Alt Yüklenici Yasasının Sistem Geliştirmeye Uygulanması ve İhlal Durumunda Cezaların Açıklanması

IT sektöründe, bir sistem geliştirme firması başka bir geliştirme firmasına iş geliştirmeyi teklif ettiğinde, genellikle bir iş teklif sözleşmesi imzalanır.

Sözleşme imzalanırken, sözleşme taraflarından özellikle ana işletmenin dikkat etmesi gereken bir yasa vardır.
Bu, Japon Alt İhale Yasası (Alt İhale Ücreti Ödeme Gecikmesi Önleme Yasası) olarak bilinir.
Alt İhale Yasası, alt ihale işlemlerinin adil hale getirilmesi ve alt ihale işletmelerinin çıkarlarının korunması amacıyla, ana işletmenin yükümlülüklerini, yasaklarını ve yaptırımlarını belirleyen bir yasadır.

Alt İhale Yasası hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, aşağıdaki makalemizi inceleyebilirsiniz.

https://monolith.law/corporate/system-development-difference-subcontract-decision[ja]

Bir IT işini bir başka şirkete ihale ettiğimizde, Alt İhale Yasası nasıl uygulanır?
Ayrıca, Alt İhale Yasası’na aykırı hareket ettiğimizde ne tür cezalar uygulanır?

Bu makalede, IT uygulamalarında sıkça gerçekleştirilen ‘Sistem Geliştirme & Operasyon’ ve ‘Danışmanlık Raporu’ iş tekliflerini örnek alarak, her bir kategoriyi ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

Alt İş Kanunu’nun Uygulama Kapsamı Nasıl Belirlenir?

Alt İş Kanunu (Japon Alt İş Kanunu), alt işlemelerin adil hale getirilmesi ve alt işletmelerin çıkarlarının korunması amacıyla, ana işletmelerin yükümlülüklerini, yasaklarını ve yaptırımlarını belirleyen bir yasadır.

Alt İş Kanunu’nun uygulama kapsamına girildiğinde, alt işletmeler yoğun bir şekilde korunurken, ana işletmeler sıkı düzenlemelere tabi olur.

Not: İşlem içeriği olan taahhüt sözleşmesinin hukuki niteliği, bir taahhüt sözleşmesi olsun ya da bir yarı taahhüt sözleşmesi olsun, yukarıdakilere uyduğu sürece, Alt İş Kanunu’nun kapsamına girer.

Ancak, tüm işlemler Alt İş Kanunu’nun uygulama kapsamına girmez.

Alt İş Kanunu, uygulama kapsamına giren alt işlemlerin kapsamını, işlem içeriği ve sermaye sınıflandırmasının her iki yönünden belirler. Aşağıda, işlem içeriği ve sermaye sınıflandırması hakkında açıklama yapacağız.

Sermaye Ayrımı

Alt işveren yasasında, işlemin içeriğine göre ana işveren ve alt işverenin sermaye ayrımı belirlenmiştir.

Bu sermaye ayrımında, dört farklı model bulunmaktadır ve bu modellere uyan işlemlerden belirli içerikliler, alt işveren yasasının uygulama alanına girer.

Model ①: Ana işverenin sermayesi 300 milyon yen’den fazla ve alt işverenin sermayesi 300 milyon yen’den az
Model ②: Ana işverenin sermayesi 10 milyon yen ile 300 milyon yen arasında ve alt işverenin sermayesi 10 milyon yen’den az

Uygulama alanına giren işlem içerikleri, üretim taahhüdü, tamir taahhüdü, bilgi ürünü oluşturma taahhüdü (sadece program oluşturma) ve hizmet sunma taahhüdü (sadece bilgi işlem ile ilgili olanlar) olarak belirlenmiştir.

Sistem geliştirme ve işletme bu ayrıma dahildir.

Model ③: Ana işverenin sermayesi 50 milyon yen’den fazla ve alt işverenin sermayesi 50 milyon yen’den az
Model ④: Ana işverenin sermayesi 10 milyon yen ile 50 milyon yen arasında ve alt işverenin sermayesi 10 milyon yen’den az

Uygulama alanına giren işlem içerikleri, bilgi ürünü oluşturma taahhüdü (program oluşturma dışında) ve hizmet sunma taahhüdü (bilgi işlem ile ilgili olmayanlar) olarak belirlenmiştir.

