MONOLITH LAW OFFICE+81-3-6262-3248Ажлын өдрүүд 10:00-18:00 JST [English Only]

MONOLITH LAW MAGAZINE

General Corporate

Японы Зохиогчийн Эрхийн Хуульд Хамаарах Эрхийн Хязгаарлалтын Тайлбар: Дүрэм Журмын Ойлголт Ба Жишиг Журмын Хэрэгжилт

General Corporate

Японы Зохиогчийн Эрхийн Хуульд Хамаарах Эрхийн Хязгаарлалтын Тайлбар: Дүрэм Журмын Ойлголт Ба Жишиг Журмын Хэрэгжилт

Японы зохиогчийн эрхийн хууль нь бүтээл бүтээгдсэн мөчид автоматаар эрх үүсгэдэг ‘бүртгэлгүй зарчим’-ыг баримталж, зохиогчид хүчтэй хамгаалалт өгдөг. Ерөнхийдөө, зохиогчийн зөвшөөрөлгүйгээр бүтээлийг ашиглах үйлдэл нь зохиогчийн эрхийн зөрчил болно. Гэвч Японы зохиогчийн эрхийн хууль нь түүний нэгдүгээр зүйлд зохиогчийн эрхийг хамгаалж, ‘соёлын хөгжилд хувь нэмрээ оруулах’ зорилгыг харилцан уялдуулахыг зорьж байна. Энэ тэнцвэрийг хангахын тулд, тус хуулийн 30-аас 50-р зүйл хүртэлх хэсэгт зохиогчийн зөвшөөрөлгүйгээр бүтээлийг ашиглах боломжийг олгодог онцгой нөхцөл байдлыг, өөрөөр хэлбэл ‘зохиогчийн эрхийн хязгаарлалт’-ыг тогтоосон заалтууд байдаг. Эдгээр заалтууд нь өргөн утгаар тайлбарлах боломжтой зүйлс биш, харин тодорхой зорилго, төрөл зүйлд нийцүүлэн хатуу тодорхойлогдсон хязгаарлагдмал хүрээний хууль юм. Компанийн үйл ажиллагаа, тэр дундаа дэлхийн хэмжээнд бизнесээ тэлэхдээ, эдгээр эрхийн хязгаарлалтын заалтуудыг нарийн ойлгох нь санаандгүй зохиогчийн эрхийн зөрчилд өртөх эрсдэлийг зайлсхийх, хуульд нийцсэн бизнесийн үйл ажиллагааг баталгаажуулахад чухал юм. Энэхүү нийтлэлд бид компанийн IT үйл ажиллагаанд гүнзгий холбогдсон заалтуудаас эхлэн, эрхийн хязгаарлалтыг хэрэгжүүлэх үндсэн зарчмууд, мөн зохиогчийн хувийн эрхийн чухал харилцаа, мөн Японы хууль зүйн системд байдаг фэйр юз болон пародийн ойлголт хүртэлхийг хууль тогтоомж, шүүхийн шийдвэрүүдэд үндэслэн мэргэжлийн хувьд тайлбарлана.  

Компанийн IT орчинд хэрэглэгдэх зохиогчийн эрхийн хязгаарлалт

Өнөөгийн бизнес үйл ажиллагаанд IT инфраструктур нь чухал боловч түүнийг өдөр тутмын ашиглалт, засвар үйлчилгээнд хамруулах нь техникийн хувьд зохиогчийн бүтээлийг “хуулбарлах” үйлдлийг тасралтгүй хийдэг байдаг. Японы зохиогчийн эрхийн хууль нь эдгээр шаардлагатай үйл ажиллагааг зохиогчийн эрхийг зөрчихгүй байхаар тодорхой хязгаарлалтын заалтуудыг тогтоосон байдаг.

Програмын зохиогчийн бүтээлийн хуулбарыг эзэмшигчийн хуулбарлах ба өөрчлөх (47-р зүйлийн 3)

Японы зохиогчийн эрхийн хуульд заасны дагуу, програмын зохиогчийн бүтээлийн хуулбарын “эзэмшигч” нь өөрийн компьютер дээр тухайн програмыг ашиглахад шаардлагатай гэж үзсэн хэмжээнд хуулбарлах эсвэл өөрчлөх (засварлах) эрхтэй байдаг.

