Японы компанийн хуулийн хүрээнд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн талаархи цогц тайлбар

Японы компанийн хуулийн хүрээнд “шинэ хувьцааны захиалгын эрх” нь компаниуд санхүүжилт босгох, байгууллагын өөрчлөн байгуулалт хийх, ажилтнуудад урамшуулал олгох зэрэг олон төрлийн зорилгыг биелүүлэхэд ашигладаг маш чухал санхүүгийн хэрэгсэл юм. Энэ нь тодорхой нөхцөлд компанийн шинэ хувьцааг авах эрхийг илэрхийлдэг. Шинэ хувьцааны захиалгын эрх нь нэг л зорилгоор хязгаарлагдахгүй бөгөөд компаниудын олон төрлийн стратегийн зорилгыг биелүүлэх уян хатан хэрэгсэл болж үйлчилдэг. Энэ олон талт ашиглах боломж нь Японы компаниуд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг өргөнөөр ашиглах шалтгаан болж байна.

Энэхүү нийтлэлд Японы компанийн хуулийн дагуу шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хууль зүйн шинж чанар, гаргалт, хуваарилалт, удирдлага, шилжүүлэлт, хэрэгжүүлэлт, мөн устгал хүртэлх үйл явцыг бүхэлд нь тайлбарлана. Ялангуяа, Япон хэлийг суралцаж буй англи хэлтэй уншигчдыг зорилтот уншигч болгон, мэргэжлийн нэр томьёог Японоор бичиж, ойлгомжтой, хялбар хэлбэрээр танилцуулахыг зорьж байна. Шинэ хувьцааны захиалгын эрх нь өөрөө бие даасан эрх боловч ирээдүйд хувьцаа болох боломжтой гэдгээрээ бонд болон хувьцаанаас ялгаатай өвөрмөц шинж чанартай. Энэ онцлог нь компаниуд санхүүжилт босгохдоо олон төрлийн сонголтыг авч үзэхэд чухал ач холбогдолтой. Японы компанийн хууль нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн загварчлал болон ашиглалтад компаниудад тодорхой уян хатан байдал олгохын зэрэгцээ, түүний гаргалтаас устгал хүртэлх үйл явцыг нарийвчлан зохицуулж, одоо байгаа хувьцаа эзэмшигчид болон хөрөнгө оруулагчдыг хамгаалахыг зорьж байна. Энэ хууль зүйн хүрээ нь компаниудыг шинэлэг санхүүжилт болон байгууллагын өөрчлөн байгуулалт хийх эрх чөлөө, зах зээл дээрх найдвартай байдал болон хөрөнгө оруулагчдад ил тод байдлыг хослуулах үндэс суурь болдог.

Монолит хууль зүйн фирм нь Японы компанийн хууль, ялангуяа шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн талаар гүнзгий мэргэжлийн мэдлэг, арвин туршлагатай бөгөөд дотоод, гадаадын үйлчлүүлэгчдэд хамгийн тохиромжтой хууль зүйн зөвлөгөөг өгдөг. Энэхүү нийтлэл нь Японы компанийн хууль зүйн хүрээнд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн ойлголтыг гүнзгийрүүлэхэд тус болно гэж найдаж байна.

Японы Хууль Дор Шинэ Хувьцаа Худалдан Авах Эрхийн Хууль Зүйн Шинж Чанар ба Чухал Байдал

Шинэ хувьцаа худалдан авах эрх (Stock Acquisition Rights) нь хувьцаат компанид тухайн компанийн хувьцааг олгохыг шаардах эрхийг илэрхийлдэг. Энэ тодорхойлолт нь Японы компанийн хуулийн 2-р зүйлийн 23-р хэсэгт тодорхой заагдсан байдаг. Шинэ хувьцаа худалдан авах эрх нь өөрөө хувьцаа биш, харин бие даасан эрх бөгөөд бонд эсвэл хувьцаанаас ялгаатай хууль зүйн шинж чанартай үнэт цаас юм. Энэ нь ирээдүйд хувьцаа авах эрх учраас одоогийн байдлаар хувьцаа эзэмшигчийн эрх (санал өгөх эрх, ногдол ашиг шаардах эрх гэх мэт) байхгүй. Шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийн үндсэн бүтэц нь компанийн хуулийн 2-р хэсгийн 5-р бүлэгт (компанийн хуулийн 236-р зүйлээс хойш) заагдсан бөгөөд энэ бүлэг нь шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийн амьдралын мөчлөгийг бүхэлд нь хамардаг.

Шинэ хувьцаа худалдан авах эрх нь хэрэгжүүлснээр анх удаа хувьцаа болох эрх бөгөөд хувьцаа өөрөө биш юм. Хувьцаа нь компанийн өмчлөлийн нэг хэсгийг илэрхийлж, хувьцаа эзэмшигчийн эрх, үүргийг дагуулдаг бол шинэ хувьцаа худалдан авах эрх нь зөвхөн ирээдүйн хувьцаа авах эрх юм. Энэ ялгаа нь ялангуяа гадаадын хөрөнгө оруулагчдад чухал бөгөөд шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийн ирээдүйн хувьцаа авах боломж болон одоогийн хувьцаа эзэмшигчийн байр суурийн тодорхой ялгааг ойлгох нь зөв хөрөнгө оруулалтын шийдвэр гаргахад тусалдаг.

