Maddelerin 'Publicity' Hakları Var mı?

Publicity hakkı nedir, ne zaman ortaya çıkar ve ne zaman kabul edilmez, bunlar hakkında ayrıntılı bir açıklama başka bir makalede yapılmıştır.

https://monolith.law/itibar/publicityrights[ja]

İsimlerin ve portrelerin müşteri çekme gücünün maddi değerini düşündüğümüzde, bu çekiciliği sadece insanlara sınırlamanın gerekli olmadığı bir düşünce olabilir. Bir nesnenin müşteri çekme gücü varsa, bu nesnenin sahibine publicity hakkı tanınabilir, diye bir iddia olabilir. Gerçek bir beyzbol veya futbol oyuncusunun ismini izinsiz olarak bir video oyununda kullanırsanız, portre kullanıldığı gibi, bu bir publicity hakkı ihlali olur. Peki, bir kişinin sahip olduğu yarış atının ismini ve portresini bir video oyununda kullanırsak ne olur?

Publicity hakkı, hukuki bir terim değildir. Bu, yargı kararlarıyla yavaş yavaş belirginleşen ve kabul edilen nispeten yeni bir haktır. Bir nesnenin publicity hakkı da, sahibinin izni olmadan bir yarış atının adını kullanarak bir video oyunu üretme konusunda mahkemede tartışıldı.

Gallop Racer Olayı (Nagoya Bölge Mahkemesi, Ocak 2000 (Gregorian Takvimi))

22 at sahibi, sahip oldukları yarış atlarının isimlerini kullanan “Gallop Racer” adlı video oyununu üreten ve satan şirkete karşı, halkla ilişkiler haklarına dayanarak, satışın yasaklanması ve haksız fiil nedeniyle tazminat talep etmek için dava açtı. Bu oyun, oyuncuların bir jokey olmasını ve seçtikleri yarış atına (Japon Merkez Yarış Derneği’nin G1, G2, G3 dahil olmak üzere büyük ödüllü yarışlara katılan atlar) binerek, gerçek yarış pistlerini taklit eden bir ekranda yarış yapmasını sağlar.

Nagoya Bölge Mahkemesi,

“Ünlü” olmayan “nesnelerin” isimleri de dahil olmak üzere, halkla ilişkiler değerinin kabul edilebileceği durumlar vardır ve kesinlikle “nesneler” için halkla ilişkiler haklarının kabul edilemez olduğunu söylemek mümkün değildir. Ayrıca, ünlüler için kabul edilen halkla ilişkiler hakları, kişilik hakları ve portre hakları gibi kişilik haklarından ayrı ve bağımsız bir ekonomik değer olarak kabul edilir. Bu nedenle, halkla ilişkiler değeri olan şeyleri sadece kişilik haklarına sahip “ünlüler” ile sınırlamak için bir neden yoktur.

Bu tür nesnelerin isimlerinin halkla ilişkiler değeri, nesnenin ünü, toplumsal değerlendirmesi, tanınırlığı vb. türetilir. Bu nedenle, nesnenin sahibine (aşağıda belirtildiği gibi, nesne yok olduğunda, sahip olan kişi hak sahibi olur.) ait olan maddi kazanç veya hak olarak, korunmalıdır.

Nagoya Bölge Mahkemesi, 19 Ocak 2000 (Gregorian Takvimi) Kararı

ve nesnenin halkla ilişkiler haklarını kabul etti.

Ayrıca, “nesnenin halkla ilişkiler haklarının sadece ekonomik değer kazanma hakkı olduğunu düşünürsek, şu aşamada, nesnenin halkla ilişkiler haklarına dayalı bir durdurma emri verilemez” dedi ve “ancak, nesnenin halkla ilişkiler hakları olsa bile, haksız fiil nedeniyle tazminatın konusu olan hak veya yasal olarak korunması gereken çıkarlar arasında olduğu kabul edilebilir. Bu nedenle, tazminat kabul edilebilir” dedi ve üretici ve satıcı şirkete, G1 yarışına katılmış olan 20 at sahibine, 41.412 yen’den 608.420 yen’e kadar tazminat ödeme emri verdi.

Gallop Racer Davası (Nagoya Yüksek Mahkemesi, Mart 2001 (Gregorian Takvimi 2001))

Temyiz mahkemesi kararında, marka hukuku ile at isimlerinin izinsiz kullanımının önlenmesi konusunda, “Bir at isminin marka olarak tescil edilmesi ve korunması durumunda, tescil edilen markanın sadece kendi işleriyle ilgili ürün veya hizmetlerde kullanılması gerektiği” belirtildi. Bu nedenle, “Bir at sahibinin sahip olduğu yarış atının ünü, toplumsal değerlendirmesi, tanınmışlığı vb. nedeniyle ortaya çıkan müşteri çekme gücü gibi ekonomik fayda veya değeri korumak için, sadece marka hukuku ile koruma sağlamak yeterli olmayabilir. Belirli koşullar altında, bir nesnenin halka açıklık hakkını kabul edip korumak uygun olacaktır” ifadesiyle, Nagoya Bölge Mahkemesi’nin bir nesnenin halka açıklık hakkını kabul ettiği kararı desteklendi. Ancak, sadece G1 yarışında birinci olan yarış atlarına halka açıklık hakkı tanındı.

