Систем хөгжүүлэлтэд хуучин системээс шилжихтэй холбоотой хууль зүйн асуудлууд

Компаниудад шинэ IT систем бүтээх нь IT инженерүүдийн төлөөлөгч мэргэжлийн нэг боловч “шинэ систем бүтээх” гэдэг нь ихэвчлэн “өмнө нь ашиглаж байсан системийг халхлах” процессыг мөн л хамтад нь агуулдаг. Энэхүү нийтлэлд бид шинэ системийн хөгжүүлэлтийн төслийг зориудаар “хуучин системийг халхлах” гэсэн өнцгөөс харж, түүнтэй холбоотой олон төрлийн хууль эрх зүйн асуудлуудыг тайлбарлана.

Шинэ системд шилжих гэж юу вэ?

IT системийн наслалт нь мөнхийн биш

Компаниудад ашиглагдаж буй IT систем нь нэг удаа бүтээсэнээр үүрд мөнхийн хэрэглэгдэх зүйл гэж бодоход, энэ нь үнэн биш юм. Мөн эртний зүйлсийг үргэлжлүүлэн анхааралтай хэрэглэх нь заавал сайн гэсэн үг ч биш. Компани бүр, мөн системийн хэрэглээ бүртээ өөр өөр байж болох ч, ерөнхийдөө нэг системийг хамгийн удаандаа ойролцоогоор 10 жилийн хугацаанд хэрэглэсний дараа шинэчлэх нь зүйтэй гэсэн удирдлагын шийдвэр гаргах хандлага байдаг.

10 жилийн хугацаанд, зах зээл дээр гарч буй компьютерүүдийн чадавхи ч мөн өөрчлөгдөж байдаг. Ийм болсноор, жишээ нь, 10 жилийн өмнө (хүний хувьд энгийн бөгөөд сайн төлөвлөгөөтэй ч гэсэн) компьютерийн боловсруулах хурдны хязгаарлалтаас болоод үйлдвэрлэлд хэрэгжүүлэх боломжгүй байсан програмууд одоо боломжтой болсон байж болох юм. Мөн, нэг удаа бүтээсний дараа 10 жилийн турш хэрэглэсэн бол, тэр хугацаанд компанийн ажлын урсгал болон дотоод дүрэм журам маш их өөрчлөгдсөн байж болох юм. Ийм өөрчлөлтүүдэд нийцүүлэн дараа нь хэрэгжүүлсэн кодууд нь дэлгэцнээс харахад танигдахгүй байхаар хэт нарийн ба зохиомол бүтэцтэй болсон байж болох юм. Энэ нь хэрэглэгчид нэмэлт функцуудыг хүссэн ч, хөгжүүлэгчдийн хувьд дахин нэмэлт хийх боломжгүй болсон гэсэн үг байж болох юм.

Хуучирсан систем нь IT инженерүүдэд олон “гараар хийх ажил” (жишээ нь, өгөгдлийг тусгайлан сонгон авах зорилгоор асуулт илгээх гэх мэт) үүсгэх боломжтой. Систем өөрөө ч хуучирснаар ирони нь ажлыг “хувь хүний мэдлэгт” хамааралтай болгодог. Хэт хуучирч, хувь хүний мэдлэгт тулгуурласан ажил ихсэх болсон системтэй холбоотой ажлуудад “системжүүлэх” арга хэмжээ авах шаардлага гарахад, энэ нь “хуучин системээс шилжих шинэ систем хөгжүүлэх” төслийг эхлүүлэх болно.

Шинэ системийн хөгжил нь хуучин системийг халсантай холбоотойгоор явагдана

Өмнөх хэсэгт дурдсанчлан, (бүх систем хөгжүүлэлтийн төслүүд нь ингэж байхгүй ч) систем хөгжүүлэлтийн нэг төсөл нь ихэвчлэн хуучин системээс шилжих хувь нэмэртэй байдаг. Систем өөрөө нэг өдрийг зааглан тасралтгүйгээр солигдох нь элбэг тохиолддог.

