Японы Компанийн Хуульд Байгууллагын Нягтлан Бодогч: Түүний Үүрэг, Эрх Мэдэл, Ба Хариуцлага Талаарх Нийтлэг Тайлбар

Компанийн санхүүгийн мэдээллийн итгэлцлийг хангах нь эрүүл эдийн засгийн үйл ажиллагаа болон олон улсын хөрөнгө оруулалт, худалдааны үндэс суурь юм. Хөрөнгө оруулагчид болон өр зээлдэгчид тайван сэтгэлээр шийдвэр гаргахын тулд, компанийн боловсруулсан санхүүгийн тайлангууд нь зөв бөгөөд шударга байхыг баталгаажуулах, тусгаарлагдсан гуравдагч этгээдийн баталгаа өгөх зохицуулалт нь чухал болдог. Японы (Japan) хууль тогтоомжийн хүрээнд энэ маш чухал үүрэг гүйцэтгэгч нь “Нягтлан бодогчийн аудитор” юм. Нягтлан бодогчийн аудиторын систем нь Японы компанийн хуульд заасан албан ёсны байгууллага бөгөөд компанийн нягтлан бодох бүртгэлийн ил тод байдлыг баталгаажуулах, итгэлцлийг хангах төвийн оролцоотой. Энэ систем нь зөвхөн дотоодын журмаар хязгаарлагддаггүй, мөн Японы корпорацийн удирдлагын олон улсын стандартыг хангаж байгааг харуулах чухал заалт болдог. Нягтлан бодогчийн аудитор нь өндөр мэргэжлийн ур чадвартай, тусгаарлагдсан байр суурьтай байх бөгөөд тэдгээр нь нягтлан бодогч эсвэл аудитын компаниуд юм. Тэр дундаа, нийгэмд ихээхэн нөлөө үзүүлэх томоохон компаниудад нягтлан бодогчийн аудиторыг томилохыг хуульчилсан байдаг бөгөөд энэ нь компанийн санхүүгийн хэмжээ нэмэгдэх тусам, түүний санхүүгийн тайлангийн нийгэмд үзүүлэх хариуцлага ч нэмэгдэж байгааг харуулдаг. Энэхүү нийтлэлд бид Японы компанийн хуулийн заалт болон үнэн хэрэгтэй шүүхийн шийдвэрийг үндэслэн, нягтлан бодогчийн аудиторын хууль ёсны утга учир, томилгооны журам, тодорхой ажлын эрх мэдэл, мөн түүний хүнд хэцүү хариуцлагыг бүрэн тайлбарлана.

Японы Нягтлан Бодогчийн Аудитын Системийн Утга Учир Ба Зорилго

Японы компанийн хуульд үндэслэн байгуулагдсан нягтлан бодогчийн аудитор нь компанийн санхүүгийн тайлан болон бусад баримт бичгийн аудитыг гүйцэтгэх үндсэн зорилготой байгууллагын нэгж юм. Энэ системийн үндсэн санаа нь компанийн удирдлагаас бие даасан гадаад нягтлан бодогчийн мэргэжлийн шинжээчид тус компанийн санхүүгийн тайлангийн итгэмжлэлийг хангах замаар хувьцаа эзэмшигч, өр зээлдэгч болон бусад холбогдох талуудыг хамгаалахад оршино. Гуравдагч этгээд болох нягтлан бодогчийн аудитор нь байгууллагын өөрийн бий болгосон санхүүгийн мэдээллийг хараат бус хараах байр сууриас шалгаж, түүний зөвшөөрөлтэй байдалд өөрийн байр суурийг илэрхийлэх замаар энэхүү мэдээлэл нь итгэмжлэлийн өндөр түвшинд хүрдэг. Энэ нь байгууллагын нийгмийн итгэл үнэмшилд хувь нэмрээ оруулж, санхүүгийн зах зээлээс зээл авахад шаардлагатай гүйцэтгэл юм.