Danışmanlık raporları bu ayrıma dahildir.

İşlem İçeriği

Alt işlem yasasının düzenlemeye tabi işlemleri, görevlendirme içeriğine göre, genel olarak ① Üretim Görevlendirmesi ② Tamir Görevlendirmesi ③ Bilgi Ürünü Yaratma Görevlendirmesi ④ Hizmet Sunma Görevlendirmesi olmak üzere dört kategoriye ayrılır.

Sistem Geliştirme ve Operasyonları

Sistem geliştirme ve operasyonları, genellikle ③ Bilgi Ürünü Yaratma Görevlendirmesi ve ④ Hizmet Sunma Görevlendirmesi kategorilerine girer. Her birinin tanımını ve işlem içeriğinin somut örneklerini açıklarız.

Öncelikle ③ Bilgi Ürünü Yaratma Görevlendirmesi’ne bakalım.
“Bilgi Ürünü Yaratma Görevlendirmesi”, Alt İşlem Yasası’nda aşağıdaki gibi tanımlanmıştır:

“Bilgi Ürünü Yaratma Görevlendirmesi” bu yasada, bir işletmenin iş olarak sunduğu veya iş olarak üstlendiği bilgi ürününün yaratılması eyleminin tamamını veya bir kısmını başka bir işletmeye görevlendirmeyi ve işletmenin kendi kullanımı için bilgi ürünü yaratmayı iş olarak yaptığı durumlarda, bu bilgi ürününün yaratılması eyleminin tamamını veya bir kısmını başka bir işletmeye görevlendirmeyi ifade eder.

Alt İşlem Yasası Madde 2, Fıkra 3 https://elaws.e-gov.go.jp/document?lawid=331AC0000000120[ja]

Ayrıca, bilgi ürünleri, programlar (yazılım, sistemler vb.), görüntüler ve sesler, sesler vb. (TV programları, filmler vb.), metinler, şekiller, semboller vb. (tasarımlar, raporlar vb.)’den oluşan şeyleri ifade eder.

Bilgi Ürünü Yaratma Görevlendirmesi’nin aşağıdaki 3 tipi vardır:

・Bilgi ürününü satış, kullanım lisansı verme vb. yollarla başkalarının kullanımına sunmayı iş olarak yapan işletmeler (ana işletmeler), bu bilgi ürününün yaratılmasını başka bir işletmeye (alt işletme) görevlendirir.
Örneğin, sistem geliştirme işletmeleri, kullanıcılara sunulan bir kartvizit yönetim sisteminin geliştirilmesini başka bir işletmeye görevlendirir veya video oyunu üretim ve satış işletmeleri, tüketicilere satılacak bir video oyununun yaratılmasını başka bir işletmeye görevlendirir.

・Bir kullanıcıdan (sipariş veren) bilgi ürününün yaratılmasını üstlenen işletmeler (ana işletmeler), yaratma işlemini başka bir işletmeye (alt işletme) görevlendirir (yeniden görevlendirme).
Örneğin, bir sistem geliştirme işletmesi, kullanıcıdan geliştirilmesini üstlendiği bir sistemin bir kısmının geliştirilmesini başka bir işletmeye görevlendirir (yeniden görevlendirme).

・Bir işletme (ana işletme), kendi işi olarak yarattığı ve kendi kullanımı için olan bilgi ürününün yaratılmasını başka bir işletmeye (alt işletme) görevlendirir.
Örneğin, bir web tasarım işletmesi, kendi intranet sitesinin bir kısmının geliştirilmesini başka bir işletmeye görevlendirir.

Daha sonra, ④ Hizmet Sunma Görevlendirmesi’nin tanımı aşağıdaki gibidir:

“Hizmet Sunma Görevlendirmesi” bu yasada, bir işletmenin iş olarak sunduğu hizmetin sunum eyleminin tamamını veya bir kısmını başka bir işletmeye görevlendirmeyi ifade eder (İnşaat işleri (İnşaat İşleri Yasası (1949 yılı (Showa 24) Yasası No. 100) Madde 2, Fıkra 2’de belirtilen inşaat işlerini ifade eder. Aynı fıkra boyunca aynıdır.) yapan bir kişi, iş olarak üstlendiği inşaat işlerinin (aynı madde, fıkra 1’de belirtilen inşaat işlerini ifade eder.) tamamını veya bir kısmını başka bir inşaat işleri yapan kişiye yaptırır. Bu durum hariçtir.).

