e-Spor Turnuvalarında Ödül Tutarının Limiti Nedir?

“eSporlar”, “Elektronik Sporlar”ın kısaltmasıdır ve geniş anlamıyla, elektronik cihazlarla yapılan eğlence, yarışma ve sporları genel olarak ifade eder. Bu terim, bilgisayar oyunları ve video oyunları kullanılarak yapılan yarışmaları spor yarışması olarak kabul ettiğimizde kullanılır. Son zamanlarda, bu tür eSporlar dünya genelinde yarışma olarak düzenlenmekte ve başta şampiyonlar olmak üzere başarılı olanlara ödül verilmektedir.

Ancak, eSpor turnuvalarındaki ödül miktarı, Japon “Ödül Gösterim Yasası”na göre 100.000 yen (yaklaşık 7.500 TL) ile sınırlı olabilir. Sponsorlar bulup büyük bir turnuva düzenlemeyi ve profesyonel oyuncuların katılımını sağlamayı düşündüğünüzde, bu ödül miktarının sadece 100.000 yen olması, oldukça büyük bir kısıtlama olabilir. Bu tür yasal düzenlemeler altında, büyük ölçekli bir eSpor turnuvasını nasıl düzenleyebiliriz?

Ödül Gösterim Yasası Nedir?

Ödül Gösterim Yasası, resmi olarak “Haksız Ödül ve Yanıltıcı Gösterim Önleme Yasası” olarak bilinir. Genellikle, ürün veya hizmetler hakkında gerçek dışı bilgiler verilmesi veya yüksek değerli ödüller sunarak müşteri çekilmesi gibi durumları düzenleyen bir yasadır. Ancak, bu “ödül” kavramı, e-sporlar gibi turnuvaların ödüllerini de içerebileceğinden, e-sporlarla da ilişkili bir yasa olduğunu söyleyebiliriz. Bu makale ile doğrudan bir ilişkisi olmasa da, örneğin, “gizli pazarlama” da Ödül Gösterim Yasası kapsamında yasadışı olabilir.

https://monolith.law/reputation/stealth-marketing-delete[ja]

Ödül Gösterim Yasası’nın amacı, ilk maddesinde belirtilmiştir.

“Haksız Ödül ve Yanıltıcı Gösterim Önleme Yasası” (Amaç)
Madde 1 Bu yasa, ürün ve hizmet alımlarıyla ilgili haksız ödül ve gösterimlerle müşteri çekilmesini önlemek, genel tüketicinin özgür ve mantıklı seçimini engelleyebilecek eylemleri sınırlamak ve yasaklamak amacıyla, genel tüketicinin çıkarlarını korumayı amaçlar.

Bu şekilde, Ödül Gösterim Yasası, ürün veya hizmetlerin kalitesi, içeriği, fiyatı vb. hakkında yanıltıcı bilgiler verilmesini sıkı bir şekilde düzenler ve aşırı ödül sunumunu önlemek için ödül miktarının üst limitini belirler. Bu, tüketicilerin daha iyi ürün veya hizmetleri özgür ve mantıklı bir şekilde seçebilecekleri bir ortamı korumayı amaçlar.

Ödül Yasası ve e-Spor Turnuvalarındaki Ödül Miktarları Arasındaki İlişki

e-Spor turnuvalarındaki ödül miktarları, Ödül Yasası’nda belirtilen “çekiliş” kapsamında sunulan “ödül türleri”ne dahil olabilir. Bu durumda, ödül miktarının 100.000 yen (yaklaşık 7.500 Türk Lirası) altında olması gerekebilir. Burada sorun olan iki nokta vardır:

1. e-Spor turnuvalarındaki ödül miktarlarının, Ödül Yasası’nda belirtilen “ödül türleri”ne dahil olup olmadığı.
2. “Ödül türleri”ne dahil olsa bile, “çekiliş” kapsamında sunulan ödül türlerine dahil olup olmadığı. Örneğin, bir elektronik mağazası tüm müşterilere belirli bir ürün sunuyorsa, bu ürün müşterileri mağazaya çekmek için kullanıldığından “ödül türleri”ne dahil olabilir, ancak “çekiliş” kapsamında sunulan ödül türlerine dahil olmayabilir (ancak, genel ödül düzenlemelerine tabi olabilir). Diğer yandan, bir televizyon programı veya web sitesi geniş kapsamlı bir etkinlik duyuruyor ve posta kartı veya web sitesi aracılığıyla başvuruda bulunabilir ve çekilişle ödül kazanabilirsiniz. Bu durumda, ödül çekilişe tabi olduğu için “çekiliş” kapsamında sunulmuş olabilir, ancak ürün veya hizmet satın almayı veya mağazayı ziyaret etmeyi gerektirmediği için “ödül türleri”ne dahil olmayabilir.

