Японы компанийн хуульд заасан ашигтай хувьцаа гаргах болон түүний практик дээрх анхаарах зүйлс

Японы компанийн хуульд “үр ашигтай гаргалт” гэх ойлголт нь компанийн санхүүжилт болон хөрөнгө оруулалтын бодлогод маш чухал асуудал юм. Энэ нь зах зээлийн үнээс илт хямд үнээр шинэ хувьцааг тодорхой хувьцаа эзэмшигчид эсвэл гуравдагч этгээдүүдэд гаргах явдалыг хэлнэ. Энэ үйлдэл нь компанийн санхүүгийн үндсийг бэхжүүлэх нэг талаас, бусад хуучин хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг ихээхэн нөлөөлөх боломжтой учраас, хатуу хууль эрх зүйн зохицуулалт тогтоосон байдаг.

Үр ашигтай гаргалт нь тухайлбал, стартап компаниудын санхүүжилт, бизнесийн үргэлжлүүлэлт, эсвэл M&A стратегийн нэг хэсэг болгон ашиглагддаг. Гэвч, энэ процедурыг буруу зохион байгуулбал, хуучин хувьцаа эзэмшигчдийн эсэргүүцэл төрүүлж, хууль зүйн маргаан руу хүргэх эрсдэлтэй. Японы компанийн хууль нь хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийг онцгойлон анхаарч, үр ашигтай гаргалт нь хуучин хувьцаа эзэмшигчдийн хувьцааны харьцааг багасгаж, нэг хувьцааны үнийг бууруулдаг учраас, түүний хууль ёсны байдлыг хатуу шалгадаг.

Энэхүү нийтлэлд Японы компанийн хуульд үр ашигтай гаргалтын тодорхойлолт, түүний шийдвэрлэх процедур, шударга төлбөрийн дүнгийн шийдвэрлэх үндсэн зарчим, мөн холбогдох гол шүүхийн шийдвэрүүдийг дэлгэрэнгүй тайлбарласан болно. Мөн буруу үр ашигтай гаргалтад хариуцлага тооцох болон эрх зүйн хамгаалалтын арга хэмжээнүүдийг хөндөж, уншигчид энэ төвөгтэй хууль зүйн ойлголтыг гүнзгий ойлгоход нь туслах болно.

Японы компаний хуулийн дагуу ашигтай гаргалтын тодорхойлолт ба хууль ёсны үндэслэл

Японы компаний хуульд (Японы компаний хуулийн 199-р зүйлийн 3-р хэсэг) ашигтай гаргалт нь “төлбөрийн хэмжээ нь хувьцааг авах хүнд тусгайлан ашигтай байдаг тохиолдол” гэж тодорхойлогддог. Энэ тодорхойлолт нь шинэ хувьцааг гаргахад төлбөрийн хэмжээ нь зах зээлийн үнэ эсвэл шударга үнэлгээнээс тодорхойлогдсон байдаг. “Тусгайлан ашигтай хэмжээ” гэдэг нь ерөнхийдөө шударга төлбөрийн хэмжээнээс тодорхойлогдсон байдаг. Энэ “шударга төлбөрийн хэмжээ” нь нийтийн болон хувийн компаниудад ялгаатай байдаг.

Ашигтай гаргалт нь одоогийн хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг шууд нөлөөлдөг. Үүнд дараах хоёр гол нөлөөлөл багтдаг: Нэгдүгээрт, шинэ хувьцааг бага үнээр гаргаснаар гаргасан хувьцааны нийт тоо нэмэгдэж, одоогийн хувьцаа эзэмшигчдийн нэг хувьцааны үнэ харьцангуй буурдаг “хувьцааны сулруулах нөлөө (Dilution Effect)” үүсдэг. Хоёрдугаарт, одоогийн хувьцаа эзэмшигчид зах зээлийн үнээс бага үнээр шинэ хувьцааг авах боломжийг алдсанаас болж эдийн засгийн алдагдал хүлээх магадлалтай.

