e-Sporlarda Ödül Kazanmak Bir Yan İş mi? Gelirin Sınıflandırılması Dahil Açıklama

e-Sporlar, bilgisayar oyunları veya video oyunları gibi araçları kullanarak yapılan yarışmaları spor müsabakası olarak kabul eden bir kavramdır. e-Spor sektörü son yıllarda büyük bir ivme kazanmış ve ödüllü turnuvalar sıklıkla düzenlenmektedir. Hatta bazı profesyonel oyuncular, oyun ödülleriyle geçimlerini sağlamaktadırlar.

Peki, e-Sporlardan ödül kazanıldığında, bu durum yan iş olarak kabul edilir ve iş yasaları gibi düzenlemelerle yasaklanır mı? Bu makalede, bu konuda endişe duyanlar için açıklamalar yapacağız.

e-Spor Nedir?

Kısaca ifade etmek gerekirse, e-spor, video oyunu yarışmalarını bir spor olarak ele alır. Şubat 2018’de (2018), Japonya e-Spor Birliği (JeSU) kuruldu ve “JeSU Onaylı Profesyonel Lisans Sistemi” oluşturuldu, böylece e-sporun teşviki sağlandı.

“JeSU Onaylı Profesyonel Lisans Sistemi”nin oluşturulmasının ardında, e-spor turnuvalarının ödülleri, Japon Hediye Gösterim Yasası’nın düzenlemelerine tabi olabileceği riski bulunmaktadır.

Ödül, “turnuvaya katılım” gibi “iş karşılığı” olarak sunulduğunda, Hediye Gösterim Yasası’nın düzenlemelerine tabi olmaz.

Bu nedenle, e-spor turnuvalarının ödülleri “iş karşılığı” olarak kabul edildiğinde, belirlenen kriter “JeSU Onaylı Profesyonel Lisans Sistemi”dir.

Bu sistem sayesinde, ödül sistemi turnuvalarının Hediye Gösterim Yasası’nın düzenlemelerine tabi olma riski azaldı, bu da ödül sistemi turnuvalarının düzenlenmesini kolaylaştırdı.

Ayrıca, birçok ulusal ve uluslararası turnuva düzenlenmekte ve e-spor nüfusunun gelecekte artması beklenmektedir.

Referans: Lisans | Japonya e-Spor Birliği Resmi Sitesi[ja]

e-Spor Turnuvalarında Kazanılan Ödül Parası Yan İş Olarak Sayılır mı?

e-Spor turnuvalarında ödül parası kazanıyorsanız, bu bir yan iş olarak kabul edilir mi? e-Sporlarda ödül parası kazanıldığını söylemek, durumun çeşitliliğini ifade eder.

Bu durumun gerçekliğine göre yan iş olup olmadığını belirlememiz gerekiyor, ancak “yan iş”in net bir tanımı yok.

Detaylarını daha sonra açıklayacağım, ancak bir şirket çalışanı için, yasalarla yan işin yasaklandığı bir durum yoktur. Sorun, çalıştığınız şirketin iş kurallarının yan işi yasaklaması durumunda ortaya çıkar.

Ne olduğunu yan iş olarak kabul edeceğimiz duruma bağlıdır, ancak gelir sınıflandırması da bir karar kriteri olabilir.

e-Spor turnuvasında kazanılan ödül parasına vergi uygulanır ve beyanname vermeniz gerekir. Bu durumda, gelir sınıflandırmanın “geçici gelir” mi yoksa “iş geliri” mi olduğu, yan iş olup olmadığını belirleme kriterlerinden biri olabilir.

Ödül Parayı Geçici Gelir Olarak Beyan Ettiğinizde

Online oyunları hobi olarak oynuyor ve kar amacı gütmüyorsanız, tatil günlerinde turnuvalara katılıp tesadüfen ödül parası kazanırsanız, bu durum geçici gelir olarak kabul edilebilir. Yıllık turnuva ödül parası 200.000 yen (yaklaşık 14.000 TL) veya daha fazla ise, gelir vergisi beyannamesi gereklidir.

Ödül parayı geçici gelir olarak beyan ettiyseniz, bu durum sadece bir hobi olarak kabul edilebilir ve yan iş olarak kabul edilmez.

Ödül Parayı İş Geliri Olarak Beyan Ettiğinizde

Sürekli olarak turnuvalara katılıp ödül parası kazanıyorsanız veya profesyonel lisansınız varsa, bu durum iş geliri olarak kabul edilebilir. Yıllık turnuva ödül parası 480.000 yen (yaklaşık 34.000 TL) veya daha fazla kazandıysanız, gelir vergisi beyannamesi gereklidir.

Bir şirket çalışanı, bu şekilde sürekli olarak ödül parası kazanıyor veya profesyonel bir oyuncu olarak ödül parası kazanıyorsa, duruma bağlı olarak, bu durum genellikle yan iş olarak kabul edilir.