Японы компанийн хууль нь тодорхой “том компаниудад” нягтлан бодогчийн аудиторыг томилохыг заавал шаарддаг. Японы компанийн хуулийн 2-р зүйлийн 6-р хэсэгт том компани гэж 5 тэрбум иенийн (2023) дээд түвшний үндсэн хөрөнгөтэй эсвэл 20 тэрбум иенийн (2023) нийт өртэй компанийг тодорхойлдог. Энэ заалтын ард байгууллагын хэмжээ ихсэх тусам түүний үйл ажиллагааны нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх нөлөө ч ихсэх юм гэсэн хууль зүйн санаа байдаг. Томоохон компаниуд нь олон тооны хувьцаа эзэмшигч, өр зээлдэгч, ажилтан, харилцагчидтай бөгөөд тэдгээрийн санхүүгийн байдлын эрүүл мэнд нь эдгээр олон холбогдох талуудын эрх ашгийг шууд холбогдуулдаг. Иймд хууль нь ийм төрлийн байгууллагуудад санхүүгийн ил тод байдлыг дээшлүүлэх, гадаадын мэргэжлийн шинжээчдийн хатуу хяналтыг шаардлагатай гэж үзэж, эдийн засгийн ерөнхий тогтвортой байдлыг хангахыг зорьж байна.

Японы компанийн удирдлагын бүтцийг ойлгоход нь туслах: Нягтлан бодогчтой хяналтын ажилтны харьцуулалт

Японы компанийн удирдлагын бүтцийг ойлгоход, нягтлан бодогч ба “хяналтын ажилтан” гэх хоёр өөр байгууллагын ялгааг тодорхой мэдэх нь чухал юм. Эдгээр хоёр нь компанийг хянан зохицуулах үүрэгтэй боловч тэдгээрийн үүрэг ба эрх мэдэлд үндсэн ялгаа байдаг.

Хамгийн том ялгаа нь хяналтын хүрээнд байдаг. Нягтлан бодогчийн ажил нь түүний нэрнээс харахад “нягтлан бодох байдал” хяналтад хязгаарлагддаг . Өөрөөр хэлбэл, тэдгээр нь компанийн санхүүгийн байдлыг болон удирдлагын үр дүнг зөв харуулж байгаа эсэхийг шалгах нь түүний гол үүрэг юм. Харин хяналтын ажилтны хяналтын хүрээ нь зарчмын дагуу нягтлан бодох байдалд нэмж “ажлын хяналт” бас орно . Ажлын хяналт гэдэг нь захирлын ажлын гүйцэтгэлийг хууль тогтоомж болон дүрэм журмыг дагаж мөрдөж зөв хийгдэж байгаа эсэхийг хянаж байгаа өргөн хүрээний үйл ажиллагааг хэлнэ.  

Мөн, тэдгээрийн эрх зүйн шаардлага ч ялгаатай байдаг. Нягтлан бодогч болохын тулд, Японы компанийн хуульд 337-р зүйлийн 1-р хэсэгт зааснаар, зөвхөн нягтлан бодогч эсвэл хяналтын байгууллага байх ёстой гэж хатуу тогтоосон байдаг . Энэ нь нягтлан бодох байдалд өндөр мэргэжлийн мэдлэг шаардлагатай учраас юм. Харин хяналтын ажилтанд хуульд заасан тодорхой мэргэжлийн эрх зүйн шаардлага байхгүй.  

Түүнчлэн, тэдгээрийн байр суурь ч өөр байдаг. Нягтлан бодогч нь компанитай хяналтын гэрээ байгуулж буй тусгай “гадаад” мэргэжилтэн юм . Харин хяналтын ажилтан нь хувьцаа эзэмшигчдийн хурлаар сонгогдсон компаний “дотоод” албан тушаалтан бөгөөд захирлын зөвлөлөөс бие даасан ажиллаж байдаг.  

Эдгээр хоёр байгууллага нь хоорондоо нэмэлт болон дэмжлэг үзүүлж, хоёр дахь хяналтын системийг бий болгодог. Нягтлан бодогч нь гадаадын нягтлан бодох мэргэжилтэн болгон санхүүгийн мэдээллийн үнэн зөв байдлыг “үнэн” гэж тогтоодог бол, дотоодын удирдлагын хариуцлагатай хяналтын ажилтан нь тэр үнэнийг үндэслэн захирлын удирдлагын шийдвэрийн зөв байдлыг болон хууль ёсны “үйл явц”-ыг шалгадаг. Жишээлбэл, нягтлан бодогчийн илрүүлсэн санхүүгийн зөрчил нь хяналтын ажилтанд мэдээлэгдэж, хяналтын ажилтан нь захирлын хариуцлагыг хөндөхөд чухал мэдээлэл болдог . Ийм байдлаар, хоёр тал нь хамтран ажилласнаар илүү үр дүнтэй компанийн удирдлагыг хэрэгжүүлдэг.  

