ICO'ya Karşı Yasal Düzenlemeler ve Yasal Olarak Nasıl Yapılacağı

ICO, Initial Coin Offering’in baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır ve genellikle, bir şirketin halktan kripto varlık (sanal para) toplaması ve karşılığında elektronik tokenlerin yeni bir şekilde yayınlanması eylemini ifade eder.

ICO, 2017 yılının Mayıs ayı civarında, kripto varlıkların fiyatlarının hızla yükselmesiyle, fon toplama yöntemi olarak patlama yaptı. O zamanlar ICO’yu açıkça düzenleyen bir yasa olmadığı için, halka açık hisse senedi (IPO) ile fon toplamaya kıyasla daha basit ve hızlı bir şekilde büyük miktarda fon toplama olanağı vardı, bu da Japonya’da dikkat çekti.

Diğer yandan, dolandırıcılık vakalarının da görülmesi üzerine, Çin başta olmak üzere dünya genelinde ICO’ya yönelik düzenlemeler arttı ve Japonya’da da, Reiwa’nın ilk yılında (2019) ‘Japon Finansal Ürünler Ticaret Yasası’nda yapılan değişiklikle, ICO’yu düzenleme açıkça belirlendi.

Peki, ICO’ya yönelik yasal düzenlemelerin belirlendiği bu dönemde, ICO’yu nasıl gerçekleştirebiliriz? Bu makalede, ICO’ya yönelik yasal düzenlemelerin genel bir özeti ile birlikte, yasal olarak ICO’yu nasıl gerçekleştireceğiniz hakkında bilgi verilecektir.

ICO Nedir?

ICO, daha önce belirtildiği gibi, şirketlerin halktan kripto varlık (sanal para) toplamak için elektronik jetonları yeni bir şekilde yayınlamasıdır.

Genellikle, hisse senetleri gibi “değerli menkul kıymetler” kullanılarak yapılan fon toplama işlemleri, Japon Finansal Ürünler Ticaret Kanunu’na (bundan sonra “FIEA” olarak anılacaktır) tabidir. Ancak, ICO jetonları, yayıncının içeriğini serbestçe belirleyebilmesi nedeniyle, hangi değerli menkul kıymetlere karşılık geldiği (veya hiç değerli menkul kıymet olup olmadığı) hukuki olarak belirsizdir.

Bu nedenle, öncelikle ICO jetonlarının içeriğine göre fiili bir sınıflandırma yapılır ve bu sınıflandırmalara hangi yasal düzenlemelerin uygulanacağı aşağıda açıklanır.

ICO Jetonlarının Sınıflandırılması

Japon Finansal Hizmetler Ajansı’nın raporuna [ja] göre, ICO jetonlarının içeriği aşağıdaki 3 kategoriye ayrılır:

Yukarıdaki sınıflandırmayı temel alarak, yasal düzenlemelerin uygulanmasını düşünelim.

ICO’ya Yönelik Yasal Düzenlemelerin Genel Bakışı

ICO’ya uygulanabilecek yasalar arasında, başlıca Japon Finansal Ürünler Ticaret Yasası (金融商品取引法) ve Japon Fon Ödeme Yasası (資金決済法) bulunmaktadır.

Finansal Ürünler Ticaret Yasası ve Fon Ödeme Yasası’nın uygulanmasını ayıran genel bakış açısı, ‘yatırım değeri olup olmadığıdır’.

İlgili Makale: Kripto Varlıkların Düzenlenmesi Nedir? Fon Ödeme Yasası ve Finansal Ürünler Ticaret Yasası Arasındaki İlişkiyi Açıklıyoruz [ja]

ICO ve Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu (FIEA)

Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu (FIEA), yatırım niteliği taşıyan finansal ürünleri “değerli kağıtlar” olarak tanımlar ve bunları ayrı ayrı belirtir. Hisse senetleri ve tahviller, bu örneklerin başında gelir. FIEA’nın uygulama alanına giren durumlarda, değerli kağıtların türüne bağlı olarak, bu kağıtların ihraç edilmesi, satılması vb. belirli eylemler için yatırımcıların korunması amacıyla bilgi açıklama ve iş düzenlemeleri gibi çeşitli düzenlemeler uygulanır.

