Креатив Коммонс (Creative Commons) тэмдэглэгээтэй бүтээлүүдэд юу анхаарах хэрэгтэй вэ?

Зохиогчийн эрхийн лицензийн нэг төрөл бол “Креатив Коммонс Лиценз” гэж байдаг. Веб дээр олон янзын зураг материалууд дээр “cc” гэсэн тэмдэг байгааг харсан хүмүүс ч байх биз ээ. Энэ төрлийн лиценз нь зарим утгаар нээлттэй эхийн код (OSS) зэрэгтэй адил, зохиогчийн бүтээлүүдийг ашиглах боломжийг нэмэгдүүлэх зорилготой. Гэхдээ “Зохиогчийн эрхийн асуудлыг санахгүйгээр дуртайгаар ашиглахад зөвшөөрөгдөнө” гэсэн ойлголтын алдаа нь хууль зүйн асуудлуудыг үүсгэж болзошгүй.

Энэхүү нийтлэлд Креатив Коммонс Лицензийн хууль зүйн утга учир, мөн энэ тэмдэгтэй бүтээлүүдийг ашиглахдаа анхаарах ёстой чухал зүйлсийн талаар тайлбарлаж өгөх болно.

Криэйтив Коммонс гэж юу вэ

Криэйтив Коммонс гэдэг нь нээлттэй эхийн програм хангамж (OSS) шигээ, зохиогчийн эрхтэй хүмүүсээс бусад олон нийтэд өргөнөөр ашиглуулах контентийг дэлгэрүүлж, нийгэм болон хамтын нийгэмлэгийн бүтээлч үйл ажиллагааг идэвхжүүлэх зорилготой үйл ажиллагааны цувралыг хэлнэ. Криэйтив Коммонс нь Америкт төвтэй олон улсын байгууллага бөгөөд зохиогчийн эрхийг илэрхийлэх арга (өөрөөр хэлбэл, лиценз) олон улсын журмыг боловсруулан санал болгодог Криэйтив Коммонс Лиценз юм.

Криэйтив Коммонсийг ойлгоход анхаарах ёстой зүйл бол энэ нь програм хангамж эсвэл эх код биш, харин дуу хөгжим, зураг, видео зэрэг контентуудыг хамардаг гэдэгт оршино. Мөн Криэйтив Коммонс Лиценз нь контентийг олон нийтэд илүү хялбар ашиглуулах зорилгоор бий болгосон боловч, лицензийн гэрээний төвөгтэй байдлыг бууруулах, ойлгомжтой болгох зорилготойгоор ч бий болгосон билээ.

Жишээлбэл, вэб дээр өөрийн бүтээлийг байршуулахад, Криэйтив Коммонс Лицензийн тэмдгийг оруулснаар, зохиогч өөрийн зохиогчийн эрхийг орхигдуулахгүйгээр, олон нийтэд ашиглуулах зөвшөөрлийг өгч, вэб дээр бүтээлээ түгээх боломжтой болно. Эсрэгээрээ, зохиогчийн эрхгүй хүмүүсийн хувьд, энэ тэмдгийг харахад л, зөвшөөрөгдсөн болон зөвшөөрөгдөөгүй зүйлсийг ялгахад хялбар болдог систем юм.

Иймд Криэйтив Коммонс Лиценз нь зохиогчийн эрхтэй хүмүүсээс бусад хүмүүсийн ашиглалтыг өргөнөөр зөвшөөрөх зөөлөн байдлыг болон лицензийн утгыг ойлгоход хялбар байдлыг хослуулснаар, бүтээгчдэд ч маш том татах хүчтэй болдог. Гэхдээ хэрхэн зөөлөн байдаг, ойлгомжтой байдаг ч гэсэн, тэмдгийн утгыг болон түүний утгыг мэдэж авах нь чухал юм.

Креатив Коммонс тэмдэглэгээний төрөл ба харах арга

Доорхи бичлэгт Креатив Коммонс тэмдэглэгээний төрлүүд болон тэдгээрийг хэрхэн ойлгох талаар тайлбарласан болно. Дараах дөрвөн төрлийн тэмдэглэгээг хослуулан ашиглах нь, лицензийн талаарх санал бодлоо илэрхийлэхэд тус тэмдэглэгээний давуу тал нь олон янзын хослолыг үүсгэж болох явдалд оршино. Эдгээр дөрвөн төрлийн тэмдэглэгээний утгыг ойлгосноор, та тэдгээрийг хослуулан олон төрлийн санал бодлоо илэрхийлэх боломжтой болно.

BY（Танилцуулга）

Энэ тэмдэглэгээтэй бүтээлүүдийг ашиглахдаа, зохиогчийн нэр эсвэл бүтээлийн гарчиг зэрэг бүтээлтэй холбоотой мэдээллийг хамт байршуулах шаардлагатай гэсэн утгатай.

NC(Ашгийн бус)

Энэ тэмдэглэгээтэй бүтээлүүдийг ашиглахдаа, түүнийг ашгийн зорилгоор ашиглахыг хориглоно гэсэн утгатай. (Хэрэв ашгийн зорилгоор ашиглах бол бүтээлийн эрх эзэмшигчээс тусгай зөвшөөрөл авах шаардлагатай бөгөөд зөвшөөрөл авсан тохиолдолд энэ тэмдэглэгээг ашиглах шаардлагагүй болно.)