Энэ заалтад заасан “шаардлагатай гэж үзсэн хэмжээ” гэдэг нь компанийн IT үйл ажиллагаанд хэрэглэгдэх тодорхой үйлдлийг харуулсан байдаг. Жишээ нь, программыг сервер эсвэл тусгай компьютерийн хатуу диск дээр суулгах, өгөгдлийн алдагдал эсвэл гэмтэлд бэлэн байх зорилгоор нөөц хуулбар үүсгэх гэх мэт үйлдлүүд энэд багтана. Мөн тодорхой хардвэр орчинд програмыг ажиллуулахын тулд нийцтэй байдал хангах, алдааг засах зэрэг жижиг “өөрчлөлт” ч зөвшөөрөгдөж байна.

Гэхдээ энэ заалтыг хэрэглэхдээ хамгийн анхаарах зүйл бол эрхийн субъект нь програмын хуулбарын “эзэмшигч” хязгаартай байдаг явдал юм. Өнөөгийн бизнес орчинд, программ худалдан авах замаар “эзэмших” биш, харин лицензийн гэрээний үндсэн дээр “ашиглалтын зөвшөөрөл” авах хэлбэр нь ерөнхий байдаг. Хэрэв компани лицензийн гэрээний дагуу программыг ашиглаж байгаа бол түүний хуулбарлах, өөрчлөх эрх нь энэ зохиогчийн эрхийн хуулийн хязгаарлалтын заалт биш, харин лицензийн гэрээний агуулгаар зохицуулагдана. Хэрэв гэрээний агуулга хуулбарлахыг хатуу хязгаарласан бол, нөөц зориулалтаар байсан ч гэрээ зөрчих магадлалтай учраас, гэрээний нөхцөлүүдийг сайтар шалгах нь маш чухал байдаг.

Мөн, хэрэв програмын эзэмшигч байсан ч, эзэмшил эрхээ алдсан тохиолдолд, жишээ нь программ суурилуулсан компьютерийг зарсан тохиолдолд, үүсгэсэн нөөц хуулбарыг хадгалах боломжгүй бөгөөд устгах үүрэгтэй байдаг.

Компьютер дээрх зохиогчийн бүтээлийг ашиглахад холбогдох хуулбарлах (47-р зүйлийн 4)

Програмын зохиогчийн бүтээлийн тухай анхны хязгаарлалтын заалт нь гол төлөв физик хэлбэртэй, тусгаарлагдсан програм хангамжийг ашиглахыг харгалзан байсан. Гэвч, өнөөгийн IT орчинд клауд компьютинг, сүлжээний үйлчилгээ нэвтрүүлсэн бөгөөд серверийн засвар, өгөгдлийн шилжүүлэг, системийн алдааг засах гэх мэт түүнээс ч илүү хүндрэлтэй хуулбарлах үйлдлүүд тогтмол гардаг болсон. Эдгээр үйлдлүүд нь уг заалтаар хангагдахгүй байсан.

Энэ техникийн бодит байдал ба хуулийн зөрчилдөөнийг багасгахын тулд, 2018 онд (2018) зохиогчийн эрхийн хуулийг өөрчлөн, илүү зөөлөн хязгаарлалтын заалтуудыг нэвтрүүлсэн. Түүний төвд байгаа нь 47-р зүйлийн 4 ба 47-р зүйлийн 5 юм.

Японы зохиогчийн эрхийн хуульд заасны дагуу, 47-р зүйлийн 4 нь компьютер дээрх зохиогчийн бүтээлийг ашиглахад холбогдох, үр ашигтай болгох зорилгоор хийгдэх хуулбарлах үйлдлийг зөвшөөрдөг. Энэ нь сүлжээний боловсруулалтыг хурдасгах зорилгоор түр зуур хадгалах (кэш) үүсгэх, тоног төхөөрөмжийг засварлах, солих үед өгөгдлийг түр зуур гадаад хэлбэрт хуулбарлаж, ажил дууссаны дараа анхны төхөөрөмж рүү буцааж сэргээх үйлдлийг хамааруулдаг. Энэ нь бизнесийн үргэлжлүүлэн ажиллагааг хангах зорилгоор IT засвар үйлчилгээг зохиогчийн эрхийг буруу зүйлд хүргэхгүй хэмжээнд хийх боломжийг олгодог.

