IT салбарт хуурамч гэрээний шийдвэрлэх үндэслэл ба түүнтэй тэмцэх арга юу вэ

Систем хөгжүүлэлт болон бусад IT төслийн хүрээнд, олон тооны хүмүүсийн хүч хэрэгтэй болдог бөгөөд тэдгээрийн ажиллах орчныг зохион байгуулах, мөн ажилчдын удирдлага хийх нь маш чухал асуудал болдог. Төслийн гишүүдийн ажиллах удирдлагыг хуульд нийцүүлэн зохион байгуулахын тулд, гэрээний холбогдолтой хуулийн мэдлэг чухал байдаг. Гэрээний мэдлэг дутмаг байхад хүмүүсийг ажилд томилох нь заримдаа хууль зүйн асуудалд хүргэх эрсдэлтэй байдаг. Энэ талаарх тодорхой жишээ нь “хуурамч гэрээний гүйцэтгэл” байж болох юм. Энэхүү нийтлэлд бид хуурамч гэрээний гүйцэтгэлийг ялгах шалгуурын талаар болон түүнд хамаарахгүй байх арга хэмжээний талаар тайлбарлах болно.

IT салбарын төслийн онцлог

IT салбарт хэрэгжүүлэгдэх төслүүд нь их хэмжээний хүний нөөцийг шаарддаг бөгөөд энэ нь томоохон худалдааны гүйлгээ, өргөн хүрээний үйлчилгээний салбарт хөгжих магадлалтай байдаг онцлогтой. Мөн, систем хөгжүүлэлт болон бусад олон IT холбоотой төслүүд нь талбайд их хэмжээний хүний нөөцтэй ажиллах хэлбэрээр хөгжих хандлагатай байдаг нь, үүнийг хүлээн авагч вендоруудад төслийг удирдахад тулгарч буй хүндрэлүүдтэй холбоотой асуудалд хүргэдэг.

Дээрх нийтлэлд вендоруудын үүрэг хариуцлагын хувьд төслийн явцыг удирдахад тулгарч буй хүндрэлүүдийг тодорхойлон, IT холбоотой үйлчилгээний төслийн онцлогийг тайлбарласан байна.

Төслийн хүрээнд түгээмэл ашигладаг гэрээнүүд

IT салбарын төслүүд нь олон хүнийг хамруулан явагддаг бөгөөд энэ үед гэрээ байгуулах арга болгонд түгээмэл ашигладаг нь гүйцэтгэлийн гэрээ болон зөвлөх гэрээ юм. Эдгээр хоёрны ялгааг доорхи нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байдаг.

Дэлгэрэнгүй агуулгыг дээрхи нийтлэлд үлдээсэн ч, “ажлын гүйцэтгэлийг” өр төлбөрийн гүйцэтгэлийн шаардлага болгон үздэг гүйцэтгэлийн гэрээ болон талуудын хоорондын итгэлцлийг суурь болгон, тодорхой анхаарал халамжийн үүргийг биелүүлэхийг чухалчилдаг зөвлөх гэрээ нь түгээмэл ашиглагддаг. Эдгээр хоёр төрлийн гэрээ нь, заримдаа дэд бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэгчдийг хамруулсан байдлаар, эсвэл хөгжүүлэлтийн явцыг олон шатанд хуваан гэрээний үйл ажиллагааг зохион байгуулдаг.

Гэрээний үйл ажиллагаа нь эдгээр гэрээний төрлийн үндсэн утга, зорилгод нийцсэн байдлаар явагдаж байвал асуудалгүй. Гэхдээ хэрэв эдгээр гэрээг зорилгосон бус байдлаар ашигласан тохиолдолд, олон янзын хууль эрх зүйн асуудлууд үүсэх магадлалтай.