Ayrıca, FIEA, belirtilmemiş ancak yatırım niteliği taşıyan yeni finansal ürünlerle başa çıkmak için, değerli kağıtları genel olarak tanımlayan bir hüküm olarak Madde 2, Paragraf 2, Madde 5’i belirlemiştir ve bu maddeye uyan değerli kağıtlar genellikle “kolektif yatırım şeması payları” olarak adlandırılır.

Daha önce belirtildiği gibi, ICO tokenleri, değerli kağıtlar olarak ayrı ayrı belirtilmiş değildir. Dolayısıyla, bir ICO’nun FIEA’nın uygulama alanına girip girmediği, ilgili ICO tokeninin içeriğine bağlı olarak, kolektif yatırım şeması paylarına uygun olup olmadığını bireysel ve somut bir şekilde değerlendirmek gerekmektedir.

Kolektif Yatırım Şeması Paylarına Uygun Durumlar

Kolektif yatırım şeması paylarının gereklilikleri aşağıdaki gibidir:

Yukarıdaki gereklilikler karşılandığı sürece, hangi hukuki formda olursa olsun (ortaklık veya hissedar hakları vb.), kolektif yatırım şeması paylarına uygun olacaktır.

Ayrıca, yukarıdaki gereklilik 1’deki “para” kavramına kripto varlıkların dahil olduğu (Madde 2’nin 2’si), Reiwa dönemi’nin ilk yılında (2019) yapılan değişiklikle açıkça belirtilmiştir ve bu, kripto varlıkların yatırım olarak sunulmasının da FIEA’nın uygulama alanına girdiği anlamına gelir.

Daha önce belirtildiği gibi, yatırım tipi ICO tokenleri temelde kolektif yatırım şeması paylarına uygun olup, FIEA’nın uygulama alanına girdiği açıkça belirlenmiştir.

Öte yandan, “diğer hak tipi” veya “hak içermeyen tip” ICO tokenleri, yatırım hedefi işletmeden elde edilen gelirin dağıtımı veya varlığın dağıtımını talep edebilecek bir hakka sahip olmayanlar (yukarıdaki gereklilik 3’ü karşılamayanlar) için, FIEA’nın uygulama alanına girmez. Dolayısıyla, “diğer hak tipi” veya “hak içermeyen tip” için, Para Transferi Kanunu’nun (Japon Ödeme Hizmetleri Kanunu) uygulanabilir olup olmadığını ayrıca değerlendirmek mümkündür.

ICO ve Ödeme Hizmetleri Yasası

Ödeme Hizmetleri Yasası (Japon Ödeme Hizmetleri Yasası), yatırım niteliği olmayan ödeme ve ödeme yöntemlerine, “kripto varlık” veya “ön ödemeli ödeme araçları” gibi kategorilere göre çeşitli düzenlemeler getirir.

Dolayısıyla, “diğer hak türleri” veya “hak içermeyen” ICO tokenlerine Ödeme Hizmetleri Yasası’nın uygulanıp uygulanmayacağı, ilgili tokenin “kripto varlık” veya “ön ödemeli ödeme aracı” olup olmadığını belirlemek için bireysel ve somut bir değerlendirme yapılması gerekmektedir.

“Kripto Varlık” Kategorisine Girerse

Yasal olarak, “kripto varlık” (Madde 2, Paragraf 5, Alt Paragraf 1: 1. tür kripto varlık), aşağıdaki gereklilikleri karşılayan bir şeyi ifade eder:

1. Belirsiz bir kişiye karşı mal satın almak veya hizmet sağlamak için ödeme yapılabilir ve ayrıca belirsiz bir kişiye karşı yasal para birimi ile karşılıklı olarak değiştirilebilir olması
2. Elektronik olarak kaydedilebilir ve transfer edilebilir olması
3. Yasal para birimi veya para birimi cinsinden varlık olmaması
4. Finansal Araçlar ve Borsa Yasası (Japon Finansal Araçlar ve Borsa Yasası) Madde 2, Paragraf 3’te belirtilen “elektronik kayıt transfer hakları”nı göstermemesi

4. gereklilikteki “elektronik kayıt transfer hakları”, basitçe, “elektronik olarak kaydedilebilir ve transfer edilebilir toplu yatırım şeması payları”dır. Bu şekilde, yasal olarak “kripto varlık”, yatırım hedefi olan finansal ürünlerden açıkça ayrılır ve ödeme ve ödeme yöntemi olarak düzenlenir.

