Patent Hakları İhlali Ne Tür Durumları Kapsar?

Patent sistemi, endüstrinin gelişmesine katkıda bulunan icatları yapan kişilere, icatlarını açıklamanın karşılığı olarak, icatlarını tekel olarak uygulayabilecekleri bir hak olan patent hakkı veren bir devlet sistemi olup, bu hak ihlal edilebilir.

Sözde patent hakkı ihlali, ancak patent hakkı ihlali hangi eylemleri ifade eder ve somut olarak hangi durumlar patent hakkı ihlaline girer?

Patent İhlali Nedir

‘Patent İhlali’, meşru bir yetkiye sahip olmayan bir kişinin, bir işletme olarak patent verilen bir buluşun (patentli buluş) ‘teknik kapsamı’na giren bir şeyi veya yöntemi uygulamasıdır.

Bir Buluşu Uygulamak

Buluşlar, bir şeyin (programlar dahil) buluşu, bir yöntemin buluşu ve bir şeyi üretme yönteminin buluşu olmak üzere sınıflandırılabilir. ‘Uygulama’ şunları ifade eder:

• Bir şeyin buluşunda, bu şeyin üretimi, kullanımı, devri, ihracatı veya ithalatı veya devir teklifi gibi eylemler
• Bir yöntemin buluşunda, bu yöntemin kullanılması
• Bir şeyi üretme yönteminin buluşunda, bu yöntemin kullanılmasına ek olarak, bu yöntemle üretilen şeyin kullanımı, devri, ihracatı veya ithalatı veya devir teklifi gibi eylemler

anlamına gelir.

Ancak, patent ihlali, bir buluşun işletme olarak uygulandığı durumlarda gerçekleşir. Bu nedenle,

• Bir deney veya araştırma için buluşun uygulanması
• Bireysel veya ev içi buluş uygulamaları

gibi durumlar, patent ihlali olarak kabul edilmez.

Patentin Teknik Kapsamı

Patent ihlalinin olup olmadığını belirlerken, patentli buluşun korunan teknik kapsamını belirlemek gereklidir. Eğer patentli buluşun korunan kapsamı belirsiz ise, üçüncü taraflar hangi eylemlerin patent ihlaline yol açacağını tahmin edemez ve bu durum, serbest buluş ve endüstriyel gelişmeyi kısıtlar.

Bu nedenle, Japon Patent Kanunu, patentli buluşun teknik kapsamı hakkında,

Japon Patent Kanunu Madde 70 (Patentli Buluşun Teknik Kapsamı)

Patentli buluşun teknik kapsamı, başvuru belgelerine eklenen patent talebinin kapsamına dayanarak belirlenmelidir.

2 Yukarıdaki durumda, başvuru belgelerine eklenen açıklama ve çizimler dikkate alınarak, patent talebinin kapsamında belirtilen terimlerin anlamı yorumlanmalıdır.

şeklinde hüküm getirmiştir.

Patent Hak İhlali Kararı

“Patent hak ihlali” kararını belirleyen “patent icadının koruma kapsamı”, patent başvurusu sırasında patent ofisine sunulan ve “patent talep kapsamı” (veya “talep” olarak adlandırılır) belgesine dayanır ve bu belgede belirtilen ifadelerle sınırlıdır.

Patent Talep Kapsamı

Patent başvurusu yaparken, başvuru sahibi patent ofisine aşağıdaki 5 belgeyi sunmalıdır:

• Başvuru formu
• Patent talep kapsamı
• Açıklama
• Çizimler
• Özet

Bu 5 belge arasında, patent icadının teknik kapsamını belirlemek için en önemli belge patent talep kapsamıdır. Çünkü patent talep kapsamında, icadın tüm detayları belirtilmiştir.

Patent hak ihlali oluşabilmesi için, patent talep kapsamında belirtilen tüm bileşenlerin karşılanması gerekmektedir. Eğer ihlal durumu, patent icadının bileşenlerinden herhangi birini eksik bırakırsa, patent hak ihlali (doğrudan ihlal) oluşmaz. Bir ürünün patent ihlaline uğrayıp uğramadığı, ifadelerin yorumuna dayanarak belirlenir (bu “ifade ihlali” olarak adlandırılır). Patent hak ihlali durumunda, bu ifade ihlali genel kuraldır.

Patent hak ihlali olup olmadığını belirlemek için aşağıdaki adımlar izlenir:

1. Patent talep kapsamını teknik bileşenlere (bileşenler) ayırın
2. Patent hak ihlali şüphesi olan ürünü 1. adımdaki gibi ayırın
3. 1. ve 2. adımdaki bileşenleri karşılaştırın

Yukarıdaki adımlarla karar verilir.