Эдгээр нөлөөллүүд нь Японы компаний хуульд чухалчилдаг хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчмыг зөрчих эрсдэлтэй байдаг. Ашигтай гаргалт нь зөвхөн бага үнээр хувьцаа гаргах гадаргуугийн тодорхойлолт биш, харин одоогийн хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг хохироож, Японы компаний хуулийн гол зарчим болох хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчмыг зөрчих боломжтой үйлдэл юм. Энэхүү үндсэн зөрчил нь хатуу хууль ёсны зохицуулалт болон олон төрлийн хууль ёсны хамгаалалтын арга хэмжээг шаардлагатай болгодог. Хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчмын нөлөөлөл байгаа учраас Японы компаний хууль нь ашигтай гаргалтад тусгай шийдвэр шаардаж, буруу тохиолдолд зогсоох хүсэлт, хүчингүй болгох гомдол, захирлын хариуцлагыг хөндөх зэрэг хууль ёсны хамгаалалтын арга хэмжээг бий болгосон байдаг.

Японы хуульд үндэслэн: Нээлттэй ба хаалттай компаниудад хувьцааг ашигтайгаар гаргах шийдвэрлэх ялгаа

Хувьцаат компани шинээр хувьцаа гаргахдаа, хувьцааны тоо, төлбөрийн хэмжээ, төлбөрийн хугацаа зэрэг “хувьцаа эзэмшигчдэд санал болгох” зүйлсийг тодорхойлох шаардлагатай байдаг (Японы Компанийн хууль 199-р зүйл 1-р хэсэг). Ерөнхийдөө, эдгээр хувьцаа эзэмшигчдэд санал болгох зүйлсийг шийдвэрлэх нь хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэрээр хийгддэг (Японы Компанийн хууль 199-р зүйл 2-р хэсэг, 309-р зүйл 2-р хэсэг 5-р заалт). Энэ нь хувьцаа гаргах нь одоогийн хувьцаа эзэмшигчдэд чухал нөлөө үзүүлдэг тул болгоомжтой шийдвэрлэх шаардлагатай байдаг учраас юм.  

Тухайлбал, хувьцаа эзэмшигчдэд санал болгох хувьцааны төлбөрийн хэмжээ нь “хувьцааг авах хүнд онцгой ашигтай байх тохиолдолд”, хувьцаа эзэмшигчдэд санал болгох зүйлсийг шийдвэрлэх нь хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэр шаардлагатай болдог (Японы Компанийн хууль 199-р зүйл 2-р хэсэг, 309-р зүйл 2-р хэсэг 5-р заалт). Энэ тохиолдолд захирал хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хуралд тухайн хэмжээгээр хувьцааг санал болгох шаардлагатай шалтгааныг тайлбарлах ёстой.  

Нээлттэй компаниуд (Японы Компанийн хууль 2-р зүйл 5-р заалтад тодорхойлогдсон компаниуд) үед, ашигтай бус хувьцаа эзэмшигчдэд санал болгох зүйлсийг захирлын зөвлөлийн шийдвэрээр шийдвэрлэх боломжтой (Японы Компанийн хууль 201-р зүйл 1-р хэсэг, 199-р зүйл 2-р хэсэг). Энэ нь нээлттэй компаниудад хурдан санхүүжилт авах боломжийг олгох тусгай журмын хүрээнд байдаг. Гэхдээ ашигтай байх тохиолдолд, нээлттэй компаниуд ч гэсэн хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэр шаардлагатай байдаг (Японы Компанийн хууль 199-р зүйл 2-р хэсэг, 309-р зүйл 2-р хэсэг 5-р заалт).

Хаалттай компаниуд (бүх хувьцаанд шилжүүлэх хязгаарлалттай компаниуд) үед, хувьцаа эзэмшигчдийн хувьцааны хувь хэмжээг илүү хамгаалагдсан байдаг. Хувьцаа эзэмшигчдийн хувь хэмжээг өөрчлөхгүй байх нь чухал учраас, гуравдагч этгээдэд хувьцаа гаргах тохиолдолд хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэр шаардлагатай байдаг. Хаалттай компаниудад хувьцаа эзэмшигчдэд санал болгох зүйлсийг мэдэгдэх, зарлах хууль ёсны шаардлага байхгүй учраас, хувьцаа эзэмшигчид шинэ хувьцаа гаргахаас сэргийлэх боломжгүй болдог бөгөөд энэ нь хувьцаа эзэмшигчдийг хамгаалах хувьд чухалд тооцогддог.  

Хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэр авах нь хууль ёсны шаардлага боловч, зарим тохиолдолд энэ нь хангалттай биш байдаг. Жишээлбэл, Киото дүүргийн шүүхийн 2018 оны 3-р сарын 28-ны шийдвэр (Амита Холдингс хэргийн шийдвэр) дээр хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэр авсан боловч, шинэ хувьцаа гаргах нь “маш ихээр буруу аргаар гаргасан” гэж үзэгдэж, зогсоох хүсэлт хүлээн авагдсан байдаг. Энэ шийдвэрийн шалтгаан нь одоогийн удирдлагын эрх мэдлийг хадгалах нь гол зорилго байсан бөгөөд шинэ хувьцаа гаргахтай холбоотой шалтгааны тайлбар хангалтгүй байсан юм. Энэ шүүхийн шийдвэр нь зөвхөн хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэр авах нь хувьцааг ашигтай гаргах нь хууль ёсны байхгүйг харуулж байна. Шийдвэрийн үндсэн зорилго болон хувьцаа эзэмшигчдэд тайлбарлах зүйлсийн зохистой байдлыг шийдвэрлэхдээ чухал гэж үздэг. Энэ шүүхийн шийдвэр нь компаниудад зөвхөн формаль шийдвэрлэх бус, бодит корпоратив удирдлага болон хувьцаа эзэмшигчдийн харилцааны чухал байдлыг ойлгох шаардлагатайг харуулж байна. Зохихгүй зорилго эсвэл тайлбар дутмаг байх нь хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын шийдвэр байсан ч хууль зүйн маргааны эрсдэл өндөр болох боломжтой.

Япон улсын хуульд үндэслэн шударга төлбөрийн хэмжээг тогтоох стандарт ба ажлын явцад анхаарах зүйлс

“Тусгайлан ашигтай хэмжээ” гэж үзэх эсэхийг тухайн хувьцааны шударга үнэлгээтэй харьцуулан шийдвэрлэдэг 。  

Нийтийн компанийн хувьд зах зээлийн үнэ байдаг учраас, энэ зах зээлийн үнэ нь стандарт болдог. Ерөнхийдөө, захиргааны зөвлөлийн шийдвэрийн өмнөх өдрийн зах зээлийн үнэд 90%-ийг үржүүлсэн үнэ байвал, ашигтай гаргалтад тооцогдохгүй гэж үздэг. Хөрөнгө оруулалтын компанийн хувьд, Японы Хөрөнгийн Биржийн Холбооноос гаргасан “Гуравдагч этгээдэд хувьцаа нэмэгдүүлэх арга хэмжээний заавар” нь ажлын явцад чухал стандарт болдог. Энэ заавард “Төлбөрийн хэмжээ нь хувьцаа гаргахтай холбоотой захиргааны зөвлөлийн шийдвэрийн өмнөх өдрийн үнэ (худалдаа байгаагүй бол, тухайн өдөрөөс буцаад хамгийн ойрын өдрийн үнэ) дээр 0.9-ийг үржүүлсэн үнээс дээш байх ёстой” гэж заасан байдаг. Мөн 6 сарын хугацаанд дундаж үнэд 0.9-ийг үржүүлсэн үнээс дээш байхыг ч тооцдог.

Хувийн компанийн хувьд зах зээлийн үнэ байхгүй учраас, тухайн хувьцааны шударга үнэлгээг тооцохдоо олон төрлийн үнэлгээний аргуудыг ашигладаг 。Үндсэн үнэлгээний аргууд нь дараах байдлаар байна 。  

• Төстэй салбарын харьцуулалтын арга: Төстэй биржийн компаниудын хувьцааны үнийг харгалзан, хуваарилсан ашиг, орлогын хэмжээ, цэвэр хөрөнгийн үнэлгээг харьцуулан үнэлэх арга. Энэ нь ихэвчлэн том, дунд компаниудад хэрэглэгддэг.
• Цэвэр хөрөнгийн үнэлгээний арга: Компанийн нийт хөрөнгөөс өр төлбөрийг хасаад гарсан цэвэр хөрөнгийг үндэслэн үнэлэх арга. Энэ нь ихэвчлэн жижиг компаниуд болон тодорхой хөрөнгө ихтэй компаниудад хэрэглэгддэг.
• Ашиг хуваарилах арга: Хувьцаа эзэмшигчийн авах ашиг хуваарилалтыг үндэслэн хувьцааны үнэлгээг гаргах арга. Энэ нь цөөн тооны хувьцаа эзэмшигчдийн хувьцааны үнэлгээнд хэрэглэгдэх боломжтой.