Гэсэн хэдий ч, өдөр тутмын ажлын явц нь өнгөрсөн цагаас одоо цаг хүртэл, одоо цагаас ирээдүй рүү уртасган холбогдох ёстой. Өнгөрсөн мэдээллийг хэрэгтэй хэмжээгээр хадгалж, одоогийн ажлын явцыг саатуулахгүйгээр, ирээдүйд чиглэсэн сайн “системжүүлэлт”-ийн төлөвлөгөөг гаргах зэрэг, шинэ систем рүү шилжих явцад олон төрлийн асуудлууд учирч байдаг. Эдгээр нөхцөл байдлууд нь хослуулан нэгдэхэд, шинэ системийн хөгжил ба одоогийн системийн үйл ажиллагаа, засвар үйлчилгээ зэрэг ажлууд нь харилцан холбоотой, салгах боломжгүй харилцаатай болдог тохиолдлууд гарч ирдэг.

Шинэ систем рүү шилжих алхмууд

Хуучин системээс шинэ систем рүү шилжих үед онцгой анхаарах ёстой зүйл бол мэдээллийг зөв шилжүүлэх явдал юм. Мэдээллийг шилжүүлэх алхмууд нь ерөнхийдөө дараахь байдлаар явагддаг.

1. Хуучин систем хадгалж байгаа мэдээллүүдийн дотор шинэ систем рүү шилжүүлэх ёстойг тодорхойлох → Шинэ системийн дэлгэцнээс хайхад хялбар байх ёстой мэдээллүүд, мөн дэлгэцнээс хайх боломжгүй ч (тоймлол гэх мэт үед) шаардлагатай үед авч болохуйц мэдээллүүдийг ялгах шаардлагатай болно.
2. 1-д тодорхойлсон мэдээллүүдийн дотор шинэ системд оруулах ёстойг CSV файл гэх мэт форматаар гаргаж авах.
3. 2-д гаргасан мэдээллүүдийг шинэ системд оруулах.
4. 3-д оруулсан мэдээллүүд шинэ системд зөв тусгагдсан эсэхийг шалгах, зөв шилжүүлэгдсэн эсэхийг баталгаажуулах. → Зөв шилжүүлэгдсэн эсэхийг баталгаажуулах нь ерөнхийдөө дэлгэцний харуулалт, тайлангийн хэвлэл зэргээр эвиденцийн материалыг үлдээх явдал байдаг (тестийн процесс гэж нэрлэгддэг).

Шинэ систем рүү шилжих нь хэрэглэгч ба ханган нийлүүлэгчийн үүрэг хуваарилалтыг тодорхойлоход хэцүү

Өмнөх өгүүлсэн мэдээллийн шилжилтийн алхамуудад тулгамддаг асуудлуудын нэг нь хэрэглэгч тал үүнийг хэр хэмжээгээр өөрийн компаний дотоод асуудал хэмээн үзэж, удирдлага доор авч ажиллах ёстойг тодорхойлох явдал юм. Мөн, мэдээллийн шилжилтийн талаархи яриагаас гадна, систем хөгжүүлэлтийн төслийн ерөнхийд хэрэглэгчийн хамтын ажиллагааны үүрэгтэй холбоотой тоймыг доорхи нийтлэлээс харна уу.

Систем хөгжүүлэлтийг захиалагч болох хэрэглэгч талын хариуцах хамтын ажиллагааны үүрэг гэж юу вэ?

Ерөнхийд систем хөгжүүлэлтийн төсөлд ханган нийлүүлэгч тал систем хөгжүүлэх техникийн мэдлэгтэйгээр хэрэглэгчээс давуу талтай байдаг (эсвэл тэрхүү чиглэлээр ажиллуулах шалтгаан нь ихэвчлэн тэнд байдаг) гэж үздэг. Гэхдээ эсрэг талаас, өөрийн системийн “байх ёстой байдал” талаар хэлэлцэх нь ихэвчлэн хэрэглэгч талд л хамааралтай байдаг.