e-Spor Turnuvalarındaki Ödüllerin, Japon ‘Ödül Türevleri’ Yasasına Uygun Olup Olmadığı

Japon ‘Ödül Türevleri’ Yasası’nın 2. maddesinin 3. fıkrası, ‘Ödül Türevleri’ni aşağıdaki gibi tanımlar:

“Haksız Ödül Türevleri ve Yanıltıcı Gösterimlerin Önlenmesi Yasası” (Tanım)
Madde 2
1-2 (Atlanmış)
3 Bu yasada ‘Ödül Türevleri’, müşterileri çekmek için kullanılan bir araç olarak, yönteminin doğrudan veya dolaylı olması, çekiliş yöntemi kullanılıp kullanılmaması fark etmeksizin, işletmenin kendi sunduğu ürün veya hizmetlerin ticaretine (gayrimenkul ticaretini de içerir. Aşağıda aynı.) eşlik eden ve Başbakan tarafından belirlenen mal, para veya diğer ekonomik faydaları ifade eder.

Dolayısıyla, e-Spor turnuvalarındaki ödüllerin Japon ‘Ödül Türevleri’ Yasası’na uygun olması için,

1. Ödül verilmesi ‘müşterileri çekmek için bir araç olarak’ yapılır
2. Ödül verilmesi ‘işletme’ tarafından yapılır
3. Ödül verilmesi ‘kendi sunduğu ürün veya hizmetlerin ticaretine eşlik eder’
4. Ödül, ‘mal, para veya diğer ekonomik faydalar olup, Başbakan tarafından belirlenen’ bir şeydir

olmak üzere dört gereklilik yerine getirilmelidir.

Bunlardan, ikincisi için, e-Spor turnuva organizatörleri veya ödül sağlayıcılarının çoğunlukla işletme olduğunu söyleyebiliriz ve dördüncüsü için, Başbakan tarafından belirlenenler arasında para da bulunmaktadır, bu yüzden her ikisi de gereklilikleri karşılar.
Dolayısıyla, ödül verilmesi 1. ‘müşterileri çekmek için bir araç olarak’ ve 3. ‘kendi sunduğu ürün veya hizmetlerin ticaretine eşlik eder’ şeklinde yapıldığı söylenebilirse, e-Spor turnuvalarındaki ödüller Japon ‘Ödül Türevleri’ Yasası’na uygun olur.

“Müşteri Çekme Aracı Olarak” (Müşteri Çekiciliği) Nedir?

Müşteri çekiciliğinin varlığı, sağlayıcının öznel niyeti veya planının adıyla ilgili olmaksızın, objektif olarak müşteri çekme aracı olup olmadığına göre belirlenir. Ayrıca, müşteri çekiciliği, ödül sağlayıcısının özellikleri ve turnuvanın doğası nedeniyle var olup olmadığı değişebilir.

Ödül Sağlayıcısı, e-Spor Turnuvasında Kullanılan Oyunun Üretim ve Satış Şirketi İse

Eğer e-spor turnuvasında kullanılan oyun satışta olan bir oyunsa, turnuva katılımcıları, başarılı bir performans sergileyerek ödül kazanmak için bu oyunu satın alıp tekrar tekrar pratik yapmak zorundadır. Dolayısıyla, ödül sağlayıcısı e-spor turnuvasında kullanılan oyunun üretim ve satış şirketi ise, ödülün sunulması, kendi oyunlarını satın almak için bir motivasyon olarak görülebilir, yani “müşteri çekme aracı olarak” kabul edilebilir.

Ödül Sağlayıcısı, e-Spor Turnuvasında Kullanılan Oyunun Üretim ve Satış Şirketi Değil İse

Örneğin, bir etkinlik yönetim şirketi gibi, turnuvada kullanılan oyunun üretim ve satışıyla ilgisi olmayan bir işletme ödül sağlıyorsa, oyunu satın alan turnuva katılımcıları bu işletmenin müşterisi olarak kabul edilmez. Bu nedenle, ödülün sunulması, “müşteri çekme aracı olarak” kabul edilemez ve bu nedenle, bu ödül, Japon “Ödül Gösterim Yasası”na göre “ödül” olarak kabul edilemez.