Ажилчдын хангамж ба ажилчдын түр олголт гэж юу вэ

Мөн, олон хүнийг хамруулан ажиллуулах нь ихэвчлэн IT салбарын төслүүдэд харагддаг бөгөөд энэ нь хүний нөөцийн бизнес эрхлэгчдэд ч маш ирээдүйтэй зах зээл болох боломжтой. Ийм төслийн багийн гишүүдийн хүний нөөцийн удирдлагыг хууль ёсны дагуу зохион байгуулахын тулд, эдгээр хүний нөөцийн бизнесийн холбогдох янз бүрийн хяналт, дүрэм журмын талаарх мэдлэг чухал болно.

Ажилчдын нийлүүлэлт гэж юу вэ

Японы Ажлын байрны тогтвортой байдлын хуульд “ажилчдын нийлүүлэлт” гэдэг нь хориглосон бөгөөд түүнд хариуцлага хүлээлгэдэг. Тэгвэл Ажлын байрны тогтвортой байдлын хууль болон түүнд хориглосон “ажилчдын нийлүүлэлт” гэж юу вэ? Доорхи хуулийн зорилго болон холбогдох заалтыг хамтад нь авч үзье.

(Хуулийн зорилго)
Нэгдүгээр зүйл Энэ хууль нь, ажлын бодлогыг нийтлэгээр дэмжих, ажилчдын ажлын байрны тогтвортой байдлыг хангах, мөн тэдний мэргэжлийн амьдралыг баяжуулахтай холбоотой хууль (Шоуа 41 (1966) оны хууль №132)тай хамтран, нийтийн үйлчилгээний нийтийн ажлын байрны тогтвортой байдлын газар болон бусад ажлын байрны тогтвортой байдлын байгууллагууд нь холбогдох захиргааны газар эсвэл холбогдох байгууллагын хамтын ажиллагааг авч ажлын байрны танилцуулгын үйл ажиллагаа гүйцэтгэх, ажлын байрны тогтвортой байдлын байгууллага бусад хүмүүсийн гүйцэтгэдэг ажлын байрны танилцуулгын үйл ажиллагаа нь ажлын хүчний эрэлт хэрэгцээг зохистой болон төгс зохицуулахад хэрхэн нөлөөлөх талаархи үүргийг харгалзан тэдгээрийн зохистой үйл ажиллагааг хангах зэрэг арга хэмжээгээр, бүх хүнд тэдний эзэмшсэн чадвартай нийцсэн ажилд орох боломж олгох, мөн үйлдвэрлэлд шаардлагатай ажлын хүчийг хангах замаар ажлын байрны тогтвортой байдлыг хангах, эдийн засаг болон нийгмийн хөгжилд хувь нэмрээ оруулахыг зорилго болгон тавьсан байна.

Өөрөөр хэлбэл, ажил хайгч ажилчид болон ажлын байрны танилцуулга хийдэг ажлын байрны танилцуулгын үйл ажиллагаа эрхэлдэг байгууллагын харилцааг, (ихэвчлэн ажилгүй байдаг, нийгмийн байр суурь нь сул болдог хайгчдад анхаарал хандуулан) шударга байдлаар зохицуулахыг зорьсон хуулийн салбар гэж хэлж болно. Мөн доорхи ишлэлд хуулийн дагуу ажилчдын нийлүүлэлтийг хориглосон заалтыг харуулав (Зургаан тэмдэглэгээ, тод бичиг нь зохиогчийн нэмсэн болно).

Дөрөв дэхь зүйлийн долоон дахь хэсэг Энэ хуульд “ажилчдын нийлүүлэлт” гэдэг нь, нийлүүлэлтийн гэрээний үндсэн дээр ажилчдыг өөр хүний зааварчилгаанд дагаж ажиллуулахыг хэлнэ, Ажилчдын түрээслэлтийн зохистой үйл ажиллагааг хангах болон түрээслэгдсэн ажилчдын хамгаалалттай холбоотой хууль (Шоуа 60 (1985) оны хууль №88. Дараа нь “Ажилчдын түрээслэлтийн хууль” гэж нэрлэгдэнэ.) хоёр дахь зүйлийн нэгдүгээр хэсэгт заасан ажилчдын түрээслэлтэд хамаарахгүй болно.