İş Kurallarının Yan İş Yasağı Hükümlerinin Etkisi

Öncelikle, yan işi yasaklayan iş kurallarının hükümlerinin hukuki bir dayanağı var mıdır?

Aslında, iş hukuku veya medeni hukuk gibi işle ilgili yasalarda, yan işi yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak, şirketin “İş Kuralları”nda yasaklanmış veya kısıtlanmış olabilir.

Ayrıca, kamu görevlileri söz konusu olduğunda, “kanun” ile yasaklanmıştır.

e-Sporların Şirket İş Kurallarında Yasaklanan Yan İşe Girip Girmediği Kriteri

Yargı kararlarında, bir işçinin iş saatleri dışında zamanını nasıl geçireceği, temelde işçinin özgürlüğüdür ve bir şirketin bu özgürlüğü kısıtlamasına izin verilmez.

Yan işin genel yasağına ilişkin olarak, Ogawa İnşaat davasının kararında (Tokyo Yerel Mahkemesi, 19 Kasım 1982 (Showa 57), İşçi ve Sivil Örnekler 33. Cilt, 6. Sayı, Sayfa 1028) “İş saatleri dışında temelde işçinin özgürlüğü olduğundan, iş kurallarında yan işi tamamen yasaklamak, özel durumlar dışında, mantıksızdır.” denmiştir.

Peki, hangi durumlar iş kurallarına aykırı kabul edilir? Yargı kararlarına göre, aşağıdaki durumlar iş kurallarına aykırı kabul edilmiştir:

• Ana işe açıkça engel oluşturduğu durumlar (yan işe harcanan zamanın uzun olması, her gün gece yarısına kadar sürmesi vb.)
• Şirket sırlarının sızdığı ve gizlilik yükümlülüğünün ihlal edildiği durumlar (aynı sektördeki diğer şirketlerde yan iş yapma durumları vb.)
• Şirketin itibarını zedelediği veya güven ilişkisini bozduğu durumlar (antisosyal güçlerle ilişkili yan işler yapma durumları vb.)
• Rekabet nedeniyle şirkete zarar verdiği durumlar (ana işle aynı sektörde yan iş yapma durumları vb.)

Dolayısıyla, e-sporlarda ödül kazanılmış olsa bile, yukarıdaki durumlara uymayan durumlarda, yan iş yasağı hükümlerinin uygulanarak disiplin cezası vb. verilme olasılığı düşüktür.

e-Sporların Kamu Görevlilerinin Yan İşine Girip Girmediği Kriteri

Daha önce belirtildiği gibi, kamu görevlilerinin yan işi “kanun” ile yasaklanmıştır. Çünkü, kamu görevlileri, hizmetlerinin adil ve tarafsız olması gereken tüm vatandaşların hizmetkarıdır. Devlet memurları için, Devlet Memurları Yasası’nda,

Memurlar, ticaret, sanayi veya finans sektörü veya diğer kar amacı güden özel işletmeleri (bundan böyle “kar amacı güden işletmeler” denir) işletmek amacıyla bir şirket veya diğer bir grup yöneticisi, danışman veya yönetim kurulu üyesi olamaz veya kendi kar amacı güden işletmelerini işletemezler.

Devlet Memurları Yasası Madde 103, Fıkra 1

Memurlar, kar amacı güden işletmeler dışındaki işletmelerin grup yöneticisi, danışman veya yönetim kurulu üyesi olmak veya başka bir işte çalışmak veya iş yapmak için ücret alırken, Başbakan ve memurun bağlı olduğu bakanlığın başkanının iznini almalıdır.

Devlet Memurları Yasası Madde 104

ve belirtilmiştir, izin olmadan yan işe izin verilmez.

Yerel memurlar için,

Memurlar, atama yetkilisinin iznini almadan, ticaret, sanayi veya finans sektörü veya diğer kar amacı güden özel işletmeleri (bundan böyle bu madde ve sonraki madde, fıkra birde “kar amacı güden işletmeler” denir) işletmek amacıyla bir şirket veya diğer bir grup yöneticisi veya diğer bir İnsan Kaynakları Komisyonu düzenlemesi (İnsan Kaynakları Komisyonu olmayan yerel halk kuruluşlarında, yerel halk kuruluşunun düzenlemesi) tarafından belirlenen pozisyonu alamaz veya kendi kar amacı güden işletmelerini işletemez veya ücret alarak herhangi bir iş veya işlemde bulunamaz. Ancak, yarı zamanlı memurlar (kısa süreli işlerde çalışan memurlar ve Madde 22-2, Fıkra 1, Madde 2’de belirtilen memurlar hariç) için bu durum geçerli değildir.