Turnuvanın Doğasına Göre Müşteri Çekiciliği Değerlendirmesinin Farklılıkları

E-spor turnuvasının doğası gereği, genel kullanıcıların yarışmacı olduğu turnuvalar ve ünlü oyuncuların yarışmacı olduğu, genel kullanıcıların izlediği turnuvalar düşünülebilir. Bunlardan, genel kullanıcıların izlediği turnuvalarda, ödül sağlayıcısı e-spor turnuvasında kullanılan oyunun üretim ve satış şirketi olsa bile, hedef müşterileri turnuvayı izleyen genel kullanıcılardır ve başarılı oyunculara verilen ödül, üst düzey oyunları gösteren ünlü oyuncuların katılımını teşvik etmek için sunulmuştur. Bu nedenle, “müşteri çekme aracı olarak” ödülün sunulduğu söylenemez ve bu nedenle, bu ödül, Japon “Ödül Gösterim Yasası”na göre “ödül” olarak kabul edilemez.

「Kendi sunduğu ürün veya hizmetlerin işlemleriyle ilişkili olarak」 (İşlem İlişkililiği) Ne Anlama Gelir?

İşlem ilişkililiğinin varlığı, belirli bir işlem veya sunum şekli üzerinden bireysel ve somut bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Ancak, temel olarak aşağıdaki şekilde düşünülebilir. Yani, Japon Hediye Gösterim Yasası’nın (Japon Hediye Gösterim Yasası) 1. maddesi, “ürün ve hizmet işlemleriyle ilgili haksız hediyeler… ile müşterilerin çekilmesini önlemek” amacını belirler. Bu nedenle, “işlemle ilişkili” ifadesi, “işlemi koşul olarak kabul etmek”ten daha geniş bir anlamda, “işlemle ilgili” anlamına gelir. Dolayısıyla, işlemi bir koşul olarak kabul etmese bile, ekonomik faydanın sağlanması, müşterinin satın alma kararına doğrudan bağlanabilecek bir şekilde gerçekleştirilirse, işlem ilişkililiği olduğu söylenebilir.

Örneğin, bir gazetede sorulan bir bilmeceye yanıt verenlere ekonomik bir fayda sağlanıyor ancak ürünü satın almadan yanıtı veya ipucunu anlamak mümkün değilse, ürün veya hizmeti satın alarak ekonomik bir fayda elde etmek mümkün veya kolaylaşır. Bu durumda, ekonomik faydanın sağlanması, müşterinin satın alma kararına doğrudan bağlanabilecek bir şekilde gerçekleştirildiği için, işlem ilişkililiği kabul edilir.

Tüketici Ajansı Danışma Olayına Yanıt ve Bunun Üzerine Yapılan İnceleme

Ücretli bir aksiyon oyununu genel tüketicilere sunan bir işletme, bu aksiyon oyununu kullanarak herkesin katılabileceği bir yarışma düzenler ve bu yarışmada başarılı olanlara işletme tarafından ödül verilir. Bu ödülün “hediye” kapsamına girip girmediği, yasal uygulama öncesi onay prosedürü ile Tüketici Ajansı’na danışıldı (Tüketici Ajansı’na Danışma No: 1306). Bu danışmaya verilen yanıtta, Tüketici Ajansı, “Hediye ve Benzeri Belirleme Standartları” (1977 (Showa 52) yılı 1 Nisan Tüketici Ajansı Genel Müdürü Duyurusu No: 7) gereğince, “ürün veya hizmet satın alarak ekonomik bir fayda elde etmek mümkün veya kolaylaşır” durumunda işlem ilişkililiği kabul edilir prensibini esas alarak, danışanın ifadesine göre, bu aksiyon oyununda beceri geliştirmek için genellikle tekrarlanan oyun oynamak gerektiği için, ücretli kullanıcı olmayanların ödül kazanma olasılığının düşük olduğunu, bu nedenle yarışmanın, ücretli kullanıcıların ödül gibi ekonomik bir fayda elde etmeyi mümkün veya kolaylaştıran bir etkinlik olduğunu ve bu yarışmada başarılı olanlara verilen ödülün, “işlemle ilişkili” bir sağlama olduğunu düşündüğünü belirtmiştir.

Öte yandan, aşağıdaki gibi bir görüş de bulunmaktadır. Yani, genellikle oyun becerisini geliştirmek için oyunu tekrar tekrar oynamak gereklidir, ancak oyunu satın almak, beceri geliştirmenin başlangıcıdır ve oyunu satın almak, yarışmada ödül kazanmayı “mümkün veya kolaylaştırır” demek değildir.
Ayrıca, yukarıda belirtilen standartların “ürün veya hizmet satın alarak ekonomik bir fayda elde etmek mümkün veya kolaylaştırır” durumunu örnek olarak belirttiği “ürünü satın almadan yanıtı veya ipucunu anlamak mümkün değildir” durumu, ürün veya hizmetin satın alınması ekonomik bir fayda elde etmeyi doğrudan kolaylaştıran durumlarla sınırlıdır.