Эдгээр үнэлгээний аргууд нь компанийн хэмжээ, онцлог, үнэлгээний зорилгоос хамааран ялгаатай ашиглагддаг бөгөөд тодорхой нэгдсэн стандарт байдаггүй. Тиймээс, зорилтот баримт материалд үндэслэн, нэгэнт ухаалаг тооцооллын аргаар гаргасан үнэлгээ нь маш чухал болдог 。  

Шударга төлбөрийн хэмжээг тогтоох нь нийтийн болон хувийн компаниудад ихээхэн ялгаатай байдаг. Тухайлбал, хувийн компаниудад 2015 оны 2-р сарын 19-ний өдрийн Японы Дээд Шүүхийн анхны жижиг хэлэлцүүлгийн шийдвэр нь чухал үзэгдлийг тодорхойлсон. Энэ шийдвэр нь хувийн компанийн хувьцааны үнэлгээг тооцохдоо олон янзын арга байдаг, тодорхой стандарт байхгүй бөгөөд мөн ирээдүйн орлогын зэрэг тодорхой хэмжээний өргөн шийдвэрлэх хүчин зүйлс агуулагддагийг заасан. Түүнчлэн, захиргааны зөвлөл нь шинэ хувьцаа гаргахад зориулж, зорилтот баримт материалд үндэслэн нэгэнт ухаалаг тооцооллын аргаар үнэлгээг гаргасан боловч, шүүх нь өөр үнэлгээний арга эсвэл өөр таамаглалыг ашиглан “тусгайлан ашигтай хэмжээ” гэж шийдвэрлэх нь, захиргааны зөвлөлийн урьдчилан таамаглаж чадах боломжийг хохироох, зохимжгүй гэж үзсэн.

Энэ шийдвэр нь, зөвхөн “зохих үнэлгээний үнэ”-г дараа нь маргаанлах биш, харин захиргааны зөвлөлийн үнэ тогтоох хүртэлх “процесс” болон “үндэслэл материалын ухаалаг байдлыг” хууль ёсны маргааны гол сэдэв болгодог. Энэ шийдвэр нь ажлын явцад захиргааны зөвлөлийн үнэ тогтоох процессыг илүү анхааралтай хийх, түүний үндэслэлийг тодорхой бичигдсэн байдлаар хадгалах чухал байдлыг онцолсон. Ингэснээр, хувийн компаниуд ашигтай гаргалт хийхдээ дуудлага хийх арга хэмжээний байдлыг шууд нөлөөлөх бөгөөд компаниуд нь зөвхөн үнэ тогтоох биш, тэр үнэ нь “нэгэнт ухаалаг” байхыг харуулах төлөө дэлгэрэнгүй үнэлгээний тайлан болон захиргааны зөвлөлийн хэлэлцүүлгийн тэмдэглэл бэлтгэх шаардлага нэмэгдэж байна. Энэ нь ирээдүйд хууль ёсны маргааны эрсдэлийг багасгахад чухал арга хэмжээ болно.

Японы хуульд үндэслэн ашигтай хувьцаа гаргахтай холбоотой гол шүүхийн шийдвэрийн тойм

Японы хувьцаагүй компанийн ашигтай хувьцаа гаргахтай холбоотой Японы Дээд Шүүхийн шийдвэр: Дээд Шүүхийн 2015 оны 2-р сарын 19-ний (2015) эхний жижиг хэлтсийн шүүх хуралдаан

Энэхүү шүүх хуралдаан нь хувьцаагүй компани шинэ хувьцааг гаргахад төлбөрийн үнийг “тусгайлан ашигтай дүн” болгон тогтоосон эсэхийг маргаанласан жишээ юм. Доод шатны шүүхүүдэд шүүхээр тооцоолсон шударга үнэлгээ ба гаргасан үнийн хооронд их зөрүү байгаа нь ашигтай гаргалт гэж үзсэн байдаг.

