„Główne schematy i różnice w M&A dla przedsiębiorców w branży opieki długoterminowej”

Sektor opieki długoterminowej charakteryzuje się strukturą, w której dominują małe przedsiębiorstwa. Dodatkowo, w wyniku zmian w 法律の改正 (Ustawie o Zapewnieniu Stabilności Mieszkalnej Osób Starszych z 2011 roku (Heisei 23)), nasiliła się konkurencja między placówkami dla seniorów, a także występuje chroniczny niedobór personelu i wzrost kosztów rekrutacji. Co trzy lata przeprowadzana jest rewizja opłat za opiekę, co stanowi kolejny zewnętrzny czynnik wpływający na branżę. W szczególności, obszar ten jest aktywny pod względem fuzji i przejęć (M&A) realizowanych przez duże podmioty gospodarcze.

Typowym przykładem M&A w branży opieki długoterminowej jest sytuacja, w której sprzedający, będący właścicielem placówki, dokonuje ‘sprzedaży’ swojego przedsiębiorstwa nabywcy. Jednakże, sposób przeprowadzenia tej ‘sprzedaży’ wymaga indywidualnej analizy w każdym przypadku. Przeniesienie przedsiębiorstwa, podział spółki, fuzja przez przejęcie lub transfer akcji sprzedającego to różne metody, spośród których należy wybrać optymalne rozwiązanie dla danego przypadku.

W niniejszym artykule wyjaśniamy główne schematy M&A dotyczące placówek opieki długoterminowej oraz przedstawiamy ogólny zarys każdego z nich.

Przeniesienie “części działalności” jako przedmiotu fuzji i przejęć (M&A)

Czym jest przeniesienie działalności?

Przeniesienie działalności to metoda, w ramach której sprzedający przekazuje nabywcy część (lub całość) swojej “działalności” jako jednostki. Oznacza to, że jeśli sprzedający prowadzi inne działalności oprócz tej, która ma być przedmiotem M&A, na przykład inne oddziały lub w niektórych przypadkach działalność niezwiązaną z opieką, i chce przekazać tylko określony oddział jako przedmiot M&A, to właśnie w takich sytuacjach należy zastosować przeniesienie działalności.

Przeniesienie działalności nie polega na przeniesieniu wszystkich aktywów i zobowiązań firmy w jednym pakiecie, jak ma to miejsce w przypadku później omawianego “połączenia”, lecz na sukcesywnym przenoszeniu poszczególnych aktywów, zobowiązań i pozycji handlowych sprzedającego na podstawie indywidualnych umów. Dlatego przeniesienie działalności można opisać jako zbiór poszczególnych umów kupna-sprzedaży. Innymi słowy, jeśli sprzedający prowadzi wiele działalności i chce przekazać tylko część z nich nabywcy, nie może użyć schematu “połączenia”, lecz musi zastosować przeniesienie działalności lub, jak zostanie to omówione później, podział spółki.

Powiązany artykuł: Procedury przeniesienia działalności w ramach M&A – zalety, wady i na co uważać?[ja]

Procedury przeniesienia działalności różnią się w zależności od tego, czy dotyczą spółki akcyjnej, czy organizacji pożytku publicznego.

Przeniesienie działalności w spółce akcyjnej i organizacji pożytku publicznego

W przypadku spółki akcyjnej wymagane są uchwały zarządu lub specjalne uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy.

Z kolei w przypadku organizacji pożytku publicznego, prawo o opiece społecznej nie zawiera przepisów dotyczących przeniesienia działalności, więc nie są wymagane procedury analogiczne do tych w spółce akcyjnej. Jednakże, jeśli przeniesienie działalności wpływa na zmianę podstawowych aktywów (takich jak nieruchomości wykorzystywane jako obiekty), które muszą być wyraźnie określone w statucie, wówczas konieczna jest zmiana statutu.

Zmiana statutu organizacji pożytku publicznego wymaga zasadniczo uchwały rady nadzorczej i zatwierdzenia przez gubernatora prefektury, a także w przypadku dyspozycji podstawowych aktywów, konieczne jest uzyskanie uchwały rady nadzorczej i zatwierdzenia przez gubernatora prefektury.

