Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд байгаа хувьцааны заалтууд гэж юу вэ?

Хөрөнгө оруулалтын гэрээний агуулгад олон төрлийн заалтууд тогтоосон байдаг ч, хувьцаатай холбоотой заалтууд тогтоосон тохиолдол байдаг.

Хувьцаатай холбоотой заалтууд нь хөрөнгө оруулагчдын хувьд, хөрөнгө оруулалтын хариу өгөх хувьцааг хүлээн авахтай холбоотой бөгөөд хөрөнгө оруулалтын гэрээнд маш чухал заалтуудын нэг болдог. Мөн компанийн хувьд, удирдлагын багийн хувьцааны хувь хэмжээний харилцаа эсвэл хувьцааны гадагш урсахыг сэргийлэх зэрэг үзүүлэлтүүдээс харахад, сайтар тогтоосон байх шаардлагатай заалт бөгөөд мөн чухал заалт болдог. Тиймээс энэхүү нийтлэлд бид хөрөнгө оруулалтын гэрээнд хувьцаатай холбоотой заалтуудыг тайлбарлана.

https://monolith.law/corporate/importance-and-necessity-of-investment-contract[ja]

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд хамаарах хувьцааны заалтууд

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд хувьцааны тухай дараахь заалтуудыг оруулах боломжтой.

1. Шинээр гаргаж буй хувьцаа гэх мэт эрхэмсэг худалдан авалтын эрхийн тухай заалт
2. Эрхэмсэг худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийн тухай заалт
3. Хамтран зарах эрх, шилжүүлэхэд оролцох эрхийн тухай заалт
4. Хувьцааг шилжүүлэх тухай заалт
5. Драг-алонг эрх (Drag-Along Right) тухай заалт

Шинэ хувьцаа гэх мэт зүйлсийг эрхэмсэг хүлээн авахтай холбоотой заалт

Хөрөнгө оруулагчид (VC гэх мэт) хувьд, шинээр гаргаж буй хувьцаа гэх мэт зүйлсийг эрхэмсэг хүлээн авах нь өөрийн хувьцааны хувь хэмжээг хадгалахад хүргэдэг.

Өөрийн хувьцааны хувь хэмжээг хадгалснаар, хөрөнгө оруулагчид (VC гэх мэт) хувьцаа эзэмшигчийн хувьд санал хураалтын эрхээ хэрэгжүүлж, удирдлагын эрхээ хадгалах боломжтой болдог. Гэхдээ түүнээс гадна, хувьцааны хувь хэмжээнд тохирсон хэмжээгээр хувьцаа арилжаа болон M&A (нэгдэл, худалдаа) үед ашиг олох боломжтой учраас, хувьцааны хувь хэмжээг хадгалах нь хөрөнгө оруулагчид (VC гэх мэт) үүднээс чухал зүйл болдог.

Иймд, хөрөнгө оруулалтын гэрээний агуулгад, венчур бизнес гэх мэт компаниудаас гаргаж буй шинэ хувьцаа гэх мэт зүйлсийг хөрөнгө оруулагчид (VC гэх мэт) эрхэмсэг хүлээн авах боломжтой гэсэн заалт тусгагдаж байдаг. Шинэ хувьцаа гэх мэт зүйлсийг эрхэмсэг хүлээн авахтай холбоотой заалтыг тогтоосон ч, ерөнхийдөө венчур бизнес гэх мэт компаниудад их хэмжээний эрсдэл үүсэх нь ховор.

Гэхдээ заалт тогтоохдоо дараах хоёр зүйлийг анхаарах шаардлагатай болно.

