Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон илэрхийлэл баталгаажуулах заалт гэж юу вэ?

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тодорхойлолт ба баталгаажуулалтын заалт (Representations and Warranties) орсон байдаг. Корпорацийн хууль зүйн ажилд, ялангуяа M&A (нэгдэл ба худалдаа) үед, жишээ нь, бизнес шилжүүлэх гэрээ эсвэл хувьцаа шилжүүлэх гэрээнд тодорхойлолт ба баталгаажуулалтын заалт орсон байдаг байх. Мөн, зохиогчийн эрхийг шилжүүлэх гэрээ болон лицензийн гэрээнд ч тодорхойлолт ба баталгаажуулалтын заалт нь асуудал болдог. Иймд, олон төрлийн гэрээнд холбогдох тодорхойлолт ба баталгаажуулалтын заалт нь асуудал болох боловч, энэхүү заалт нь юуны түрүүнд ямар заалт болох, мөн хууль ёсны ямар утга учиртай байх талаар хангалттай ойлголт байхгүй мэт санагддаг. Тиймээс, энэхүү нийтлэлд бид тодорхойлолт ба баталгаажуулалтын заалтын ерөнхий талаар тайлбарлаж, хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон тодорхойлолт ба баталгаажуулалтын заалтын талаар тайлбарлах болно.

Илэрхийлэл ба баталгаажуулалтын заалт гэж юу вэ?

Илэрхийлэл ба баталгаажуулалтын заалт гэдэг нь гэрээ байгуулах үед эсвэл тодорхой цаг мөчид гэрээний нэг тал нөгөө талд гэрээний талуудын талаархи баримт, гэрээний агуулгад хамаарах баримт, гэрээтэй холбоотой баримт эсвэл байгууллагын үйл ажиллагаанд хамаарах баримт зэргийг илэрхийлж, түүний агуулгыг баталгаажуулах заалт юм. Илэрхийлэл ба баталгаажуулалтын заалт нь эхлээд Англи-Америкийн хууль зүйн системээс гаралтай бөгөөд Representations and Warranties гэж нэрлэгддэг байна.

Илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын утга учир

Дээрхээс харахад, илэрхийлэл баталгаажуулах заалт нь Англи-Америкийн хуульд үндэслэгдсэн байдаг тул, эхлээд Англи-Америкийн хуульд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын утга учрыг тайлбарлаж, дараа нь Японы хуульд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын утга учрыг тайлбарлана.

Англи-Америкийн хуульд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын утга учир

Англи-Америкийн хуульд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын эхлэл нь гэрээний талуудад буруу ойлголт өгөх худал мэдээлэл буюу “буруу төлөөлөл” (misrepresentation) тухай онолоос гаралтай гэж үздэг. Буруу төлөөлөл нь гэрээний агуулгатай шууд холбоогүй баримтууд (жишээ нь, гэрээ байгуулахад нөлөөлсөн баримтууд гэх мэт) дээр хийгддэг учраас, заавал гэрээний агуулгад буруу төлөөлөл хийгдсэн гэж үзэх боломжгүй. Иймд, буруу төлөөллийн онол нь гэрээний үүргийн зөрчил биш, харин хуурамч болон ойлголтын алдааны нэг хэлбэр гэж үзэгдэж, хууль бус үйлдлийн тусламж хайх шаардлагатай болсон онол юм. Буруу төлөөллийг гэрээний заалтад оруулж, буруу төлөөлөл хийсэн талд баталгаажуулах хариуцлага (warranty) үүрүүлэх зорилгоор, энэ онол нь дадлага дээр хөгжсөн бөгөөд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын онол хөгжсөн гэж үздэг.

Японы хуульд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын утга учир

Дээр дурдсан Англи-Америкийн хуулийн онол Японы гэрээний журамд мөн орж ирсэн бөгөөд M&A, санхүүгийн гүйлгээ болон хөрөнгө оруулалтын гэрээнүүдэд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтыг тогтоосон жишээнүүд нэмэгдсэн. Японы хуульд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын утга учрыг мөн Англи-Америкийн хуульд илэрхийлэл баталгаажуулах заалтын утга учиртай адилхан гэж үзэж болно. Өөрөөр хэлбэл, нэг талын гэрээний талууд нь өөр талын талуудад тухайн гэрээтэй холбоотой үндсэн баримтуудын тодорхой цэгт үнэн бодит байдал болон нарийвчлалыг илэрхийлж, түүнийг баталгаажуулах гэсэн утга учиртай гэж үздэг.