Uwagi dotyczące przeniesienia działalności w sektorze opieki

Ponadto, w przypadku działalności opiekuńczej, gdzie typowe jest nabywanie majątku za pomocą dotacji, należy zwrócić uwagę, czy wśród aktywów przeznaczonych do przeniesienia nie znajdują się te, które zostały nabyte dzięki dotacjom z budżetu państwa. Takie majątki nie mogą być zasadniczo używane w sposób sprzeczny z celami przyznania dotacji, co oznacza, że zasadniczo nie można ich sprzedać (czyli zbyć) osobom trzecim (nabywcom). W takich przypadkach zasadniczo konieczne jest złożenie wniosku o zatwierdzenie dyspozycji majątkiem do Ministra Zdrowia, Pracy i Opieki Społecznej przed przeprowadzeniem przeniesienia działalności. Zatwierdzenie to musi być uzyskane przed wykonaniem przeniesienia, co oznacza, że należy odpowiednio zaplanować harmonogram w kontekście całego procesu przeniesienia działalności.

Podział spółki jako cel M&A dotyczący “części firmy”

W przypadku M&A pomiędzy spółkami akcyjnymi, możliwe jest wykorzystanie schematu zwanego podziałem spółki, który polega na wydzieleniu z firmy sprzedającej “określonych jednostek (wraz z związanymi z nimi prawami własności, wierzytelnościami, relacjami umownymi itp.)” i przekazaniu ich nabywcy. Gdy wydzielona działalność staje się nową spółką akcyjną, mówimy o podziale nowo utworzonym, a gdy staje się częścią działalności nabywającej spółki, mówimy o podziale przez wchłonięcie.

Przeniesienie przedsiębiorstwa i podział spółki to, niezależnie od branży, w tym opieki zdrowotnej, dwie metody często porównywane w kontekście M&A między spółkami akcyjnymi jako “podobne”, ale “różniące się” od siebie. Ponadto, jak opisano w poniższym artykule, w przypadku podziału spółki, będącego działaniem reorganizacyjnym na mocy prawa spółek, majątek jest przejmowany w sposób zbiorowy, bez konieczności uzyskania indywidualnej zgody wierzycieli. Dlatego też, przed przeprowadzeniem reorganizacji, należy powiadomić wierzycieli o zamiarze jej przeprowadzenia i umożliwić im zgłaszanie sprzeciwów, co jest uregulowane jako procedura ochrony wierzycieli.

Powiązany artykuł: Warto wiedzieć o zaletach i wadach “przeniesienia przedsiębiorstwa” i “podziału spółki”[ja]

Z kolei przeniesienie przedsiębiorstwa to schemat zwany indywidualnym przejęciem, który polega na przeniesieniu wylistowanych aktywów, wierzytelności, umów itp. jako odrębnych składników majątkowych, podczas gdy podział spółki to schemat zwany zbiorowym przejęciem, w którym majątek jest przejmowany w sposób zbiorowy. Oznacza to, że nie ma potrzeby ponownego zawierania umów o pracę z pracownikami; umowy o pracę zawarte przez sprzedającego z poszczególnymi pracownikami są automatycznie przejmowane przez nabywcę.

Obie procedury mają swoje zalety i wady oraz punkty wymagające uwagi, dlatego przy projektowaniu schematu należy wziąć pod uwagę takie aspekty.

Fuzje obejmujące “wszystko” w firmach i organizacjach non-profit jako przedmiot M&A

W przypadku, gdy sprzedający przenosi całą swoją działalność na kupującego, powszechnie stosuje się fuzję przez przejęcie, fuzję przez utworzenie nowej spółki lub przeniesienie akcji.

Fuzja przez przejęcie (lub utworzenie nowej spółki) polega na likwidacji osobowości prawnej sprzedającego, takiej jak spółka akcyjna czy organizacja non-profit działająca w obszarze opieki społecznej, i przejęciu przez kupującego całej jej działalności. Oznacza to, że jeśli sprzedający prowadzi działalność nie tylko w zakresie objętym M&A, na przykład w innych placówkach lub nawet w innych branżach niż opieka, to nie tylko określone placówki, ale również inne działalności mogą stać się przedmiotem M&A.

Fuzja przez przejęcie (lub utworzenie nowej spółki) jest możliwa zarówno między spółkami akcyjnymi, jak i organizacjami non-profit, ale nie może być przeprowadzona między podmiotami o różnych formach organizacyjnych, takimi jak spółka akcyjna i organizacja non-profit. W przypadku “fuzji przez przejęcie”, osobowość prawna kupującego pozostaje niezmieniona i absorbuje osobowość prawną sprzedającego, natomiast w przypadku “fuzji przez utworzenie nowej spółki”, osobowości prawne zarówno sprzedającego, jak i kupującego są absorbowane przez nowo utworzoną spółkę.

