【Reiwa 6 (2024) Nisan Yürürlüğe Girişi】'Japon Ticari Marka Kanunu' ve 'Japon Tasarım Kanunu'nda Yapılan Değişikliklerin Ana Noktaları Nedir? Bilinmesi Gereken Değişiklikleri Açıklıyoruz

Reiwa 5 (2023) yılında, Japon Ticaret Markası Kanunu ve Japon Tasarım Kanunu gibi bazı kanunlarda değişiklikler yapılmış ve Reiwa 6 (2024) yılı Nisan ayında yürürlüğe girmiştir. Reiwa 5 yılında yapılan bu değişikliklerle birlikte, ticaret markası ve tasarım stratejilerinde de değişiklikler olabileceği için, değişikliklerin amacını ve detaylarını anlamak önemlidir.

Bu makalede, değişikliklerin içeriği ve iş dünyasında dikkat edilmesi gereken noktaları açıklıyoruz. Japon Ticaret Markası Kanunu ve Japon Tasarım Kanunu’nda yapılan başlıca değişiklikleri tanıtacağız, bu nedenle bilgileri dikkate almanızı tavsiye ederiz.

Reiwa 6 (2024) Nisan Ayında Yürürlüğe Giren Japon Ticaret Markası ve Tasarım Kanunlarındaki Değişikliklerin Özeti

Reiwa 5 (2023) yılında yapılan Japon Ticaret Markası ve Tasarım Kanunlarındaki değişiklikler, dijitalleşme ve uluslararasılaşma ile uyumlu hukuki düzenlemelerin yapılmasını temel amaç olarak belirlemiştir.

Ticaret Markası Kanunu’nda yapılan başlıca iki değişiklik şunlardır:

• Rıza Sisteminin Uygulanması
• Başkasının adını içeren ticaret markalarının tescil şartlarının gevşetilmesi

Ayrıca, Tasarım Kanunu’nda yapılan önemli bir değişiklik, yeni olmayan tasarımlar için istisnai hükümlerin şartlarının gevşetilmesidir.

Bu değişiklikler Reiwa 5 (2023) yılında 14 Haziran’da ilan edilmiş ve Reiwa 6 (2024) yılında 1 Nisan’da yürürlüğe girmiştir. Ancak, Tasarım Kanunu’ndaki değişiklikler Reiwa 6 (2024) yılında 1 Ocak’tan itibaren yürürlükte olmuştur.

Değişiklik 1: Rıza Sisteminin Uygulanması (Japon Ticari Marka Kanunu)

Rıza sistemi, daha önce tescil edilmiş bir ticari markanın sahibi, rızası olduğu takdirde, benzer bir sonraki başvurunun ticari marka tescilinin kabul edilmesine izin veren bir sistemdir. Ticari markalarda rıza sistemi, bu değişiklikle birlikte uygulamaya konulmuştur. Peki, bu tür bir değişiklik neden yapıldı? Detaylarıyla açıklayalım.

Önceki Düzenlemelerin İçeriği

日本商標法 (Japanese Trademark Law) kapsamında, aşağıdaki durumlarda bir ticari markanın tescil edilemeyeceği belirtilmiştir:

(Ticari Marka Tescil Edilemeyecek Durumlar)
Madde 4: Aşağıda belirtilen ticari markalar, önceki maddenin hükümlerine bakılmaksızın, ticari marka tescili alamazlar.

11. İlgili ticari marka başvurusunun yapıldığı tarihten önce yapılan başka bir ticari marka tescili başvurusuyla ilgili olan veya bunlara benzer ticari markalar, ve bu ticari markaların tesciliyle ilgili belirlenen ürünler veya hizmetler (Madde 6’nın 1. fıkrası (Madde 68’in 1. fıkrasının uygulanması durumunda da aynıdır.) tarafından belirlenen ürünler veya hizmetler anlamına gelir. Aşağıda aynıdır.) veya bunlara benzer ürünler veya hizmetler için kullanılanlar

Ticaret Markası Kanunu | e-Gov Yasaları Araştırma[ja]

Ticari marka hakkı, basitçe ifade etmek gerekirse, ürün veya hizmetlerin işaretini (ticari marka) tekel olarak kullanma hakkıdır. İş yaparken, kendi ürünlerinizi veya hizmetlerinizi tercih ettirmek ve diğer şirketlerin ürün veya hizmetlerinden ayırt etmek için bir “işaret” gereklidir. Bu “işaret” ticari markadır ve bu işareti (ticari markayı) tekel olarak kullanma hakkı ticari marka hakkıdır.