Тодорхойлолт ба Баталгаажуулалтын Заалтын Үүрэг

Гэрээнд тодорхойлолт ба баталгаажуулалтын заалт тусгагдсан байхад, хэрэв тодорхойлолт ба баталгаажуулалтад зөрчил гарсан нь илэрсэн тохиолдолд, зөрчлийг үйлдсэн тал нь зөрчлийг үйлдсэн талын санаатай, эсвэл болгоомжгүй байдлаас үл хамааран, хохирогч талд учирсан хохирлыг нөхөн төлөх үүрэгтэй болно.

Мөн, тодорхойлолт ба баталгаажуулалтад зөрчил гарсан тохиолдолд, дараах шиг торгуулийг оноох боломжтой гэж үзэж болно.

• Гэрээг цуцлах шалтгаан болгож болно
• Үндсэн нөхцөл өөр байгаа гэсэн шалтгаанаар, гэрээний үүргийг гүйцэтгэхээс татгалзах боломжтой
• Хувьцаа шилжүүлэх гэрээний хувьд, хувьцааны шилжүүлэх үнийг тохируулах шалтгаан болгож болно
• Мөнгөний зээлийн гэрээний хувьд, хугацааны ашиг алдагдах шалтгаан болгож болно

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулах заалт

Дээрх мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын талаар тайлбарласан боловч, хөрөнгө оруулалтын гэрээний үед, хөрөнгө оруулалтын гэрээний онцлог шинж чанартай уялдуулан мэдэгдэл баталгаажуулах заалтыг тодорхойлох шаардлагатай учраас, доор хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын талаар тайлбарлана.

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын агуулга

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын агуулга нь хөрөнгө оруулагчид хөрөнгө оруулалт хийхэд шаардлагатай үндсэн нөхцөлүүдийг баталгаажуулах болно.

Тодорхойлбол, компаниуд дараахь агуулгыг мэдэгдэл баталгаажуулах болно:

• Компани нь хөрөнгө оруулагчид ил болгосон санхүүгийн тайлангууд нь шударга нягтлан бодох бүртгэлийн стандартуудад үндэслэн бэлтгэгдсэн байх
• Компанид санхүүгийн тайланд тэмдэглэгдээгүй нууц өр төлбөр байхгүй байх, мөн компани нь бусад компаниудаас хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй хэрэг эрхлэхээр байхгүй байх
• Компанийн хувьцаа гаргахтай холбоотой дотоод журам нь хууль ёсны болон хүчинтэй байх
• Компани нь хөрөнгө оруулагчид ил болгосон дүрэм, хувьцаа эзэмшигчдийн жагсаалт, бизнес төлөвлөгөө, бүртгэлийн гэрчилгээ (бүртгэлийн хуулбар) болон бусад компанийн үйл ажиллагаа, санхүү, хүний нөөцтэй холбоотой баримт бичгүүдэд тэмдэглэгдсэн мэдээлэл нь хамгийн сүүлийн үеийн зөв агуулгыг тусгасан байх, мөн чухал цэгүүдэд тохиромжтой болон хангалттай байх
• Компани нь хөрөнгө оруулагчид ил болгосон баримт бичгийн бусад мэдээллээс гадна, хөрөнгө оруулагчид чухал нөлөө үзүүлэх боломжтой бусад ямар ч бодит үйл явдал байхгүй байх, мөн ирээдүйд үүсэх магадлалгүй байх
• Компани нь ямар ч байдлаар анти-нийгмийн хүчин зүйлтэй холбоогүй байх

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын үүрэг

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын үүрэг нь дараахь үүргүүдийг гүйцэтгэдэг:

Дью Дилиженс (DD) бүрэн бусыг нөхөх үүрэг

Хөрөнгө оруулагч, тэр дундаа хөрөнгө оруулагч нь Венчур Капитал (VC) байх тохиолдолд, хөрөнгө оруулалтын зорилтот компанийн талаар DD хийх нь энгийн зүйл юм. Гэхдээ DD-гаар шалгаж болох хүрээнд хязгаарлалт байдаг, мөн цаг хугацаа болон зардалтай холбоотой асуудал бас байдаг. Иймд, хөрөнгө оруулагчид DD-гаар шалгаж чадаагүй зүйлсийн талаар компани мэдэгдэл баталгаажуулах нь зүйтэй гэж үзэж болно.