Доорхи хүснэгт нь нягтлан бодогч ба хяналтын ажилтны гол ялгааг харуулсан болно.

Нягтлан бодогчийн сонгон шалгаруулалт

Нягтлан бодогчийн сонгон шалгаруулалтын процесс нь тусгайлан тэдний бие даасан байдлыг хангах зорилгоор Японы компанийн хуульд (Japan’s Companies Act) дэлгэрэнгүй заасан байдаг.

Эхлээд, нягтлан бодогчид хатуу хэрэгцээ шаардлага болон тэднийг сонгох боломжгүй байх шалтгаанууд тогтоосон байдаг. Дээр дурдсанчлан, нягтлан бодогч болохын тулд зөвхөн батлагдсан нягтлан бодогч эсвэл аудитын компани байх ёстой. Мөн, тэдний бие даасан байдлыг алдагдуулах боломжит үйл явдлыг зайлсхийх үүднээс, Японы компанийн хуульд (Japanese Companies Act) 337-р зүйлийн 3-р хэсэгт тодорхой ашиг сонирхлын харилцаатай хүмүүсийг нягтлан бодогч болохыг хориглосон байдаг. Жишээлбэл, тухайн компанийн охин компани байх эсвэл компани эсвэл түүний охин компаниас аудитын үйл ажиллагаа оролцоогүй бусад үйл ажиллагаагаар тогтмол цалин авдаг хүмүүс нягтлан бодогч болох боломжгүй.

Нягтлан бодогч нь хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын энгийн шийдвэрээр сонгогддог (Японы компанийн хуульд (Japanese Companies Act) 329-р зүйлийн 1-р хэсэг). Энд чухал зүйл бол нягтлан бодогчийг сонгох эсвэл чөлөөлөх тухай саналын агуулгыг шийдвэрлэх эрх нь захиргааны газарт биш, харин аудитор (эсвэл аудитын зөвлөл гэх мэт аудитын байгууллага) байгаа юм. Энэ нь нягтлан бодогчийг үнэлж, тэднийг ажлаас чөлөөлөх эрхийг удирдлагаас салгах замаар, нягтлан бодогчид удирдлагын нүүр царайг ажиглахгүйгээр хатуу аудит хийх боломжийг олгох маш чухал зохицуулалт юм. Удирдлага цалинг шийдвэрлэж, аудитор хүний нөөцийг шийдвэрлэх энэ хуваарилалт нь нягтлан бодогчийн бие даасан байдлыг хамгаалах ухаалаг хууль зүйн зохион байгуулалт гэж хэлж болно.

Нягтлан бодогчийн ажлын хугацаа нь сонгогдсоны дараах жилийн дотор дуусах тайлангийн жилд хамгийн сүүлийн хугацаанд тодорхойлогддог (Японы компанийн хуульд (Japanese Companies Act) 338-р зүйлийн 1-р хэсэг). Гэхдээ энэ тодорхойлолтын хуралдаанаар тусгайлан чөлөөлөх эсвэл дахин сонгохгүй гэсэн шийдвэр гараагүй бол, тухайн нягтлан бодогч дахин сонгогдсон гэж үзнэ (Японы компанийн хуульд (Japanese Companies Act) 338-р зүйлийн 2-р хэсэг). Энэ ‘давхар сонгогдсон’ журам нь нягтлан бодогчийн байр суурийг баталгаажуулж, идэвхтэй чөлөөлөх шийдвэр гараагүй бол тэдний ажлын хугацаа үргэлжлэхийг зарчим болгон, тэдний бие даасан байдлыг улам бэхжүүлдэг.

Чөлөөлөх тухай хуульд (Японы компанийн хуульд (Japanese Companies Act) 339-р зүйл), хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын шийдвэрээр хэзээ ч боломжтой боловч, аудитор нь нягтлан бодогч ажлын үүргээ зөрчсөн эсвэл нягтлан бодогчийн хувьд тохиромжгүй гэмт хэрэг үйлдсэн зэрэг тодорхой шалтгаанууд байгаа үед, аудиторуудын бүхий л зөвшөөрөлтэйгээр нягтлан бодогчийг чөлөөлөх боломжтой (Японы компанийн хуульд (Japanese Companies Act) 340-р зүйл). Энэ мөн нягтлан бодогчийн бие даасан байдлыг болон аудитын чанарыг хангахад аудиторуудад олгосон хүчирхэг эрх мэдэл юм.

