Yapay Zeka Üretimi ve Telif Hakları Arasındaki İlişkide Göz Önünde Bulundurulması Gereken Düşünce Tarzı Nedir?
Son yıllarda, ChatGPT başta olmak üzere gelişen yapay zeka (AI) teknolojileri sayesinde, AI’nin yaratıcı içerikler üretebilir hale gelmesi mümkün olmuştur. Yapay zeka, üretkenliği dramatik bir şekilde artırma potansiyeline sahipken, AI’nin öğrenme ve kullanım aşamalarında telif haklarının nasıl ele alınacağına dair dikkat edilmesi gereken hususlar da bulunmaktadır.
Özellikle, yapay zeka tabanlı içerik üretimini işlerinde kullanan işletmeler, yapay zeka ile telif hakları arasındaki ilişkiyi ve karşılaşabilecekleri riskleri bilmek zorundadırlar.
Bu makalede, yapay zeka tarafından üretilen içeriklerin oluşturulma sürecini ve telif hakları kanunu ile yapay zekanın ilişkisini açıklıyor, telif hakkı koruması ve ihlal risklerini anlamak için dikkat edilmesi gereken noktaları inceliyoruz.
Yapay Zeka Üretimi Nedir?
Yapay Zeka Üretimi, adından da anlaşılacağı üzere, metin, resim, müzik gibi içerikleri üretebilen Yapay Zekayı ifade eder. Yapay Zeka Üretimi, büyük miktarda veriyi kullanarak öğrenir ve çeşitli içerikler oluşturabilir.
Yapay Zeka Üretiminin bir örneği olan ChatGPT, sorulara doğal metinler üreterek yanıt verebilir ve aktif kullanıcı sayısı iki ay içinde 100 milyona ulaşarak büyük ilgi görmüştür. Gelecekte, Yapay Zeka Üretimi teknolojisinin daha da gelişeceği ve iş dünyasında Yapay Zeka Üretiminin kullanım fırsatlarının artacağı beklenmektedir.
Anlaması Gereken Temel Telif Hakkı Yasası Kavramları
Telif Hakkı Yasası, yazarların ve diğer hak sahiplerinin eserleri üzerindeki haklarını korumak amacıyla oluşturulmuş bir yasadır.
Bir başkasının telif hakkı sahibinin izni olmadan eserini kullanmak, sadece telif hakkı ihlali olarak değerlendirilmekle kalmaz, aynı zamanda hukuki olarak durdurma talebi ve tazminat davası ile karşı karşıya kalmanıza neden olabilir, ayrıca cezai yaptırımlarla da karşılaşabilirsiniz.
Telif Hakkı Yasasının Kapsadığı Eserler
Japanese Telif Hakkı Yasası’nın (著作権法) 2. maddesinin 1. fıkrasının 1. bendine göre, telif hakkı yasasının kapsadığı eserler (＝telif hakkı eserleri), yaratıcı bir şekilde ifade edilen düşünce veya duygular olup, edebiyat, bilim, sanat veya müzik alanlarına dahil olanlardır
olarak tanımlanmıştır.
Aynı yasanın 10. maddesinin 1. fıkrasına göre, telif hakkı eserlerine örnek olarak;
- Dil eserleri (romanlar, senaryolar, makaleler, konuşmalar vb.)
- Müzik eserleri
- Dans veya pantomim eserleri
- Resim, gravür, heykel gibi güzel sanat eserleri
- Mimarlık eserleri
- Haritalar veya bilimsel nitelikteki çizimler, grafikler, modeller ve diğer şekiller
- Film eserleri
- Fotoğraf eserleri
- Program eserleri
gibi eserler sıralanmıştır.
Yazar ve Telif Hakkı Sahibi
Yazar, bir eseri yaratan kişiyi ifade ederken, telif hakkı sahibi ise telif hakkına sahip olan kişiyi ifade eder.
Telif hakkında, yazarın kişilik hakları ve telif hakkı (mülkiyet hakkı) olmak üzere iki tür hak bulunmaktadır.
Yazarın kişilik hakları, yayımlama hakkı, isim belirtme hakkı ve eser bütünlüğünü koruma hakkı olmak üzere üç türe ayrılır ve yalnızca yazarın sahip olduğu haklar olduğu için devredilemez veya miras bırakılamaz.