Хувьцааны сонголтын эрхийн талаар

Хувьцааны сонголтын эрх гэдэг нь хувьцаат компанийн удирдлагууд, ажилчид эсвэл хөрөнгө оруулагчид зэрэг нь компанийн хувьцааг тодорхой үнээр худалдан авах эрхийг хэлнэ. Венчур бизнес гэх мэт компаниудад тэргүүлэгч хүмүүст хувьцааны сонголтын эрх олгох замаар тэдгээрийг баталгаажуулах арга хэмжээ авдаг. Иймд, компанийн хувьд хувьцааны сонголтын эрхийг тэргүүлэгч хүмүүсийг баталгаажуулахад ашиглахыг хүсдэг. Тиймээс, эрхэмсэг хүлээн авахтай холбоотой заалтын агуулгад хувьцааны сонголтын эрхийг оруулахгүй байх нь зүйтэй. Эрхэмсэг хүлээн авахтай холбоотой заалтад тодорхой заалт байхгүй бол хувьцааны сонголтын эрх мөн түүний хүрээнд орох болно, ингэснээр тэргүүлэгч хүмүүсийг баталгаажуулахад ашиглах боломжгүй болох тохиолдол гарч ирэх эрсдэлтэй тул анхаарах хэрэгтэй.

Эрхэмсэг хүлээн авах эрхийн хугацааны талаар

Эрхэмсэг хүлээн авах эрхийн хугацаа тогтоогдоогүй бол хөрөнгө оруулагчид (VC гэх мэт) эрхээ хэрэгжүүлэхгүй байх бөгөөд компанийн санхүүжилт хийгдэхгүй байх зэрэг нөхцөл байдал үүсэх магадлалтай. Ийм нөхцөл байдалд орохоос зайлсхийхийн тулд, хөрөнгө оруулалтын гэрээний агуулгад эрхэмсэг хүлээн авах эрхийн хугацааг тогтоох нь зүйтэй гэж үзэж болно.

Эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийн заалт

Эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрх гэж юу вэ?

Дээр дурдсан шинэ хувьцаа гаргахад эрхэмлэн авах тухай заалт нь “компани” шинэ хувьцаа гаргах үед, эрхэмлэн авах эрхийг олгодог заалт байв. Тэгвэл эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрх нь тодорхой хувьцаа эзэмшигч өөрийн эзэмшлийн хувьцааг шилжүүлэх үед, эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхтэй хүнд, бусад хүмүүсээс эрхэмлэн худалдан авах эрхийг олгодог эрхийг хэлнэ.

Эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийн заалтын зорилго

Эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийн гол зорилго нь дараах хоёртой төстэй болно.

1. Хувьцааг худалдан авч, өөрийн эзэмшлийн хувьцааны тоог нэмэгдүүлж, өөрийн эзэмшил хувьцааны харьцааг өсгөх зорилго
2. Хувьцааг компанид тааламжгүй гуравдагч этгээдэд шилжүүлэхийг сэргийлэх зорилго

Эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрх нь удирдлагад олгогддог уу?

Эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийг хэрэгжүүлснээр худалдан авах тохиолдлуудыг дараах байдлаар тоймлон харуулж болно.

• Удирдлага шилжүүлж, удирдлага худалдан авах тохиолдол
• Удирдлага шилжүүлж, хөрөнгө оруулагч худалдан авах тохиолдол
• Хөрөнгө оруулагч шилжүүлж, удирдлага худалдан авах тохиолдол
• Хөрөнгө оруулагч шилжүүлж, хөрөнгө оруулагч худалдан авах тохиолдол

Хөрөнгө оруулагч хувьцааг шилжүүлэх үед, хувьцааг худалдаж чадвал сайн гэж үздэг учраас, удирдлага эсвэл хөрөнгө оруулагч худалдан авах нь асуудал биш байдаг. Мөн удирдлагаас харахад, хувьцааг тааламжгүй гуравдагч этгээдэд худалдан авуулахаас илүүтэйгээр өөрөө худалдан авахыг хүсдэг тохиолдлууд их байдаг. Иймд, хөрөнгө оруулагч хувьцааг шилжүүлэх үед удирдлага эрхэмлэн худалдан авах нь зарим нэгэн хэмжээнд утга учиртай байдаг.

Тиймээс, эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийг удирдлагад олгодог тохиолдлууд их байдаг. Мөн эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийг бүхэлд нь худалдан авахгүй бол дээрх хоёр зорилгыг хангаж чадахгүй учраас, ихэвчлэн бүхэлд нь худалдан авах нь элбэг байдаг.

