийн төгсгөлийн гэрчилгээ эсвэл өмнөх ажлын туршлагыг тэмдэглэсэн анкет гэх мэт баримт бичиг.

Дараа нь, компанийн ангиллыг баталгаажуулах зорилгоор, дээрх хамтарсан баримтуудад нэмж дараах баримтуудыг өргөдөлд хавсаргана.

Ангилал 1-ийн компаниуд, өөрийн байр суурийг баталгаажуулах дараах аль нэг баримтыг өргөдөлд хавсаргана.

• Шикихоу-ийн хуулбар эсвэл Японы хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй байгааг баталгаажуулах баримт бичгийн хуулбар.
• Тухайн салбарын удирдах газраас байгуулагдсаныг зөвшөөрсөн баримт бичгийн хуулбар.

Ангилал 2 болон 3-ийн компаниуд, өөрийн бизнесийн хэмжээг харуулах зорилгоор дараах баримтуудыг өргөдөлд хавсаргана.

• Өнгөрсөн жилийн ажилчдын цалингийн орлогын анхан шатны татварын бичиг баримтын нийт хуудасны хуулбар (Татварын газрын хүлээн авсан тамга бүхий).

Ангилал 4-ийн компаниуд, одоогоор татвар төлөх туршлага байхгүй учраас, бизнесийн тогтвортой байдлыг болон үргэлжлүүлэн ажиллуулах чадварыг объективээр харуулах шаардлагатай. Тиймээс, ангилал 3 хүртэлх компаниудаас илүү олон баримт бичиг шаардлагатай болдог. Ерөнхийдөө, дараах баримтуудыг өргөдөлд хавсаргана.

• Бизнес төлөвлөгөө: Тодорхой бизнесийн агуулга, орлогын төлөвлөгөө, мөн яагаад тухайн гадаад хүнийг ажилд авах шаардлагатай байгааг утга учиртай тайлбарлах баримт бичиг.
• Компанийн бүртгэлийн баримт бичиг: Хууль зүйн газраас олгодог, компанийн үндсэн мэдээллийг баталгаажуулах албан ёсны баримт бичиг.
• Сүүлийн жилийн тайлангийн баримт бичгийн хуулбар: Байгуулагдсаны дараа, нэг удаа ч болтугай тайлангийн хугацааг үдсэн бол өргөдөлд хавсаргана. Шинээр байгуулагдсан компани бол тайлангийн баримт бичиг байхгүй бол тухайн талаар тайлбарлах шаардлагатай.

Эдгээр баримт бичгийн шаардлагын ялгаа нь, Японы Гадаад харилцааны болон оршин суугаа эрхийн удирдлагын газрын хийдэг эрсдэлийн үнэлгээний логикийг тусгасан байдаг. Ангилал 1 ба 2-ийн компаниудын хувьд, бизнесийн итгэлцлийг аль хэдийн баталгаажуулсан учраас, шүүлтүүр нь гол төлөв өргөдөл гаргагчийн хувийн чанарт төвлөрдөг. Гэхдээ, ангилал 3, түүнчлэн тусгайлан ангилал 4-ийн компаниудын хувьд, шүүгчид өргөдөл гаргагчийг л бус, компани өөрөө гадаад хүнийг тогтвортой байдлаар ажилд авч үргэлжлүүлэн ажиллуулах чадвартай эсэх, мөн бизнес өөрөө хууль ёсны болон бодит байдлыг эзэмшдэг эсэхийг анхааралтай шүүдэг. Иймд, ялангуяа шинээр байгуулагдсан ангилал 4-ийн компаниудын хувьд, оршин суугаа эрхийн өргөдөл гаргах нь зөвхөн ажилд авах журмын процесс биш, бизнесийн зөвшөөрөл болон ирээдүйн хандлагыг төрийн байгууллагад баталгаажуулах боломж мөн болдог.

Япон улсад бизнес эрхлэгчдийн тулгарч буй торгууль: Хууль бус ажиллуулахыг дэмжих гэмт хэрэг

Япон улсад гадаадын иргэдийг ажилд авах компаниуд нь зөвхөн зөвшөөрөлтэй байдлын журамд нийцүүлэн зохих журмыг дагаж мөрдөх ёстой бус, мөн ажиллуулах хугацаанд тасралтгүй хууль дүрэмд захирагдах үүрэгтэй байдаг. Хэрэв энэ үүргийг зөрчвөл, компаниуд “Хууль бус ажиллуулахыг дэмжих гэмт хэрэг”-ийн хүнд хууль зүйн эрсдэлтэй тулгарах болно. Энэ гэмт хэрэг нь Японы Оршин суугаа гадаадын иргэдийн хуульд (Immigration Control and Refugee Recognition Act) 73-р зүйлийн 2-д заасан бөгөөд хууль бус ажиллуулалтыг зохион байгуулсан хүмүүст хатуу торгууль ногдуулдаг.