Ayrıca, yukarıdaki 2-4 gereklilikleri karşılayan ve belirsiz bir kişi ile karşılıklı olarak değiştirilebilir mülkiyet değeri de kripto varlık (Madde 2, Paragraf 5, Alt Paragraf 2: 2. tür kripto varlık) kategorisine girer.

İlgili makale: Kripto Varlık (Sanal Para) Nedir? Yasal Tanımı ve Elektronik Para ile Farklarını Açıklıyoruz [ja]

Kripto varlık kategorisine girerse, aşağıdaki eylemleri iş olarak gerçekleştirebilmek için “kripto varlık değişim işi” kaydını almanız gerekmektedir (Madde 63, Paragraf 2).

Kripto varlık değişim işi, kripto varlık yayınını düzenlemenin hedefi olmasa da, ICO tokeni bir kripto varlık olarak kabul edilirse, ilgili ICO tokenini yayınlayarak, karşılığında kripto varlık toplamak “diğer kripto varlıklarla değişim” kategorisine girer ve kripto varlık değişim işi kaydı gereklidir.

İlgili makale: Custody İşlemi Nedir? Kripto Varlık Değişim İşletmelerine Yönelik Düzenlemeleri Açıklıyoruz [ja]

“Ön Ödemeli Ödeme Aracı” Kategorisine Girerse

“Ön ödemeli ödeme aracı” (Madde 3, Paragraf 1), aşağıdaki gereklilikleri karşılayan bir şeyi ifade eder:

1. Miktar, sayı vb. mülkiyet değerinin kaydedilmiş veya kayıtlı olması
2. Miktar, sayı vb. karşılığında verilen bir belge veya numara olması
3. Belirli bir kişiye karşı ödeme yapmak için kullanılabilir olması

Ön ödemeli ödeme aracı kategorisine girerse, “kendi kendine” veya “üçüncü taraf” olup olmadığına bağlı olarak, yayıncıya, kayıt, bildirim, yayın teminatı depozitosu vb. yükümlülükler getirilir.

Yayın teminatı depozito yükümlülüğü, standart tarihteki kullanılmamış bakiye (toplam yayın miktarı = toplam toplama miktarı) 10 milyon yen’i aştığında, ilgili bakiyenin %50’sine denk gelen nakit parayı yayın teminatı olarak depozito etmek zorunda olması (Madde 14, Paragraf 1, Yönetmelik Madde 6) nedeniyle, ICO’nun fon toplama amacına baştan uymayabilir.

Yine de, yayın tarihinden itibaren 6 ay içinde sınırlı kullanılabilir olanlar vb., belirli gereklilikleri karşılayanlar için Ödeme Hizmetleri Yasası’nın uygulanması istisnai olarak hariç tutulmuştur (Madde 4, Alt Paragraf 2, Yönetmelik Madde 4, Paragraf 2).

Ayrıca, Kripto Varlık Değişim İşletmeleri Kılavuzu [ja] I-1-1’e göre, kripto varlık ve ön ödemeli ödeme aracı arasındaki fark, belirsiz bir kişiye karşı kullanılabilenlerin kripto varlık, belirli bir kişiye karşı kullanılabilenlerin ön ödemeli ödeme aracı olmasıdır.

Yasadışı ICO’ya Karşı Cezalar

ICO’nun toplu yatırım planına dahil olduğu ve Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun (金商法) uygulama alanına girdiği halde, finansal ürün işlemleri işinin kaydını almadan kayıtsız ICO gerçekleştirilmesi durumunda, 5 yıla kadar hapis cezası veya 5 milyon yen’e kadar para cezası veya her ikisinin birleşimi uygulanabilir (Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun 197.2 maddesi).