Нягтлан бодогчийн ажлын үүрэг ба эрх мэдэл

Нягтлан бодогчид өөрийн үүргийг үр дүнтэй гүйцэтгэхийн тулд, Японы компанийн хууль нь тэдэнд өргөн цар хүрээний ажлын үүрэг ба эрх мэдлийг олгодог. Эдгээр эрх мэдлүүд нь ихэвчлэн Японы компанийн хуулийн 396-р зүйлд төвлөрсөн байдаг.

Нягтлан бодогчийн хамгийн гол үүрэг нь компанийн тооцооны баримт бичгүүд, тэдгээрийн хавсралт дэлгэрэнгүй баримт бичгүүд, түр тооцооны баримт бичгүүд болон нэгдсэн тооцооны баримт бичгүүдийг шалгах явдал юм. Тэгээд шалгалтыг дуусгасны дараа, Хууль зүйн яамны журмын дагуу, тэдгээрийн үр дүнг хураангуйлсан ‘Нягтлан бодох бүртгэлийн тайлан’ гаргах ёстой (Японы компанийн хууль 396-р зүйлийн 1-р хэсэг). Энэ нягтлан бодох бүртгэлийн тайлан нь хувьцаа эзэмшигчид болон өр зээлдэгчидийн хувьд итгэлцлийн өндөртэй мэдээллийн эх сурвалж болдог.

Энэ үүргийг гүйцэтгэхийн тулд, нягтлан бодогчид хүчирхэг шалгалтын эрх мэдэл олгогдсон байна. Нягтлан бодогчид шалгалт хийхэд шаардлагатай бол ‘хэзээ ч’ компанийн нягтлан бодох бүртгэлийн ном, холбогдох материалуудыг үзэж, хуулбарлах боломжтой. Мөн захирал, нягтлан бодогч, удирдлага болон бусад ажилтнуудад нягтлан бодох бүртгэлтэй холбоотой тайланг хүсэх боломжтой (Японы компанийн хууль 396-р зүйлийн 2-р хэсэг). Удирдлагууд нь ерөнхийдөө, гадаадын нягтлан бодогчид бодитой илүү олон компанийн дотоод мэдээллийг эзэмшдэг. Энэ мэдээллийн тэнцвэрт бус байдлыг даван туулахын тулд, нягтлан бодогчид зөвхөн мэдээллийг хүлээн авах биш, идэвхтэйгээр мэдээллийг цуглуулах, шалгах боломжийг олгохын тулд энэ шалгалтын эрх чухал хэрэгсэл болдог.

Энэ шалгалтын эрх нь эцэг компанийн хувьд л биш, харин түүний охин компаниудад ч хамааралтай. Нягтлан бодогчид өөрийн ажлыг гүйцэтгэхэд шаардлагатай үед, охин компаниудад нягтлан бодох бүртгэлтэй холбоотой тайланг хүсэх, эсвэл тэдгээрийн үйл ажиллагаа болон санхүүгийн байдлыг шалгах боломжтой (Японы компанийн хууль 396-р зүйлийн 3-р хэсэг). Гэхдээ охин компаниудад тайланг өгөх эсвэл шалгалтыг хийхээс ‘зөвшөөрөгдөх шалтгаан’ байгаа үед татгалзах боломжтой (Японы компанийн хууль 396-р зүйлийн 4-р хэсэг).

Түүнчлэн, нягтлан бодогчид чухал тайлангийн үүрэг бий. Ажлын явцад захирлын ажлын гүйцэтгэлд хууль бус үйлдэл, эсвэл хууль тогтоомж болон дүрэм журмын зөрчилтэй чухал баримтуудыг илрүүлсэн үед, тэдгээрийг хяналтын байгууллага (эсвэл хяналтын байгууллагын зөвлөл гэх мэт) рүү даруй мэдэгдэх ёстой (Японы компанийн хууль 397-р зүйл). Ингэснээр, нягтлан бодогчид илрүүлсэн асуудлууд нь зөвхөн тайланд бичигдэхээс гадна, шуурхай компанийн дотоод хяналтын байгууллагад дамжуулагдаж, засварын арга хэмжээ авагдах бүтэц баталгаажигдсэн байдаг.