Ayrıca, satışın durdurulması talebi konusunda,

Ünlü bir kişiye ilişkin halka açıklık hakkı, bu ünlü kişinin gizlilik hakkı, portre hakkı dahil olmak üzere kişilik haklarıyla yakından ilişkili olduğundan, bu halka açıklık hakkına dayalı durdurma talebi kabul edilmiştir. Ancak, bir nesnenin halka açıklık hakkı, nesnenin sahibinin kişilik haklarıyla ilişkili olmayıp, bu nesnenin müşteri çekme gücü gibi ekonomik fayda ile ilişkili olduğundan, ünlü bir kişiye ilişkin halka açıklık hakkı gibi ele alınamaz.

Nagoya Yüksek Mahkemesi, 8 Mart 2001 (Gregorian Takvimi 2001) Kararı

ifadesiyle, birinci derece mahkeme olan Nagoya Bölge Mahkemesi gibi kabul etmedi.

Derby Stallion Olayı (Tokyo Bölge Mahkemesi, Ağustos 2001)

23 yarış atı sahibi, sahip oldukları yarış atlarının isimlerini kullanan “Derby Stallion” (toplamda 4 versiyon) adlı yarış atı yetiştirme simülasyon oyununu üreten ve satan şirkete karşı, tanıtım haklarına dayanarak, satışın yasaklanması ve haksız fiil nedeniyle tazminat talep etmek için dava açtı. Tokyo Bölge Mahkemesi, “Bu mahkeme, davacıların iddia ettiği ‘mülkün müşteri çekme gücü gibi ekonomik değerleri tek başına kontrol etme hakkı’ varlığını kabul edemez” diyerek, mülke yönelik tanıtım haklarını reddetti.

Tokyo Bölge Mahkemesi,

1: Tek başına bir hakkın kabul edilmesi için, yazılı olmayanlar da dahil olmak üzere pozitif hukukun temeli (kişilik hakları vb.) gereklidir, ancak davacıların iddia ettiği ‘mülkün ekonomik değerini tek başına kontrol etme hakkı’nı, geleneksel olarak tek başına hak olarak kabul edilen mülkiyet hakları veya kişilik haklarının işlevini genişletici bir şekilde anlamak suretiyle, temellendirmek mümkün değildir.

2: Yukarıda belirtildiği gibi, tek başına bir hakkın kabul edilmesi için, pozitif hukukun temeli gereklidir, ancak fikri mülkiyet hukuku sisteminin getirdiği mevcut tüm yasaların sistem amacı göz önünde bulundurulduğunda, fikri mülkiyet hukukunun korumasının ulaşmadığı alanlarda, tek başına bir hakkın varlığını kabul etmek mümkün değildir. Ayrıca, ‘mülkün ekonomik değerini tek başına kontrol etme’ çıkarını saygı gösteren toplumsal uygulamanın uzun süre devam etmesi durumunda, bu uygulamanın örf ve adet hukukuna kadar yükseltilmesi durumunda, yazılı bir temel olmasa bile, tek başına bir hakkın varlığını kabul edilebilir bir görüşe dayanarak, davacıların iddia ettiği tek başına hakkı kabul etmek mümkün değildir.

Tokyo Bölge Mahkemesi, 27 Ağustos 2001 Kararı

Ve 1 için “Bu tür tek başına bir yetenek, yalnızca, bir bireyin doğal olarak sahip olduğu kişilik haklarının ihlal edildiği değerlendirildiğinde kabul edilir. Bu durumdan farklı olarak, üçüncü bir kişi, başkasının mülkünü kullanırsa, bu durum doğrudan mülk sahibinin kişilik haklarını ihlal etmez, bu nedenle kişilik haklarına dayanarak, davacıların iddia ettiği gibi tek başına bir yetenek temellendiremez” dedi ve 2 için de “Fikri mülkiyet hukuku ile ilgili yasaların verdiği tek başına haklar, doğası gereği, hak sahibine karşı, monopolist korumanın sınırlarını çizen bir şey olarak anlaşılmalıdır ve üçüncü bir kişiye karşı, eylemin yasallığının sınırlarını çizen bir şey olarak anlaşılmalıdır. Dolayısıyla, üçüncü bir kişi, fikri mülkiyet hukuku ile ilgili yasaların belirlediği tek başına hakların kapsamı dışında bir şekilde hareket ederse, bu durum yasal bir eylem olarak kabul edilmelidir” dedi.

Derby Stallion Olayı (Tokyo Yüksek Mahkemesi, Eylül 2002 (Gregorian Takvimi))

İlk duruşmada satışın yasaklanması ve haksız fiil temelinde tazminat talepleri kabul edilmeyen davacılar, temyize başvurmuşlardır ancak Tokyo Yüksek Mahkemesi, temyizi reddetmiştir.