Ayrıca, Japon Ödeme Hizmetleri Kanunu’na (資金決済法) aykırı olarak, kripto varlık değişim işinin kaydını almadan düzenlenmiş eylemleri gerçekleştirme veya ön ödemeli ödeme aracını depozito yükümlülüğünü yerine getirmeden çıkarma durumunda, 3 yıla kadar hapis cezası veya 3 milyon yen’e kadar para cezası veya her ikisinin birleşimi uygulanabilir (Japon Ödeme Hizmetleri Kanunu’nun 107. maddesi).

Dahası, duruma bağlı olarak, bunlara ek olarak dolandırıcılık suçu, yatırım yasası ihlali, belirli ticari işlem yasası ihlali gibi suçlamalarla karşı karşıya kalma olasılığı yüksektir ve bu, çok ağır cezalar anlamına gelir.

ICO’yu Yasal Olarak Nasıl Gerçekleştirilir

ICO gerçekleştirirken çeşitli yasal düzenlemelere uyulması gerekmektedir. Ancak, kripto para birimi değişim işlemlerine kayıtlı olan üçüncü bir tarafı kullanarak gerçekleştirmek dışında, şirketin kendi başına ICO gerçekleştirebileceği bir yol, mevcut durumda, sadece aşağıdaki gibidir:

• Ön ödemeli ödeme aracı olarak ICO tokeni çıkararak, Japon ‘Funds Settlement Law’ (Fon Yerleşim Yasası) uygulamasından muaf olma koşullarını karşılamak (yayın tarihinden itibaren 6 ay içinde kullanım süresini belirlemek)

Ancak, ICO’yu gerçekleştirmenin temel amacının, genellikle yeni bir projeyi ilerletmek için fon toplamak olduğu düşünüldüğünde, 6 aylık kullanım süresi, alıcılar için belirli tokeni değersiz hale getirecektir.

Elbette, finansal ürün ticareti veya kripto para birimi değişim işlemlerine kayıtlı olmak ve ICO’yu doğrudan yasal bir şekilde gerçekleştirmek de düşünülebilir, ancak her iki durumda da kayıt koşulları sıkıdır ve KOBİ’lerin bu koşulları karşılaması gerçekçi değildir.

Ayrıca, muafiyet koşullarını karşılamayan ön ödemeli ödeme araçlarını çıkarmak da düşünülebilir, ancak daha önce belirtildiği gibi, kayıt, bildirim, çıkarım teminatı yatırma yükümlülüğü gibi yükümlülüklerin getirilme olasılığı vardır ve bu da ICO’nun fon toplama amacına baştan uymayabilir.

Dolayısıyla, kripto para birimi değişim işlemlerine kayıtlı olan bir üçüncü tarafı kullanmak dışında, yasal ve etkili bir şekilde ICO gerçekleştirmenin bir yolu olmadığını söyleyebiliriz.

Özet: ICO Gerçekleştirirken Bir Avukata Danışın

Yukarıda belirtildiği gibi, ICO, geleneksel olarak basit ve hızlı bir fon sağlama yöntemi olarak dikkat çekmiştir, ancak yasal düzenlemeler nedeniyle geniş çapta düzenlemeye tabi olmuştur. Ayrıca, ICO’yu bir bütün olarak tartışmak mümkün olmayıp, yayınlanan ICO tokenlerinin içeriğine bağlı olarak, hukukun uygulanması da karmaşıktır.

Dolayısıyla, bir ICO’nun uygulanmasını düşünürken, kripto varlıklar ve finansal düzenlemeler konusunda uzman bir avukata danışmanızı öneririz.

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler Hakkında Bilgi

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk bürosudur. Büromuz, kripto varlıklar ve blockchain ile ilgili işlerin tamamını desteklemektedir. Ayrıntılar aşağıdaki makalede belirtilmiştir.