(Ажилчдын нийлүүлэлтийн бизнесийг хориглох)
Дөрөв дэхь зүйлийн дөчин дөрөв дахь хэсэг Хэн ч, дараагийн зүйлд заасан тохиолдлуудыг оролцуулахгүйгээр, ажилчдын нийлүүлэлтийн бизнесийг эрхлэх, эсвэл тэр бизнесийг эрхлэгчээс нийлүүлэгдсэн ажилчдыг өөрийн зааварчилгаанд дагуулан ажиллуулах ёсгүй.
(Ажилчдын нийлүүлэлтийн бизнесийг зөвшөөрөх)
Дөрөв дэхь зүйлийн дөчин тав дахь хэсэг Ажилчдын холбоо зэрэг нь, Эрүүл мэндийн ажилтны сайдын зөвшөөрлийг авсан тохиолдолд, үнэгүй ажилчдын нийлүүлэлтийн бизнесийг эрхлэх боломжтой.

Зургаа дахь зүйлийн дөчин дөрөв дахь хэсэг Дараахь аль нэгдүгээрт заасан хүмүүсийг, нэг жилийн хугацаанд хорих эсвэл нэг сая иенийн торгуульд хүргэнэ.
(Нэг дахь хэсгээс найм дахь хэсэг хасагдсан)
Есөн Дөрөв дэхь зүйлийн дөчин дөрөв дахь хэсгийн заалтад зөрчил үйлдсэн хүмүүс

Хуулиар тогтоосон зохистой ажилчдын түрээслэлтийн тохиолдлуудыг оролцуулахгүйгээр, өөр хүний зааварчилгаанд дагаж ажиллуулах гэрээ байгуулах нь үндсэндээ хууль бус гэсэн үг юм. Ийм зүйлийг хориглохын ард нь, ажлын гэрээнд илүүдэл дамжуулагчдыг оруулах нь, дамжуулагчдын зүгээс шахалт, “пинхане” (орлогыг хувьдаа авах) үүсгэхэд хүргэдэг. Мөн, ажилчдыг хүлээн авагч талаас харахад, ажилчдын хуульд заасан шаардлагыг дагаж мөрдөхгүйгээр ажилчдыг хүлээн авах боломжтой бол, ажилчдыг албан ёсоор ажилд авах шаардлага маш бага болно. Ийм шалтгаанаар, ажлын гэрээ нь, ажилчдын түрээслэлтийн зөвшөөрөл авсан тусгай тохиолдлуудыг оролцуулахгүйгээр, “ажил хийгч” болон “ажиллуулагч” хоёрын хоорондоо дуусгавар болгох шаардлагатай болдог. Энэхүү зарчмын дагуу систем бүрдсэнээр, буруу ажилчдын шахалт болон ажлын хуульд нууц зугтаах зүйлсийг сэргийлж байна.

Ажилчдын түр хөдөлмөр эрхлэгчид юу вэ

Ажилтантай холбоотой гэрээ нь дундын хүнгүйгээр байх нь зарчим юм. Иймд ажил олгогч ба ажил хийгч хоёр ялгаатай байх тохиолдолд ч хуульд нийцсэн тохиолдлууд маш хязгаарлагдмал байдаг. Доорхи ишлэлд дурдсан “Ажилчдын түр хөдөлмөр эрхлэгчид” холбогдох заалт нь энэхүү үзэгдлийг тодорхой харуулдаг (доорх хэсгүүдийг зохиогч нь тодруулсан).