Açıklama ve Çizimler

Patent hak ihlali kararını belirlerken, “patent talep kapsamı” belgesi merkez alınır, ancak başvuru belgeleri olan açıklama ve çizimler de etkili olur.

Patentin teknik kapsamı, patent talep kapsamındaki ifadelere dayanarak belirlenir. Bu nedenle, “patent talep kapsamı” belgesinde belirtilmeyen ve sadece açıklama ve çizimlerde belirtilen konular, herkesin serbestçe kullanabileceği teknoloji olur.

Ancak, örneğin, “patent talep kapsamı” belgesinde kullanılan terimlerin tanımları açıklama ve çizimlerde belirtilmişse, patent hak ihlali kararı verilirken açıklama ve çizimlerdeki tanımlar referans alınır. Bu nedenle, patent hak ihlali kararını belirlerken, “patent talep kapsamı” belgesi en önemli belge olmakla birlikte, açıklama ve çizimler gibi diğer başvuru belgelerinin kontrolü de yapılır.

Başvuru Süreci

Patent başvurusundan tamamlanmış kayıta kadar sürecin sorunsuz ilerlemesi nadirdir. Çoğu durumda, patent ofisinin denetçilerinden, “Bu kısmı kabul edemeyiz, bu yüzden kayıt yapamayız” şeklinde bir reddetme bildirimi alınır.

Bu reddetme bildirimini aldıktan sonra bile, kayıt imkansız hale gelmez. Başvuru sahibi, reddedilen nedeni çürütecek bir argümanı, bir görüş belgesi olarak sunabilir. Bu argüman kabul edilirse, patentin kaydı mümkün olur.

Başvurudan tamamlanmış kayıta kadar yapılan bu tür görüş belgeleri de teknik kapsam kararını etkiler. Gerçek davalar da dahil olmak üzere, başvuru sürecinde başvuru sahibinin iddialarına dayanarak bileşenlerin yorumu ve teknik kapsama sınırlamalar eklenir.

Bu nedenle, patent hak ihlali olup olmadığını belirlerken, denetim sürecinde sunulan belgelerin de kontrol edilmesi gerekmektedir.

Yukarıdaki karar kriterlerine göre, patent hak ihlali olup olmadığı belirlenir. Bu süreçte, eğer her iki üründe de uyuşmayan bir bileşen varsa, genel olarak patent hak ihlali oluşmaz.

İstisnai Olarak Patent Hakları İhlali Olabilecek Durumlar

Ancak, dikkat etmemiz gereken nokta, her iki ürünün bileşenlerinin uyuşmaması durumunda bile, istisnai olarak patent hakları ihlalinin gerçekleşebileceğidir.

Her iki ürünün bileşenlerinin uyuşmaması durumunda bile istisnai olarak patent hakları ihlali oluşabilir,

• Eşit İhlal
• Dolaylı İhlal

İki durum söz konusudur.

Eşit İhlal

“Eşit İhlal”, her iki ürünün bileşenlerinde tam bir uyum olmaması durumunda bile, belirli koşullar karşılandığında patent hakları ihlalinin gerçekleştiğini kabul etmek anlamına gelir.

Örneğin, bileşenler neredeyse aynı olmasına rağmen, küçük bir farklılık nedeniyle patent hakları ihlali olmadığına karar verilirse, patent hakları ihlalleri yaygınlaşabilir.

Bu tür durumlarda bile patent hakları ihlalinin gerçekleşmediğini reddetmek mantıksız olacağından, eşit ihlal durumunda, patent hakları ihlalinin gerçekleştiği kabul edilir.

Eşit ihlalin gerçekleşmesi için gereken koşullar,

• Farklı bileşenin patent icadında temel bir içerik olmaması
• Farklı bir bileşenin yerine geçmesi durumunda bile patent icadının amacını gerçekleştirebilir ve aynı etkiyi yaratabilir
• Patent icadının alanında normal bilgiye sahip bir kişinin, bileşeni değiştirdiği anda, bileşeni değiştirmeyi kolayca düşünebilir
• Değiştirilen bileşenin patent başvurusu sırasında bilinen bir teknoloji olmaması
• Değiştirilen bileşenin patent başvurusu sırasında kolayca düşünülebilecek bir şey olmaması
• Özel bir durumun olmaması (örneğin, patent icadının patent başvurusu sırasında kasıtlı olarak “patent talep kapsamı”ndan çıkarılmış olması gibi)

Yukarıdaki koşulların tümü karşılandığında, bileşenlerin uyuşmadığı kısımlar olsa bile, istisnai olarak patent hakları ihlali oluşabilir.

Dolaylı İhlal

“Dolaylı İhlal”, patent hakları ihlalini tetikleme olasılığı yüksek olan eylemlerden, belirli koşulları karşılayan eylemlerin patent hakları ihlali olarak kabul edilmesi anlamına gelir.