日本商標法 (Japanese Trademark Law) Madde 4, 1. fıkra, 11. madde, daha önce tescil edilmiş bir ticari markayla çakışan ticari markaların tescilini reddeden bir düzenlemedir ve adeta kaçınılmaz bir hükümdür.

Bu düzenlemenin amacı şu şekilde ifade edilmektedir:

1. Önceden tescil edilmiş ticari marka sahibinin korunması
2. Ürün veya hizmetlerin kaynağının karıştırılmasının önlenmesi

olarak bilinir.

Yeniden Düzenlemenin Arka Planı

Yeniden düzenlemenin arka planında, önceki düzenlemelerde aşağıdaki gibi sorunlar bulunmaktadır.

1. Ticari markanın tescil reddi durumunda karşılaşılan yüksek maliyetler
2. Küresel sözleşmelerdeki olumsuz etkiler

Önceki sistemde, aynı veya benzer önceden tescilli ticari markaların varlığı nedeniyle başvurulan markanın reddedilmesi durumunda, karşılaşılan yükün büyük olması gibi bir sorun vardı.

Tescili reddedilen başvuru markası için çakışan içeriğin düzeltilmesi mümkün olmadığında, itiraz görüşlerinin sunulması veya önceden tescilli ticari markanın haklarının iptali davası gibi çeşitli yollarla mücadele etmek gerekmektedir. Tescilin yeniden kabulünü hedeflemek için, zaman ve maliyet açısından büyük bir yük oluşturmaktadır.

Ayrıca, Batı ülkelerinde, başkasının önceden tescilli markasıyla çakışan bir marka başvurusu yapıldığında bile, önceden tescilli markanın sahibinin onayı varsa, her iki markanın bir arada tescil edilmesine izin veren bir sistem daha önceden uygulanmaktadır.

Japonya’da onay sisteminin tanınmaması nedeniyle, iki markanın bir arada var olmasına izin veren bir anlaşma yapılamamakta ve bu durum küresel sözleşmelerde olumsuz etkilere yol açmaktadır.

Bu nedenle, şirketlerin ihtiyaçları ve uluslararası sistem uyumu açısından, Japonya’da da onay sisteminin uygulanmaya başlanması kararlaştırılmıştır.

Yenilenme İçeriği

Yukarıda belirtilen arka plan göz önünde bulundurularak, aşağıdaki gibi yeni hükümler getirilmiştir.

Japanese Ticaret Markası Kanunu Madde 4
4. Birinci fıkranın on birinci bendine uygun olan bir ticaret markası için, ticaret markası başvuru sahibi, ticaret markası tescilini almak için söz konusu bendin başka bir kişinin onayını almışsa ve ilgili ticaret markasının kullanımı, aynı bendin başka bir kişinin tescilli ticaret markası sahibi, münhasır kullanım hakkı sahibi veya normal kullanım hakkı sahibinin işiyle ilgili mallar veya hizmetler arasında karışıklık yaratma ihtimali olmayan mallar veya hizmetler içinse, söz konusu bendin hükümleri uygulanmaz.

Ticaret Markası Kanunu | e-Gov Yasaları Araştırma[ja]

Bu düzenleme ile, Japanese Ticaret Markası Kanunu Madde 4 Fıkra 1 Bend 11’e uygun olan bir ticaret markası için, aşağıdaki iki şartı sağlayarak ticaret markası tescili alınabileceği anlaşılmaktadır:

1. Önceden tescil edilmiş ticaret markasının hak sahibinin onayını almış olmak
2. Önceden tescil edilmiş ticaret markası ile karışıklık yaratma ihtimalinin olmaması