Öte yandan, telif hakkı, çoğaltma hakkı, sahneleme ve müzik icra hakkı, gösterim hakkı, kamuya iletim hakkı, anlatım hakkı, sergileme hakkı, dağıtım hakkı, devir hakkı, ödünç verme hakkı, çeviri ve uyarlama hakkı, ikincil eserlerin kullanım hakkı gibi çeşitli haklara ayrılır ve bu hakların bir kısmı veya tamamı devredilebilir.
Telif Hakkının Sınırlamaları
Bir başkasının telif hakkı eserini izinsiz kullanmak telif hakkı ihlali olarak kabul edilir; ancak, kişisel kullanım için çoğaltma, alıntı yapma veya yeniden yayımlama gibi durumlarda telif hakkı sınırlamalara tabidir ve bu durumlarda eserler, telif hakkı sahibinin izni olmaksızın kullanılabilir.
Kişisel kullanım için çoğaltma, eseri sınırlı bir çevre içinde, örneğin kendiniz veya yakın çevrenizdeki az sayıda kişi için kullanmak amacıyla çoğaltma işlemidir. Örneğin, bir müzik CD’sini kopyalayıp ailenize dinletmek gibi eylemler, telif hakkı sahibinin izni olmadan yapılsa bile telif hakkı ihlali sayılmaz.
Benzer şekilde, alıntı yapılan kaynağı belirtmek gibi belli şartları sağlayarak, telif hakkı sahibinin izni olmaksızın eseri alıntı yapmak veya yeniden yayımlamak da telif hakkı ihlali sayılmaz.
Yapay Zeka Üretimi ve Telif Hakkı İlişkisi
Yapay zeka üretimi, internet üzerinde mevcut olan büyük miktarda veriyi (telif hakkı içeren eserleri de dahil) öğrenerek, bu verileri temel alarak içerik üretip sunar. Bu nedenle, yapay zeka kullanırken telif hakkı ile ilişkisini ve riskleri anlamak önemlidir.
Yapay zeka üretimi ve telif hakkı ilişkisini düşünürken, yapay zekanın geliştirme aşaması ve kullanım aşaması olmak üzere iki ayrı aşamada ele almak gerekir.
Referans: Kültür Ajansı｜AI ve Telif Hakkı İlişkisi Hakkında[ja]
AI Geliştirme ve Öğrenme Aşamasında Telif Hakkı Yaklaşımı
Yapay zeka üretimi, büyük miktarda veri toplayarak bir öğrenme veri seti oluşturur ve bu verileri yapay zekaya öğreterek geliştirilir.
AI geliştirme ve öğrenme aşamasında, genellikle telif hakkı sahibinin izni olmadan eserleri kullanmanın mümkün olduğu kabul edilir. Ancak, gerekli görülen sınırları aşan durumlar veya telif hakkı sahibinin çıkarlarını haksız yere zarara uğratan durumlar bu kapsam dışındadır.
Telif hakkı sahibinin çıkarlarını haksız yere zarara uğratan durumlar, örneğin, bilgi analizi için satılan bir veritabanının eserlerinin AI öğrenme amaçlı kopyalanması gibi durumları içerir.
İlgili makale: İnternet Üzerindeki Görsellerin Taraması Telif Hakkı İhlali mi? Makine Öğrenimi Hukuki Sorunları Açıklaması[ja]
Yapay Zeka Kullanım Aşamasında Telif Hakkı Yaklaşımı
Gerçekte yapay zeka kullanılarak üretilen görsellerin telif hakkı ihlali konusundaki değerlendirme, normal telif hakkı eserleriyle aynıdır.
Üretilen görsellerin kişisel olarak izlenmesi özel kullanım için çoğaltma kapsamında olduğundan telif hakkı ihlali sayılmaz; ancak görsellerin satılması gibi durumlarda telif hakkı ihlali olasılığı vardır.
Yapay zeka kullanım aşamasında, üretilen görsellerin benzerliği ve bağımlılığı temel alınarak telif hakkı ihlali olup olmadığı değerlendirilir.
Benzerlik, üretilen görsellerin mevcut telif hakkı eserleriyle yaratıcı ifadelerinin aynı veya benzer olup olmadığını ifade eder. Bağımlılık ise, mevcut telif hakkı eserlerine dayanarak yaratılıp yaratılmadığına bakılır. Telif hakkını ihlal ettiği karar
Üretilen görsellerin kullanımı telif hakkı ihlali olarak kabul edilirse, telif hakkı sahibi tarafından tazminat talebi veya durdurma talebiyle karşılaşılabilir. Ayrıca, 10 yıla kadar hapis veya 10 milyon yen (yaklaşık 100 bin dolar) kadar para cezası gibi cezai yaptırımlarla karşılaşılabilir ve tüzel kişiler için 300 milyon yen (yaklaşık 3 milyon dolar) kadar para cezası uygulanabilir.