Örneğin, bir patent icadının bir parçasını oluşturan bir parçanın üretimi patent hakları ihlali (doğrudan ihlal) olmaz. Çünkü bir patent icadının bir parçasını oluşturan bir parçanın üretimi, bileşenlerin sadece bir kısmına uyar.

Ancak, bu parça yalnızca patent hakları ihlali olan bir üründe kullanılıyorsa, bu parçanın üretimi, patent hakları ihlalini tetikleme olasılığı çok yüksek olur ve hiçbir düzenleme olmazsa, patent sahibi, patent hakları ihlalinin oluşabileceği bir durumda, durumu izlemek zorunda kalır.

Bu nedenle, patent hakları ihlalini tetikleme olasılığı yüksek olan eylemlerin bir kısmı dolaylı ihlal olarak kabul edilir ve patent icadı korunur.

Dolaylı ihlal olarak kabul edilen patent hakları ihlali,

• Özel ürünlerin üretimi, devri
• İcadın sorununu çözmek için gerekli olan şeylerin üretimi, devri
• Patent ihlali ürününün devir amacıyla sahip olunması

Gibi eylemlerdir.

Bu şekilde, doğrudan ihlal olmayan durumlarda bile, eşit ihlal ve dolaylı ihlal gibi istisnai olarak patent hakları ihlali olabilir. Tüm bileşenler patent icadına uymuyor diye, patent hakları ihlali olmayacağı anlamına gelmez.

Patent İhlali Örnekleri

Patent haklarını ihlal etmek, milyarlarca zararın kabul edilmesi olasılığına yol açabilir. Gerçek dava örneklerine bir göz atalım.

Kabikiller Olayı

Johnson tarafından üretilen ev kullanımı küf temizleyici ‘Kabikiller’ın üretim ve satış faaliyetlerinin, Kao’nun sahip olduğu ‘Aromatik Sıvı Ağartıcı Kompozisyonu’ patent haklarını ihlal edip etmediği konusunda bir dava örneği bulunmaktadır.

Kao’nun patent hakları, patent talebinin kapsamında belirtilen birçok parfümün bir veya daha fazlasını içeren ve sodyum hipoklorit’i etkin bileşen olarak içeren aromatik sıvı ağartıcı kompozisyonu ile ilgilidir. Ancak, Johnson, (1) kendi ürünlerinin patent talebinin kapsamında belirtilmeyen parfümleri de içerdiği ve (2) kendi ürünlerinde bulunan patent talebinin kapsamında belirtilen parfüm miktarının çok az olduğu gerekçesiyle, patent hakkının ihlalini tartışmıştır.

Mahkeme, (1) sadece patent talebinin kapsamında belirtilen parfümlerden oluşan durumla sınırlı olup olmadığı konusunda,

“(Patent talebinin kapsamında belirtilen) ‘içerir’ ifadesi, normal dil kullanımından hareketle, ilgili bileşeni içermesi gerektiği ve ayrıca patent icadının gerekliliklerini karşılamak için bu yeterli olduğu anlamına gelir ve başka bileşenlerin içerildiği durumu dışlamak anlamına gelmez.”

Tokyo Bölge Mahkemesi, 4 Kasım 1999 (Gregorian Takvimi) kararı

ve (2) içerilen dimetilbenzilkarbinol miktarının çok az olması nedeniyle, bu patent icadının yapısal gerekliliklerini karşılamadığı söylenebilir mi konusunda,

“Patent talebinin kapsamında, içerilmesi gereken parfüm miktarı hakkında herhangi bir sayısal sınırlama belirtilmemiştir, bu nedenle belirtilen parfüm içeriliyorsa, miktarı ne olursa olsun, bu patent icadının yapısal gerekliliklerini karşılar.”

Aynı

olarak, patent talebinin kapsamını temel alarak patent hakkının ihlali (doğrudan ihlal) kabul edildi ve yaklaşık 270 milyon yen tazminat ödenmesi emredildi.

Kesme Mochi Davası

Web sitemizin başka bir makalesi olan “Avukatın Anlattığı Patent ve Patent Haklarının Avantajları”nda tanıtılan, mochi’ye kesikler atma patentini çevreleyen, sektörün ikinci büyük şirketi Echigo Confectionery’nin sektör lideri Sato Foods’ı dava ettiği bir örnek bulunmaktadır.

Echigo Confectionery, kesme mochi’nin yan yüzeyine uzunlamasına (yatay) kesikler atarak, pişirildiğinde yüzeyin yırtılmamasını kontrol etme patentini Ekim 2002’de başvurmuş ve Nisan 2008’de kayıtlı hale getirmiştir.