Японы Нягтлан Бодогчийн Үүрэг ба Хууль Эрх Зүйн Хариуцлага

Японы нягтлан бодогч нь өөрийн эрх мэдлийн хүрээнд хүлээх хууль эрх зүйн үүргийн хүнд даалгавар болон хариуцлагатай байдаг. Эдгээр үүргийн хүнд даалгавар нь мэргэжлийн өндөр ёс зүйн стандарт болон анхааралтай байдал шаарддаг бөгөөд нягтлан бодох бүртгэлийн чанарыг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

Японы нягтлан бодогчийн хамгийн үндсэн үүрэг бол “Сайн зохицуулагчийн анхааралтай үүрэг” (善管注意義務) юм. Энэ нь Японы Компанийн Хуулийн (会社法) 330-р зүйлийн дагуу компани ба нягтлан бодогчийн хооронд үүссэн үүрэгтэй харилцааг, мөн Японы Иргэний Хуулийн (民法) 644-р зүйлийн заалтыг хэрэглэн тайлбарладаг. Сайн зохицуулагчийн анхааралтай үүрэг гэдэг нь нягтлан бодогч нь мэргэжлийн мэдлэг болон чадвараа ашиглан, зорилтот түвшинд хүрэх анхааралтайгаар үүргээ гүйцэтгэх ёстой гэсэн үг юм. Нягтлан бодогчийн үйлдэл нь энэхүү стандартад нийцсэн эсэх нь дараа нь тодорхойлогдох хариуцлагын үндэслэл болно.

Энэ үүргээ зөрчсөн тохиолдолд, нягтлан бодогч нь эхлээд компанид хариуцлага хүлээх болно. Японы Компанийн Хуулийн 423-р зүйлийн 1-р хэсэг нь нягтлан бодогчийн үүргээ зөрчсөн (任務懈怠) үед компанид учирсан хохирлыг барагдуулах үүрэгтэй гэж заасан байдаг. Энэ нь мэргэжлийн үүргээ зөрчсөн хариуцлага юм.

Мөн нягтлан бодогч нь тэдний аудитын тайланг итгэж худалдаа хийсэн хувьцаа эзэмшигчид болон өр зээлдэгчид зэрэг гуравдагч этгээдүүдэд ч хариуцлага хүлээх боломжтой. Энэ гуравдагч этгээдүүдийн хариуцлага нь Японы Компанийн Хуулийн 429-р зүйлд заасан бөгөөд хоёр шатлалтай бүтэцтэй байдаг. Эхлээд, нягтлан бодогчийн үүргээ гүйцэтгэхдээ “муу зорилго эсвэл хүнд гэмт хэрэг” байсан тохиолдолд, гуравдагч этгээдүүдэд учирсан хохирлыг барагдуулах хариуцлага хүлээнэ (Японы Компанийн Хуулийн 429-р зүйлийн 1-р хэсэг). Энд “хүнд гэмт хэрэг” гэсэн өндөр шаардлага тавигдсан нь, аудит нь мэргэжлийн шийдвэрлэлттэй холбоотой учраас, энгийн алдаанаас болж хязгааргүй хариуцлага хүлээлгэхээс зайлсхийх, мөн нягтлан бодогчид үүргээ чөлөөтэй гүйцэтгэх боломжийг олгох зорилготой.

Хоёрдугаарт, аудитын тайланд бичигдэх ёстой чухал зүйлсийн талаар “худал мэдээлэл” байсан тохиолдолд хариуцлага нь илүү хатуу болно. Энэ тохиолдолд, нягтлан бодогч нь өөрийн үйлдлийг гүйцэтгэхдээ анхааралгүй байгаагүй, өөрөөр хэлбэл алдаа гаргаагүй байсныг “батлаагүй” бол гуравдагч этгээдүүдэд учирсан хохирлыг барагдуулах хариуцлагаас зугтаах боломжгүй (Японы Компанийн Хуулийн 429-р зүйлийн 2-р хэсэг 4-р заалт). Энэ нь батлагдсан хариуцлагын өөрчлөлт гэж нэрлэгддэг бөгөөд зах зээлд нийтлэгдсэн эцсийн бүтээгдэхүүн болох аудитын тайлангийн агуулгад тусгайлан илүү хатуу анхааралтай үүрэг хүлээлгэх ёстой гэсэн хуулийн зорилгыг илэрхийлдэг. Энэ хоёр шатлалт хариуцлагын бүтэц нь гуравдагч этгээдүүдийг хамгаалах болон нягтлан бодогчдын хэт их ачааллыг зайлсхийх гэсэн хоёр шаардлагыг хослуулан биелүүлэх, хууль эрх зүйн нарийн тэнцвэртэй бүтэц дээр тулгуурласан байдаг.

