Jak chronione są prawa autorskie za granicą? Omówienie dwóch międzynarodowych traktatów

Nawet jeśli posiadasz wiedzę na temat praw autorskich w Japonii, sposób postrzegania praw autorskich za granicą może znacznie się różnić. “Prawo autorskie” różni się w zależności od kraju, dlatego przy korzystaniu z utworów za granicą ważne jest zrozumienie i przestrzeganie “prawa autorskiego” obowiązującego w danym kraju.

W tym artykule wyjaśniamy podstawy postrzegania praw autorskich za granicą oraz omawiamy dwa traktaty. Zanim skorzystasz z utworów za granicą, koniecznie zapoznaj się z tym materiałem.

Czym jest prawo autorskie

Prawo autorskie to prawa przyznawane twórcy dzieła, które chronią jego dzieło przed nieautoryzowanym kopiowaniem i wykorzystaniem, w tym przed nieautoryzowanym wykorzystaniem w różnych mediach, takich jak Internet, bez zgody autora.

Twórca ma prawo odmówić innym osobom korzystania z jego dzieła oraz może zezwolić na jego wykorzystanie za opłatą (lub bezpłatnie). Możliwe jest również udzielenie zgody na korzystanie z dzieła na określonych warunkach.

Zgodnie z artykułem 2 ustęp 1 punkt 1 japońskiej Ustawy o prawie autorskim, dzieło autorskie definiuje się jako “twórcze wyrażenie myśli lub uczuć”, a zakres ten obejmuje głównie literaturę, naukę, sztukę i muzykę. Przykłady to prace naukowe, muzyka, powieści, filmy, fotografie, obrazy, anime, gry itp.

Źródło: Agencja ds. Kultury | “Dzieła autorskie – Artykuł 2 (Definicja)”[ja]

Jako założenie, prawa autorskie są automatycznie przyznawane w momencie stworzenia dzieła i nie wymagają rejestracji w żadnej instytucji.

W erze Internetu, prawa autorskie stały się jeszcze bardziej istotne, a ich ochrona zyskała na znaczeniu. Gdy firma publikuje informacje, istnieje ryzyko naruszenia praw autorskich innych poprzez nieautoryzowane kopiowanie lub wykorzystanie, dlatego zrozumienie praw autorskich jest niezbędne.

Podejście do praw autorskich za granicą

Wiele osób zastanawia się, jak dzieła opublikowane w Japonii są traktowane w innych krajach. W tym miejscu szczegółowo wyjaśnimy podejście do praw autorskich, przede wszystkim w kontekście międzynarodowym.

Prawa autorskie nie znają granic

Prawa autorskie do dzieł utworzonych w Japonii automatycznie mają moc również za granicą. Dzieje się tak, ponieważ prawa autorskie nie znają granic.

Na świecie istnieją dwa traktaty chroniące prawa autorskie: „Konwencja Berneńska” i „Światowa Konwencja Praw Autorskich”.

Japonia jest członkiem obu tych traktatów, do Konwencji Berneńskiej przystąpiło 168 krajów, a do Światowej Konwencji Praw Autorskich – 100 krajów. Obecność tych traktatów zapewnia, że prawa autorskie są chronione w podobny sposób w różnych krajach.

Paradoksalnie, w krajach, które nie są stronami tych traktatów, prawa autorskie chronione w Japonii mogą nie mieć żadnej mocy. Przykładowo, w krajach takich jak Iran czy Etiopia, które nie przystąpiły do tych traktatów, japońskie prawa autorskie mogą być całkowicie nieskuteczne.

Jednakże, oprócz tych traktatów o prawach autorskich, istnieje również Porozumienie TRIPS dotyczące ochrony własności intelektualnej (praw własności intelektualnej) w handlu, które również może zapewnić skuteczność praw autorskich w krajach, które są jego członkami.

Okres ochrony jest krótszy

W japońskim prawie autorskim okres ochrony praw autorskich ustalony jest na „70 lat po śmierci autora”, jednak w innych krajach może obowiązywać różna długość tego okresu.

Na przykład, kraje Unii Europejskiej (UE), Stany Zjednoczone oraz Australia przyjęły taki sam okres ochrony po śmierci autora, jak Japonia, czyli 70 lat. Jednak w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, Arabii Saudyjskiej, Pakistanie oraz innych krajach Bliskiego Wschodu, a także na Tajwanie i w Egipcie, okres ten jest krótszy i wynosi 50 lat, podczas gdy w Meksyku osiąga maksymalną długość 100 lat po śmierci autora.

Mimo że prawa autorskie nie znają granic, to okres ich ochrony różni się w zależności od kraju.

Z drugiej strony, w różnych traktatach ustalono minimalny okres ochrony. Minimalne okresy ochrony praw autorskich, określone w poszczególnych traktatach, przedstawiają się następująco:

W Konwencji Berneńskiej ustalono minimalny okres ochrony na 50 lat po śmierci autora.

