Karaoke Videoları Yasal mı? Video Yüklerken Dikkat Edilmesi Gereken Japon 'Telif Hakkı ve İlgili Haklar' Nedir?

Karaoke müziklerini izinsiz kullanarak video oluşturan ve bunları YouTube’a yükleyen bir erkek, 2018 Eylül’de (Heisei 30) belgelerle yargılanmıştır.

Yargılama şüphesi, bir müzik dağıtım şirketinin internet üzerinden ücretli olarak dağıttığı karaoke müziklerini beş kez haksız yere indirip, şarkı sözleri ekleyerek karaoke videosu oluşturup YouTube’a yüklemesi ve yaklaşık 800 bin Yen reklam geliri elde etmesi idi. Ancak, ihlal edilen hak, ‘Japon Telif Hakkı’ idi.

‘Japon Telif Hakkı’ gibi haklar genellikle göz ardı edilir, ancak müzik oluşturma ve kullanma konusunda önemli haklardır ve bilgi eksikliği nedeniyle farkında olmadan ihlal edilebilir.

Burada, müzikle ilgili haklar olarak ‘Japon Telif Hakkı’nı ele alacağız.

Telif Hakkı Yan Hakları Nedir

Geniş anlamda “telif hakkı”, “yazarın hakları (telif hakkı)” ve “telif hakkı yan hakları” olmak üzere ikiye ayrılır. “Yazarın hakları (telif hakkı)” bir eseri “yaratıcıya” verilirken, “telif hakkı yan hakları”, eserleri insanlara “iletenlere” verilen haklardır.

Bu tür “iletim” çeşitli biçimlerde gerçekleştirilir, ancak telif hakkı kanunu “performans sanatçıları”, “kayıt yapımcıları”, “yayın işletmecileri” ve “kablolu yayın işletmecileri” olmak üzere dört tarafı koruma altına alır ve telif hakkı gibi, uluslararası kurallara göre kayıt veya başvuru gibi işlemler yapmadan otomatik olarak oluşur.

https://monolith.law/corporate/intellectual-property-infringement-risk[ja]

Performans Sanatçısı Kimdir

“Performans”, “Bir eseri, tiyatral bir şekilde oynama, dans etme, çalma, şarkı söyleme, konuşma, okuma veya başka bir yöntemle performe etme (bunlara benzer eylemler arasında, bir eseri performe etmeyen ancak sanatsal bir niteliği olanları da içerir.)” olarak tanımlanmıştır (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 3). “Bir eseri performe etmeyen ancak sanatsal bir niteliği olanlar” arasında, sihirbazlık, akrobasi, hokkabazlık, taklit gibi şeyler bulunur ve buz pateni gösterileri veya sirk gibi “seyirciye yönelik gösteriler” de performans olarak kabul edilir.

“Performans sanatçısı”, “aktör, dansçı, müzisyen, şarkıcı ve diğer performansları yapanlar ve performansları yöneten veya yönlendirenler” olarak tanımlanmıştır (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 4). Bir şeyi şarkı söyleyen, dans eden, okuyan bir kişi performans sanatçısı olur, ancak bu sadece eserlerle sınırlı değildir, hokkabazlık veya taklit gibi eser olmayan şeyler de dahildir.

Ve korunan performanslar, Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 7’ye göre,

• Japonya’da gerçekleştirilen performanslar
• Korunan bir kayıtta sabitlenmiş performanslar
• Korunan bir yayında iletilen performanslar
• Korunan bir kablolu yayında iletilen performanslar
• “Performans Sanatçıları ve Kayıt Yapımcılarına İlişkin Koruma Anlaşması”, “Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Performans ve Kayıt Anlaşması”, “TRIPS Anlaşması”, “Pekin Anlaşması’na Göre Görsel-İşitsel Performanslar” ile Japonya’nın koruma yükümlülüğü altında olan performanslar

şeklindedir.

Kayıt Yapımcısı Kimdir

“Kayıt”, sesin (sadece eserlerle sınırlı değil) ilk kez sabitlendiği (kaydedildiği) şeydir (sözde “ana plak”) ve medya önemli değildir, bu nedenle CD, kaset, bilgisayarın sabit diski vb. üzerine kaydedildiğinde, bir kayıt olur (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 5). Ayrıca, ana plakayı (kayıt) kopyalayarak piyasaya sürülen CD’ler vb. “ticari kayıtlar” olarak adlandırılır (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 7).

“Kayıt yapımcısı”, bir sesi ilk kez sabitleyen (kaydeden) ve ana plakayı (kayıt) yapan kişidir (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 6).

Dikkat edilmesi gereken nokta, “sesin” sadece eserlerle sınırlı olmamasıdır, bu nedenle doğa sesleri de dahil olabilir. Ayrıca, “sesin sabitlenmesi” sadece kayıtla sınırlı olmadığından, karaoke ses kaynaklarını oluşturan karaoke işletmecileri veya diğer MIDI verilerini oluşturan işletmeciler de kayıt yapımcısı olabilir.