ND(Өөрчлөлт хориглоно)

Энэ тэмдэглэгээтэй бүтээлүүдийг ашиглахдаа, бүтээлийг өөрчлөн хэрэглэхгүйгээр, бүтээлийн зарим эсвэл бүх хэсгийг түүхийн хэвээр ашиглах шаардлагатай гэсэн утгатай.

SA(Уламжлалт)

Энэ тэмдэглэгээтэй бүтээлүүдийг ашиглахдаа, бүтээлийг өөрчлөн шинэ бүтээл үүсгэсэн тохиолдолд ч бас, түүнд ижил төрлийн лиценз олгох шаардлагатай гэсэн утгатай.

Креатив Коммонс лицензийн талаарх анхаарах зүйлс

Мөн дараах нь Креатив Коммонс лицензийг зөв ойлгоход шаардлагатай нэмэлт мэдээллийг танилцуулж байна.

Креатив Коммонс өөрөө хууль эрх зүйн хүчин чадалтай биш

Креатив Коммонс нь Америкийн нэгдсэн үндэсний байгууллага болох нийгэмлэг бөгөөд энэ байгууллага өөрөө хууль эрх зүйн ямар нэгэн эрх мэдэлтэй биш гэдгийг анхаарна уу.

Гэхдээ өөрийн бүтээлд хэрхэн лиценз олгохоо шийдвэрлэх нь зохиогчийн эрхийн эзэмшигч (ихэвчлэн үүсгэгчтэй ижил гэж үзэж болно) билээ. Иймд тэдгээрийн тэмдгийн утгыг үл хүндэтгэн ашигласан тохиолдолд, энэ нь эрх эзэмшигчийн санааг зөрчих бөгөөд хууль эрх зүйн арга хэмжээ авах үед тухайн улсын хуульд заасан дагуу хариуцлага хүлээх болно.

Зохиогчийн эрхийг зөрчсөн тохиолдолд иргэний хариуцлага тооцогдоно

Тэмдгийн утгыг үл хүндэтгэн ашигласан нь зохиогчийн эрхийг зөрчсөн асуудал болно. Зохиогчийн эрхийг зөрчсөн нь иргэний хариуцлагын асуудал бөгөөд энэ нь та баривчлагдана гэж биш, харин иргэний хуулийн дагуу хариуцлага хүлээх боломжтой. Хохирол барагдуулах шийдвэр гаргуулах зэрэг зүйлс боломжтой бөгөөд зохиогчийн эрхийн хуулиар зогсоох хүсэлт гаргах тохиолдол ч бий. Эдгээр нь бизнесийн хувьд хүнд суртал учруулах боломжтой.

Лицензийн тэмдгээс харахад зохиогчийн санаа оршино

Мөн тэмдгийн утгыг ойлгож, түүнд нийцүүлэн ашигласан ч, тэмдгээс уншиж болох нь зохиогчийн санаа байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл, лицензээс гадна бусад хууль эрх зүйн асуудал байгаа эсэхийг тэмдгээс л олж мэдэх боломжгүй.

Жишээлбэл, Креатив Коммонс лицензтэй контент нь гуравдагч этгээдийн эрхийг зөрчсөн тохиолдолд, тэр гуравдагч этгээд нь хандаж, тэмдгийг итгэн ашигласан хүнд хууль эрх зүйн арга хэмжээ авах боломжтой. Нэг жишээ болгож, хэн нэгний авсан зургийг түүнд дүрслэгдсэн хүнд хууль бусаар зөрчил учруулсан гэж үзэж болно. Тэмдэглэгээ нь эдгээр асуудлыг бүрэн шийдвэрлэхгүй гэдгийг анхаараарай. Түүнчлэн, дүрс хуулийн талаар дараах нийтлэлд дэлгэрэнгүй тайлбарласан байна.

https://monolith.law/reputation/portraitrights-onthe-internet[ja]

Хураангуй

Креатив Коммонс лиценз нь чөлөөт бүтээлч үйл ажиллагааг дэмжих, мөн лицензийн тойрондхи хүндрэлтэй асуудлуудыг энгийн байдлаар зохицуулах зэрэг, бүтээлээ дээдлэн тавихыг хүссэн бүтээгчдэд олон талын татах хүч байдаг. Гэвч, нөгөө талаас “чөлөөтэй ашиглах боломжтой, хууль эрх зүйн асуудал нь төвөгтэй биш” гэсэн ойлголт л хүртэл түрүүлж ирвэл, эцэст нь зохиогчийн эрхийн хуулийн асуудал амархан үүсгэж болзошгүй байдаг.

Креатив Коммонс лицензийн тэмдэг нь зохиогчийн эрхийн хуулийн лицензийн тойрондхи асуудлуудыг маш товчхон бөгөөд тодорхойгоор зохицуулдаг. Энэхүү хараах байдлыг ойлгож, зөвхөн ойлголтыг авч үзэх нь лицензийн тойрондхи хууль эрх зүйн асуудлуудыг ойлгоход гүнзгийрүүлэхийн төлөөх анхны алхам болохыг бодож болно.