Гэвч Японы Дээд Шүүх хувьцаагүй компанийн хувьцааны үнийг тооцоолох олон янз байдаг бөгөөд тодорхой стандарт байхгүйг, мөн ирээдүйн ашиг орлого зэрэг өргөн хүрээний шийдвэрлэх хүчин зүйлс агуулагддагийг тэмдэглэсэн. Түүнчлэн, зөвхөн “объектив материалд суурилсан нэг удаагийн зөв тооцоолол арга” ашиглан шинэ хувьцааны үнийг тогтоосон боловч шүүх нь дараа нь өөр үнэлгээний арга эсвэл өөр таамаглалыг ашиглан “тусгайлан ашигтай дүн” болгон шийдвэрлэх нь зохимжгүй гэж үзсэн.

Энэ шүүх хуралдаан нь хувьцаагүй компани шинэ хувьцаа гаргахад, захиргааны зөвлөл шударга үнэлгээг тооцоолох процесс болон түүний үндэслэл болгон ашигласан объектив материалын чухал байдлыг хүчтэй заасан. Ингэснээр, захиргааны зөвлөл нь үнийн шийдвэрлэлтийн зөв байдлыг дараа нь тайлбарлах бэлтгэл саатуулах шаардлага нэмэгдсэн байна.

Японы Киото дүүргийн шүүхийн 2018 оны 3-р сарын 28-ны шийдвэр (Амита Холдингс хэргийн тухай): Маш ихээр буруу аргаар хувьцаа гаргасан тохиолдол

Энэхүү хэргийн хувьд, компанийн хувьцааны 25%-ийг илүүг худалдан авсан хувьцаа эзэмшигч ба компани хоорондын зөрчилтэй байдалд, компанийн тал нь санхүүжилт авах зорилгоор гуравдагч этгээдэд шинэ хувьцаа гаргах оролдлого хийсэн бөгөөд хувьцаа эзэмшигчийн тал нь энэхүү шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагааг зогсоохыг шаардсан билээ.

Шүүх нь тус шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагааны үндсэн зорилго нь одоогийн удирдлагын эрх мэдлийг хадгалахад оршиж байгааг тогтоосон. Мөн хэрэв хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэрийг авсан ч, шинэ хувьцаа гаргахад холбогдох шалтгаан болон бусад тайлбарууд нь хангалтгүй байсан учраас “маш ихээр буруу аргаар” хувьцаа гаргасан гэж үзэж, хувьцаа эзэмшигчийн талын зогсоох хүсэлтийг хүлээн авсан.

Энэ шийдвэр нь, хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын тусгай шийдвэрийг формал хэлбэрээр авсан боловч, хувьцаа гаргах үндсэн зорилго нь буруу эрх мэдлийг хадгалах байвал эсвэл хувьцаа эзэмшигчдэд тайлбар хангалтгүй байвал, шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагаа хууль бус гэж үзэгдэх магадлалтай болохыг тодорхой харуулсан. Энэ нь захиргааны гишүүд шинэ хувьцаа гаргах зорилгыг тодорхой болгох ба хувьцаа эзэмшигчдэд хангалттай мэдээлэл өгөх болон тайлбарлах үүрэг хүлээхийн чухал байдлыг онцгойлон тэмдэглэсэн билээ.

Японы Хамгийн Дээд Шүүхийн 2017 оны 2-р сарын 24-ний шийдвэр (Kobe Steel Trading Case) ба Токиогийн Дээд Шүүхийн 2010 оны 12-р сарын 15-ны шийдвэртэй холбоотой ашигтай хувьцаа гаргахад ногдуулах татварын талаарх шүүхийн тайлбар

Kobe Steel Trading Case нь Kobe Steel Trading компанийн Тайландын охин компанийн нэмэгдүүлсэн хөрөнгө оруулалтаар авсан хувьцаа нь Японы корпорацийн татварын хуульд заасан ашигтай хувьцаа болохыг тогтоож, хүлээн авсан ашигт татвар ногдуулсан тохиолдол юм.