Сток опцион нь шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийн нэг төрөл бөгөөд ялангуяа удирдлага болон ажилтнуудад урамшуулал олгох зорилгоор гаргадаг. Компанийн хуулийн дагуу “шинэ хувьцаа худалдан авах эрх” гэж нэгтгэн авч үздэг боловч практикт, зорилго болон хүлээн авагчийн дагуу “сток опцион” гэх нэрийг ашигладаг. Энэ нийтлэлд сток опционд онцгой анхаарал хандуулахгүйгээр, шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийн нийт системд төвлөрнө.

Компаниудад шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийг ашиглах нь олон талтай. Нэгдүгээрт, санхүүжилтийн хэрэгсэл болгон ашиглахыг дурдаж болно. Шинэ хувьцаа худалдан авах эрх нь компаниуд шинэ хөрөнгө оруулалт татах үед үр дүнтэй хэрэгсэл болдог. Ялангуяа, шинэ хувьцаа худалдан авах эрхтэй бонд (Convertible Bonds with Stock Acquisition Rights) зэрэг бондтой хослуулснаар, олон төрлийн хөрөнгө оруулагчийн хэрэгцээнд нийцэх боломжтой. Ийм хослол нь шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийн уян хатан санхүүгийн бүтээгдэхүүн болох шинж чанарыг бүрэн ашиглах бөгөөд компаниуд бага зардлаар санхүүжилт татах, ирээдүйд хөрөнгийн өсөлтийн боломжийг хангах боломжтой.

Хоёрдугаарт, M&A болон байгууллагын дахин зохион байгуулалтад ашиглах. Байгууллагын дахин зохион байгуулалт (жишээлбэл, нэгдэл эсвэл компанийн хуваагдал) үед шинэ хувьцаа худалдан авах эрхийг төлбөр болгон ашиглах эсвэл дахин зохион байгуулалтын дараах шинэ компанийн хувьцаа авах эрх болгон зохион бүтээх боломжтой. Энэ нь уян хатан дахин зохион байгуулалтын схемийг бий болгох боломжийг олгодог. Энэ нь шинэ хувьцаа худалдан авах эрх нь зөвхөн санхүүжилтийн хэрэгсэл биш, харин компанийн стратегийн дахин зохион байгуулалтыг хялбарчлах чухал хууль зүйн хэрэгсэл болохыг харуулж байна.

Гуравдугаарт, удирдлага болон ажилтнуудад урамшуулал олгох. Компанийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэхэд хувь нэмэр оруулахыг дэмжихийн тулд удирдлага болон ажилтнуудад шинэ хувьцаа худалдан авах эрх олгох нь түгээмэл байдаг. Энэ нь тэднийг ирээдүйд компанийн хувьцааг авах боломжтой болгож, түүний үнэ цэнийн өсөлтийн ашиг тусыг хүртэх боломжийг олгосноор урам зоригийг нэмэгдүүлэх нөлөөтэй. Ийм байдлаар, шинэ хувьцаа худалдан авах эрх нь компанийн өсөлтийн стратегийг олон талаас нь дэмжихэд зайлшгүй шаардлагатай байдаг.

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргах журам ба төрөл

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг гаргах шийдвэрийг компанийн байгууллага гаргадаг. Ерөнхийдөө хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын тусгай шийдвэр шаардлагатай байдаг (Компанийн тухай хууль 238-р зүйл, 2-р хэсэг). Энэ нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргалт нь одоо байгаа хувьцаа эзэмшигчдийн ашиг сонирхолд нөлөөлж болзошгүй тул хувьцаа эзэмшигчдийн хүсэл зоригийг хүндэтгэх зорилготой бөгөөд Японы компанийн тухай хуулийн ил тод байдал, хувьцаа эзэмшигчдийн хамгаалалтыг чухалчилдаг хандлагыг харуулж байна. Гэсэн хэдий ч, захирлуудын зөвлөлтэй компаниудын хувьд, хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын шийдвэрээр захирлуудын зөвлөлд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргалттай холбоотой асуудлуудыг шийдвэрлэх эрхийг шилжүүлж болно (Компанийн тухай хууль 240-р зүйл, 1-р хэсэг). Энэ тохиолдолд, захирлуудын зөвлөл нь хувьцаа эзэмшигчдийн хурлаар тогтоосон хүрээнд гаргалтын нөхцөлүүдийг шийдвэрлэнэ. Нийтийн компаниудын хувьд, хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын ердийн шийдвэрээр захирлуудын зөвлөлд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргалттай холбоотой асуудлуудыг шийдвэрлэх эрхийг шилжүүлж болно (Компанийн тухай хууль 240-р зүйл, 1-р хэсэг). Энэ нь хурдан санхүүжилт хийх боломжийг олгох тусгай журам бөгөөд зах зээлийн уян хатан байдалд нийцүүлэх зорилготой системийн зохион байгуулалт юм. Эдгээр журам нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг ашиглахад компанийн уян хатан байдал болон одоо байгаа хувьцаа эзэмшигчдийн хамгаалалтыг хослуулах зорилготой юм.

Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг гаргахдаа Компанийн тухай хууль 236-р зүйлд үндэслэн дараах зүйлсийг шийдвэрлэх шаардлагатай:

• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн тоо
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн зорилго болох хувьцааны төрөл болон тоо
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг хэрэгжүүлэхэд оруулах хөрөнгийн үнэ цэнэ эсвэл түүний тооцоолох арга
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг хэрэгжүүлэх боломжтой хугацаа
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг хэрэгжүүлснээр хувьцаа олгох тохиолдолд нэмэгдэх хувьцааны капитал болон капиталын нөөцийн талаархи зүйлс
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлгийн хязгаарлалт байгаа бол түүний тухай
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг авах хүсэлт гаргах боломжтой бол түүний тухай
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг компани авах боломжтой бол түүний тухай
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэгүй олголттой холбоотой зүйлс
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хэрэгжүүлэх нөхцөл
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн авах нөхцөл
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн худалдан авах эрх
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн устгалтай холбоотой зүйлс
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэт цаасыг гаргах бол түүний тухай
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргалтын өдөр
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй бонд гаргах бол түүний тухай
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хэрэгжүүлэх нөхцөл
• Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлгийн хязгаарлалт

Эдгээр зүйлс нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хууль зүйн шинж чанар болон эрхийн агуулгыг тодорхой болгоход зайлшгүй шаардлагатай бөгөөд ирээдүйн маргаанаас зайлсхийхэд маш чухал юм. Гаргалтын зүйлсийн олон талт байдал нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн өндөр тохируулгын чадварыг харуулж байна. Жишээлбэл, хэрэгжүүлэх үнэ цэнэ, хэрэгжүүлэх хугацаа, шилжүүлгийн хязгаарлалт, компанийн авах эрх гэх мэт зүйлс нь тодорхой компанийн зорилгод хүрэхийн тулд стратегийн хувьд зохион байгуулагдаж болно. Ингэснээр шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргалт нь зүгээр нэг хууль зүйн журам биш, харин компанийн капиталын бүтэц, засаглал, болон оролцогч талуудтай харилцах харилцаанд ихээхэн нөлөө үзүүлэх стратегийн шийдвэр болдог.

Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргалт нь ерөнхийдөө хоёр төрөлд хуваагддаг. Нэг нь “төлбөртэй гаргалт” бөгөөд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг авахад төлбөр шаардлагатай гаргалтын хэлбэр юм. Ингэснээр компани санхүүжилт авах боломжтой. Нөгөө нь “үнэгүй гаргалт” бөгөөд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг авахад төлбөр шаардлагагүй гаргалтын хэлбэр юм. Энэ нь голчлон удирдлага болон ажилтнуудад урамшуулал олгох, эсвэл хувьцаа эзэмшигчдэд ашиг хуваарилах (хувьцаа эзэмшигчдийн хуваарилалт) зорилгоор ашиглагддаг.

Мөн шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг бондтой хамт гаргах боломжтой (Компанийн тухай хууль 2-р зүйл, 24-р заалт, 248-р зүйл). Үүнийг шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй бонд гэж нэрлэдэг. Хөрөнгө оруулагчид бондын хүүгийн орлого олохын зэрэгцээ ирээдүйд компанийн хувьцааны үнийн өсөлтийн ашиг хүртэх боломжтой. Компаниудын хувьд, бага зардлаар санхүүжилт авах, ирээдүйд капиталын өсөлтийг хангах боломжтой давуу талтай бөгөөд олон төрлийн санхүүжилтийн хэрэгцээнд нийцэх уян хатан арга хэрэгсэл болдог.

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хуваарилалт ба удирдлага

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хуваарилалтыг, хувьцаа эзэмшигчдийн хурал эсвэл захирлуудын зөвлөлөөс тогтоосон саналын дагуу гүйцэтгэдэг. Хуваарилалтын арга нь голчлон дараах хоёр төрөлтэй:

• Хувьцаа эзэмшигчдэд хуваарилах: Одоогийн хувьцаа эзэмшигчдэд тэдний эзэмшиж буй хувьцааны харьцаанд үндэслэн шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг хуваарилах арга юм. Энэ нь одоогийн хувьцаа эзэмшигчдийн эрхийг сулруулахгүй байхад тусалдаг.
• Гуравдагч этгээдэд хуваарилах: Тодорхой гуравдагч этгээдэд (жишээлбэл, тодорхой хөрөнгө оруулагч, бизнесийн түнш, захирал, ажилтан гэх мэт) шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг хуваарилах арга юм. Энэ нь хөрөнгө оруулалт татах, стратегийн хамтын ажиллагаа, урамшуулал олгох зэрэг тодорхой зорилгоор өргөн хэрэглэгддэг.

Японы компанийн тухай хуулийн 242-р зүйлд заасны дагуу шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг авахыг хүсэгч нь компанид өргөдөл гаргана. Компани нь энэ өргөдлийг хүлээн авч, хуваарилалтыг хийх этгээдийг тодорхойлно.

Компани нь гаргасан шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн талаарх мэдээллийг “шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн бүртгэл”-д тэмдэглэх ёстой (Японы компанийн тухай хуулийн 249-р зүйл). Энэ бүртгэлд шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн нэр эсвэл нэршил, хаяг, эзэмшиж буй шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн төрөл ба тоо, олгосон огноо гэх мэт мэдээлэл багтана. Энэ бүртгэл нь шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн эрхийг тодорхой болгож, тэдгээрийн эрхийг хэрэгжүүлэх, шилжүүлэх, устгах зэрэг үйл ажиллагааг хялбарчлах үндэс болдог. Шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигч нь компанид шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн бүртгэлийг үзэх эсвэл хуулбарлах хүсэлт гаргах боломжтой (Японы компанийн тухай хуулийн 252-р зүйл). Энэ бүртгэл нь зөвхөн компанийн дотоод удирдлагын хэрэгсэл төдийгүй хөрөнгө оруулагчдыг хамгаалах, ил тод байдлыг хангах чухал механизм юм. Эзэмшил ба эрхийн тодорхой бүртгэлийг хангаж, маргааныг багасгаж, шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг хэрэгжүүлэх, шилжүүлэхийг хялбарчилдаг. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдын хувьд, энэ бүртгэлийн удирдлага нь Японы компанийн арилжаанд хууль зүйн баталгаатай байдал болон хяналт шалгалтын үндсэн талуудыг бүрдүүлдэг.

Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг олон тоогоор гаргах эсвэл бүртгэлтэй компаниудын хувьд, нэр шилжүүлэх төлөөлөгч (жишээлбэл, үнэт цаасны төлөөлөгч компани гэх мэт) шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн бүртгэлийн удирдлагын ажлыг гүйцэтгэх нь түгээмэл байдаг. Нэр шилжүүлэх төлөөлөгч нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлэгтэй холбоотой нэр шилжүүлэх үйл явц, хэрэгжүүлэх үйл явцын хүлээн авалт, устгах үйл явцын удирдлага зэрэг шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй холбоотой ажлыг мэргэжлийн түвшинд гүйцэтгэж, компани болон шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчдийн хоорондын харилцааг дэмждэг. Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн удирдлага нь хууль зүйн шаардлагыг хангахаас гадна, ялангуяа томоохон компаниуд болон идэвхтэй компаниудын хувьд мэргэжлийн дэд бүтцийг (нэр шилжүүлэх төлөөлөгч гэх мэт) шаарддаг үйл ажиллагааны сорилт юм. Энэ нь хууль зүйн хүрээ нь дүрмийг хангахын зэрэгцээ, практик хэрэгжилтэд үр ашиг, нарийвчлал, олон тооны шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчдийн эрхийн хууль зүйн шаардлагыг хангахын тулд салбарын онцлог шийдлүүдийг шаарддагийг харуулж байна.

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлэлт ба хязгаарлалт

Японы Компанийн хуулийн 254-р зүйл 1-р хэсэгт заасны дагуу шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг ерөнхийдөө шилжүүлэх боломжтой. Энэ нь шинэ хувьцааны захиалгын эрх нь үнэт цаасны шинж чанартай байдагтай холбоотой бөгөөд зах зээл дээрх эргэлтийн чадавхийг хангах үүднээс чухал ач холбогдолтой юм. Шилжүүлэлт нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэт цаас гаргасан тохиолдолд үнэт цаасны хүлээлгэн өгөх замаар хийгддэг бөгөөд үнэт цаас гаргаагүй тохиолдолд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн бүртгэлийн нэрийг өөрчлөх замаар хүчин төгөлдөр болно.

Гэвч компани нь дүрэмдээ зааснаар шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлэлтийг хязгаарлах боломжтой (Японы Компанийн хуулийн 254-р зүйл 2-р хэсэг). Энэ шилжүүлэлтийн хязгаарлалтыг шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргах нөхцөл болгон тогтоож болно. Шилжүүлэлтийн хязгаарлалтын гол зорилго нь компанийн хяналтын тогтвортой байдал, тодорхой хувьцаа эзэмшигчдийн бүрэлдэхүүнийг хадгалах, эсвэл дотоод мэдээллийн буруу тархалтаас сэргийлэх зэрэг юм. Ялангуяа, хаалттай компаниуд болон гарааны бизнесүүдэд, удирдлагын стратегийн хувьд чухал шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг хүсээгүй гуравдагч этгээдэд шилжүүлэхээс сэргийлэхэд ашиглагддаг. Шилжүүлэлтийн хязгаарлалттай шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг шилжүүлэхийн тулд компанийн зөвшөөрөл шаардлагатай (Японы Компанийн хуулийн 254-р зүйл 2-р хэсэг). Зөвшөөрлийн байгууллага нь захирлуудын зөвлөлтэй компаниудын хувьд захирлуудын зөвлөл, бусад компаниудын хувьд хувьцаа эзэмшигчдийн хурал юм. Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлэлтийн боломжтой байдлын хууль эрх зүйн хүрээ нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг илүү сонирхолтой санхүүгийн бүтээгдэхүүн болгох үүднээс эрх эзэмшигчдэд хөрвөх чадварыг олгох, мөн компани нь өөрийн өмчлөлийн бүтцэд хяналтаа хадгалах боломжийг олгох зорилготой тэнцвэрийг тусгасан байдаг. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдын хувьд, ийм шилжүүлэлтийн хязгаарлалт нь тэдний шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэ цэнэ болон гарах стратегид ихээхэн нөлөөлж болох тул энэ тэнцвэрийг ойлгох нь маш чухал юм.

Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлэлтийн хязгаарлалт нь түүний хүчин төгөлдөр байдал болон хэрэгжилтийн талаар байнга хууль эрх зүйн маргааны сэдэв болдог. Токиогийн дүүргийн шүүхийн 2008 оны (Хэйсэй 20 он) 3-р сарын 18-ны өдрийн шийдвэр нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн шилжүүлэлтийн хязгаарлалтын талаархи чухал жишээнүүдийн нэг юм. Шийдвэрт шилжүүлэлтийн хязгаарлалтын хүчин төгөлдөр байдал болон компани нь шилжүүлэлтийн зөвшөөрлийг татгалзах боломжтой үндэслэлийн хүрээний талаар тодорхой шийдвэр гаргасан. Ерөнхийдөө, компани нь шилжүүлэлтийн зөвшөөрлийг татгалзахын тулд компанийн ашиг сонирхолд ноцтой хохирол учруулах гэх мэт объектив болон үндэслэлтэй шалтгаан шаардлагатай. Энэ шийдвэр нь шилжүүлэлтийн хязгаарлалт нь хэтрүүлэн ашиглагдахгүй байхын тулд түүний хэрэгжилтэд тодорхой хязгаарлалт байдаг гэдгийг харуулж байна. Японы Компанийн хууль нь шилжүүлэлтийн хязгаарлалтыг зөвшөөрдөг боловч шүүх нь эдгээр хууль тогтоомжийн заалтуудыг шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчдэд шударга бус хохирол учруулахад ашиглагдахгүй байлгах чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Шүүх нь “үндэслэлтэй шалтгаан”-ыг онцлон тэмдэглэснээр, шилжүүлэлтийн зөвшөөрлийн талаархи компанийн шийдвэр нь туйлын биш бөгөөд үндэслэлтэй байдал болон шударга байдлын шалгуурт нийцэх ёстойг харуулж, шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчдийг дур зоргоор татгалзахаас хамгаалж, хууль ёсоор олгогдсон компанийн эрх мэдлийг үнэнч шударгаар хэрэгжүүлж, буруу зорилгоор ашиглах ёсгүй гэсэн зарчмыг бэхжүүлж байна.

Японы Хувьцааны Опционы Хэрэгжилт ба Үр Нөлөө

Хувьцааны опцион эзэмшигч нь Японы компанийн хувьцааг авахын тулд хувьцааны опционыг хэрэгжүүлж болно. Хэрэгжүүлэхийн тулд, хувьцааны опцион гаргах үед тогтоосон хэрэгжүүлэх хугацаанд хэрэгжүүлэх хүсэлтийг гаргах шаардлагатай. Хэрэгжүүлэх хүсэлтийг компаниас заасан байршилд, шаардлагатай бичиг баримтыг гаргаж, тогтоосон хэрэгжүүлэх үнийг төлөх замаар хийнэ. Хэрэгжүүлэх үнэ нь ихэвчлэн мөнгөөр төлөгддөг боловч, бодит хөрөнгөөр хувь нэмэр оруулах боломжтой (Японы Компанийн Хуулийн 281-р зүйл).

Хувьцааны опционыг хууль ёсны дагуу хэрэгжүүлснээр, опцион эзэмшигч нь тухайн компанийн хувьцаа эзэмшигч болно. Ингэснээр, хэрэгжүүлсэн хувьцааны опцион хүчингүй болж, шинэ хувьцаа гаргах эсвэл өөрийн хувьцааг олгоно. Хэрэгжилт нь хувьцааны опционын амьдралын мөчлөгийн маш чухал мөч бөгөөд компанийн хөрөнгийн бүтэц болон опцион эзэмшигчийн байр суурийг үндсээр нь өөрчилдөг. Энэ өөрчлөлт нь одоо байгаа хувьцаа эзэмшигчдэд (боломжит шингэрэлт) болон компанийн санхүүгийн тайланд шууд нөлөөлнө. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдын хувьд, энэ механизмыг ойлгох нь Японы компанийн ирээдүйн өмчлөлийн байдал болон санхүүгийн эрүүл байдлыг үнэлэхэд чухал ач холбогдолтой. Хэрэгжилтээр нэмэгдэх хөрөнгийн хэмжээ болон хөрөнгийн нөөцийн талаархи зүйлсийг гаргах нөхцөлд заана. Энэ нь компанийн санхүүгийн байдалд шууд нөлөөлөх тул чухал зүйл юм. Хувьцааны опцион хэрэгжүүлэх нөхцөл нь гаргах үед тодорхой заагддаг. Жишээлбэл, тодорхой гүйцэтгэлийн зорилт биелүүлэх, олон нийтэд хувьцаа гаргах, эсвэл тодорхой хугацаа өнгөрөх зэрэг нөхцөл байж болно. Эдгээр нөхцөл биелэхгүй бол хувьцааны опционыг хэрэгжүүлэх боломжгүй.

Хувьцааны опционыг тогтоосон хэрэгжүүлэх хугацаанд л хэрэгжүүлж болно. Энэ хугацаа өнгөрсний дараа, хувьцааны опцион автоматаар хүчингүй болно. Хэрэгжүүлэх хугацаа нь хувьцааны опционын үнэ цэнийг ихээхэн нөлөөлөх хүчин зүйл бөгөөд хөрөнгө оруулагчдын хувьд, энэ хугацаанд тохиромжтой цагт эрхээ хэрэгжүүлэх стратеги шаардлагатай. Хэрэгжүүлэх нөхцөл (жишээлбэл, гүйцэтгэлийн зорилт эсвэл IPO) болон хэрэгжүүлэх хугацааг нарийн тогтоосноор, компани нь хувьцааны опцион эзэмшигчдийн ашиг сонирхлыг (жишээлбэл, ажилчид эсвэл стратегийн хөрөнгө оруулагчид) урт хугацааны компанийн зорилготой нийцүүлэх боломжтой. Ингэснээр, хувьцааны опцион нь зөвхөн хөрөнгө оруулалтын хэрэгсэл биш, харин динамик урамшуулал эсвэл хөрөнгө оруулалтын хэрэгсэл болж ажиллана. Жишээлбэл, гүйцэтгэлд суурилсан нөхцөлтэй урт хэрэгжүүлэх хугацаа нь тогтвортой хувь нэмэр оруулахыг дэмжиж, удирдлагын ашиг сонирхлыг урт хугацааны хувьцаа эзэмшигчдийн үнэ цэнийг бий болгохтой нийцүүлнэ. Энэ нь хувьцааны опцион хэрхэн энгийн хөрөнгө оруулалтаас илүү нарийн хэрэглэгдэж болохыг харуулж байна.