Түүнчлэн, Японы зохиогчийн эрхийн хуульд заасны дагуу, 47-р зүйлийн 4-р хэсгийн 2-р заалтын 3-р хэсэг нь серверийн устгагдсан эсвэл гэмтсэн үед бэлэн байх зорилгоор нөөц хуулбар үүсгэхийг тодорхой зөвшөөрдөг. Энэ нь байгаль орчны гамшигтай тэмцэх, алдааг засах төлөвлөгөөний хэсэг болгон, бизнесийн өгөгдлийг хамгаалахад чухал арга хэмжээг хууль ёсны хүрээнд баталгаажуулдаг.

Эдгээр заалтуудыг нэвтрүүлсэн нь Японы зохиогчийн эрхийн хууль нь технологийн хөгжилтэй уялдуулан, хатуу дүрмийг хэрэглээнд нийцтэй болгох зорилгоор зориудаар өөрчлөгдөж байгааг харуулдаг. Ингэснээр хууль компанийн зохистой IT инфраструктурын удирдлагын ажилд саад болохгүй байхаар анхаарч байна.

Японы Зохиогчийн Эрхийн Хуулийн Хүрээнд Хамаарах Эрхийн Хязгаарлалтын Үндсэн Зарчмууд

Тодорхой ашиглалтын үйл ажиллагаа эрхийн хязгаарлалтын заалтад нийцтэй мэт харагдаж болох ч, энэ нь үргэлж зохих ёсоор хуульд нийцсэн гэсэн үг биш юм. Японы зохиогчийн эрхийн хууль эдгээр олон талтай заалтуудыг хэрэгжүүлэхдээ дагаж мөрдөх ёстой хэд хэдэн үндсэн зарчмуудыг тогтоосон байдаг. Эдгээр зарчмуудыг үл тоомсорлох нь таны хуульд нийцтэй гэж итгэсэн үйл ажиллагааг хууль бус гэж үзэх эрсдэлтэй байдаг.

Гарал үүслийг тодорхой заах үүрэг (48-р зүйл)

Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 48-р зүйл нь тус хуулийн 32-р зүйлийн ишлэл хэрэглэх зэрэг тодорхой эрхийн хязгаарлалтын заалтуудын үндсэн дээр бүтээлийг хуулбарлах, ашиглах тохиолдолд гарал үүслийг тодорхой заах ёстой гэж заасан байдаг. Мөн тэрхүү заалтуудаас бусад тохиолдолд ч гарал үүслийг тодорхой заах уламжлал байгаа үед ижилхэн үүрэг хүлээлгэдэг.

“Тухайн хуулбарлалт эсвэл ашиглалтын байдлын дагуу зохих ёсоор тодорхойлогдсон арга ба хэмжээгээр” гарал үүслийг тодорхой заах шаардлагатай бөгөөд компанийн тайлан, вэбсайт зэрэг бодит ажиллагаанд ерөнхийдөө дараах мэдээллийг агуулдаг.

  • Бүтээлийн гарчиг
  • Зохиогчийн нэр
  • Ном зэргийн хувьд: Хэвлэлийн газрын нэр, хэвлэгдсэн он, хуудасны дугаар
  • Вэбсайтын хувьд: Сайтын нэр, URL

Гарал үүслийг тодорхой заах нь зөвхөн заншил биш, хууль ёсны үүрэг бөгөөд энэ үүргийг зөрчсөн тохиолдолд торгууль ногдуулах боломжтой.

Японы хуульд заасан зохиомол бүтээлийн зориулалт бус хэрэглээний хориг (49-р зүйл)

Японы Зохиомол Бүтээлийн Эрхийн Хуульд (著作権法) заасан 49-р зүйл нь эрхийн хязгаарлалтын дүрэмд хэтрүүлэн хэрэглэхийг сэргийлэх үндсэн чухал зарчмыг тогтоож өгдөг. Энэхүү заалт нь тодорхой зориулалттайгаар хууль зүйн дагуу үүсгэн бүтээгдсэн зохиомол бүтээлийн хуулбарыг тухайн зориулалт “өөр” зүйлд ашиглах, тараах эсвэл нийтийн өмнө тавих үйлдлийг зохиомол бүтээлийн эрхийг зөрчсөн үйлдэл гэж үздэг. Энэ нь “үзүүлэх зөрчил” гэж нэрлэгддэг.