Ayrıca, Madde 4 Fıkra 1 Bend 11’in amacını korumak için, aşağıdaki gibi çeşitli sistemler geliştirilmiştir:

• Bir ticaret markasının sahibi, diğer ticaret markası sahibinden karışıklığı önleyici bir ifade eklemesini talep edebilir (Japanese Ticaret Markası Kanunu Madde 24’ün 4 Fıkrası 1 Bend)
• Bir ticaret markası sahibi, kötü niyetle karışıklık yaratacak şekilde bir ticaret markası kullanırsa, herkes ticaret markası tescilinin iptali için karar talep edebilir (Japanese Ticaret Markası Kanunu Madde 52’nin 2 Fıkrası)

Rıza gösterme sisteminin kabul edilmesine rağmen, önceden tescil edilmiş ticaret markalarının haklarının korunması ve karışıklığın önlenmesinin önemli olduğuna dikkat etmek gerekmektedir.

Rekabeti Engelleme Yasası’nın Değişikliği ile İlişkisi

Marka Hukuku’nda yapılan değişikliklerle birlikte, Rekabeti Engelleme Yasası’nın da bazı bölümleri değiştirildi.

Sorun, konsantre sistemlerin getirilmesiyle birlikte var olan iki markadan birinin, Rekabeti Engelleme Yasası’nın 2. maddesi 1. fıkra 1. ve 2. numaralı hükümleri tarafından belirlenen genel bilinirlik veya tanınmışlık kazanması durumunda ortaya çıkmaktadır.

Genel bilinirlik gibi özellikler kazanmış marka sahipleri, diğer marka sahibine karşı Rekabeti Engelleme Yasası’na dayanarak durdurma talebinde bulunabilirler. Ancak, bu durdurma talebi kabul edilirse, konsantre sistemlerin sorunsuz kullanımını engelleyebilir.

Bu nedenle, konsantre sistemle birlikte var olacak her iki marka sahibi, diğer marka sahibine karşı Rekabeti Engelleme Yasası’nın 2. maddesi 1. fıkra 1. ve 2. numaralı hükümlerini gerekçe göstererek durdurma talebinde bulunamayacakları, Rekabeti Engelleme Yasası’nın 19. maddesi 1. fıkra 3. numaralı hükmünde belirtilmiştir.

Rekabeti Engelleme Yasası’nda yapılan diğer değişiklikler için aşağıdaki ilgili makaleye göz atınız.

İlgili makale: 【2024年4月施行 (2024 Nisan uygulaması)】Değişen Rekabeti Engelleme Yasası’nın Önemli Noktaları: Bilinmesi Gereken Değişikliklerin Açıklaması

Değişiklik 2: Başkalarının İsimlerini İçeren Ticari Markaların Tescil Şartlarının Esnetilmesi (Japon Ticaret Markası Kanunu)

Reiwa 5 (2023) yılındaki bu değişiklikle, başkalarının isimlerini içeren ticari markaların tescil şartları esnetilmiştir.

Değişikliğin arka planını ve düzenlemeleri açıklayacağız.

Önceki Düzenlemenin İçeriği

Eski Japon Ticaret Markası Kanunu’nda, Madde 4, Fıkra 1, Bölüm 8 uyarınca, başkalarının isimlerini içeren ticari markaların tescili kabul edilmemekteydi.

(Ticari Marka Tescili Alınamayacak Ticari Markalar)
Madde 4: Aşağıda belirtilen ticari markalar, önceki maddenin hükümlerine bakılmaksızın, ticari marka tescili alamaz:

8. Başkasının portresini veya başkasının ismini veya adını veya tanınmış takma adını, sanatçı adını veya yazar adını veya bunların tanınmış kısaltmalarını içeren ticari markalar (ilgili kişinin onayını almış olanlar hariç).

Japon Ticaret Markası Kanunu | e-Gov Yasaları Arama[ja]

Bu düzenlemenin amacı, başkalarının kişilik haklarının korunmasıdır. Yani, kişinin onayı olmadan isminin veya adının ticari marka olarak kullanılmasının önlenmesi amaçlanmaktadır.