2-р зүйл. Гэрээний хэлбэрээр ажил гүйцэтгэх үйл ажиллагаанд өөрийн ажиллуулж буй ажилчдыг оролцуулахыг мэргэжил болгон хийдэг аж ахуйн нэгж боловч, тухайн аж ахуйн нэгж нь дараахь аль нэгэнд нь хамаарахгүй бол ажилчдын түр хөдөлмөр эрхлэгчийн бизнесийг эрхлэгч гэж үзнэ.
1. Дараахь И, Ро болон Ха-д хамаарахгүйгээр өөрийн ажиллуулж буй ажилчдын хүчин чармайлтыг шууд өөрөө ашиглах.
И. Дараахь аль нэгэнд хамаарахгүйгээр ажлын гүйцэтгэлийн заавар болон бусад удирдлагыг өөрөө гүйцэтгэх.
(1) Ажилчдад ажлын гүйцэтгэлийн арга барилын талаар заавар болон бусад удирдлагыг өөрөө гүйцэтгэх.
(2) Ажилчдын ажлын гүйцэтгэлийг үнэлэх зэрэгт холбогдох заавар болон бусад удирдлагыг өөрөө гүйцэтгэх.
Ро. Дараахь аль нэгэнд хамаарахгүйгээр ажлын цаг зэрэгт холбогдох заавар болон бусад удирдлагыг өөрөө гүйцэтгэх.
(1) Ажилчдын ажил эхлэх ба төгсөх цаг, амралтын цаг, амралтын өдөр, чөлөөт өдөр зэрэгт холбогдох заавар болон бусад удирдлагыг (зөвхөн мэдээллийг авахыг оролцуулахгүйгээр) өөрөө гүйцэтгэх.
(2) Ажилчдын ажлын цагийг сунгах эсвэл амралтын өдөр ажиллуулах үед холбогдох заавар болон бусад удирдлагыг (эдгээр тохиолдолд ажлын цаг зэрэгт холбогдох мэдээллийг зөвхөн авахыг оролцуулахгүйгээр) өөрөө гүйцэтгэх.
Ха. Дараахь аль нэгэнд хамаарахгүйгээр компанийн дотоод журам, аюулгүй байдлыг хангах зэрэгт холбогдох заавар болон бусад удирдлагыг өөрөө гүйцэтгэх.
(1) Ажилчдын үйлчилгээний журмын талаарх заавар болон бусад удирдлагыг өөрөө гүйцэтгэх.
(2) Ажилчдын байрлалыг шийдвэрлэх болон өөрчлөхийг өөрөө гүйцэтгэх.
2. Дараахь И, Ро болон Ха-д хамаарахгүйгээр гэрээгээр авсан ажлыг өөрийн ажил гэж үзэж, гэрээний талтай харилцахгүйгээр бие даан гүйцэтгэх.
И. Ажлын гүйцэтгэлд шаардлагатай санхүүг бүхэлдээ өөрийн хариуцлагаар олж, төлөх.
Ро. Ажлын гүйцэтгэлд холбогдох Иргэний хууль, Худалдааны хууль болон бусад хуульд заасан аж ахуйн нэгжийн бүх хариуцлагыг үүрэх.
Ха. Дараахь аль нэгэнд хамаарах бөгөөд зөвхөн биеийн хүчин чармайлтыг санал болгодоггүй.
(1) Өөрийн хариуцлагаар бэлтгэж, хангаж авсан машин, тоног төхөөрөмж эсвэл хэрэгсэл (ажлын явцад шаардлагатай энгийн багаж хэрэгслийг оролцуулахгүйгээр) эсвэл материал эсвэл бараа материалын тусламжтайгаар ажлыг гүйцэтгэх.
2
(2) Өөрийн төлөвлөгөөгөөр эсвэл өөрийн мэргэжлийн ур чадвар эсвэл туршлага дээр суурилан ажлыг гүйцэтгэх.

Энэхүү заалт нь маш урт боловч, үндсэн санаа нь эдгээр нарийн тодорхойлолтыг бүгдийг нь хангасан тохиолдолд л хуульд нийцсэн ажил гүйцэтгэлийн гэрээ болох бөгөөд, ажилчдын түр хөдөлмөр эрхлэгчид биш гэсэн үг юм. Өөрөөр хэлбэл, нэг ч хангалтгүй нөхцөл байгаа бол, түр хөдөлмөр эрхлэгчид тооцогдож, хүний нөөцийн түр хөдөлмөр эрхлэгчид хатуу хууль эрх зүйн шаардлага тавигдана гэсэн үг.