Жишээ нь, хувийн хэрэгцээнд (Японы Зохиомол Бүтээлийн Эрхийн Хуульд заасан 30-р зүйл) гэртээ хязгаарлагдмал байдлаар бичлэг хийсэн телевизийн нэвтрүүлгийг орон нутгийн иргэдийн төвд гаргаж үзүүлэх, эсвэл интернетэд байршуулах үйлдэл нь зориулалт бус хэрэглээ болгон зохиомол бүтээлийн эрхийг зөрчсөн үйлдэл болно. Мөн програм хангамжийн нөөц хувилбарыг (47-р зүйлийн 3) үүсгэн бүтээсэн бол тэр хувилбарыг бусад ажилтнуудад тараах, эсвэл зөвшөөрөгдөөгүй компьютерт суулгах үйлдэл ч зөвшөөрөгдөхгүй.

Энэхүү заалт нь эрхийн хязгаарлалтыг тодорхой нийгмийн эсвэл хувийн зорилгоор зөвшөөрөгдсөн тархац бүхий эрх болгон үзэж, худалдааны ашиг олох эсвэл хязгааргүй ашиглалтад зам болгохыг сэргийлэх зорилготой.

Японы хуульд заасан зохиогчийн эрхийн хувьд хувийн эрхийн харилцаа (50-р зүйл)

Японы зохиогчийн эрхийн хуулийг ойлгоход, санхүүгийн эрх болох “зохиогчийн эрх” ба зохиогчийн хувийн ашиг сонирхлыг хамгаалах “зохиогчийн хувийн эрх”-ийг тодорхой ялгах нь чухал билээ. Зохиогчийн хувийн эрхэнд дараах гурван үндсэн эрхүүд багтана:

  1. Нийтлэх эрх: Хэзээ, ямар нэгэн аргаар нийтлэгдээгүй бүтээлийг нийтлэх эрх
  2. Нэр хэлбэржүүлэх эрх: Зохиогчийн нэрээ хэрхэн, ямар нэрээр харуулах эрх
  3. Нэгдмэл байдлыг хадгалах эрх: Өөрийн бүтээлийн агуулга эсвэл гарчигийг зөвшөөрөлгүй өөрчлөгдөхөөс хамгаалах эрх

Японы зохиогчийн эрхийн хуулийн 50-р зүйлд, дээр дурдсан зохиогчийн эрх (санхүүгийн эрх)-тэй холбоотой хязгаарлалтын заалтууд нь эдгээр зохиогчийн хувийн эрхүүдэд нөлөөлөхгүй гэж тодорхой заасан байдаг. Энэ нь зохиогчийн хувийн эрхийн “хана” гэж үйлчилдэг.

Энэхүү зарчим нь тухайлбал, Америкийн Фэйр Юз (Fair Use) шиг эрх зүйн зөөлөн системд дасан зохицсон гадаадын компаниудад чухал хууль эрх зүйн эрсдэл болж чадна. Жишээ нь, зарим бүтээлийг сургалтын зорилгоор ашиглах нь зохиогчийн эрхийн хязгаарлалтын заалтаар зөвшөөрөгдсөн ч, тухайн ашиглалтын үед бүтээлийг хураангуйлах, эсвэл түүний зарим хэсгийг таслах үйлдэл нь зохиогчийн нэгдмэл байдлыг хадгалах эрхийг зөрчих магадлалтай.

Энэхүү хууль зүйн онол нь “Пароди-Монтаж зургийн хэрэг” хэмээх шүүхийн шийдвэрт хамгийн тодорхой харуулсан байдаг. Энэ хэргийн хувьд, шүүмжлэх зорилготой бүтээлч өөрчлөлт (пароди) нь зохиогчийн нэгдмэл байдлыг хадгалах эрхийг зөрчсөн гэж үзэгдэж, хууль бус гэж үзсэн билээ. Иймд, гуравдагчийн бүтээлийг өөрчлөх магадлалтай тохиолдолд, тухайн ашиглалт нь зохиогчийн эрхийн хязгаарлалтын заалтад нийцтэй гэж үзэгдэх ч гэсэн, зохиогчоос “зохиогчийн хувийн эрхийг хэрэглэхгүй байх тусгай гэрээ” авах зэрэг анхааралтай хандлага шаардлагатай болно.