Мөн олон хувьцааг шилжүүлэх үед, эрхэм худалдан авах эрх, эхний худalдан авах эрхийг хэрэгжүүлэх хүмүүс олон байгаа бол, эрхэм худалдан авах эрх, эхний худалдан авах эрхийг хэрэгжүүлсэн хүмүүс хувьцааг хуваан авах нь ерөнхийдөө хэрэглэгддэг ажиллагаа болдог.

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийн заалт

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрх гэж юу вэ?

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрх гэдэг нь тодорхой хувьцаа эзэмшигч хувьцаагаа зарах гэж байхад, бусад хувьцаа эзэмшигчид хамтран хувьцаагаа зарах, өөрөөр хэлбэл, өөрийн хувьцаагаа зарах боломжийг баталгаажуулахыг шаарддаг эрх юм.

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийн заалтын зорилго

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийн заалтын гол зорилго нь хувьцаа эзэмшигчдийн хооронд хувьцаа зарах боломжийг хуваалцах замаар, тодорхой хувьцаа эзэмшигчид ганцхан хувьцаагаа зарж, ашиг олох гэсэн нөхцөлийг сэргийлэх явдал юм. Тэр дундаа бага хувьцаа эзэмшигчдэд, том хувьцаа эзэмшигчид хувьцаагаа зарж, компанийн эцэг компани эсвэл байгууллагын бүтэц өөрчлөгдөх мэт таагүй нөхцөл байдал гарч ирвэл, хувьцаагаа зарах боломжийг алдах магадлалтай байдаг. Ингэснээр, гарцгүй байдлаар ашиг олох боломжийг алдаж магадгүй.

Энэхүү шалтгаанаас, хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийн заалт нь бага хувьцаа эзэмшигчдэд тусгайлан чухал заалт болдог.

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийг удирдлагуудад олгох уу?

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийг хэрэгжүүлсний дараах зарахад оролцох тохиолдлуудыг дараах байдлаар тоймлон харуулж болно:

• Удирдлага хувьцаагаа шилжүүлэх үед удирдлага оролцох тохиолдол
• Удирдлага хувьцаагаа шилжүүлэх үед хөрөнгө оруулагч оролцох тохиолдол
• Хөрөнгө оруулагч хувьцаагаа шилжүүлэх үед удирдлага оролцох тохиолдол
• Хөрөнгө оруулагч хувьцаагаа шилжүүлэх үед хөрөнгө оруулагч оролцох тохиолдол

Эрхэм худалдан авах эрх ба эхний худалдан авах эрхийн талаар, удирдлагад олгох нь зарим нэгэн зүйлсийн хувьд утга учиртай байдаг бөгөөд удирдлагад олгодог тохиолдлууд ч бий.

Гэхдээ, хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийн хувьд, удирдлагад олгодоггүй нь ерөнхийдөө түгээмэл байдаг. VC зэрэг хөрөнгө оруулагчдад хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийг олгох нь, тодорхой хугацаанд шилжүүлэх боломжийг баталгаажуулах шаардлага ба утга учиртай байдаг.

Харин удирдлагын хувьд, VC зэрэг хөрөнгө оруулагчидтай адилгүй, компанид хөрөнгө оруулах нь гол зорилго биш, харин компанийг удирдах нь гол зорилго байдаг. Тиймээс, удирдлагад VC зэрэг хөрөнгө оруулагчидтай адилгүй, хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийг олгох, тодорхой хугацаанд шилжүүлэх боломжийг баталгаажуулах шаардлага ба утга учиртай байдаггүй, ийм учраас хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийг олгодоггүй нь ерөнхийдөө түгээмэл байдаг.

Гэсэн хэдий ч, анхнаасаа удирдлага хувьцаагаа шилжүүлэх гэж төлөвлөгдсөн тохиолдлуудад, хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийг олгох нь заримдаа гардаг.