Хууль бус ажиллуулахыг дэмжих гэмт хэрэг нь гол төрөлд гурван ангилалд хуваагддаг. Эхнийх нь, Японд хууль бусаар байгаа гадаадын иргэдийг эсвэл ажиллах эрхгүй оршин суугаа зөвшөөрөлтэй (жишээ нь: түр зуур байх) гадаадын иргэдийг ажилд авах үйлдэл юм. Хоёр дахь нь, оршин суугаа зөвшөөрөлтэй заасан үйл ажиллагааны хүрээнээс хэтэрч гадаадын иргэдийг ажиллуулах үйлдэл юм. Жишээлбэл, “Техник, хүний мэдлэг, олон улсын бизнес” оршин суугаа зөвшөөрөлтэй инженерийг мэргэжлийн мэдлэг шаардлагагүй энгийн үйлдвэрийн ажилд голлох үүрэгтэйгээр томилогдох тохиолдол гэх мэт. Гурав дахь нь, зөвшөөрөгдсөн цагаас илүү гадаадын иргэдийг ажиллуулах үйлдэл юм. Жишээ нь, долоо хоногт 28 цагаар ажиллах хязгаарлагдсан суралцагчдыг долоо хоногт 40 цаг ажиллуулах тохиолдол.

Эдгээр зөрчлийг үйлдсэн тохиолдолд, аж ахуйн нэгжийн эзэнд “3 жилийн хорих ял эсвэл 3 сая иенийн торгууль, эсвэл аль аль нь” ногдуулах магадлалтай. Түүнчлэн, Японы хуульд, зөрчлийг үйлдсэн шууд хариуцагчийн зөвхөн бус, харин тухайн хуулийн этгээдийг ч торгуульд хамруулах хоёр талын журмыг тогтоосон тохиолдол олон байдаг, ингэснээр компанийн ерөнхий хариуцлага асуудаг болно.

Тухайлбал, компаниудад анхаарах ёстой нь Японы оршин суугаа гадаадын иргэдийн хуульд “алдаа” гэж үздэг. Энэ хуульд “Хууль бус ажиллуулах үйл ажиллагаанд хамаарахгүй гэдгийг мэдээгүй” гэсэн мэдэгдэл нь, ерөнхийдөө чөлөөлөх шалтгаан болдоггүй. Гэхдээ, тэдгээртэй танилцаагүй байхад “алдаа гаргаагүй” тохиолдолд, ял саатуулахгүй гэж үздэг. Энэ нь, компаниудад, ажилд авах гэж буй гадаадын иргэдийн оршин суугаа зөвшөөрөл болон ажиллах боломжийг, оршин суугаа картын эх баримтыг шалгах зэрэг аргаар, анхааралтай баталгаажуулах идэвхтэй үүрэгтэй байдаг. Оршин суугаа картын хуулбараар л шалгалтыг хийж дуусгах, эсвэл хувь хүний амнаас гаргасан мэдэгдлийг зөвшөөрөх замаар хууль бус ажиллуулалтад оролцуулсан тохиолдолд, “шалгалтын үүргийг зөрчсөн” гэж үзэж, алдаагүй гэж үзэж, ялын зүйлд орох магадлалтай болно.

Хууль бус ажиллуулахыг дэмжих гэмт хэрэгт буруутгагдсан шийдвэр нь зөвхөн торгууль эсвэл хорих ял гэх мэт шууд ялуудад хязгаарлагдахгүй, мөн компанийн бизнес үйл ажиллагаанд ноцтой нөлөө үзүүлэх боломжтой. Жишээлбэл, тодорхой үйлдвэрлэлийн салбарт чухал ажиллах хүч болсон чадавхи бэлтгэх систем болон тодорхой ур чадварын систем зэрэгт, хууль бус ажиллуулахыг дэмжих гэмт хэрэгт яллагдсан компаниуд нь хасагдах шалтгаан болдог бөгөөд эдгээр системийг ашиглан гадаадын иргэдийг хүлээн авах боломжгүй болдог. Энэ нь, хууль зүйн зөрчил нь зөвхөн хууль ёсны асуудлаас гадна бизнесийн үргэлжлүүлэн ажиллуулах өөрөө аюултай удирдлагын эрсдэл болох боломжтойг харуулдаг.

Ажилд авсны дараах бичиг баримт: Японд ажиллаж буй гадаадын ажилтны мэдээллийг мэдүүлэх

Гадаадын иргэдийг ажилд авах процесс нь тэдний оршин суугаа зөвшөөрлийг авсны дараа ба ажилд орох шийдвэр гарсны дараа дуусгавар болдоггүй. Ажилд авсны дараа ч, компаниуд хангах ёстой хууль ёсны үүргүүд байдаг. Тэдгээрийн нэг нь “Гадаадын ажилтны ажиллаж буй байдлын тухай мэдээллийг мэдүүлэх” бичиг баримтыг гаргах явдал юм. Энэ нь Японы “Ажлын бодлогыг нийтлэгээр дэмжих, ажилтны ажлын байрны тогтвортой байдлыг хангах болон мэргэжлийн амьдралыг сайжруулах тухай хууль”-д үндэслэгдсэн, бүх аж ахуйн нэгжийн эзэнд заавал биелүүлэх үүрэгтэй процесс юм.