Ойлголтын хүрээлэн: Японы хуульд өртөгдөлгүй ашиглалт ба пароди

Тусгайлсан дүрмүүдээс гадна, Японы зохиогчийн эрхийн хууль ямар сэтгэлгээний үндэслэл дээр тулгуурласан байдгийг ойлгох нь илүү хүндрэлтэй ашиглалтын хэлбэрүүдийг авч үзэхэд чухал юм. Энд бид Америкийн өртөгдөлгүй ашиглалтын системтэй харьцуулан Японы хууль зүйн системийн онцлогийг тодруулж, пароди шиг бүтээлч ашиглалтыг хэрхэн боловсруулж буйг тайлбарлана.

Японы “Хязгаарлагдмал жагсаалтын зарчим” ба Фэйр Юз

Японы зохиогчийн эрхийн хууль нь эрхийг хязгаарлах тохиолдлуудыг хуулийн заалтад тодорхой ба дэлгэрэнгүй жагсааж тавих “хязгаарлагдмал жагсаалтын зарчим”-ыг баримталдаг. Энэ нь жагсаалтад бичигдээгүй ашиглалтын аргууд нь зарчмын дагуу бүгд зохиогчийн эрхийн зөрчил болдог гэсэн үг юм. Энэхүү арга хэмжээ нь юу хууль ёсоор зөв ба юу буруу вэ гэдгийг урьдчилан таамаглах боломжийг өндөрт өгдөг. Компаниуд өөрсдийн үйл ажиллагаа нь заалтын шаардлагад нийцэж байгаа эсэхийг шалгаж, хууль ёсны эрсдэлийг тодорхой үнэлж чадна.

Харин Америкийн зохиогчийн эрхийн хуульд баримталдаг “Фэйр Юз” нь багтаамжтай ба зөөлөн хууль зүйн онол юм. Тодорхой тусгайлсан жишээнүүдийг жагсаахын оронд, “ашиглалтын зорилго ба онцлог”, “зохиогчийн бүтээлийн чанар”, “ашигласан хэсгийн хэмжээ ба чухал байдал”, “ашиглалт нь зохиогчийн бүтээлийн боломжит зах зээл эсвэл үнэ цэнийг хэрхэн нөлөөлөх” гэсэн дөрвөн хүчин зүйлийг шүүх хэрэглэж, тухайн ашиглалт нь шударга (фэйр) эсэхийг тохиолдлын дагуу шийдвэрлэдэг. Энэ систем нь шинэ технологи ба илэрхийлэлт хэлбэрүүдэд хурдан нийцүүлэх зөөлөн байдалтай боловч, үр дүнг урьдчилан таамаглахад хэцүү бөгөөд хэргийн эрсдэл өндөр байдаг.

Эдгээр хоёр системийн бизнесийн утга учир нь доорхи хүснэгтэд дүгнэлт хийж болно.

ОнцлогЯпоны хязгаарлагдмал жагсаалтын зарчимАмерикийн Фэйр Юз
Хууль ёсны үндэслэлЗаалтад тодорхой жагсаасан тусгай зааварчилгаа (30-р зүйлээс 50-р зүйл гэх мэт)Шүүх хэрэглэдэг багтаамжтай дөрвөн хүчин зүйлийн стандарт
Урьдчилан таамаглалтын боломжӨндөр. Үйл ажиллагаа нь заалтад нийцэж байгаа эсэхээр шийдвэрлэгдэнэ.Бага. Шүүхийн дараах нийтлэг шийдвэрлэлтэд үндэслэнэ.
Зөөлөн байдалБага. Шинэ технологид нийцүүлэхэд хуулийн өөрчлөлт шаардлагатай болно.Өндөр. Шинэ ашиглалтын хэлбэрүүдэд тайлбарын дагуу хэрэглэх боломжтой.
Хэргийн эрсдэлҮйл ажиллагаа нь заалтад тодорхой нийцэж байвал эрсдэл бага.Ашиглалт нь “шударга” эсэх нь маргааны цэг болон хүрч, хэргийн эрсдэл өндөр.
Компанийн хариу арга хэмжээЗаалтын үгийг хатуу тайлбарлаж, дагаж мөрдөхөд анхаарал тавина.Дөрвөн хүчин зүйл ба шүүхийн шийдвэрийг шинжлэх ухаантай анализлаж, эрсдэлийг үнэлэхэд анхаарал тавина.