Korunan kayıtlar, Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 7’ye göre,

• Japon vatandaşlarının yaptığı kayıtlar
• Japonya’da yapılan (sesin ilk kez Japonya’da sabitlendiği) kayıtlar
• “Performans Sanatçıları ve Kayıt Yapımcılarına İlişkin Koruma Anlaşması”, “Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Performans ve Kayıt Anlaşması”, “TRIPS Anlaşması”, “Kayıt Koruma Anlaşması” ile Japonya’nın koruma yükümlülüğü altında olan kayıtlar

şeklindedir.

Yayın İşletmecisi Kimdir

“Yayın”, “kamu yayını”nın bir parçası olup, halkın (“belirsiz kişiler” veya “belirli birçok kişi”) tarafından aynı içeriğin (sadece eserlerle sınırlı değil) aynı anda alınması amacıyla yapılan kablosuz iletimdir ve televizyon yayını gibi, programın “her zaman alıcının eline ulaştığı” türden bir iletim biçimidir (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 8).

Server vb. otomatik kamu yayını cihazları aracılığıyla yapılan durumlarda, “internet yayını”, “webcast” vb., cihaz içindeki “birikim”i içermeyen durumlarda bile, “programın her zaman alıcının eline ulaştığı” bir şey olmadığından, yayın kapsamına girmez.

“Yayın işletmecisi”, yayını iş olarak yapan kişi olarak tanımlanmıştır (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 9) ve kampüs FM vb. programları ileten (yayınlayan) kişiler de dahil olabilir.

Korunan yayınlar, Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 7’ye göre,

• Japon vatandaşlarının iş olarak yaptığı yayınlar
• Yerel yayın ekipmanlarından yapılan yayınlar
• “Performans Sanatçıları ve Kayıt Yapımcılarına İlişkin Koruma Anlaşması”, “TRIPS Anlaşması” ile Japonya’nın koruma yükümlülüğü altında olan yayınlar

şeklindedir.

Kablolu Yayın İşletmecisi Kimdir

“Kablolu yayın”, “kamu yayını”nın bir parçası olup, halkın aynı içeriği (sadece eserlerle sınırlı değil) aynı anda alması amacıyla yapılan kablolu iletimdir ve kablolu televizyon yayını gibi, programın “her zaman alıcının eline ulaştığı” türden bir iletim biçimidir (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 9-2).

Server vb. otomatik kamu yayını cihazları aracılığıyla yapılan durumlarda, “internet yayını”, “webcast” vb., cihaz içindeki “birikim”i içermeyen durumlarda bile, “programın her zaman alıcının eline ulaştığı” bir şey olmadığından, kablolu yayın kapsamına girmez.

“Kablolu yayın işletmecisi”, kablolu yayını iş olarak yapan kişi olarak tanımlanmıştır (Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 2, Paragraf 1, Madde 9-3) ve korunan kablolu yayınlar, Japon Telif Hakkı Kanunu Madde 9-2’ye göre,

• Japon vatandaşlarının iş olarak yaptığı kablolu yayınlar (yayını alarak yapılanları hariç)
• Yerel kablolu yayın ekipmanlarından yapılan kablolu yayınlar (yayını alarak yapılanları hariç)

şeklindedir.

Telif Hakkı ve Mülkiyet Hakkı

Telif hakkı, “(mülkiyet hakkı olarak) telif hakkı” ve “yazarın kişilik hakları” olmak üzere iki türdür, ancak telif hakkı komşu hakları temelde bir türdür ve “mülkiyet hakkı” olur.

Ancak, sadece performans sanatçılarına, yazarın kişilik haklarına benzer “performans sanatçısının kişilik hakları” verilir, bu nedenle sadece performans sanatçılarına “performans sanatçısının kişilik hakları” ve “mülkiyet hakları” olmak üzere iki tür verilir.

https://monolith.law/reputation/protection-author-moral-rights[ja]

Yazarın sahip olduğu mülkiyet hakları temelde tüm “izin haklarıdır” ve başkalarının izinsiz kullanmasını durdurma hakkıdır, ancak telif hakkı komşu haklarının mülkiyet haklarında, bu izin hakkının yanı sıra “ücret talep hakkı” vardır ve başkalarının kullanması durumunda kullanım ücreti gibi koşulları belirleyerek kullanmalarına izin verebilirsiniz. Ücret talep hakkı ile başkalarının kullanmasını durduramazsınız, ancak para ödemeniz gerektiğini söyleyebilirsiniz.