Японы Хамгийн Дээд Шүүх Kobe Steel Trading-ийн давж заалдах хүсэлтийг хүлээн авахгүй болгосон бөгөөд ингэснээр компанийн ялагдал батлагдсан байна. Ингэснээр хувьцааны зах зээлийн үнэ ба төлбөрийн дүнгийн зөрүү нь Японы корпорацийн татварын хуулийн 22-р зүйлийн 2-р хэсгийн “ашгийн хэмжээ” болохыг баталгаажуулж, хүлээн авсан ашигт татвар ногдуулсан шийдвэр хадгалагдсан байна. Энэ шийдвэр нь гадаадын хөрөнгө оруулалтын хязгаарлалттай гадаад охин компанид нэмэгдүүлсэн хөрөнгө оруулалтад эцэг компани номинал үнээр хувьцаа авахад ашигтай хувьцаа гаргахад ногдуулах татварын боломжийг харуулж байна.

Токиогийн Дээд Шүүхийн 2010 оны 12-р сарын 15-ны шийдвэр мөн шинэ хувьцаа гаргахад хувьцааны зах зээлийн үнэ ба төлбөрийн дүнгийн зөрүү нь Японы корпорацийн татварын хуульд “ашгийн хэмжээ” болох эсэх нь маргаантай байсан.

Эдгээр шүүхийн тайлбарууд нь ашигтай хувьцаа гаргах нь Японы компанийн хуулийн асуудалд зогсохгүй, Японы татварын хуульд (корпорацийн татварын хууль) чухал нөлөөтэй байгааг харуулж байна. Компанийн хуулийн дагуу зохион байгуулалт хийсэн ч, татварын байгууллага хувьцааны зах зээлийн үнэ ба төлбөрийн дүнгийн зөрүүг “хүлээн авсан ашиг” гэж үзэж, татвар ногдуулах боломжтой. Тухайлбал, гадаадын хөрөнгө оруулалтын хязгаарлалттай гадаад охин компанид нэмэгдүүлсэн хөрөнгө оруулалт гэх мэт тодорхой нөхцөлд энэ асуудал ил болсон нь чухал юм. Энэ нь компанийн хуулийн “ашигтай хувьцаа гаргах” шийдвэрийн үндсэн шалгуур ба татварын хуулийн “ашигтай хувьцаа гаргах” шийдвэрийн үндсэн шалгуур (тодорхойлолт үнэлгээний арга) нь заавал нийцэхгүй байх магадлалыг зааж байна. Иймд, олон улсын худалдаа, хөрөнгө оруулалт хийхдээ зөвхөн компанийн хуулийн дагуу зохион байгуулалтын хууль ёсны байдал биш, мөн татварын эрсдэлүүдийг ч бүрэн хянах шаардлагатай байдаг. Компанийн хуулийн дагуу зөвшөөрөгдсөн ашигтай хувьцаа гаргах нь татварын эрсдэлүүдийг анхаарахгүй бол төлөх татварын хэмжээ ихэсч болзошгүй байдаг. Энэ нь компаниуд санхүүжилтийн стратеги боловсруулахдаа хууль зүйн болон татварын мэргэжилтнүүдийн хамтран ажиллах шаардлагатай байдлыг хүчтэй зааж байна.

Япон улсын хуульд заасан буруу давуу эрхтэй хувьцаа гаргахад хариуцлага ба зохих арга хэмжээ

Япон улсын Компанийн хуульд буруу давуу эрхтэй хувьцаа гаргахад хэрэгжүүлэх олон төрлийн хууль ёсны хариуцлага ба зохих арга хэмжээг заасан байдаг. Эдгээр нь хувьцаа эзэмшигчдийн хамгаалалт болон компанийн байгууллагын тогтвортой байдлыг хангах зорилгоор төлөвлөгдсөн байдаг.