Değişikliğin Arka Planı

Başkalarının kişilik haklarının korunması gerekliliği bir yana, daha önce, kurucuların veya tasarımcıların isimlerini marka adı olarak kullanmak isteyenlerin ticari marka tescili yapamaması bir sorun olarak görülmekteydi.

Başkasının onayını almak ticari marka tescili için mümkün olsa da, aynı isim ve soyadına sahip tüm kişilerden onay almak gerçekçi değildir. Bu durumda, isimden oluşan markaların korunmasında eksiklikler olduğu söylenebilir.

Bu sorunlara karşı, Batı ülkelerinde, başkalarının isimlerini içeren ticari markalar için tanınırlık şartı getirilerek çözüm üretilmiştir. Uluslararası sistem uyumu için, Japon Ticaret Markası Kanunu Madde 4, Fıkra 1, Bölüm 8’in değiştirilmesi gerektiği de bu değişikliğin arka planında yer almaktadır.

Değişikliğin İçeriği

Japon Ticaret Markası Kanunu Madde 4, Fıkra 1, Bölüm 8, Reiwa 5 (2023) yılında yapılan değişiklikle aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

Ticaret Markası Kanunu Madde 4, Fıkra 1
8. Başkasının portresini veya (ticari markanın kullanılacağı ürün veya hizmet alanında tüketiciler arasında geniş çapta tanınan isimlerle sınırlı olmak üzere) başkasının ismini veya adını veya tanınmış takma adını, sanatçı adını veya yazar adını veya bunların tanınmış kısaltmalarını içeren ticari markalar (ilgili kişinin onayını almış olanlar hariç.) veya başkasının ismini içeren ve yönetmelikle belirlenen şartlara uymayan ticari markalar

Japon Ticaret Markası Kanunu | e-Gov Yasaları Arama[ja]

Bu değişiklikle, ticari markanın kullanılacağı ürün veya hizmet alanında tüketiciler tarafından geniş çapta tanınmayan isimler, başkasının ismi olsa bile tescil edilebilir hale gelmiştir.

Ayrıca, başkasının ismini içeren ticari markaların, yönetmelikle belirlenen şartlara uymayanlarının tescil edilemeyeceği de hükme bağlanmıştır. İleride çıkarılacak olan yönetmeliklerin içeriğine dikkat etmek gerekecektir.

Üstelik, Ticari Marka Sistemi Alt Komitesi, başkasının isminin belirli bir tanınırlığa sahip olmadığı durumlarda bile, kişilik haklarını ihlal eden kötüye kullanım amaçlı başvuruların reddedileceğini belirtmiştir.

Yönetmelik de dahil olmak üzere, kişilik haklarını koruyan bir sistem tasarımı yaparak, bu düzenlemenin önceki amacını güvence altına alındığı söylenebilir.

Değişiklik 3: Tasarım Yeniliğinin Kaybı İle İlgili İstisnai Hükümlerin Şartlarının Hafifletilmesi (Japon Tasarım Kanunu)

“Tasarım hakkı”, taklit ürünler ve benzer ürünler gibi kopya ürünlerle mücadelede kullanılabilecek fikri mülkiyet haklarından biridir. Tasarım hakkının tanınması için yenilik gereklidir. Tasarımın tescil başvurusundan önce yayınlar veya web siteleri gibi ortamlarda açıklanması durumunda, yeniliğin kaybı nedeniyle tasarım tescili kabul edilmeyebilir. Ancak, belirli şartlar sağlandığında, tasarımın yeniliği kaybedilmemiş sayılır. Bu kez yapılan değişiklikle, yenilik kaybı ile ilgili istisnai hükümlerin şartları hafifletilmiştir.

Değişikliğin arka planı ve içeriği hakkında detaylı bir şekilde inceleyelim.

Önceki Düzenleme İçeriği

İşbu tasarımın yeni olma niteliğini kaybetmesine, tasarım tescil hakkına sahip kişinin eylemleri sebebiyet vermiş olsa bile, aşağıdaki düzenleme içeriğini karşılaması durumunda, yeni olma niteliği kaybedilmiş sayılmaz.