Yerel Memurlar Yasası Madde 38, Fıkra 1

ve belirtilmiştir, kamu görevlileri özel sektör çalışanlarından daha sıkı yan iş kısıtlamalarına tabidir.

Peki, e-sporlar yan işe girer mi?

Tekrarlamak gerekirse, e-spor turnuvalarında ödül kazanmanın yan işe girip girmediği konusunda net bir kriter yoktur.

Ödül miktarı, ödülün tekrarlanan ve sürekli alınıp alınmadığı, ödül gelirinin sınıflandırılması (tek seferlik gelir veya iş geliri) vb. genel olarak bakılarak karar verilmesi gerektiğini söyleyebiliriz.

Genellikle, profesyonel lisansı olmayan ve sadece bir kez ödül alan durumlar için, yan işe girmez.

e-Spor oyuncusu olarak faaliyetin yan işe girip girmediği konusunda henüz bir yargı kararı olmadığından, gelecekte mahkemelerin ne tür bir karar vereceğini takip etmek gerekmektedir.

e-Sporlarda Kazanılan Ödülün İş Karşılığı Olarak Alınması Durumu

Daha önce de belirttiğimiz gibi, profesyonel lisansa sahip bir oyuncunun bir turnuvadan ödül kazanması durumunda, bu ödül ‘iş karşılığı’ olarak kabul edilir.

JeSU Onaylı Profesyonel Lisans Sistemi’nin amaçlarından biri, e-spor oyuncularının bir meslek olduğunu açıkça belirtmektir ve JeSU Onaylı Profesyonel Lisans’a sahip oyuncular, ‘e-spor profesyonel oyuncu’ mesleğini icra etmektedirler.

Bu nedenle, JeSU Onaylı Profesyonel Lisans’a sahipseniz, e-spor turnuvalarında kazandığınız ödüller iş geliri olarak kabul edilir.

Yurtdışında e-Sporlardan Ödül Kazanıldığında

Son yıllarda, e-spor turnuvalarının yurtdışında düzenlenmesi giderek daha yaygın hale gelmiştir. Bu nedenle, yurtdışındaki bir turnuvadan ödül kazandığınızda, vergilendirme sisteminin nasıl işlediğini açıklıyoruz.

Japan’daki bir e-spor turnuvasından ödül kazandığınızda Japonya’da vergilendirileceğiniz açıktır, ancak yurtdışındaki bir turnuvadan ödül kazandığınızda durum ne olur?

Gelir Vergisi Yasası’nın (Japon Gelir Vergisi Yasası) 5. maddesinin 1. fıkrasında, Japonya’da ikamet edenlerin gelir vergisi ödeme yükümlülüğü olduğu belirtilir ve gelirin elde edildiği yerin yurt içi ya da yurt dışı olmasına bakılmaksızın, tüm gelirler Japonya’da vergilendirilir.

Ancak, yurtdışındaki bir e-spor turnuvasından ödül kazandığınızda, turnuvanın düzenlendiği ülkenin yasalarına göre, ödülü kazandığınız ülkede de gelir vergisi alınabilir, yani çifte vergilendirme durumu oluşabilir.

Bu nedenle, Gelir Vergisi Yasası’nın (Japon Gelir Vergisi Yasası) 95. maddesinde “Yabancı Vergi Miktarı İndirimi” adlı bir düzenleme belirlenmiştir.

Bu düzenleme, o yıl yabancı bir yasaya göre gelir vergisine denk gelen bir vergi ödediyseniz, belirli bir miktarı aşmamak kaydıyla, yabancı ülkeye ödenen gelir vergisi miktarını o yılın Japonya gelir vergisi miktarından düşebileceğinizi belirtir.

Özet: e-Sporlardaki Ödül Sorunları İçin Avukata Danışın

E-spor turnuvalarında ödül kazanıyorsanız, kazandığınız ödül miktarı ve gelir vergisi beyannamesi gelir sınıflandırması gibi faktörler göz önünde bulundurularak yan iş olup olmadığına karar verilir.

Ana işinizin dışında, e-spor turnuvalarında ödül kazanma fırsatı olan kişilerin, yan iş olarak sorun oluşturup oluşturmayacağı veya endişe duyulan noktaları önceden bir avukata danışmaları önerilir.

İlgili Makale: Genişleyen “e-Spor Kotası” İş İlanları, İş Sözleşmesi İmzalarken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?[ja]

İlgili Makale: e-Spor Profesyonel Oyuncu Sözleşmesinin Kontrol Edilmesi Gereken Noktalar[ja]

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler Hakkında Bilgi

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Büromuzda, Tokyo Borsası’nda listelenen şirketlerden girişimlere kadar çeşitli konularda sözleşme oluşturma ve inceleme hizmetleri sunmaktayız. Eğer sözleşme ile ilgili bir sorununuz varsa, lütfen aşağıdaki makaleye başvurunuz.

https://monolith.law/contractcreation[ja]