Японы Зохиогчийн Эрхийн Хуулийн 30-р Зүйлийн 4-д Заасан Эрхийн Хязгаарлалтын Зөөлөн Зохицуулалт: Сэтгэлгээ эсвэл Мэдрэмжийг Хүлээн Авахгүйгээр Хэрэглэх

Технологийн шинэчлэлтэй нийцүүлэн, хуулийн заалтын хатуужлыг зөөлрүүлэх зорилгоор 2018 онд (2018) хийгдсэн хуулийн өөрчлөлтөөр Японы Зохиогчийн Эрхийн Хуулийн 30-р зүйлийн 4-г нэвтрүүлсэн билээ. Энэ заалт нь түгээмэл “Японы Хуульчлалын Шударга Хэрэглээ” гэж нэрлэгддэг ч, түүний хэрэглээний хүрээ хязгаарлагдмал байдаг.

Энэ заалт нь зохиогчийн бүтээлд илэрхийлэгдсэн “сэтгэлгээ эсвэл мэдрэмжийг хүлээн авахгүйгээр” хэрэглэхийг, шаардлагатай гэж үзсэн хэмжээнд зөвшөөрдөг. Энэ нь зохиогчийн бүтээлийг үнэлж сонирхох бус, мэдээллийн шинжилгээ эсвэл технологийн хөгжлийн туршилтын зорилгоор “өгөгдөл” хэлбэрээр ашиглах тохиолдлыг харгалзан үздэг. Жишээ нь, олон тооны зураг болон бичвэрийг цуглуулж, тэдгээрийн загварыг шинжлэн технологи шинэчлэх үйл ажиллагаа энэд багтана.

Гэхдээ энэ эрх нь хязгааргүй биш бөгөөд “зохиогчийн эрхийн эзэмшигчийн ашиг сонирхлыг буруу замаар гэмтээх тохиолдолд” хэрэглэх боломжгүй гэсэн заалт байдаг. Жишээлбэл, мэдээллийн шинжилгээнд зориулагдсан өгөгдлийн санг лицензийн гэрээгүйгээр ашиглах нь, зохиогчийн эрхийн эзэмшигчийн эхлэн авах ёстой зах зээлтэй шууд өрсөлдөх бөгөөд энэ нь ашиг сонирхлыг буруу замаар гэмтээх боломжтой гэж үзэгдэх юм.

Японы хуульд пародийн эрх зүйн асуудал

Японы зохиогчийн эрхийн хуульд пародиг тусгайлан зөвшөөрдөг заалт байдаггүй. Иймд пароди бүтээлүүдийн хууль ёсны байдлыг шийдвэрлэхдээ одоогийн зохиогчийн эрхийн хуулийн хүрээнд, өөрөөр хэлбэл, “өөрчлөлтийн эрх” (бүтээлийг өөрчлөн хоёрдогч зохиогчийн бүтээл бий болгох эрх) болон дээрх “эрхийн нэгдмэл байдлыг хадгалах эрх” (зохиогчийн хувийн эрхийн нэг хэсэг) зөрчигдсөн эсэхээр шийдвэрлэдэг.

Энэ асуудалтай холбоотой чиглэлд өгүүлэх шүүхийн шийдвэр нь 1980 оны (Шоува 55) Японы дээд шүүхийн шийдвэр, ерөнхийдөө “Пароди Монтаж зургийн хэрэг” гэж нэрлэгддэг. Энэ хэргийн хүрээнд, алдартай уулын лыжны зургийн зохиогчийн бүтээлийг хар цагаан болгон өөрчлөн, лыжны мөр дээр том тайрны зургийг нэмж оруулан, байгаль эвдэлтийг шүүмжлэх бүтээл нь асуудал болсон. Дээд шүүх үүнийг зохиогчийн эрхийн зөрчил гэж үзсэн бөгөөд түүний үндсэн логикийн төв нь өөрчлөгдсөн бүтээл нь хэвээр нь анхны зургийн “илэрхийлэл хэлбэр дээрх гол онцлог шинж чанарыг шууд мэдрэх” боломжтой байсан явдалд оршино. Өөрөөр хэлбэл, үзэгчид анхны бүтээлийг амархан санах боломжтой байдлаар зөвшөөрөлгүй өөрчлөлт хийсэн нь зохиогчийн эрхийн нэгдмэл байдлыг хадгалах эрхийг зөрчсөн гэж үзсэн юм. Энэ шийдвэр нь Японы хууль зүйн системд шүүмжлэл эсвэл сатир санаа байсан ч, анхны бүтээлийн илэрхийллийг шууд өөрчлөн пароди хийх нь маш өндөр хууль зүйн эрсдэлтэй байхыг харуулсан.