Alt İşlem Yasası Madde 2, Fıkra 4 https://elaws.e-gov.go.jp/document?lawid=331AC0000000120[ja]

Örneğin, bir yazılım satış işletmesi, ilgili yazılımın bakım ve operasyonlarını başka bir işletmeye görevlendirir.

Danışmanlık Raporları

Danışmanlık raporları, bilgi ürünlerine dahil olduğu için (Alt İşlem Yasası Madde 2, Fıkra 6, Madde 3’e bakınız), onların yaratılmasını görevlendirmek, ③ Bilgi Ürünü Yaratma Görevlendirmesi’ne girer.

Alt İş Kanunu’nda Belirlenen Ana İşverenin Yükümlülükleri ve Yasakları

Söz konusu işlem Alt İş Kanunu’na tabi ise, ana işveren hangi yükümlülükleri üstlenir? Yasakları da açıklıyoruz.

Yükümlülükler

Alt İş Kanunu’na göre, ana işverene aşağıdaki yükümlülükler getirilmiştir:

・Ödeme içeriği, bedel, ödeme süresi vb. belirtilen bir belge verme yükümlülüğü
・Alt iş bedelinin ödeme süresini belirleme yükümlülüğü
・Alt işçinin ödeme, ödeme alımı, alt iş bedelinin ödemesi vb. belirtilen bir belge oluşturma ve saklama yükümlülüğü
・Ödeme bedelini süresi içinde ödemezse, gecikme faizi ödeme yükümlülüğü

Yasaklar

Alt İş Kanunu’na göre, ana işverene aşağıdaki yasaklar getirilmiştir:

・Almayı reddetme yasağı
・Alt iş bedelinin azaltılması yasağı
・Alt iş bedelinin ödeme gecikmesi yasağı
・Haksız iade yasağı
・Düşük fiyatla satın alma yasağı
・Mal satın alma veya hizmet kullanma zorunluluğu yasağı
・Misilleme önlemleri yasağı
・Hammadde vb. için erken ödeme yasağı
・İndirim yapılması zor olan senet verme yasağı
・Haksız ekonomik kazanç sağlama talebi yasağı
・Haksız ödeme içeriği değişikliği, yeniden yapma yasağı

Detaylar için, Japon Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı’nın “Bilgi Hizmetleri ve Yazılım Endüstrisinde Alt İş Uygun İşlem ve Diğerlerinin Teşviki için Kılavuz[ja]“na bakınız.

Yukarıdaki yasaklar arasında, IT sektöründe sıkça sorun olan alt iş bedeli ve ödeme içeriği hakkında aşağıda daha ayrıntılı bir açıklama yapacağız.

Alt İş Bedeli ve Ödeme Tarihi

“Alt İş Bedeli” konusunda, piyasa fiyatına kıyasla belirgin bir şekilde düşük bir miktarı haksız bir şekilde belirlemek veya alt işverenin kusuru olmamasına rağmen, siparişten sonra azaltmak yasaktır.

“Ödeme Tarihi” konusunda, mal vb. alındığı tarihten (hizmet sağlandığı durumda hizmetin sağlandığı tarih) itibaren 60 gün içinde olabildiğince kısa bir süre belirlenmesi gerekmektedir.

“Gecikme Faizi” konusunda, ana işveren ödemeyi geciktirirse, alt işverene, mal vb. alındığı tarihten itibaren 60 gün geçtikten sonra ödeme tarihine kadar, gün sayısına göre yıllık %14.6 gecikme faizi ödemesi gerekmektedir (Japon Adil Ticaret Komisyonu Kurallarına bakınız).

Mal Alımı ve İade

Alt işverenin hiçbir sorumluluğu olmamasına rağmen, sipariş edilen mal vb. almayı reddetmek yasaktır.