Mülkiyet haklarına gelince, “canlı performans”, “kayıtlı performans” ve filmler, televizyon programları, videolar vb. “film eserlerine kaydedilen performanslar” hakkında düşünmek iyi olacaktır. Örneğin, “film eserlerine kaydedilen performanslar” durumunda, bir aktör gibi bir performans sanatçısının onayını alarak kaydedilen performansı kullanmak istediğinizde, prensip olarak, performans sanatçısının onayını tekrar almanız gerekmez. (Japon Telif Hakkı Kanunu’nun 91. maddesi 2. fıkrası, 92. maddesi 2. fıkrası, 92.2 maddesi 2. fıkrası)

Ancak, bir müzik CD’sini kopyalamak gibi durumlarda, sadece “şarkı sözü yazarı” ve “kayıt yapımcısı” değil, aynı zamanda “şarkıcı” ve “müzisyen” gibi “performans sanatçılarının” onayını da almanız gerekmektedir.

Buna karşılık, bir video veya DVD’yi kopyalarken, film yapımcısının veya senaristin onayını almanız gerekmektedir, ancak “aktör” gibi “performans sanatçılarının” onayını almanız gerekmez.

Video Yayını ve Telif Hakları

Mart 2008’de, YouTube, Japonya Hakları Temizleme (JRC) ile ilk kez kapsamlı bir kullanım izni anlaşması imzaladı ve aynı yılın Mayıs ayında e-License ve Ekim ayında JASRAC ile kullanım izni koşullarında anlaşmaya vardı.

Ayrıca, NicoNico Video 2008-2009 yıllarında ve USTREAM Temmuz 2010’da JASRAC, JRC ve e-License ile kapsamlı kullanım izni anlaşması imzaladı.

Bu kapsamlı anlaşma sayesinde, kullanıcılar JASRAC yönetimindeki şarkıları çalabilir ve YouTube gibi platformlarda video yayınlayabilirler.

Ancak, CD kaynaklarını veya promosyon videolarını doğrudan yayınlamanın veya bunları arka plan müziği olarak kullanmanın mümkün olmadığına dikkat etmek gerekmektedir.

Çünkü bu kapsamlı anlaşmalarla hakların işlenmesi sadece “telif hakkı”dır ve JASRAC’ın yönetemediği “telif hakkı yan hakları” kapsanmamaktadır.

Ve müzik yayınında önemli olan telif hakkı yan hakları, plak yapımcısının hakları, yani master haklarıdır.

Sözde Master Hakları

Bir kayıt için şarkıcılar, müzisyenler ve diğer performans sanatçıları ile yapılan anlaşmalarda, performans sanatçısının hakları genellikle plak yapımcısına (prodüksiyon şirketleri, plak şirketleri, etiketler vb.) devredilir. Bu nedenle, master hakları genellikle bu performans sanatçılarının haklarını da içerir.

Performans sanatçısının tazminat talep hakkı (yayın kullanım ücretleri veya kiralama ücretlerini talep etme hakkı) devredilmez ve bu haklar Kültür Ajansı tarafından belirlenen bir organizasyon (Sanatçılar Derneği CPRA) aracılığıyla kullanılır.

Master hakları, plak yapımcısının “çoğaltma hakkı”, “iletim yeteneği hakkı”, “devir hakkı”, “ödünç verme hakkı” ve performans sanatçısının “kayıt hakkı”, “yayın hakkı ve kablolu yayın hakkı”, “iletim yeteneği hakkı”, “devir hakkı”, “ödünç verme hakkı” gibi izin haklarını içerir.

İzin hakkı, başkalarının kullanımına izin verme anlamına gelir, yani başkaları izin verilmedikçe kullanamazlar. Bu nedenle, bir ticari CD’nin kopyasını (yani çoğaltma) yapmak, master haklarına sahip olanın izni olmadan hak ihlali olur.

YouTube’a yükleme veya kendi SNS veya web sitesine yükleme gibi iletim yeteneği kullanımı da aynıdır.

Başta belirtildiği gibi, şüpheli, master hak sahibinin izni olmadan çoğaltma ve iletim yeteneği kullanımını gerçekleştirdiği için telif hakkı yan haklarını ihlal etmiş ve telif hakkı ihlali suçlamasıyla karşı karşıya kalmıştır.

Telif Hakkı Yan Hakları ve Telif Hakları

Telif hakkı yan hakları da telif hakkı yasası ile belirlenen haklar olduğu için, geniş anlamda telif hakkıdır. Ancak, eserleri yaratan yazarlara verilen haklar olan, mülkiyet hakkı olarak dar anlamda telif hakkından farklıdır.

Müzik hakları denildiğinde JASRAC (Japonya Müzik Telif Hakkı Derneği) ünlüdür, ancak JASRAC’ın yönettiği şey sadece (dar anlamda) telif hakkının bir kısmıdır ve telif hakkı yan hakları ile ilgisi yoktur.