(Tasarımın Yeni Olma Niteliğinin Kaybının İstisnaları)
Madde 4
2 Tasarım tescil hakkına sahip kişinin eylemleri sonucunda, Madde 3’ün birinci fıkrasının birinci veya ikinci bendine giren tasarımlar (buluş, faydalı model, tasarım veya ticari markalar hakkında yapılan resmi yayınlarda yer alarak aynı fıkranın birinci veya ikinci bendine girenler hariç.), ilgili kişinin yaptığı tasarım tescil başvurusuna ilişkin tasarım için, söz konusu fıkra ve maddeye ait ikinci fıkranın hükümlerinin uygulanmasında, önceki fıkra ile aynı şekilde ele alınır.

3 İkinci fıkranın hükümlerinin uygulanmasını talep eden kişiler, bu hususu belirten bir yazıyı tasarım tescil başvurusu ile eş zamanlı olarak Japon Patent Ofisi Başkanı’na sunmalı ve ayrıca, Madde 3’ün birinci fıkrasının birinci veya ikinci bendine giren tasarımların ikinci fıkranın hükümlerinin uygulanabileceği tasarımlar olduğunu kanıtlayan bir belgeyi (bu madde ve Madde 60’ın yedisi içinde ‘kanıt belgesi’ olarak anılır.), tasarım tescil başvurusunun yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde Japon Patent Ofisi Başkanı’na sunmalıdır.

Japon Tasarım Kanunu｜e-Gov Yasaları Arama[ja]

Bu düzenleme, kendi tasarımınızı bir sergi, yayın veya web sitesinde açıkladıktan sonra tasarım tescil başvurusu yapmayı düşünen durumlar için tasarlanmıştır.

Amaç, tasarım yaratıcılarının ifade olarak aynı kapsamdaki faaliyetleri kısıtlamadan anlaşılabilir davranışları sınırlamamaktır.

Yeniden Düzenlemenin Arka Planı

Eski düzenlemelerde, Japon Tasarım Kanunu’nun (意匠法) 4. maddenin 3. fıkrasında belirtilen ‘istisnai uygulama sertifikası’ başvurusu sırasında, başvuru sahibinin üzerindeki yükün büyüklüğüne dikkat çekilmişti.

Son yıllarda, sosyal medya ve e-ticaret siteleri kullanılarak yapılan PR ve satışlarla birlikte, tasarımların kamuya açıklanma şekilleri çeşitlenmekte ve karmaşıklaşmaktadır. Ayrıca, ürünleştirme öncesinde tasarımları önce crowdfunding platformlarında açıklayan durumlar da sıkça karşımıza çıkmaktadır.

Bu gibi durumlarda, tüm kamuya açıklama eylemlerini kapsayan bir sertifika oluşturmanın, başvuru sahibi için büyük bir yük olduğu söylenebilir.

Bu nedenle, Reiwa 5 (2023) yılında yapılan düzenlemede, 4. maddenin 3. fıkrasındaki şartlar hafifletilmiştir.

Yenilenme İçeriği

Endüstriyel Tasarım Kanunu’nun (Japon Endüstriyel Tasarım Kanunu) 4. maddesinin 3. fıkrası, Reiwa 5 (2023) yılında yapılan değişiklikle aşağıdaki gibi yenilenmiştir.

Endüstriyel Tasarım Kanunu 4. Madde
3　Bir önceki fıkranın hükümlerinin uygulanmasını talep eden kişiler, bu taleplerini belirten bir yazıyı tasarım tescil başvurusuyla birlikte Japon Patent Ofisi Başkanı’na sunmalı ve ayrıca, üçüncü madde birinci fıkra birinci veya ikinci bentte belirtilen durumlara uyan tasarımların bir önceki fıkranın hükümlerinin uygulanabilir olduğunu kanıtlayan bir belgeyi (bundan sonra bu madde ve altmışıncı madde yedide ‘kanıt belgesi’ olarak anılır) tasarım tescil başvurusunun yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde Japon Patent Ofisi Başkanı’na sunmalıdır. Ancak, aynı veya benzer tasarımların üçüncü madde birinci fıkra birinci veya ikinci bentte belirtilen durumlara uyması için gerekli olan tasarım tescil haklarını elinde bulunduran birden fazla kişinin eylemleri söz konusu olduğunda, kanıt belgesinin sunumu, söz konusu eylemler arasında en erken yapılan tek bir eylem için yeterlidir.