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн дуусгавар болох шалтгаанууд

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрх нь зорилгоо биелүүлэх эсвэл тодорхой шалтгаан үүсэх үед дуусгавар болдог. Гол дуусгавар болох шалтгаанууд нь дараах байдлаар байна.

• Эрхээ хэрэгжүүлснээр дуусгавар болох: Шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигч эрхээ хэрэгжүүлж, хувьцаа авсан тохиолдолд, тэрхүү шинэ хувьцааны захиалгын эрх дуусгавар болно. Энэ нь хамгийн түгээмэл дуусгавар болох хэлбэр юм.
• Эрх хэрэгжүүлэх хугацааны дуусгавар: Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хэрэгжүүлэх хугацаа дууссан тохиолдолд, хэрэгжүүлээгүй шинэ хувьцааны захиалгын эрх автоматаар дуусгавар болно. Иймд, шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигч нь эрх хэрэгжүүлэх хугацааг байнга анхаарч байх шаардлагатай.
• Олборлох заалтаар дуусгавар болох: Компани нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг гаргах үед, тодорхой шалтгаан үүсэхэд компани шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг олж авах боломжтой “олборлох заалт”-ыг тогтоож болно (Японы Компанийн тухай хууль 236-р зүйл, 1-р хэсэг, 8-р заалт). Жишээлбэл, нэгдэл эсвэл компанийн хуваагдал зэрэг байгууллагын өөрчлөлтийн үед, эсвэл тодорхой хувьцаа эзэмшигчийн бүтэц хадгалах шаардлагатай үед компани шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг албадан олж авч, дуусгавар болгох боломжтой. Энэ тохиолдолд, шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчид төлбөр олгогдож болно.
• Үнэгүй олж авснаар дуусгавар болох: Компани нь хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын тусгай шийдвэрээр шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг үнэгүй олж авч, дуусгавар болгох боломжтой (Японы Компанийн тухай хууль 276-р зүйл, 1-р хэсэг, 1-р заалт). Энэ нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэ цэнэ ихээхэн буурсан эсвэл гаргах зорилго алдагдсан үед ашиглагдаж болно.
• Дуусгавар болгох хүсэлтээр дуусгавар болох: Шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигч нь компанид шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг дуусгавар болгох хүсэлт гаргах эрхтэй бол, тэрхүү хүсэлтээр дуусгавар болно.
• Бусад шалтгаан: Шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй бондын хувьд, бонд эргэн төлөгдсөн эсвэл хугацааны ашиг алдагдсан тохиолдолд, шинэ хувьцааны захиалгын эрх мөн дуусгавар болж болно. Мөн шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн гаргах нөхцөлд заасан тодорхой нөхцөл биелэгдсэн тохиолдолд ч дуусгавар болж болно.

Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн дуусгавар нь эрх хэрэгжүүлэх хугацааны дуусгавраар шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн эрхийг алдах тал болон компани нь олборлох заалт эсвэл үнэгүй олж авах зэргээр капиталын бүтцийг удирдах стратегийн хэрэгсэл болох талтай. Компани нь янз бүрийн дуусгавар болох механизм (ялангуяа олборлох заалт) нь ирээдүйн сулралт болон хүсээгүй хувьцаа эзэмшигчийн бүтцийг зайлсхийхэд зайлшгүй шаардлагатай уян хатан байдлыг хангадаг. Энэ нь дуусгавар нь зүгээр нэг эрхийн төгсгөл биш, харин тодорхой нөхцөлд компани удирдах боломжтой стратегийн чухал үе шат болохыг харуулж байна. Японы Компанийн тухай хууль нь шинэ хувьцааны захиалгын эрх хэзээ, хэрхэн дуусгавар болох талаар тодорхой хүрээг хангаж, компани болон шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчид хууль зүйн баталгааг өгдөг. Гэвч энэ хүрээнд, хууль нь компанидаа тодорхой заалтууд (жишээлбэл, олборлох заалт) ашиглан шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг идэвхтэй удирдах ихээхэн эрх мэдлийг олгодог. Энэ нь шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигч нь тодорхой эрхтэй боловч, урьдчилан тохиролцсон нөхцөлд компани тэдгээр эрхийг дуусгавар болгох боломжтойг ойлгох шаардлагатайг илэрхийлж, гаргах нөхцөлийг сайтар ойлгох чухлыг онцолж байна.