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийн заалтыг тогтоохдоо анхаарах зүйлс

Хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрхийн хувьд, шилжүүлэхэд зөвшөөрөгдөх хувьцааны тоог хэрхэн тогтоох, хувьцааг худалдан авахыг хүсэгчид хувьцааг худалдан авах хүсэлтээ өөрчлөх үед хэрхэн зохицуулах вэ гэдгийг тодорхой болгох нь чухал байдаг.

Мөн, хамтран зарах эрх ба шилжүүлэхэд оролцох эрх нь хөрөнгө оруулалтын гэрээний агуулга болгон, эрхэм худалдан авах эрх ба эхний худалдан авах эрхтэй хамт тогтоосон байдаг. Тиймээс, хоёр заалтыг зэрэг тогтоосон үед, хоёр заалтын харилцан хамаарлыг хэрхэн зохицуулах талаар мөн л бодлого боловсруулах шаардлагатай байдаг.

Хувьцааны шилжүүлэгт холбогдох заалт

Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд, венчур бизнесүүд болон VC (Venture Capital)-нуудын хоорондын ашиг сонирхлыг зохицуулах шаардлагатай учраас, хувьцааны шилжүүлэгт ямар нэгэн тохиролцоо хийх нь энгийн зүйл юм. Жишээ нь, удирдагчид хувьцаагаа шилжүүлэх үед, шилжүүлэгт VC гэх мэтчилэнгийн зөвшөөрөл шаардлагатай гэсэн заалт тогтоосон байж болно. Мөн VC гэх мэтчилэнгүүд хувьцаагаа шилжүүлэх үед, шилжүүлэгийг чөлөөтэй хийх боломжтой гэдгийг тодорхой заасан байж болно. Энэ нь VC гэх мэтчилэнгүүдэд тодорхой хугацаанд хувьцаагаа шилжүүлэх боломжийг хангах шаардлага болон учир дутагдалтай байдаг учир юм.

Гэхдээ, VC гэх мэтчилэнгүүд компанид сөрөг нөлөөтэй хүмүүст чөлөөтэй хувьцаагаа шилжүүлэх боломжтой бол, компанид сөрөг нөлөө үзүүлэх магадлалтай. Тиймээс, VC гэх мэтчилэнгүүдийн хувьцааны шилжүүлэгт, үндсэндээ чөлөөт шилжүүлэгийг зөвшөөрч байгаа ч, тодорхой хүмүүст шилжүүлэхийг компанийн зөвшөөрөл шаардлагатай гэсэн заалт тогтоох зэрэг, шилжүүлэгийн зарим хязгаарлалтыг тогтоох талаар хэлэлцээр хийх нь бас бодогдох юм.

Драг-алонг эрхийн тухай заалт

Драг-алонг эрх гэдэг нь хүчээр худалдах эрх гэж нэрлэгддэг бөгөөд “тодорхой нөхцөлүүдийг хангасан тохиолдолд, хөрөнгө оруулагчид удирдлага болон бусад хувьцаа эзэмшигчдийг оролцуулан М&А эсвэл гарцыг хүчээр хийх эрх” (Исозаки Тэцуя “Компани үүсгэн байгуулахад экуити санхүүжилт” 139 хуудас) гэсэн утгатай. Драг-алонг эрхийн тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийг доорхи нийтлэлд тайлбарласан болно, тиймээс та тэдгээрийг зөвлөгөө болгон ашиглана уу.

Хураангуй

Дээрхээс хөрөнгө оруулалтын гэрээнд хамаарах хувьцааны заалтуудын талаар тайлбарласан. Хувьцааны заалтууд нь хувьцааны эзэмшил харьцаа болон Exit үед авах ашгийг нөлөөлдөг учраас, компани болон VC зэрэг хөрөнгө оруулагчдад чухал заалтууд болдог. Тиймээс, хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тодорхой зааж өгөх нь зайлшгүй шаардлагатай болно.

Гэхдээ, хөрөнгө оруулалтын гэрээнд хувьцааны заалтуудыг авч үзэх нь мэргэжлийн мэдлэг шаардлагатай учир, хуульчид гэрээг боловсруулах эсвэл хуульчийн зөвлөгөө авах нь зүйтэй гэж хэлж болно.