Захирлын компанид учруулсан хохирлын хариуцлага

Захирал өөрийн үүргийг зөрчин, компанид хохирол учруулсан тохиолдолд, компанид хохирлын хариуцлага хүлээнэ (Япон улсын Компанийн хууль 423-р зүйл 1-р хэсэг). Жишээлбэл, хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын онцгой шийдвэрээр дамжуулаагүй байхад давуу эрхтэй үнээр шинэ хувьцаа гаргасан тохиолдолд, захирал компанид шударга төлбөрийн хэмжээ ба цуглуулсан хувьцааны төлбөрийн зөрүүгээр хариуцлага хүлээх боломжтой. Мөн тодорхой бус шударга бус төлбөрөөр хувьцааг авсан хувьцаа эзэмшигчид ч шударга төлбөрийн хэмжээ ба тэдний төлсөн зөрүүгээр төлөх үүрэгтэй болох боломжтой.

Шинэ хувьцаа гаргахыг зогсоох хүсэлт

Шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагаа эхлэхээс өмнө, хувьцаа эзэмшигчид хууль ба дүрэмд зөрчилтэй, эсвэл тодорхой бус шударга бус аргаар гаргагдаж байгаа тохиолдолд, компанид түүнийг зогсоохыг хүсэлт гаргаж болно (Япон улсын Компанийн хууль 210-р зүйл). Энэ хүсэлт нь шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагаа явагдахаас өмнө түүний хууль бус ба шударга бус байдлыг засах үүднээс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ болдог. Тухайлбал, хувийн компаниудад хувьцаа эзэмшигчдэд мэдэгдэх, зарлах үүрэг байхгүй учраас, энэ зогсоох хүсэлтийн боломж нь хувьцаа эзэмшигчдийн хамгаалалтын хувьд чухал байдаг.

Шинэ хувьцаа гаргахыг хүчингүй болгох гомдол

Шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагаа эхэлсний дараа, түүнийг хүчингүй болгохыг үндэслэн “Шинэ хувьцаа гаргахыг хүчингүй болгох гомдол” гаргах шаардлагатай болно (Япон улсын Компанийн хууль 828-р зүйл 1-р хэсэг 2-р заалт). Энэ гомдолд хатуу хугацаа тогтоосон байдаг. Нийтийн компанийн хувьд, хувьцаа гаргах үйл ажиллагаа эхэлсний өдрөөс эхлэн 6 сарын дотор, хувийн компанийн хувьд 1 жилийн дотор (Япон улсын Компанийн хууль 828-р зүйл 1-р хэсэг 2-р заалт). Энэ хугацааны хязгаарлалт нь шинэ хувьцаа гаргасны дараа үүссэн олон талт хууль ёсны харилцааны тогтвортой байдлыг хамгаалж өгөх зорилготой байдаг.

Шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагааг хүчингүй болгох гомдол нь гаргах явцад “чухал зөрчил” гарсан тохиолдолд л хүлээн зөвшөөрөгдөнө. Жишээ нь, хувьцаа гаргах боломжтой нийт хувьцааны тоог давсан, дүрмэнд заасангүй төрлийн хувьцааг гаргасан, тухайлбал хувийн компаниудад хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын онцгой шийдвэр дутуу байгаа зэрэг нь энэд багтана. Нийтийн компаниудад захирлын зөвлөлийн шийдвэрийн дутагдал нь, төлөөлөгч захирал гүйцэтгэсэн бол хүчингүй болгох шалтгаан болохгүй гэсэн шүүхийн шийдвэрүүд ч байдаг (Япон улсын Дээд Шүүхийн 1961 оны 3 сарын 31-ний шийдвэр, Токиогийн Орон нутгийн Шүүхийн 2008 оны 10 сарын 29-ний шийдвэр). Гэхдээ, Токиогийн Дээд Шүүхийн 2020 оны 7 сарын 15-ны шийдвэрээр, хуучин Худалдааны хуулийн дор буй шийдвэрүүд нь одоогийн хэрэгжиж буй Компанийн хуульд нийцэхгүй бөгөөд хувийн компаниудад одоогийн хуулийн зорилго нь хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын шийдвэрийн дутагдал нь хүчингүй болгох шалтгаан болно гэж үзсэн байдаг. Хүчингүй болгох шийдвэрийн нөлөө нь гуравдагч этгээдүүдэд ч хүрч, гэхдээ ирээдүйд чиглэсэн хүчинтэй бөгөөд өнгөрсөн хугацаанд нөлөөлөхгүй (Япон улсын Компанийн хууль 838-р зүйл, 839-р зүйл).