W przypadku fuzji przez przejęcie (lub utworzenie nowej spółki) między spółkami akcyjnymi wymagana jest specjalna uchwała walnego zgromadzenia akcjonariuszy, a w przypadku organizacji non-profit – uchwała zatwierdzająca rady nadzorczej. Podobnie jak w przypadku przeniesienia działalności, może być również wymagana zmiana statutu lub złożenie wniosku o zezwolenie.

Ponadto, specyficzny dla branży opiekuńczej problem polega na tym, że podobnie jak w przypadku przeniesienia działalności, może być wymagane złożenie wniosku do odpowiedniego urzędu, wniosku o zezwolenie na fuzję lub wniosku o zmianę statutu.

Przeniesienie „całości firmy” jako przedmiotu M&A poprzez cesję akcji

Gdy sprzedającym jest spółka akcyjna, a całość jej działalności ma być przeniesiona na kupującego, nie jest to wąsko pojęte M&A, zdefiniowane przez przepisy takie jak prawo spółek, na przykład poprzez fuzję przez przejęcie (fuzję tworzącą nową spółkę), lecz najprostszą metodą jest przeniesienie akcji. Akcje są fragmentem wartości (sprzedającej) spółki akcyjnej, więc przeniesienie wszystkich akcji umożliwia w rezultacie przeniesienie całej działalności danej spółki akcyjnej. Jeśli kupująca spółka akcyjna nabywa wszystkie akcje sprzedającej firmy, możliwe jest stworzenie struktury kompletnego podmiotu zależnego, gdzie kupujący jest spółką matką, a sprzedający spółką córką.

W tym przypadku nie ma potrzeby zmiany osobowości prawnej ani działalności posiadanej przez każdą z osobowości prawnych, a jedynie zmienia się akcjonariusz sprzedającej firmy. Z tego względu, zasadą jest, że nie są potrzebne różne procedury inne niż te związane ze zmianą akcjonariusza, na przykład procedury ochrony wierzycieli czy aplikacje o zezwolenia i licencje.

Ponadto, w przypadku organizacji socjalnych, które nie posiadają pojęć takich jak „akcje” czy „udziały”, zmiana członków rady nadzorczej będących prawnikami lub członków zarządu umożliwia zmianę faktycznych właścicieli lub podmiotów prowadzących działalność, co w efekcie stanowi realizację „M&A”.

Podsumowanie

Operatorzy usług opiekuńczych oraz osoby odpowiedzialne za fuzje i przejęcia (M&A), którzy rozważają przejęcie biznesu poprzez M&A, muszą zrozumieć podstawową treść i różnice między poszczególnymi schematami.

Jednakże procedury, które stają się konieczne w praktyce, są niezwykle skomplikowane. Ponadto, w przypadku dużych transakcji biznesowych czy podziałów spółek, niezbędne jest przeprowadzenie due diligence prawnej, księgowej i podatkowej w celu uniknięcia ryzyka.

Z tego powodu, gdy faktycznie przystępuje się do realizacji M&A, zaleca się konsultację z prawnikiem już na wczesnym etapie. Co więcej, zazwyczaj oczekuje się również zaangażowania biegłego rewidenta lub doradcy podatkowego w aspekty podatkowe i księgowe.

Informacje o środkach zaradczych naszej kancelarii

Branża opieki długoterminowej podlega regulacjom różnych ustaw, takich jak Japońska Ustawa o Ubezpieczeniach Opieki Długoterminowej, Japońska Ustawa o Dobrobycie Osób Starszych oraz Japońska Ustawa o Spółkach. Kancelaria Prawna Monolith pełni funkcję doradcy prawnego dla Ogólnokrajowego Związku Przedsiębiorców Opieki Długoterminowej oraz dla przedsiębiorców opieki długoterminowej w różnych prefekturach Japonii, dysponując bogatym know-how w zakresie prawa związanego z opieką długoterminową.

Specjalizacje Kancelarii Prawnej Monolith: Prawo związane z akcjami i fuzjami oraz przejęciami (M&A)[ja]