Endüstriyel Tasarım Kanunu | e-Gov Yasaları Araştırma[ja]

Yenilenme öncesinde, tüm kamuoyuna açıklanan tasarımları kapsayan istisnai uygulama kanıt belgesinin hazırlanması gerekiyordu. Bu yenilenme ile birlikte, ilk kamuoyuna açıklanan tasarım için kanıt belgesi sunulduğunda, yenilik kaybı istisnalarının uygulanabilmesi mümkün hale gelmiştir.

Bu değişiklikle başvuru sahiplerinin yükü hafifletilmiş ve aynı zamanda ilk kamuoyuna açıklanan tasarımın kanıt belgesinde yer almasıyla üçüncü şahısların öngörülebilirliği de gözetilmiş olmaktadır.

Yasal Düzenlemelerin İş Pratiğine Etkisi ve Alınması Gereken Önlemler

Reiwa 5 (2023) yılında gerçekleştirilen Japon Ticaret Markası Kanunu ve Japon Tasarım Kanunu’nda yapılan değişikliklerle ilgili olarak, bu düzenlemelerin içeriğini tam anlamıyla kavramak önemlidir. Özellikle, düzenlemelerle ilgili hükümet kararnameleri ve inceleme standartları henüz hazırlanmamış olanlar da bulunmaktadır. Gelecekte yapılacak düzenlemeleri dikkatle takip etmek faydalı olacaktır.

Ayrıca, bu düzenlemeler ticaret markaları ve tasarımların daha geniş bir şekilde ve kolaylıkla kullanılmasını sağlayacak birçok yenilik içermektedir. Özellikle Ticaret Markası Kanunu’ndaki değişiklikler, daha önce ticaret markası tescili yapılamayan markaların tescil edilme ihtimalini artırmaktadır. İşletmelerden, bundan böyle daha geniş kapsamlı bir marka stratejisi geliştirmeleri beklenmektedir.

Yeni düzenlemelerin kapsamına giren bir durumla karşılaştığınızda, hükümleri etkin bir şekilde kullanabilmek için, düzenlemelerin içeriğini iyi anlamış olmanız gerekmektedir.

Özet: Marka ve Tasarım Hukuku Değişikliklerine Uzman Danışmanlık Alın

Marka ve Tasarım Hukuku’nun Reiwa 5 (2023) yılında yapılan değişiklikleri, dijitalleşme ve uluslararasılaşmanın artmasıyla birlikte, yasal düzenlemelerin güncellenmesini ana hedef olarak gerçekleştirilmiştir.

Marka Hukuku kapsamında, daha önce marka tescili yapılamayan markaların tescil edilme ihtimali artırılmış, Tasarım Hukuku’nda da tasarım başvurularının daha kolay yapılabilmesine yönelik düzenlemeler getirilmiştir. Bu değişikliklerin getirdiği hükümlerden etkin bir şekilde yararlanarak, işletmelerin daha geniş bir alanda faaliyet göstermeleri için, değişikliklerin içeriğine uygun bir anlayış geliştirmek şarttır.

Marka ve tasarım tescili, şirketlerin iş stratejilerini büyük ölçüde etkilediğinden, hızlı ve sağlam bir yaklaşım gerektirir. Değişiklikler konusunda tereddütleriniz varsa, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz.

Hukuk Büromuz Tarafından Sunulan Önlemler

Monolith Hukuk Bürosu, IT ve özellikle internet ile hukukun her iki alanında da yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk bürosudur. Son yıllarda, ticari marka ve tasarım hukuku çevresindeki fikri mülkiyet hakları giderek daha fazla dikkat çekmektedir. Büromuz, fikri mülkiyetle ilgili çözümler sunmaktadır. Ayrıntılar aşağıdaki makalede yer almaktadır.

Monolith Hukuk Bürosu’nun Uzmanlık Alanları: Çeşitli Şirketlerin IT ve Fikri Mülkiyet Hukuku İşleri[ja]