Японы нягтлан бодогчийн хариуцлагыг хэрхэн шийдвэрлэсэн тухай шүүхийн тогтоолууд

Нягтлан бодогчийн хууль ёсны хариуцлагын талаарх абстракт хууль тогтоомжууд нь бодит маргаанд ямар байдлаар ойлгогдох, хэрэглэгдэх вэ гэдгийг ойлгоход тодорхой шүүхийн тогтоолуудыг харах нь үр дүнтэй байдаг. Японы шүүхүүд нь цаг үеийн өөрчлөлттэй хамт нягтлан бодогчид хүлээх анхаарал хариуцлагын түвшинг нэмэгдүүлэх чиглэлд хандаж байна.

Компанид хариуцлага тооцох шинэлэг шийдвэр гаргасан нь 2021 оны 7-р сарын 19-ний өдрийн Японы Дээд Шүүхийн шийдвэр юм . Энэхүү хэргийн талаарх шийдвэр нь нягтлан бодогчийн хариуцлагыг асуусан боловч түүний шийдвэрийн логик нь нягтлан бодогчид ч хамаатай. Компанийн ажилтан нь олон жилийн турш мөнгө хулгайлж, банкны хуурамч балансын гэрчилгээний хуулбарыг өгч залиланг нууцалж байсан. Доод шатны шүүх нь нягтлан бодогч нь өгөгдсөн материал ба нягтлан бодох бүртгэлийн ном нь тохирч байгаа эсэхийг шалгаж үзсэн бол хангалттай гэж үзэж, хариуцлагыг үгүйсгэсэн. Гэвч Дээд Шүүх нь энэ шийдвэрийг хураангуйлан, “Нягтлан бодогч нь нягтлан бодох бүртгэлийн мэдээлэл нь зөв байхыг өөрийн гэсэн үндэслэл болгон тооцооны баримт бичгийн шалгалтыг хийж болохгүй” гэж тогтоосон . Мөн балансын гэрчилгээний мэт чухал баримт бичгийг хуулбараар өгсөн тохиолдолд эсвэл түүний итгэлцлийг эргэлзээ төрүүлж байгаа бусад нөхцөл байдал байвал, эх баримтыг шалгах зэрэг илүү дэлгэрэнгүй судалгаа хийх ёстой гэж үзсэн. Энэ шийдвэр нь нягтлан бодогчид зөвхөн формаль процедурыг дагаж мөрдөхөөс гадна, мэргэжлийн мэргэшсэн хүний хувьд эргэлзээтэй хандаж, бодит шалгалт хийх ёстой гэсэн илүү өндөр түвшний анхаарал хариуцлагыг тодорхой болгосонд онцлог юм.  

Гуравдагч этгээдүүдэд хариуцлага тооцох хувьд хоорондоо эсрэг хоёр шүүхийн тогтоол байдаг. Нэг нь Кимурая хэргийн талаарх шийдвэр (Токио хотын дүүргийн шүүхийн 2007 оны 11-р сарын 28-ны өдрийн шийдвэр) юм . Энэ хэргийн хувьд компани нь ухаалаг аргаар томоохон хэмжээний нөөцийн барааг засварлаж байсан боловч нягтлан бодогч нь ерөнхийдөө шударга, зөв гэж үздэг аудитын стандартуудыг дагаж мөрдөж, эрсдэл өндөр гэж үзсэний дараа хэвийнээс илүү хатуу аудитын процедуруудыг хэрэгжүүлсэн. Шүүх нь нягтлан бодогч мэргэжлийн анхаарал хариуцлагыг бүрэн гүйцэтгэсэн ч олж илрүүлэхэд хэцүү байсан ухаалаг залиланг олж харахгүй бол хариуцлага хүлээхгүй гэж үзсэн. Энэ шийдвэр нь аудитын стандартуудыг дагаж мөрдөх нь нягтлан бодогчид хариуцлагаас зайлсхийх “Аюулгүй боомт” болохыг харуулсан.  