Дью Дилиженс (due diligence)

Хөрөнгө оруулагчид хөрөнгө оруулалт хийх үед эсвэл санхүүгийн байгууллага нь хүлээн авах үйл ажиллагааг хийх үед, хөрөнгө оруулалтын зорилтод үнэ цэнийг зөв үнэлэх зорилгоор, урьдчилан хийгддэг дэлгэрэнгүй шалгалтын үйл ажиллагааг хэлнэ. Компани худалдан авах эсвэл сэргээх зэрэг ажлуудад ихэвчлэн хийгддэг. Дью Дилиженсийг гүйцэтгэснээр, хөрөнгө оруулагчид хөрөнгө оруулалтын зорилтод байдалтай урьдчилан танилцах боломжтой болдог, жишээ нь, компани худалдан авах үед, тэнд илэрсэн бодит үйл явдлыг суурь болгон худалдан авах үнийг болон худалдан авах нөхцөлүүдийн хэлэлцээр хийх боломжтой болно.

Такахаши Казуюки болон бусад зохицуулагч “Хууль судлалын жижиг толь бичиг” 963 хуудас (Юфикудо, тав дахь хэвлэл, 2016)

Мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын зөрчилд хариуцлага тооцох үүрэг

Энэ нь дээрх мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын үүргийн үндсэн дээр байдаг. Гэхдээ мэдэгдэл баталгаажуулах зөрчлийн хууль ёсны онцлогтой холбоотойгоор, мэдэгдэл баталгаажуулах нь компанийн гэрээний үүргийг гүйцэтгэх үүрэгтэй холбоотой биш гэж үзэх байр суурь ч байдаг.

Иймд, мэдэгдэл баталгаажуулах заалтын зөрчил гарсан тохиолдолд, зөрчлийг үйлдсэн этгээд хэрхэн хариуцлага хүлээх вэ гэдгийг хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тодорхой бичиж өгөх шаардлагатай байдаг.

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулалтын заалтын жишээ

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд орсон мэдэгдэл баталгаажуулалтын заалтын жишээ болгон дараах заалтуудыг авч үзэж болно.