Эдгээр зохих арга хэмжээ нь зөвхөн зэрэгцээ байдаггүй, харин тус бүр өөр өөр зорилго ба үүрэгтэй түвшингүй системийг бүрдүүлдэг. Зогсоох хүсэлт нь урьдчилан сэргийлэх бөгөөд, шинэ хувьцаа гаргахыг хүчингүй болгох гомдол нь хууль ёсны тогтвортой байдлыг хадгалан чухал зөрчлийг засах үүднээс сүүлийн арга хэмжээ болдог. Захирлын хариуцлага нь хууль бус үйлдлийг гүйцэтгэсэн хүнийг хариуцлагад татаж, компанид нөхөн төлбөр өгөх зорилготой байдаг. Энэ түвшингийн байдлыг Япон улсын Компанийн хууль нь бизнесийн үйл ажиллагааны тогтвортой байдлыг хэрхэн хувьцаа эзэмшигчдийн хамгаалалттай тэнцвэржүүлэхийг хүсч байгааг харуулдаг. Энэ систем нь компаниудад шинэ хувьцаа гаргах төлөвлөгөөний эхлэлээс эхлэн хууль ёсны эрсдэлийг бүрэн үнэлж, зохих журмыг дагаж мөрдөхийн чухал байдлыг онцгойлон тэмдэглэдэг. Хувьцаа эзэмшигчдэд хууль ёсны эрхээ хэрэгжүүлэх цаг хугацаа ба арга хэмжээний сонголт нь үр дүнд нь ихээхэн нөлөөлдөгийг зааж өгдөг.

Тойм: Монолис Хууль Зүйн Газрын Мэргэшсэн Болон Дэмжлэгийн Тогтолцоо

Японы компанийн хуульд (Japan’s Companies Act) өгөөжтэй хувьцаа гаргах нь компаниудын санхүүжилт авах чухал арга боловч, тодорхойлолт, шийдвэрлэх журам, шударга үнэлгээний тогтоох, мөн холбогдох хууль ёсны хариуцлага хүртэл маш нарийн хууль зүйн асуудлуудтай холбоотой байдаг. Тухайлбал, одоогийн хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашиг хамгаалах болон хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчмын хувьд түүний хууль ёсны байдлыг үргэлж хатуу шалгадаг. Буруу журам ба зорилго нь хууль зүйн маргаан, хохирол б compensлгөх хариуцлага, бас шинэ хувьцаа гаргах үйл ажиллагааны хүчингүй болох зэрэг хүнд үр дүнд хүргэх боломжтой.

Монолис Хууль Зүйн Газар нь Японы компанийн хууль, тодруулбал хувьцаа гаргах болон өгөөжтэй хувьцаа гаргахтай холбоотой асуудлуудад Япон дотроо олон тооны үйлчлүүлэгчдэд өргөн туршлага болон гүнзгий мэргэшлийг эзэмшсэн байдаг. Нийтийн компаниас хувийн компани хүртэл, олон төрлийн компанийн бүтэцтэй холбоотой санхүүжилт, M&A, бизнесийн үргэлжлүүлэх зэрэг үе шатуудад хууль зүйн эрсдэлийг хамгийн бага болгон, үйлчлүүлэгчдийн бизнес стратегийг дэмжих зорилгоор практик зөвлөгөө үзүүлдэг.

Манай газарт нь гадаадын хуульчийн зэрэгтэй англи хэлний хуульчид олон байдаг бөгөөд япон болон англи хэлний хоёр хэлтэй нарийн мэргэшсэн дэмжлэг үзүүлэх боломжтой. Японы төвөгтэй компанийн хууль ба худалдааны зан үйлд (Japanese business customs) хариуцлага үүрэгтэй гадаадын үйлчлүүлэгчдийн тулгарч буй асуулт, санаа зовнилыг ойлгомжтой, тодорхой тайлбарлах замаар тэдний хууль зүйн стратегийг аюулгүйгээр хэрэгжүүлэхэд туслахад чармайн ажилладаг.