Światowa Konwencja Praw Autorskich określa, że okres ochrony wynosi 25 lat od śmierci autora, ale jest to tylko minimalny okres. Kraje mogą ustalić dłuższy okres ochrony. Zgodnie z traktatem, zasada ogólna wymaga, aby ochrona udzielana w kraju była równoważna ochronie udzielanej dziełom z innych krajów.

W przypadku dzieł zagranicznych, nawet jeśli kraj pochodzenia przewiduje okres ochrony wynoszący 25 lat po śmierci, w Japonii konieczna jest ochrona praw autorskich do tych dzieł przez 70 lat po śmierci autora.

Podobnie, jeśli w innym kraju dla japońskich dzieł ustalono okres ochrony na 25 lat po śmierci, to w tym kraju stosuje się ochronę praw autorskich przez 25 lat.

Na przykład, dzieła Egipcjan są chronione w Japonii zgodnie z japońskim prawem autorskim, a dzieła Japończyków są chronione w Egipcie zgodnie z egipskim prawem autorskim.

Oznacza to, że w niektórych krajach okres ochrony praw autorskich może być krótszy, dlatego przy publikowaniu dzieł za granicą należy zachować ostrożność.

Standardy „utworów” różnią się w zależności od kraju

Warto zwrócić uwagę na traktowanie i standardy utworów za granicą. Nawet jeśli prawa do utworu są chronione w Japonii, nie oznacza to, że będą one chronione w ten sam sposób za granicą. Nawet jeśli kraj jest członkiem któregokolwiek z poniższych traktatów, definicje utworu mogą się różnić w zależności od kraju.

Konwencja Berneńska przyjmuje zasadę „formalności nie są wymagane”, która głosi, że „do korzystania i wykonywania praw autorskich i pokrewnych nie jest wymagane żadne formalne działanie, takie jak rejestracja, dostarczenie dzieła czy oznaczenie praw autorskich”. W Japonii oraz wielu innych krajach obowiązuje prawo autorskie oparte na tej zasadzie.

Jednakże, w przeszłości w Stanach Zjednoczonych ta zasada nie miała zastosowania, i istniał okres, kiedy prawa autorskie były przyznawane tylko wtedy, gdy dzieło było oznaczone symbolem „©” (znak copyright).

Było to spowodowane tym, że do niedawna w Stanach Zjednoczonych obowiązywał system „formalizmu”, zgodnie z którym prawa autorskie były przyznawane dopiero po rejestracji w urzędzie rządowym. Dopiero w roku Heisei pierwszym (1989) Stany Zjednoczone przystąpiły do Konwencji Berneńskiej i przyjęły zasadę braku formalności.

Źródło: Japońska Agencja ds. Kultury | Ochrona zagranicznych utworów[ja]

Przynależność lub nieprzynależność do Konwencji Berneńskiej i Światowej Konwencji Praw Autorskich, a także przepisy dotyczące uznawania dzieł za utwory, różnią się w zależności od kraju, więc warto wcześniej sprawdzić prawa autorskie w kraju docelowym.

Dwa międzynarodowe traktaty dotyczące praw autorskich

W dziedzinie prawa autorskiego funkcjonuje kilka międzynarodowych traktatów, które promują racjonalną i spójną ochronę dzieł w poszczególnych krajach. Traktaty te ustalają minimalne standardy ochrony, a państwa członkowskie egzekwują je w swoich jurysdykcjach, dzięki czemu prawa autorskie są chronione ponad granicami.

Oto dwa reprezentatywne traktaty.

Konwencja Berneńska

Konwencja Berneńska (Berne Convention) jest jednym z najstarszych i najważniejszych międzynarodowych traktatów dotyczących ochrony praw autorskich.

Przyjęta w 1886 roku w Bernie w Szwajcarii, konwencja ta ustanowiła międzynarodowe zasady dotyczące praw autorskich, skupiając się głównie na krajach europejskich. Do dnia dzisiejszego została wielokrotnie zmieniona i ratyfikowana przez około 180 krajów. Japonia przystąpiła do tej konwencji w 1899 roku, a Stany Zjednoczone w końcu dołączyły do Konwencji Berneńskiej w 1989 roku.

Charakterystyczne cechy Konwencji Berneńskiej to “traktowanie krajowe” i “zasada nieformalności”.

Traktowanie krajowe

Konwencja Berneńska podkreśla, że zagranicznym autorom i ich dziełom należy zapewnić takie same prawa, jakie przysługują dziełom stworzonym przez obywateli kraju.

Zasada nieformalności

Konwencja Berneńska ustanawia zasadę, że prawa autorskie nie wymagają spełnienia żadnych formalności. Prawa autorskie powstają automatycznie, a dzieła są chronione od momentu ich stworzenia.