Öte yandan, Sato Foods da yan yüzeylere ek olarak, üst ve alt yüzeylere de kesikler atan ‘Sato’nun Kesme Mochi’ ürünü için patent başvurusunda bulunmuş ve kaydedilmiştir. Başvuru, Echigo Confectionery’den 9 ay sonra, Temmuz 2003’te yapılmıştı, ancak Kasım 2004’te zaten patent olarak kaydedilmişti.

Bu nedenle, Echigo Confectionery, ‘Sato’nun Kesme Mochi’sinin kendi patentini ihlal ettiğini iddia ederek, üretim ve satışın durdurulması ve tazminat talep etti.

https://monolith.law/corporate/patent-merit-lawyer-invention[ja]

Kesme Mochi Davası’nın İlk Derece Mahkeme Kararı Hakkında

Patent hakkı ihlalini belirlerken, patent talebinin kapsamını merkeze alarak karar verildiğini belirtmiştik, ancak aşağıdaki Echigo Confectionery’nin sunduğu patent talebinin kapsamındaki cümleyi okuyun.

“… kesme mochi’nin alt yüzeyi veya düz üst yüzeyi değil, bu küçük parça mochi’nin üst yüzeyinin dik yan yüzeyi olan yan yüzeyine, … kesik veya oluk oluştur”

Bu cümle iki şekilde yorumlanabilir gibi görünüyor.

• Üst ve alt yüzeylere kesik atmayıp, sadece yan yüzeylere kesik atar
• Sadece yan yüzeylere kesik atar anlamı

İlk derece mahkemesi olan Tokyo Bölge Mahkemesi, Sato Foods’un sunduğu patent talebinin kapsamında “uzun yan yüzeylere her birine 2, üst ve alt yüzeylere çapraz kesikler atılır” denilmesine rağmen, Echigo Confectionery patent talebinin kapsamını “sadece yan yüzeylere kesik atıp, üst ve alt yüzeylere kesik atmayın” şeklinde okuyabilir ve “üst ve alt yüzeylere kesik atmayın” da teknik bir özellik vardır dedi.

Bu durumda, üst ve alt yüzeylere de kesik atan Sato Foods’un ürünü, Echigo Confectionery’nin patentinin yapısal gerekliliklerini karşılamıyor olur ve “kelime ihlali yok” olarak kabul edilir.

Sonuç olarak, ilk derece mahkemesi, Sato Foods’un ürününün patent hakkını ihlal etmediğine karar verdi.

Kesme Mochi Davası’nın Temyiz Mahkemesi Kararı Hakkında

Temyiz mahkemesi olan Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi, buna karşılık,

“‘Alt yüzey veya düz üst yüzey değil’ ifadesinin hemen ardından, ‘bu küçük parça mochi’nin üst yüzeyinin dik yan yüzeyi olan’ ifadesi ile birlikte, virgül (,) olmadan cümle bağlanmıştır ve bu tür bir sözdizimi göz önüne alındığında, ‘alt yüzey veya düz üst yüzey değil’ ifadesi, hemen ardından gelen ‘bu küçük parça mochi’nin üst yüzeyinin dik yan yüzeyi olan’ ifadesi ile birlikte, ‘yan yüzey’ ifadesini niteleyen bir ifade olarak anlaşılır.”

Fikri Mülkiyet Yüksek Mahkemesi, 7 Eylül 2011 (Gregorian Takvimi) ara kararı

olarak, Sato Foods tarafından yapılan patent hakkı ihlalini (doğrudan ihlal) kabul etti ve 22 Mart 2012 (Gregorian Takvimi) tarihli nihai kararda, kesme mochi ürünü ve üretim ekipmanının imhası, yaklaşık 800 milyon yen tazminat ödenmesi emredildi.

Özetlemek gerekirse, “‘kesme mochi’nin alt yüzeyi veya düz üst yüzeyi değil, bu küçük parça mochi’nin üst yüzeyinin dik yan yüzeyi olan yan yüzeyine’ ifadesi varsa, ‘sadece yan yüzeylere kesik atın’ anlamına gelir, ancak virgül (,) yoksa, ‘yan yüzeylere kesik atın’ ifadesinde teknik bir özellik vardır ve üst ve alt yüzeylere kesik atılsa bile, bu önemli değildir, yan yüzeylere kesik atıldığı için ‘kelime ihlali var’ anlamına gelir.”

Patent davalarında, patent talebinin kapsamının ve kelime anlamlarının ne kadar önemli olduğunu gösteren iyi bir örnek olduğunu söyleyebiliriz.

Özet

Bir durumun patent hakkı ihlali olup olmadığının belirlenmesi, son derece karmaşık ve ileri düzey bir sorundur.

Patent hakkı ihlali riski büyük olduğu için, ihlal edildiğini düşündüğünüz ya da ihlal ettiğinizi düşündüğünüz her iki durumda da, bu konuda deneyimli bir avukata danışmak ve duruma uygun en iyi çözümü bulmak gereklidir.