Ayrıca, “İade” konusunda, ana işverenin, alt işverenin hiçbir sorumluluğu olmamasına rağmen iade etmesi yasaktır. Ancak, alındıktan sonra teslim edilen üründe hemen fark edilemeyen bir kusur olduğu anlaşılırsa, 6 ay içinde iade edilebilir.

Haksız Hizmet Talebi ve Ödeme İçeriği Değişikliği

Ana işverenin, alt işverenin, sözleşme içeriğinde olmayan para, hizmet sağlama vb. talep etmesi veya alt işverenin hiçbir sorumluluğu olmamasına rağmen maliyeti karşılamadan özellikler vb. ödeme içeriğini değiştirmek veya yeniden yapmak zorunda bırakması yasaktır.

Ana İşletme Alt Yüklenici Yasasını İhlal Ettiğinde

Adil Ticaret Komisyonu, ana işletmenin alt yüklenicileriyle olan işlemlerini adil hale getirmek için, gerektiğinde, hem ana işletmeye hem de alt yükleniciye alt yüklenici işlemleri hakkında rapor verme ve ana işletmenin iş yerinde denetim yapma yetkisine sahiptir (Alt Yüklenici Yasası Madde 9, Fıkra 1).

Adil Ticaret Komisyonu ve Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Ajansı, Alt Yüklenici Yasası’nın ihlal edildiğini tespit ederse, ihlal eden ana işletmeye bir öneri sunarlar. Adil Ticaret Komisyonu bir öneri sunduğunda, ihlal edenin detayları ve şirket adı, Komisyonun web sitesinde “Alt Yüklenici Yasası Önerileri Listesi” olarak yayınlanır.

Ana işletme, alt yükleniciye yazılı belge verme zorunluluğunu veya belge oluşturma ve saklama yükümlülüğünü ihlal ederse veya yukarıdaki inceleme ve denetimlere karşı direnç gösterir veya yanıltıcı raporlar sunarsa, 500.000 yen’e kadar para cezası verilir.

Ayrıca, Alt Yüklenici Yasası’na aykırı hareketlerin cezaları hem suçlu hem de şirketi cezalandırır. Yani, yasa ihlal edildiğinde, sadece eylemi gerçekleştiren kişi değil, aynı zamanda şirket de cezalandırılır (Alt Yüklenici Yasası Madde 10, 11, 12).

Sistem Geliştirmede Alt Yüklenici Yasasına Aykırılık Durumunda Avukata Danışın

Alt yüklenici yasasına aykırı bir durumun olabileceği durumlarda, aşağıdaki belirli koşulları karşılayarak ve ana işletmenin gönüllü olarak başvurması durumunda, Japonya’daki Rekabet Kurulu’nun (JFTC) bir soruşturma başlatmadan önce, bir “tavsiye”yi önlemek mümkün olabilir.

1. İlgili ihlal eylemini, JFTC’nin ilgili ihlal eylemi hakkında bir soruşturma başlatmadan önce gönüllü olarak bildirmiştir.
2. İlgili ihlal eylemini zaten durdurmuştur.
3. İlgili ihlal eylemi nedeniyle alt yükleniciye verilen zararı telafi etmek için gerekli önlemleri (not) zaten almıştır.
4. İlgili ihlal eylemini tekrar yapmamak için önlemler almayı planlamaktadır.
5. İlgili ihlal eylemi hakkında JFTC tarafından yürütülecek soruşturma ve yönlendirmeye tamamen işbirliği yapmaktadır.
(Not) İlgili durumda alt yüklenici ödemesini azaltmışsa, en azından azaltılan miktarın geçmiş bir yılını geri ödemiştir.

17 Aralık 2008 (Heisei 20) Japonya Rekabet Kurulu “Alt Yüklenici Yasasına Aykırı Eylemi Gönüllü Olarak Bildiren Ana İşletmenin Durumu”

Bu şekilde, bir tavsiyeyi önlemek için birçok koşulu karşılamak gerekmektedir. Ayrıca, sivil hukukta tazminat sorumluluğu gibi konularda, alt yüklenici ile görüşmeler gerekebilir.

Alt yüklenici yasası ile ilgili çeşitli sorunları önlemek için, hızlı ve uygun bir işlem yapmak ve yüksek düzeyde uzman bilgisine sahip bir avukata danışmak önemlidir.