5-р зүйл (Мэдэгдэл ба баталгаажуулалт)
Хувьцаа гаргагч компани болон удирдах хувьцаа эзэмшигчид нэгдсэн хариуцлагатайгаар хөрөнгө оруулагчид доорх бодит үнэн зүйлсийг мэдэгдэж, баталгаажуулна.
（1）Хувьцаа гаргагч компани хууль ёсны эрх зүйн хүрээнд байгуулагдсан бөгөөд үйл ажиллагаа нь хүчинтэй байна.
（2）Хувьцаа гаргагч компани энэхүү гэрээг байгуулах болон үүрэг хүлээн гүйцэтгэх, мөн энэ гэрээний дагуу тус хувьцааг гаргахад шаардлагатай чадавхи болон эрх мэдлийг эзэмшдэг бөгөөд тус хувьцааг гаргахад шаардлагатай бүх дотоод журамд нийцсэн байдаг. Мөн энэ гэрээг байгуулах болон гүйцэтгэх, тус хувьцааг гаргах нь хууль, засгийн газрын тушаал, дүрэм, заавар, хувьцаа гаргагч компанийн дүрэм журам эсвэл бусад бүх зохицуулалт, мөн өөрсдийн нэгдсэн гэрээнд зөрчилдөхгүй байхаас гадна, энэ гэрээг байгуулах болон гүйцэтгэх, тус хувьцааг гаргахад шаардлагатай зөвшөөрөл, мэдэгдэл гэх мэт бүртгэл хийх процедурыг бүрэн гүйцэтгэсэн байна.
（3）Хувьцаа гаргагч компанийн үйл ажиллагаа хууль ёсны дагуу зохион байгуулагдаж, тус үйл ажиллагаанд зөвшөөрөл, лиценз, баталгаа, бүртгэл, мэдэгдэл шаардлагатай бол зохих ёсоор хийгдсэн байна.
（4）Хувьцаа гаргагч компанийн гаргах хувьцаа[ба шинэ хувьцаа эзэмших эрх]-ийн агуулга нь хувьцаа гаргагч компани хөрөнгө оруулагчид өгсөн баримт бичгийн дагуу байна.
（5）Хувьцаа гаргагч компанид хууль ёсны процедур, хөдөлмөрийн маргаан эсвэл захиргааны болон татварын бусад процедур одоогоор хүлээн авагдаж байгаа эсвэл тийм эрсдэл байхгүй.
（6）Хувьцаа гаргагч компанийн бизнес төлөвлөгөө, санхүүгийн тайлан, хувьцаа эзэмшигчдийн байдал болон бусад бизнес үйл ажиллагаа, санхүү, хүний нөөцтэй холбоотойгоор хувьцаа гаргагч компани хөрөнгө оруулагчид өгсөн баримт бичгийн мэдээлэл бодит бөгөөд зөв байна.
（7）Хувьцаа гаргагч компани нь өмнө нь хууль ёсны татварын мэдүүлэг бичиж, өгсөн бөгөөд төлөх ёстой татварын төлбөр хийгдээгүй, хоцрогдсон зэрэг ямар ч бодит үйл явдал өнгөрсөн болон одоогийн байдлаар байхгүй.
（8）Хувьцаа гаргагч компанийн холбоотой этгээдүүд (Компанийн тооцооны дүрэм 112-р зүйлийн 4-р хэсэгт тодорхойлсон) эсвэл хувьцаа эзэмшигчид нь түүхийн хувьд нийгэмд эсэргүүцэлтэй хүчин зүйлс буюу тэдэнтэй адилтгах зүйлс (цаашид “нийгэмд эсэргүүцэлтэй хүчин зүйлс гэх”) биш байх бөгөөд нийгэмд эсэргүүцэлтэй хүчин зүйлсэд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх эсвэл түүнтэй адилтгах үйл ажиллагаагаар нийгэмд эсэргүүцэлтэй хүчин зүйлсийн үйл ажиллагааг дэмжих, удирдахад хамтран ажиллаагүй байх бөгөөд нийгэмд эсэргүүцэлтэй хүчин зүйлсийн харилцаагүй байх.

Нийтийн байгууллага Компьютер Программ Холбоо, “Хөрөнгө оруулалтын гэрээний загвар Сид Раунд (Өрсөлдөөнөөс зайлсхийх үүрэггүй)”, https://www.csaj.jp/documents/activity/project/startup/Contractsample_3-1.pdf, (2019 оны 9-р сарын 6)

Дүгнэлт

Дээрхээс, хөрөнгө оруулалтын гэрээнд байгаа тодорхойлолт баталгаажуулалтын заалтуудын талаар тайлбарласан болно. Хөрөнгө оруулах үндсэн нөхцөл нь компаниудад хөрөнгө оруулалт хүлээн авахад чухал бөгөөд хөрөнгө оруулагчдад хөрөнгө оруулахад чухал юм. Иймд хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулахдаа тодорхойлолт баталгаажуулалтын агуулгыг сайтар судлах шаардлагатай болно. Мөн хөрөнгө оруулалтын гэрээнд байгаа тодорхойлолт баталгаажуулалтын заалтууд нь компанийн аль хэдийн зарласан мэдээлэл, хөрөнгө оруулагчийн хийсэн DD (Due Diligence) -ийн агуулга, хөрөнгө оруулалтын гэрээний агуулга зэргээс хамаарч өөр өөр байдаг бөгөөд тодорхойлолт баталгаажуулалтын агуулга нь стандарт хэлбэрээр тогтоохгүй учир заавал мэргэжлийн хуульчаар боловсруулуулах эсвэл хуульчийн хяналт шалгалт хийлгэх хэрэгтэй болно.