Tokyo Yüksek Mahkemesi,

Ünlü kişilerin isimlerinin ve portrelerinin ürün reklamlarında ve tanıtımlarında kullanılması veya ürünün kendisine eklenmesi, genel olarak ürünün tanıtımı ve satışını teşvik etme etkisi olduğu iyi bilinir. Bu tür ünlü kişilerin isimleri ve portreler, söz konusu ünlü kişiyi simgeleyen kişisel tanımlama bilgileri olarak, kendi başına müşteri çekme gücüne sahip olup, bu yönüyle genel halktan farklıdır. Doğal kişiler, genel halk olsalar bile, adlarının ve portrelerinin haklı bir sebep olmaksızın üçüncü taraflar tarafından kullanılmaması hakkına sahip olmalıdır. Bu nedenle, adları ve portrelerinden müşteri çekme gücü doğan ünlülerin, bu ad ve portrelerden doğan ekonomik fayda veya değeri tek başına kontrol etme hakkına sahip olmaları, bir anlamda, doğaldır. Ünlülerin bu hakkını “Publicity Hakkı” olarak adlandırmak mümkün olsa da, bu hak, aslında kişilik haklarına dayanmalıdır.

Tokyo Yüksek Mahkemesi, 12 Eylül 2002 (Gregorian Takvimi) Kararı

ve “Publicity hakkının kişilik haklarına dayandığını” belirtmiştir,

Ünlülerin Publicity hakkı, daha önce belirtildiği gibi, aslında kişilik haklarına dayanmalıdır, bu nedenle, bir yarış atı gibi bir nesne hakkında, kişilik haklarına dayanan bir isim hakkı, portre hakkı veya Publicity hakkı tanınması mümkün olamaz.

Aynı Karar

şeklinde karar vermiştir.

Gallop Racer Davası (Japonya Yüksek Mahkemesi, Şubat 2004 (Gregorian Takvimi))

Yukarıda belirtildiği gibi, “Gallop Racer” ve “Derby Stallion” arasında kararlar farklılık göstermiştir. Ancak, “Gallop Racer” davasının temyiz duruşmasında, Yüksek Mahkeme, orijinal kararı bozmuş ve davacıların taleplerini reddederek, mülkiyetin kamuya açıklanma hakkını (publicity rights) reddetmiştir.

Yüksek Mahkeme, web sitemizdeki başka bir makalede bahsettiğimiz “Fang Zhenqing’in Kendi Yazdığı Jianzhong Bildirisi”ne ilişkin Yüksek Mahkeme kararını takip ederek, “Birinci derece davacılar, bu yarış atlarının sahibi olmuş veya sahip olmuş kişilerdir. Ancak, yarış atı gibi mülklerin mülkiyet hakkı, mülkün somut varlığına yönelik özel kontrol yeteneği ile sınırlıdır ve mülkün adı gibi soyut varlığına yönelik doğrudan özel kontrol yeteneğini içermez. Bu nedenle, üçüncü bir kişi, yarış atının somut varlığına yönelik sahibinin özel kontrol yeteneğini ihlal etmeden, yarış atının adının müşteri çekme gücü gibi yarış atının soyut varlığına ilişkin ekonomik değerini kullanırsa, bu kullanım eylemi, yarış atının mülkiyet hakkını ihlal etmez” şeklinde karar vermiştir.

https://monolith.law/reputation/photographing-others-property[ja]

Yüksek Mahkeme,

“Yarış atının adının müşteri çekme gücü olsa bile, yarış atının adının kullanımı gibi mülkün soyut varlığının kullanımı, yasalar veya diğer hükümler olmadan yarış atının sahibine özel kullanım hakkı tanımak uygun olmaz. Ayrıca, yarış atının adının izinsiz kullanımı ile ilgili haksız fiilin oluşup oluşmadığına dair, yasadışı eylemlerin kapsamı, durumu vb. yasalar veya diğer hükümlerle açıkça belirlenmiş değildir. Bu nedenle, bu durumu onaylamak mümkün değildir. Dolayısıyla, bu davada, yasaklama veya haksız fiilin oluşumunu onaylamak mümkün değildir.”

Japonya Yüksek Mahkemesi, 13 Şubat 2004 (Gregorian Takvimi)

ve böylece, hem yasaklama hem de haksız fiilin oluşumu reddedildi. Ayrıca, “Derby Stallion Davası”nın Tokyo Temyiz Mahkemesi kararına karşı temyiz ve temyiz kabul talepleri yarış atının sahibi tarafından yapılmıştı, ancak bu da aynı tarihte temyiz reddi ve kabul edilmeme kararı ile sonuçlandı.

Özet

Yargı kararları, ünlüler ve sporcular için kabul edilen benzer bir tanıtım hakkını, nesneler için reddeder ve haksız fiilin oluşumu hakkında, nesnenin maddi olmayan kullanımı hakkında, temelde haksız fiil oluşmaz. Nesnelerle ilgili tanıtım hakları hakkında, bir sonuca varıldığını düşünebiliriz.