Бодит бус байгууллагын гэрээнд хамаарахгүй байх нь

Дээрх мэдээллээр бодит бус байгууллагын гэрээ гэж юу болохыг ойлгох хэрэгслийг бэлдсэн болно. Хүний нөөцийг түрээслэх үйл ажиллагаа нь зөвшөөрөлтэй системд суурилсан хатуу дүрэм журмын хүрээнд байдаг боловч, үйл ажиллагааны бодит байдалд хүний нөөцийг түрээслэж байгаа ч, албан ёсоор нь гэрээний гүйцэтгэл гэж (ихэвчлэн зөвшөөрөлгүй, тиймээс хууль бусаар) ажилтны дамжуулалтыг хийдэг бол бодит бус байгууллагын гэрээ болдог. Энэ ойлголтыг үндэслэн бодит бус байгууллагын гэрээнд хамаарахгүй байх төлөвлөгөөний чиглэлийг тодорхой болгоно.

Ажилтантай шууд гэрээ байгуулаагүй, хэрэглэгч буюу клиентийн талын ажилтанд удирдлага, заавар, хяналт хийхгүй (эсвэл хийлгэхгүй)

Гэрээний гүйцэтгэл байсан ч, зөвлөмжийн гэрээ байсан ч, гадна талын гэрээ юу байсан ч удирдлага, зааврын үндсэн харилцаа байгуулагдсан бол, тэнд ажил олгогч ба ажилтны хоорондын хамгаалалтын шаардлага гарч ирнэ. Иймд, ажилтан газар дээр байнга байхад ч, ажлын зааврыг заавал вендорын талынхаа гаргах ёстой бөгөөд, ажилтан “байнгын ажиллаж буй газрын төлөө ажиллах” биш “өөрийн компанийн авсан дотоод ажлын” дагуу ажиллаж байгаа гэсэн байр суурийг баримтлах замаар асуудлыг зайлсхийж болно.

Хүний нөөцийг түрээслэх үйл ажиллагааны зөвшөөрлийг авч, хууль ёсны хүний нөөцийг түрээслэх

Хүний нөөцийг түрээслэх үйл ажиллагааг хууль ёсны хэрэгжүүлэхийн тулд, Эрүүл мэндийн яаманд өргөдөл гаргаж, зөвшөөрлийг авах шаардлагатай. Мөн, гэрээний гүйцэтгэлийг түрээслэлтэд өөрчлөх замаар хууль ёсны болгох үед, түрээслэх газрын хариуцсан хүнийг томилж, түрээслэх газрын удирдлагын бүртгэлийг бэлтгэх зэрэг нь түрээслэх газарт ч шаардлагатай болно. Өөрөөр хэлбэл, байнгын ажиллаж буй газар болох газарт ч тодорхой хэмжээний ажил олгогчийн хариуцлага ногдуулна гэсэн үг юм.

Хураангуй

Энэхүү нийтлэлд хууль ёсны гэрээ, дүрэмт хувийн гэрээний агуулгыг үндэслэн, хууль бус хуурамч гэрээ болон түүнийг хууль ёсны болгох замын талаар тайлбарласан байна. Хүний нөөцийн түрээсийн бизнесийн хууль зэрэгтэй холбоотой учраас, агуулга нь мөн төвөгтэй байдаг. Ярианы гол цэг нь, эхлээд зарчим ёсоор, ажилтан болон ажил олгогч хоёрын үүрэг ба эрхүүд нь хослуулан байх ёстой гэдгийг ойлгох нь чухал болно. Өөрөөр хэлбэл, ажилтан тал нь заавар, тушаалын дагуу ажиллах хүчин чармайлтыг үзүүлэх шаардлагатай бөгөөд ажил олгогч тал нь ажилтны эрхийг хамгаалах ёстой гэсэн үг юм. Мөн, хоёр талын үүрэг нь дундын хүнгүйгээр шууд хослуулан гэрээгээр зохицуулагддаг байх нь зарчим юм. Энэ ойлголтыг авснаар, хүний нөөцийн түрээсийн байр суурийг ойлгоход болон хуурамч гэрээний хууль бус байдлыг ойлгоход илүү амар болно гэж үзэж байна.