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй холбоотой гол шүүхийн шийдвэрүүд

Японы шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй холбоотой шүүхийн шийдвэрүүд нь Японы компанийн хуулийн тайлбар болон практик хэрэглээг ойлгоход зайлшгүй шаардлагатай юм. Доор, ялангуяа чухал ач холбогдолтой шүүхийн шийдвэрүүдийг танилцуулж байна. Эдгээр шүүхийн шийдвэрүүд нь Японы компанийн хууль нь өргөн хүрээтэй боловч, түүний нарийн төвөгтэй нөхцөл байдал болон урьдчилан таамаглаагүй нөхцөлд хэрхэн хэрэгжихийг тодорхой болгохын тулд шүүхийн тайлбарт тулгуурладаг болохыг харуулж байна. Эдгээр шүүхийн шийдвэрүүдийг ойлгох нь хуулийг өөрийг нь ойлгохтой адил чухал бөгөөд хууль хэрхэн бодитоор хэрэгждэг, ямар эрсдэл болон хамгаалалт байдаг болохыг тодорхой болгодог.

Токио Дүүргийн Шүүхийн Хэйсэй 20 (2008) оны 3 сарын 18-ны өдрийн шийдвэр (Японы Хувьцаа Шилжүүлэх Хязгаарлалтын Хүчинтэй Байдал ба Зөвшөөрөл Олгохоос Татгалзах Үндэслэл)

Энэ шийдвэр нь шинэ хувьцаа захиалах эрхийн шилжүүлэх хязгаарлалтын хүчинтэй байдал болон компани шилжүүлэх зөвшөөрөл олгохоос татгалзах “зөв үндэслэл”-ийн хүрээг тодорхойлсон юм. Шийдвэрийн гол агуулга нь компани шилжүүлэх зөвшөөрөл олгохоос татгалзахдаа компанийн ашиг сонирхлыг ихээхэн хохироох зэрэг бодитой, үндэслэлтэй шалтгаан шаардлагатай бөгөөд зүгээр л “тааламжгүй” гэх мэт хийсвэр шалтгаан хүлээн зөвшөөрөгдөхгүй гэж үзсэн байна. Энэ нь шилжүүлэх хязгаарлалт хэтрүүлэн ашиглагдаж, шинэ хувьцаа захиалах эрх эзэмшигчийн эрхийг үндэслэлгүйгээр зөрчихөөс сэргийлэх чухал удирдамж болдог. Энэ шийдвэр нь шинэ хувьцаа захиалах эрхийн урсгал байдлыг хангахын зэрэгцээ компанийн хяналтыг хадгалах зорилготой тэнцвэрийг хэрхэн хангах талаар шүүхийн байр суурийг харуулсан чухал ач холбогдолтой юм.

Японы Дээд шүүхийн Хэйсэй 28 оны (2016 он) 7 сарын 19-ний өдрийн шийдвэр (Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хэрэгжилтийн нөхцөл ба хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчим)

Энэхүү шийдвэр нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн хэрэгжилтийн нөхцөл нь хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчимд харшилж байгаа эсэх талаар маргаан үүссэн хэрэгт хамаарна. Шийдвэрийн гол агуулга нь тодорхой хэрэгжилтийн нөхцөл нь хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчимд харшилж байгаа эсэхийг тухайн нөхцөл нь үндэслэлтэй зорилготой эсэх, мөн тэрхүү зорилгыг биелүүлэхэд шаардлагатай, зохистой хүрээнд байгаа эсэхээр нь дүгнэх ёстойг харуулсан. Зөвхөн зарим хувьцаа эзэмшигчдэд сөрөг нөлөө үзүүлж байгаа нь шууд хууль бус гэж үзэгдэхгүй байж болохыг санал болгож байна. Энэ шийдвэр нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн зохион байгуулалтын чөлөөт байдлыг Японы Компанийн хуулийн үндсэн зарчим болох хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчимтай нийцүүлэхэд чухал удирдамжийг өгсөн юм.

Токио Дүүргийн Шүүхийн Хэйсэй 29 оны (2017 он) 11 сарын 29-ний өдрийн шийдвэр (Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэ тохируулах заалтын хүчин төгөлдөр байдал)

Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэ тохируулах заалтын (жишээлбэл, шинэ хувьцаа гаргах зэргээр хувьцааны үнэ буурсан тохиолдолд, үнэ тохируулах заалт) хүчин төгөлдөр байдал маргаан үүсгэсэн хэрэг юм. Шийдвэрийн гол агуулга нь, үнэ тохируулах заалт нь шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн эрхийн үнэ цэнийг хамгаалахын тулд зохистой хүрээнд хүлээн зөвшөөрөгдөх боломжтой боловч, тохируулах арга нь компанийн ашиг сонирхлыг хэт хохироох ёсгүй гэж үзсэн байна. Энэ шийдвэр нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэ цэнийг хадгалах болон компанийн санхүүгийн эрүүл байдлыг хадгалах хооронд хэрхэн тэнцвэрийг барих талаар тодорхой удирдамжийг харуулсан юм.

Эдгээр шүүхийн жишээнүүд нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй холбоотой олон талын ашиг сонирхолтой талуудын хоорондын зөрчилдөөн (шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн хөрвөх чадвар болон компанийн хяналт, шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн эрх болон одоо байгаа хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш байдал, шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн үнэ цэнийг хамгаалах болон компанийн санхүүгийн уян хатан байдал) илэрхийлж байна. Шүүхийн шийдвэр нь эдгээр зөрчилдөөнтэй ашиг сонирхлуудын хооронд шугам татахыг оролдож байна. Шүүх нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй холбоотой олон талын ашиг сонирхолтой талуудын зуучлагчийн үүргийг идэвхтэй гүйцэтгэж байна. Шийдвэр нь компанийн хууль үндсэн дүрмийг хангаж байгаа боловч шүүх нь эдгээр дүрмийг шударгаар хэрэгжүүлж, компани эсвэл шинэ хувьцааны захиалгын эрх эзэмшигчийн аль нэгний эрх мэдлийн хэтрүүлэлд хүргэхгүй байхыг баталгаажуулж байгааг харуулж байна. Энэ шүүхийн үүрэг нь Японы компанийн хууль эрх зүйн орчны тогтвортой байдал болон урьдчилан таамаглах боломжийг нэмэгдүүлж, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах, хадгалахад чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.