Гэсэн хэдий ч, пароди бүтээлч санаачлагад хууль зүйн хувьд аюулгүй байдлыг хангах замыг заасан шүүхийн шийдвэрүүд ч байдаг. 2001 оны (Хэйсэй 13) Японы дээд шүүхийн шийдвэр “Эсаши Ойвакэн Хэрэг”-д, номонд бичигдсэн түүхэн үйл явдлууд болон санаануудыг ашиглан телевизийн нэвтрүүлэг бүтээсэн үйлдлийг хэлэлцсэн. Дээд шүүх зохиогчийн эрх хамгаалдаг зүйл нь тодорхой “илэрхийлэл” бөгөөд түүний суурь болох “санаа” эсвэл “үйл явдал” биш гэдгийг “Санаа-Илэрхийлэл хоёр хуваагдсан онол”-ыг тодорхой болгосон. Энэ шийдвэрээс гарах дүгнэлт нь, хэрэв пароди нь анхны бүтээлийн илэрхийллийг шууд өөрчлөхгүйгээр, түүний сэдэв, урлагийн чиг хандлага, санааг шүүмжлэх зорилгоор, бүрэн шинэ, өөрийн гэсэн илэрхийлэлтэй бүтээл бол пароди хийвэл, зохиогчийн эрхийн зөрчил болох магадлал бага байх гэсэн үг юм.

Хураангуй

Японы Зохиогчийн эрхийн хуульд заасан эрхийн хязгаарлалтын заалтууд нь хатуу хязгаарлагдмал жагсаалтын зарчмаар үндэслэн, тодорхой ба урьдчилан таамаглаж болох хууль зүйн хүрээлэнг олгодог. Компаниуд эдгээр гадаад заалтуудыг өдөр тутмын ажилд ашиглахдаа, заалтын шаардлагуудыг шалгахаас гадна, эх сурвалжийг тодорхойлох үүрэг (48-р зүйл), зорилгодоо нийцүүлэн ашиглахыг хориглох (49-р зүйл), болон бүхэндээ түүнчлэн өмчийн эрхийн хязгаарлалт нөлөөлөхгүй “зохиогчийн хувийн эрх” (50-р зүйл) гэх мэт огтлолцолд орших үндсэн зарчмуудыг үргэлж санаанд баримтлах шаардлагатай. Тухайлбал, зохиогчийн хувийн эрхийн хамгаалалт нь маш хүчтэй бөгөөд гадаадын хууль тогтоомжоос өөр, чухал эрсдэлтэй хүчин зүйл юм. Пароди болон технологийн шинэчлэлтэй холбоотой хатуу шүүхийн шийдвэрүүд болон хязгаарлагдмал зөөлөн байдлыг оруулах хөдөлгөөн (30-р зүйлийн 4) нь зохиогчийн эрхийг хамгаалах ба соёлын хөгжлийн хооронд зөвт балансыг барих Японы хууль тогтоомжийн онцлогийг илэрхийлдэг.

Монолит Хууль Зүйн Газар нь дотоод болон гадаадын олон тооны үйлчлүүлэгчдэд энэхүү нийтлэлд тайлбарласан зохиогчийн эрхийн хязгаарлалтын талаарх хүндрэлтэй асуудлуудад олон төрлийн зөвлөгөө өгөх баялаг туршлагатай билээ. Манай газарт гадаадын хуульчийн эрхийг эзэмшсэн англи хэлний мэргэжилтнүүд орно, мөн Японы өв залгамжлагч эрх зүйн асуудлуудад олон улсын бизнесийн өнцгөөс нарийн төвөгтэй хууль зүйн дэмжлэг үзүүлэх боломжтой. Комплаенс бүтцийг бий болгох, зохиогчийн хувийн эрхийг хэрэглэхгүй гэсэн тусгай гэрээний нөхцөлүүдийг тохиролцох, болон зохиогчийн эрхийн талаарх стратегийн зөвлөгөө зэргийг мэргэжлийн түвшинд үзүүлэх болно.

Managing Attorney: Toki Kawase

The Editor in Chief: Managing Attorney: Toki Kawase

An expert in IT-related legal affairs in Japan who established MONOLITH LAW OFFICE and serves as its managing attorney. Formerly an IT engineer, he has been involved in the management of IT companies. Served as legal counsel to more than 100 companies, ranging from top-tier organizations to seed-stage Startups.

Топ руу буцах