Konwencja Uniwersalna o Prawie Autorskim

Konwencja Uniwersalna o Prawie Autorskim została stworzona w 1952 roku w Genewie w Szwajcarii i weszła w życie w 1955 roku. Zainicjowana przez UNESCO, jest również znana jako Konwencja UNESCO. Japonia podpisała ten traktat w 1977 roku.

W momencie powstania Konwencji Berneńskiej, kraje takie jak Stany Zjednoczone i państwa Ameryki Środkowej i Południowej, które już miały swoje własne traktaty dotyczące ochrony praw autorskich, przyjęły “zasadę formalności” (wymagającą rejestracji dla powstania praw autorskich) w przeciwieństwie do “zasady nieformalności” określonej przez Konwencję Berneńską. Dlatego Konwencja Uniwersalna pełniła rolę pomostu między krajami członkowskimi Konwencji Berneńskiej.

Dzięki temu, dzieła z krajów należących do Konwencji Uniwersalnej o Prawie Autorskim są chronione w krajach przyjmujących zasadę formalności, bez potrzeby rejestracji, pod warunkiem umieszczenia imienia autora, roku publikacji i symbolu ©.

Promocja ochrony praw autorskich za granicą

Na koniec przedstawiamy projekt promocji ochrony praw autorskich za granicą realizowany przez Japońską Agencję ds. Kultury.

Rozwój systemu praw autorskich

Japońska Agencja ds. Kultury zajmuje się rozwijaniem i wspieraniem systemu praw autorskich w regionie Azji i Pacyfiku (projekt promocji systemu praw autorskich w regionie Azji).

Konkretne działania obejmują:

• Organizację lokalnych seminariów dotyczących systemu praw autorskich
• Organizację międzynarodowych konferencji na temat praw autorskich
• Realizację wizyt studyjnych w Japonii w celu wsparcia rozwoju systemu

Agencja wykazuje również aktywne zaangażowanie w tworzenie międzynarodowych reguł oraz w odpowiedzi na globalne wyzwania związane z prawami autorskimi, uczestnicząc w negocjacjach umów o współpracy gospodarczej oraz w dyskusjach dotyczących Traktatu WIPO o nadawaniu. Dzięki tym działaniom, Agencja codziennie stara się chronić krajowe dzieła.

Referencja: Japońska Agencja ds. Kultury | Promocja ochrony praw autorskich za granicą[ja]

Wsparcie w egzekwowaniu praw

Japońska Agencja ds. Kultury apeluje o wzmocnienie egzekwowania praw w przypadku naruszeń praw autorskich poprzez międzyrządowe rozmowy, szczególnie w krajach, gdzie często dochodzi do naruszeń praw autorskich własnych treści, prowadząc regularne konsultacje międzyrządowe, aby zapewnić odpowiednie stosowanie prawa.

Agencja promuje również rozwój środowiska poprzez szkolenia dla pracowników organów egzekwujących prawa, tworzenie podręczników dotyczących środków przeciwdziałania naruszeniom praw autorskich za granicą oraz ustanowienie punktów konsultacyjnych.

Szczegółowe informacje znajdują się w linku „Lista podręczników dotyczących środków przeciwdziałania naruszeniom praw autorskich (piractwu)”.

Podręczniki te zawierają metody przeciwdziałania naruszeniom praw autorskich w różnych krajach oraz raporty z badań nad egzekwowaniem praw autorskich.

Referencja: Naruszenia praw autorskich (piractwo) | Lista podręczników dotyczących środków przeciwdziałania[ja]

Podsumowanie: W przypadku problemów z prawami autorskimi przekraczającymi granice, skonsultuj się ze specjalistą

Podejście do praw autorskich różni się w zależności od kraju, co jest niezaprzeczalnym faktem. Konieczne może być dokładne zbadanie sytuacji dotyczącej praw autorskich w danym kraju, w tym statusu przynależności do różnych traktatów i lokalnych przepisów. Należy również wziąć pod uwagę, że docelowy kraj może być jednym z wielu, co sprawia, że obsługa staje się bardziej skomplikowana.

W przypadku obsługi praw autorskich za granicą, zaleca się konsultację ze specjalistą.

Informacje o środkach zaradczych oferowanych przez naszą kancelarię

Kancelaria Prawna Monolith posiada bogate doświadczenie w dziedzinie IT, a w szczególności w aspektach prawnych związanych z Internetem. W ostatnich latach globalny biznes rozwija się w coraz szybszym tempie, co zwiększa potrzebę profesjonalnych przeglądów prawnych. Nasza kancelaria oferuje rozwiązania z zakresu prawa międzynarodowego.

Obszary działalności Kancelarii Prawnej Monolith: Prawo międzynarodowe i zagraniczne przedsięwzięcia[ja]