Өөр нэг нь нийгэмд ихээхэн анхаарал татсан Лайвдор хэргийн талаарх шийдвэр (Токио хотын дүүргийн шүүхийн 2009 оны 5-р сарын 21-ний өдрийн шийдвэр) юм . Энэ хэргийн хувьд мөн томоохон хэмжээний засварласан тайлан гаргасан бөгөөд нягтлан бодогч нь зөв саналыг илэрхийлсэн. Гэвч энэ хэргийн хувьд нягтлан бодогч нь компанийн буруу нягтлан бодох бүртгэлийг мэдэж байсан, эсвэл дор хаяж зоригтойгоор анхаарахгүй байсан гэсэн баримтууд байсан. Шүүх нь аудитын компани нь хөрөнгө оруулагчдад учруулсан хохирлын төлөө хариуцлага хүлээх ёстой гэж үзсэн. Кимурая хэргийн шийдвэртэй харьцуулахад нягтлан бодогчийн бие даасан байдал ба үнэнч шударга байдал дутагдсан гэдэг нь гол ялгаа байв. Энэ шийдвэр нь аудитын стандартуудыг дагаж мөрдөх гэсэн формаль хамгаалалт ч залилангийн оролцоо эсвэл муу зорилго байгаа тохиолдолд хүчгүй болохыг харуулсан.  

Эдгээр шүүхийн тогтоолуудын урсгал нь шүүхүүд нягтлан бодогчид хүлээх хариуцлагын стандартыг зөвхөн “Процедурын дагаж мөрдөх” -ээс “Бодит мэргэжлийн эргэлзээтэй хандлага илэрхийлэх” рүү хөгжүүлж байгааг харуулж байна. Нягтлан бодогчид дүрэм журмын номоор зөвхөн дагаж мөрдөхөөс гадна, үргэлж шүүмжлэлтэй хандлагатай байж, залилангийн шинж тэмдгийг анзаарахгүй байхаас сэргийлж идэвхтэй ажиллах нь хууль ёсны хувьд илүү хүчтэй шаардлага болох болж байна.

Хураангуй

Энэхүү нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласнаар, нягтлан бодогчид нь Японы компаний хууль (Japanese Corporate Law) тогтоосон, байгууллагын санхүүгийн тайлангийн итгэлцлийг хангах үүрэгтэй чухал байгууллага юм. Хатуу хүчин чадлын шаардлага, хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын сонгон шалгаруулалт, мөн аудиторын хяналт гэх мэт зохион байгуулалт нь тэдгээрийн бие даасан байдлыг хангахад зориулагдсан байдаг. Мөн өргөн хүрээний шалгалтын эрх мэдэл нь тэдгээрийн үүрэгт ажлыг үр дүнтэй гүйцэтгэхэд зориулагдсан бол, эсрэг талдаа, сайн засаглалын анхаарал халамжийн үүрэг болон компани болон гуравдагч этгээдүүдэд хариуцлага хүлээлгэх хүнд үүрэг нь тэдгээрийн ажлын чанарыг баталгаажуулах журам болгон ажилладаг. Нягтлан бодогчийн систем нь Японы зах зээлийн ил тод байдлыг ба тэгш эрх шударга байдлыг дэмжих үндэс суурь бөгөөд дотоод болон гадаадын хөрөнгө оруулагчдад итгэл үнэмшил өгөх суурь болдог.

Бид Монолит хууль зүйн фирм нь Япон дотоодын олон тооны клиентүүдэд нягтлан бодогчийн сонгон шалгаруулалт, үүрэг, эрх мэдэл, мөн хариуцлага холбогдсон төвөгтэй хууль эрх зүйн асуудлуудад баялаг зөвлөгөө болон дэмжлэг үзүүлсэн туршлагатай билээ. Манай фирмд олон улсын хуульчийн зэрэгтэй англи хэлний хэлэлцүүлэгчид байдаг бөгөөд тэд Японы компаний хуульд (Japanese Corporate Law) гүнзгий мэргэшсэн мэдлэг болон олон улсын ажлын туршлагыг эзэмшсэн байдаг. Энэхүү онцгой давуу талыг ашиглан, гадаадын компаниуд болон хөрөнгө оруулагчид Японы бизнес орчин дахь чухал корпорацийн удирдлагын хүрээлэнг оновчтой ойлгож, зохих ёсоор хариу үйлдэл хийх боломжийг бүрэн бүтэн байдлаар дэмжиж ажилладаг.