Bu tür bir görüşe dayanarak, e-spor turnuvasında verilen ödülün “kendi sunduğu ürün veya hizmetlerin işlemleriyle ilişkili olarak” verildiği söylenemez ve bu ödül, Japon Hediye Gösterim Yasası’nda belirtilen “hediye” kapsamına girmez. Bu şekilde, e-spor turnuvasında verilen ödülün işlem ilişkililiği konusunda farklı görüşler olabilir. İşlem ilişkililiğinin varlığı, bireysel durumların kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi gerektiren, duruma özgü hassas bir konudur ve bu nedenle bir uzmana danışmanızı öneririz.

「Ödül Türevleri」ne dahil olsa bile, bu ödüllerin ‘Çekiliş’ yoluyla sunulup sunulmadığı

Çekiliş Sınırlama Bildirisi’ne göre, ‘Çekiliş’, piyango veya diğer rastlantısal yöntemlerin kullanılması veya belirli bir eylemin üstünlüğü veya doğruluğuna dayanarak, ödül türevlerinin sunulacağı tarafı veya sunulan ödül türevlerinin değerini belirlemek olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca, bildiride, belirli bir eylemin üstünlüğü veya doğruluğuna dayanarak ödül türevlerinin sunulacağı tarafı belirleme yöntemlerinden biri olarak, bowling, balık tutma, yarışmalar ve diğer yarışmalar, performanslar veya oyunların üstünlüğüne dayanarak belirleme yöntemi gösterilmiştir. Bu durumdan hareketle, eSpor turnuvalarındaki ödüllerin ‘Çekiliş’ yoluyla sunulduğu sonucuna varılabilir.

Öte yandan, bildiride, ‘Ancak, satış yarışmaları, sergileme yarışmaları vb. işlem hacmi veya diğer işlem durumlarına dayalı üstünlüğü belirleme yöntemleri dahil edilmez’ şeklinde bir istisna belirlendiği ve bu istisnanın belirlenmesinin nedeninin, işlem performansı veya satış teşvik etkisi amacıyla sunulan ödüllerin ‘Çekiliş’ olarak ödül düzenlemelerine tabi tutulmasının Çekiliş Sınırlama Bildirisi’nin amacına uygun olmayacağı şeklinde yorumlanabileceği göz önünde bulundurulduğunda, eSpor turnuvalarındaki ödüllerin, Çekiliş Sınırlama Bildirisi’ndeki ‘Çekiliş’ kapsamına girmeyebileceği görüşü de bulunmaktadır. Bu şekilde, ‘Çekiliş’ kapsamına girip girmediği konusunda farklı görüşler bulunabilir. ‘Çekiliş’ kapsamına girip girmediği durumu, duruma özgü bir sorundur, bu yüzden bir uzmana danışmanızı öneririz.

eSpor turnuvalarında verilen ödüllerin, Japon ‘Ödül Gösterim Yasası’na göre ‘ödül’ olarak sunulan ‘ödül türleri’ne dahil olması durumundaki etkiler

eSpor turnuvalarında verilen ödüllerin, Japon ‘Ödül Gösterim Yasası’na göre ‘ödül’ olarak sunulan ‘ödül türleri’ne dahil olması durumunda, ‘Ödül Sınırlama Bildirisi’nin 2. maddesi gereği, ödül türlerinin maksimum tutarı, ilgili ödül işleminin değerinin 20 katı tutarını (bu tutar 100.000 yen’i aşarsa, 100.000 yen) aşamaz.

Özet

Bu şekilde, e-spor turnuvalarındaki ödül miktarının 100.000 yen (yaklaşık 7.500 TL) sınırlamasına tabi olup olmadığı,

• Ödülün sağlayıcısının, e-spor turnuvasında kullanılan oyunun üretim ve satış şirketi olup olmadığı (Japon Hediye Gösterim Yasası’na göre müşteri çekme tartışması)
• Genel kullanıcıların izlediği bir turnuva olup olmadığı (aynı şekilde)
• Ödülün verilme yönteminin, satış yarışması, sergileme yarışması vb. diğer tarafların işlem hacmi veya diğer işlem durumlarına göre belirlenen bir yöntem olup olmadığı (Japon Hediye Gösterim Yasası’na göre ödül tartışması)

gibi noktalara bağlı olarak değişen karmaşık bir hukuki meseledir. Dolayısıyla, e-spor turnuvasındaki ödül miktarını ne yapacağınıza karar verirken, kendi başınıza karar vermek yerine bir uzmana danışmalısınız.