Энэ мэдээллийг шинээр гадаадын иргэнийг ажилд авсан үед, эсвэл ажиллаж байсан гадаадын иргэн ажлаас гарсан үед, тухайн бүс нутгийн нийгмийн ажилгүйдлийн алба (Хэллоу Ворк) руу мэдэгдэх ёстой. Энэ системийн зорилго нь засгийн газар гадаадын ажилчдын ажиллаж буй бодит байдалыг нарийвчлан ойлгох, зохих ажиллагааны удирдлагыг дэмжих болон дахин ажилд орох дэмжлэг үзүүлэхэд оршино.

Мэдээллийг хэрхэн гаргах нь тухайн гадаадын иргэн нь ажилд авах даатгалын даатгуулагч эсэхээс хамаарна. Хэрвээ ажилд авах даатгалын даатгуулагч болох юм бол, “Ажилд авах даатгалын даатгуулагчийн эрх авах тухай мэдэгдэл” гаргах нь гадаадын ажилтны ажиллаж буй байдлын мэдээллийг мэдүүлэхтэй адил болох учир, нэмэлт бичиг баримт бүрдүүлэх шаардлагагүй болно.

Харин ажлын цаг болон бусад нөхцөлөөс шалтгаалан ажилд авах даатгалын даатгуулагч болохгүй гадаадын иргэнийг ажилд авах үед “Гадаадын ажилтны ажиллаж буй байдлын тухай мэдээллийг мэдүүлэх маягт (Маягт №3)” гаргах шаардлагатай болно. Энэ маягтыг Эрүүл мэндийн яамны вэбсайтаас татаж авах боломжтой. (Эрүүл мэндийн яам “Гадаадын ажилтны ажиллаж буй байдлын тухай мэдээллийг мэдүүлэх тухай” https://www.mhlw.go.jp/stf/seisakunitsuite/bunya/koyou_roudou/koyou/gaikokujin/todokede/index.html[ja]).

Мэдээллийг гаргах хугацаа нь ажилд авсан эсвэл ажлаас гарсан сарын дараагийн сарын сүүлийн өдөр хүртэл заасан байдаг. Хэрвээ энэ мэдээллийг гаргахаас татгалзсан эсвэл худал мэдээлэл өгсөн тохиолдолд 30 мянган иений хүртэлх торгууль ногдуулах боломжтой учраас анхаарах шаардлагатай. Энэ процедурыг Засгийн газрын (Гадаадын иргэдийн оршин суугаа байдалд хяналт тавих газар) удирдлага дор хийгддэг оршин суугаа байдалд хяналт тавихтай холбоогүй, Эрүүл мэндийн яамны удирдлага дор хийгддэг ажлын зах зээлийн удирдлага гэсэн өөр өөр засаглалын зорилгоор явагддаг бөгөөд компаниуд эдгээр хоёр төрлийн дүрэм журмыг баримтлах шаардлагатай байдаг.

Хураангуй

Гадаадын мэргэжлийн ажилтнуудыг ажилд авах нь Япон компаниудад глобал өрсөлдөөний чадварыг нэмэгдүүлэх хүчирхэг арга болдог. Гэсэн хэдий ч, энэхүү зорилтыг биелүүлэхийн тулд Японы иммиграцийн хуульд суурилсан төвөгтэй бөгөөд хатуу хууль эрх зүйн дүрэмд захирагдах нь зайлшгүй шаардлага болдог. Энэхүү нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласанчлан, оршин суугаа эрхийн зөв ойлголт, компанийн хэмжээнд нийцсэн зохих бичиг баримтын бэлтгэл, мөн хууль бус ажиллуулах гэмт хэргийг зайлсхийх зэрэг нь бүх компаниудад тавигдсан үүрэг билээ. Эдгээр процедурууд нь мэргэжлийн мэдлэг болон нарийн анхаарал шаардлагатай учраас, бэлтгэл ажлыг саатуулбал, төлөвлөөгүй цаг хугацааны алдагдал эсвэл хууль эрх зүйн хариуцлага хүлээх магадлалтай байдаг.

Бид, Монолис хууль зүйн фирм нь Япон улс дахь олон тооны үйлчлүүлэгчдэд энэ нийтлэлд тайлбарласан ажлын виза, оршин суугаа эрхийн холбогдолтой хууль зүйн үйлчилгээг үзүүлж ирсэн олон жилийн туршлагатай билээ. Манай фирмийн давуу тал нь Японы хууль тогтоомжийн талаарх гүнзгий мэдлэгээс гадна, англи хэлний мэдлэгтэй гадаадын хуульчийн эрхтэй хуульчид байгаа нь юм. Ингэснээр, компанийн хууль зүй, хүний нөөцийн албаны хүмүүсийн хувьд болон гадаадын нэр дэвшигчтэй ч харилцах явцад улс хоорондын хууль зүйн процедуруудыг нарийвчлан дэмжих боломжтой болдог. Гадаадын ажилтнуудыг ажилд авахтай холбоотой төвөгтэй процедур эсвэл комплаенс бүтэц байгуулахад тусламж хэрэгтэй бол, бидэнтэй зөвлөгөө авахыг урьж байна.