Доор шинэ хувьцааны захиалгын эрхтэй холбоотой гол шүүхийн жишээнүүдийг товчлон харуулъя.

Шинэ хувьцааны захиалгын эрх ба төстэй ойлголтуудын харьцуулалт

Японы компанийн хуулийн дагуу, шинэ хувьцааны захиалгын эрх нь өвөрмөц хууль эрх зүйн шинж чанартай байдаг ч хувьцаа болон хувьцааны сонголт зэрэг бусад санхүүгийн хэрэгслүүдтэй андуурагдах тохиолдол гардаг. Эдгээр ойлголтуудыг тодорхой ялгаж салгах нь тэдгээрийг зөв ойлгож, ашиглахад зайлшгүй шаардлагатай юм. Ялангуяа гадаадын уншигчдын хувьд төстэй нэр томьёонууд нь өөр хууль эрх зүйн утгатай байж болох тул ийм харьцуулалт нь ойлголтын тодорхой байдалд ихээхэн хувь нэмэр оруулдаг. Доорх хүснэгт нь шинэ хувьцааны захиалгын эрх, хувьцаа, болон хувьцааны сонголтын гол ялгааг харьцуулсан болно. Энэ харьцуулалтаар дамжуулан шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн өвөрмөц шинж чанар болон бусад санхүүгийн хэрэгслүүдээс хэрхэн ялгаатай болохыг тодорхой ойлгох боломжтой.

Дүгнэлт

Энэ нийтлэлд бид Японы компанийн хуулийн хүрээнд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн талаар, түүний хууль зүйн шинж чанараас эхлээд гаргах, хуваарилах, удирдах, шилжүүлэх, хэрэгжүүлэх, устгах хүртэлх үйл явцыг нарийвчлан тайлбарлалаа. Шинэ хувьцааны захиалгын эрх нь зөвхөн санхүүжилтийн хэрэгсэл төдий бус, компанийн өсөлтийн стратеги, байгууллагын өөрчлөн байгуулалт, хүний нөөцийн урамшууллын загварт маш уян хатан бөгөөд хүчирхэг хэрэгсэл болж үйлчилдэг. Түүний олон төрлийн ашиглах боломж нь компанийн хуулиар нарийвчлан тогтоосон гаргах нөхцлийн уян хатан байдал, мөн шүүхийн жишээнүүдээр бий болсон тайлбарын хуримтлалаар дэмжигддэг.

Гэвч энэ уян хатан байдал нь нэгэн зэрэг нарийн хууль зүйн шаардлага болон болгоомжтой загварчлалыг шаарддаг. Шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн уян хатан байдал нь компанид стратегийн давуу талыг олгохын зэрэгцээ хууль зүйн нарийн төвөгтэй байдал болон боломжит эрсдэлүүдийг дагуулдаг. Гадаадын компаниудын хувьд энэ нь боломжийг олгохын зэрэгцээ, зардалтай алдаа болон урьдчилан таамаглаагүй хариуцлагаас зайлсхийхийн тулд мэргэжлийн хууль зүйн зөвлөгөө зөвхөн санал болгогдох төдий бус, зайлшгүй шаардлагатайг илэрхийлдэг. Ялангуяа, шилжүүлэх хязгаарлалт, хэрэгжүүлэх нөхцөл, устгах шалтгаан зэрэг нь шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн үнэ цэнэ болон хэрэгжих боломжид шууд нөлөөлдөг тул тэдгээрийн агуулгыг зөв ойлгох нь зайлшгүй чухал юм.

Монолис хууль зүйн фирм нь Японы компанийн хуульд гүнзгий мэргэшсэн байдал, шинэ хувьцааны захиалгын эрхийн загварчлал, гаргах, удирдах, мөн маргаан шийдвэрлэх хүртэлх арвин туршлагатай. Шүүхийн жишээнүүдээр бий болсон тайлбарын хуримтлал бүхий Японы хууль зүйн системийн адил динамик орчинд, зөвхөн бичмэл хуульд найдах нь хангалтгүй юм. Монолис хууль зүйн фирмийн мэргэжилтнүүдийн хууль зүйн зөвлөгөө нь бичмэл хуулийг ойлгохоос гадна, түүний практик хэрэглээг тайлбарлаж, шүүхийн жишээнүүдэд үндэслэн боломжит асуудлуудыг урьдчилан таамаглаж, хууль зүйн болон стратегийн хувьд үр дүнтэй шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг загварчлахад маш чухал юм. Дотоод, гадаадын үйлчлүүлэгчиддээ Японы хууль зүйн системийн хүрээнд шинэ хувьцааны захиалгын эрхийг бүрэн ашиглаж, түүний хууль зүйн эрсдэлийг зохистой удирдах боломжийг олгохын тулд стратегийн болон практик зөвлөгөөг санал болгохоо амлаж байна. Нарийн төвөгтэй компанийн хууль зүйн асуудлуудтай тулгарсан үедээ манай фирмд хандаарай.