Иймд эдгээр зүйлсийг анхаарвал, дээр дурдсан алхам 1, 4-ийг хэрэглэгч гүйцэтгэх гэсэн үүрэг хуваарилалтыг бодох нь нэг санаа болох юм. Өөрөөр хэлбэл, мэдээллийн шилжилтийн үед шилжүүлэх ёстой мэдээллийн “шаардлага тодорхойлолт”, шаардлага хангасан мэдээллийг шилжүүлсэн эсэхийг “шалгах” нь хэрэглэгчийн хамтын ажиллагааны үүрэг гэж ойлгох боломжтой. Эсвэл, хэрэв хэрэглэгч талд хуучин системийн талаарх мэдлэгтэй хүмүүс байгаа бол, алхам 2-ыг хэрэглэгч талын хариуцлага болгох бас нэг арга болох юм.

Хуучин системийн талаарх асуудлыг гадагшаа гаргах шаардлагагүй, компанийн дотооддоо шийдвэрлэх боломжтой бол, шинэ системийн талаарх ажлыг зөвхөн ханган нийлүүлэгчид гадагшаа гүйцэтгүүлэх саналыг үйлчлүүлэгчид гаргаж болно. Ийм байдлаар, мэдээллийн шилжилтийн ажилд хэрэглэгч ба ханган нийлүүлэгчийн үүрэг хуваарилалт нь заримдаа тодорхой бус болдог. Мөн, хэрэглэгч тал ханган нийлүүлэгчид систем хөгжүүлэлтийн холбоотой ажлыг гадагшаа гүйцэтгүүлэх үед, ханган нийлүүлэгчид ямар үүрэг хүлээх, хууль ёсны ямар үүрэг хариуцлага хүлээх талаарх ерөнхий тайлбарыг доорхи нийтлэлээс харна уу.

Систем хөгжүүлэлтэд хэрэгжүүлэх төслийн удирдлагын үүрэг гэж юу вэ?

Шинэ системд шилжүүлэхтэй холбоотой өмнөх шүүхийн шийдвэрүүд

Шинэ системд шилжихийг зорьсон систем хөгжүүлэх төсөлд бодитойгоор асуудал үүсэж, шүүх хуралдаан хүртэл явагдсан тохиолдлууд байдаг. Доор дурдсан шүүхийн шийдвэрийн хэргийн талаар, өгөгдлийг шилжүүлэх үед ажиллагаа амжилтгүй болж, шинэ системд олон тооны өгөгдлийн зөрчил, алдаа гарч, хүлээгдсэн хугацаанд ч хоцрогдол үүссэн гэсэн байдал юм. Энэхүү олон төрлийн асуудлуудад вендор болон хэрэглэгч талууд төслийн хүрээнд хариуцлага хэрхэн хүлээх ёстой байсан талаар маргаан үүссэн. Эцсийн дүнд, вендор талын анхаарал болгоомжлох үүрэг хүлээх ёстой байсан дараахь зүйлсийг шүүхээс зааж, вендорын анхаарал болгоомжлох үүргийн зөрчил гарсан гэж үзсэн.