Yani, müziği kullanmak istiyorsanız, JASRAC’a başvurmanız ve her şeyin tamam olduğunu düşünmek yerine, kullanım şekline bağlı olarak JASRAC dışındaki hak sahiplerinden de izin almanız gerekebilir.

YouTube ve NicoNico Video gibi platformlar, kullanım hakkında JASRAC ile kapsamlı bir anlaşma yapmıştır, bu nedenle video yayıncıları, JASRAC’a başvurmadan JASRAC yönetimindeki şarkıları yayınlayabilirler. Ancak bu, sadece JASRAC’ın yönettiği hakların, yani mülkiyet hakkı olarak telif hakkının önceden izin verilmiş olduğu anlamına gelir.

Ayrıca, JASRAC, uyarlamaları yönetmez, bu nedenle JASRAC yönetimindeki bir şarkıyı düzenlemek istiyorsanız, orijinal hak sahibinden (besteci veya müzik yayıncısı) izin almanız gerekmektedir.

Yani, ticari CD’ler veya indirilebilir ses kaynakları gibi, orijinal kaynakla aynı ses kaynağını kullanarak bir video oluşturmak veya video yayınlamak istiyorsanız, master hak sahibinden “çoğaltma” veya “iletim yeteneği” izni almanız gerekmektedir.

Ayrıca, NicoNico Video ve NicoNico Live Broadcast’ta, bazı şarkılar için master hak sahibinden izin alınmıştır, bu nedenle bu şarkıları ayrıca izin almadan kullanabilirsiniz.

Müzik Kullanımı ve Telif Hakkı Yan Hakları

2016 yılında TBS ağındaki “Kaçmak Utanç Verici Ama Faydalıdır” adlı dizinin sonunda, Hoshino Gen, kendisinin söylediği “Koi” şarkısına uygun olarak Aragaki Yui ve diğerleriyle hafif bir dans sergiledi ve “Koi Dansı” olarak popüler oldu. YouTube ve NicoNico Video gibi video sitelerinde, çeşitli insanlar “Koi Dansı”nı dans eden videoları yükledi ve o zamanlar Japonya’daki Amerikan Büyükelçisi Caroline Kennedy’nin dans ettiği video 8 milyon izlenme sayısını aştı ve büyük bir patlama oldu.

Bu, “Kişisel / kar amacı gütmeyen amaçlarla ‘Koi Dansı’ videosu oluşturulup yayınlanıyor”, “Kullanılan ses kaynağı, CD veya dağıtımdan satın alınan bir ses kaynağıdır” ve “Videonun kullanıldığı ses kaynağının uzunluğu drama sonu ile aynı 90 saniye civarındadır” koşullarını karşıladığı sürece kullanılabilir, çünkü bu izin önceden master hak sahibi tarafından verilmiştir, bu nedenle özellikle başvurmanıza gerek kalmadan yayınlayabilirsiniz (ancak şu anda koşul süresi sona erdiği için izinsiz yayın yapılamaz).

Bu nedenle, ses kaynağının izinsiz kullanımı kabul edilemezse, orijinal kaynağın aynısını yapmak, yani bu yöntemi kullanabilirsiniz. İstediğiniz ses kaynağını kulak kopyası yapın, kendi enstrümanınızı çalın veya programı çalıştırın ve bunu kendi ses kaynağınız olarak kullanın.

Zor olabilir, ancak bu durumda siz orijinal kaynağın yapımcısı olursunuz, bu nedenle orijinal kaynağı serbestçe kullanabilir ve video yayınlayabilirsiniz.

Ancak, JASRAC ile anlaşması olan bir video yayın sitesi ise bu yöntemle sorun yoktur, ancak kişisel bir bloga koyarsanız, ayrıca JASRAC’tan izin almanız gerekmektedir.

Özet

Video paylaşım sitelerinde, karaoke eşliğinde şarkı söyleyen videolar veya CD ses kaynaklarına uygun dans eden videolar çok sayıda yayınlanmaktadır, ancak bunların çoğu muhtemelen orijinal plak sahiplerinden izin alınmamıştır.

CD ses kaynakları tabii ki, karaoke barlara dağıtılan ses kaynaklarını oluşturan işletmeler de plak üreticinin haklarına sahiptir, bu nedenle bu tür hak sahiplerinden izin alınmamış olması, Japon Telif Hakkı İhlali şüphesini güçlendirir.

Telif hakkı ihlali olup olmadığının belirlenmesi genellikle zordur, bu yüzden deneyimli bir avukatın tavsiyesini almanızı öneririz.

Arka plan müziğinin telif hakkı hakkında video aracılığıyla bilgi almak isteyenler, lütfen firmamızın YouTube kanalındaki videoları izleyin.

https://youtu.be/scmwxNJEV5Q[ja]