İlgili makale: Görsel Telif Hakkı İhlali ‘Tazminat Miktarı’ ve İki Örnek Karar Açıklaması[ja]
Yapay Zeka Tarafından Üretilen İçeriklerin Telif Hakkı İhlali Olabileceği Durumlar
Yapay zeka kullanılarak üretilen içeriklerin telif hakkı ihlali sayılabilmesi için, mevcut bir eserle aralarında bağımlılık ve benzerlik tespit edilmesi gerekmektedir. Bu değerlendirme kriterleri için henüz net bir görüş veya rehber belirlenmiş değildir ve gelecekteki gelişmeleri dikkatle takip etmek önemlidir.
Yazıldığı sırada tartışılan değerlendirme kriterleri arasında
- İçeriği üreten kişinin ilgili eseri bilip bilmediği
- İlgili eserin eğitim verisi içinde bulunup bulunmadığı
- Yapay zekaya komut vermek için kullanılan prompt (komut metni) olarak ilgili eseri veya onunla yakından ilişkili ifadeleri kullanıp kullanmadığı
gibi öneriler bulunmaktadır. Sonuçta, her bir vaka mahkeme tarafından ayrı ayrı değerlendirilecektir.
Yapay Zeka Üretimi ve Telif Hakkı Konusunda Gelecekteki Eğilimler
Şu anki durumda, Japon Telif Hakkı Kanunu’na göre, AI’nin geliştirilmesi için öğrenme verileri olarak telif hakkı içeren eserlerin kullanılmasında, genellikle eser sahibinin iznine ihtiyaç duyulmamaktadır.
Eser sahibinin haklarını haksız yere ihlal eden durumlar için eser sahibinin izni gereklidir; ancak “eser sahibinin haklarını haksız yere ihlal eden durumlar” şu an için oldukça sınırlı olduğundan, gelişmiş ülkeler arasında Japon yapay zeka öğrenimi için telif hakkı düzenlemelerinin en esnek olduğu söylenmekte ve gelecekte düzenlemelerin sıkılaşabileceği düşünülmektedir.
Gelecekte, yapay zeka üretimi ve telif hakkı konusundaki tartışmaların derinleşmesi ve AI teknolojisinin ilerlemesiyle birlikte, daha fazla yasal düzenleme ve yargı kararlarının birikimi beklenmektedir.
Özet: Yapay Zeka Üretimi ve Telif Hakkı Konusunda Avukata Danışın
Yapay zeka üretimi ve telif hakkı ilişkisini düşünürken, yapay zeka üretiminin gelişim aşaması ve kullanım aşaması olmak üzere iki ayrı evrede ele almak gerekmektedir. Yapay zeka üretimi ve telif hakkı arasındaki ilişki karmaşık olup çeşitli tartışma konularını içermekte ve mevcut durumda tartışmaların yeterince derinleştirildiğini söylemek zordur, bu nedenle gelecekteki gelişmeleri dikkatle takip etmek önemlidir.
Telif hakkını ihlal etmenin sonucunda, medeni hukuk kapsamında durdurma talebi veya tazminat talebiyle karşılaşabilir, hatta cezai yaptırımlarla da karşı karşıya kalabilirsiniz, bu da şirketinizin imajını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, yapay zeka üretimi ve telif hakkı konusunda, IT ile ilgili hukuk konularında uzman bir avukata erken danışmanız tavsiye edilir.
Hukuk Büromuzun Önlemleri Hakkında Bilgilendirme
Monolith Hukuk Bürosu, IT ve özellikle internet ile hukukun her iki alanında da zengin deneyime sahip bir hukuk firmasıdır. AI işinde birçok hukuki risk bulunmakta ve AI ile ilgili hukuki sorunlarda uzmanlaşmış avukatların desteği şarttır. Büromuz, AI konusunda bilgili avukatlar ve mühendislerden oluşan bir ekip ile ChatGPT dahil AI işlerine yönelik sözleşme hazırlama, iş modelinin yasallığının değerlendirilmesi, fikri mülkiyet haklarının korunması, gizlilik konularında uyum gibi ileri düzeyde hukuki destek sağlamaktadır. Ayrıntılar aşağıdaki makalede yer almaktadır.
Monolith Hukuk Bürosu’nun Uzmanlık Alanları: AI (ChatGPT vb.) Hukuku[ja]
Category: IT
Tag: ITTerms of Use