Бүтээгдэхүүн хүлээн авах гэрээний дагуу өгөгдлийг шилжүүлэх ажиллагаанд, бүлэгч хуучин систем дээрх өгөгдлийг шинэ системд зөвхөн шилжүүлэхээс илүү, шинэ системийг ажиллуулах үүрэг хүлээж, тодорхойлолт нь, өгөгдлийг шилжүүлэх ажиллагааг эхлүүлэхээс өмнө, хуучин систем дээрх шилжүүлэхэд хамаарах өгөгдлийг судалж, шинжлэх бөгөөд өгөгдлийн чанар болон байдалтай танилцах, тэр өгөгдөл шинэ системд шилжсэний дараа ажиллагаанд саад болох эсэхийг шалгах, саад болох тохиолдолд, хэзээ, ямар аргаар тухайн өгөгдлийг засварлах талаар шийдвэрлэх шаардлагатай бөгөөд, өгөгдлийг шилжүүлэх ажиллагаа (шилжүүлэх төлөвлөгөө, шилжүүлэх хэрэгсэл хөгжүүлэх, өгөгдлийг шилжүүлэх) эхлүүлэх, эцэст нь, хуучин системээс шилжүүлсэн өгөгдөлөөр шинэ системийг ажиллуулах үүрэг хүлээсэн байх ёстой гэж үзэх нь зүйтэй бөгөөд, энэ хэргийн хувьд, өгөгдлийг шилжүүлэхдээ, өгөгдлийн зөрчлийг засах, арилгах үүрэг хүлээх ёстой байсан гэж үзэх ёстой.

Токио дүүргийн шүүхийн шийдвэр, Хэйсэй (2016) оны 11-р сарын 30-ны өдөр

Энэ хэргийн хувьд, алхам 1 ба алхам 4-ийг хэрэглэгч тал хүлээн авч, алхам 2 ба алхам 3-ийг вендор тал хүлээн авахаар үүрэг хуваарилагдсан байсан. Өөрөөр хэлбэл, хуучин системээс өгөгдлийг гаргах (алхам 2) үүрэг вендор талд нэг удаа хүлээгдсэн байна. Иймд шүүх ч мөн, өгөгдлийг гаргах үүрэг вендор талд хүлээгдсэн бол, тэр өгөгдлийг гаргах ажиллагаа зөвхөн тасралтгүй явагдаж байгаа эсэхийг мөн урьдчилан шалгаж байх ёстой гэж үзсэн байна.

Гэхдээ, хэрэв алхам 2 (өгөгдлийг гаргах) үүрэг хэрэглэгч талын ажил байсан бөгөөд түүн дээр өгөгдлийг гаргах ажиллагаа амжилтгүй болсон бол яах байсан бэ? Энэ тохиолдолд боломжит нь хэрэглэгч тал өгөгдлийг гаргах ажиллагаа амжилттай явагдах эсэхийг урьдчилан судалж шалгахыг орхисон улмаас хүлээгдсэн хугацаанд хоцрогдол үүссэн байж болох бөгөөд энэ удаад хэрэглэгч талыг хамтын ажиллагааны үүрэг зөрчсөн гэж үзэж болзошгүй.

Мөн, ийм шийдвэрүүд нь зөвхөн гэрээний бичиг баримт биш, систем хөгжүүлэлтийн явцад бэлтгэгдсэн хурлын тэмдэглэлүүдийг ч бас нотлох баримт болгон авч үздэг. Хурлын тэмдэглэлүүдийн чухал ач холбогдлын талаар доорхи нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байна.

Хураангуй

Систем хөгжүүлэх төслийг хэрэглэгч тал болон үйлдвэрлэгч тал хоёр талдаа олон үүрэг хүлээж, нарийн харилцаа холбоотойгоор хамтран ажиллах ёстой. Тиймээс дээр дурдсан шүүхийн шийдвэрүүдэд ч, үндсэн нөхцөлд жижиг өөрчлөлт орсноор, хариуцлага хэрэглэгч болон үйлдвэрлэгч аль аль талд амархан шилжиж болохыг харуулж байна.

Дэлгэцийн гадна төрхөөс төсөөлж чадахгүй олон тооны өгөгдөл болон төвөгтэй бүтэцтэй систем байж болох боломж, бага зэрэг өөр үндсэн дээр суурилсан шүүхийн шийдвэрийн чиг хандлага ихээхэн өөрчлөгдөж болох нь зэрэгт үндэслэн, шинэ систем хөгжүүлэх төслийн эрсдэлийн удирдлагыг хуучин системийг халсантай холбоотойгоор нийтлэг хандлагатайгаар хийх нь чухал гэж хэлж болно.