Японы компанийн хуульд дайсагнасан худалдан авалт ба хамгаалалтын стратегийн хууль зүйн хүрээлэн

Сүүлийн үед Японы хөрөнгийн зах зээлд компанийн эзэмшлийг хүрээлэн буй орчин ихээхэн өөрчлөгдөж байна. Өмнө нь ховор байсан, зорилтот компанийн удирдлагын зөвшөөрөлгүйгээр хийгддэг байсан корпорацийн худалдан авалт, буюу ‘зөвшөөрөлгүй худалдан авалт’ эсвэл ‘дайсагнасан худалдан авалт’ нь одоо илүү тодорхой байр суурь эзлэх болсон байна. Ийм нөхцөлд, компаниуд өөрсдийн үнэ цэнийг хамгаалах зорилгоор авч буй хууль зүйн арга хэмжээ, өөрөөр хэлбэл худалдан авалтын эсрэг арга хэмжээний ойлголт нь одоо аль хэдийн зөвхөн мэргэжлийн хүмүүсийн судалгааны сэдэв биш, харин компанийн удирдлагад чухал гүйцэтгэлийн нэг хэсэг болжээ. Худалдан авалтын эсрэг арга хэмжээний зорилго нь зөвхөн удирдлагын байр суурийг хамгаалахад бус (удирдлагын хамгаалалт) байгаа юм. Түүний үндсэн зорилго нь захиргааны зөвлөл нь хувьцаа эзэмшигчдийн нийтлэг ашиг сонирхлын төлөө, урт хугацааны компанийн үнэ цэнийг хадгалах, сайжруулахад чухал хэрэгсэл болох явдалд оршино. Энэ салбарын дүрэм журам нь тогтвортой бус бөгөөд тухайлбал, Японы шүүхүүдийн чухал шийдвэрүүдийн цуваа болон 2023 онд (2023) Эдийн засгийн яамнаас зарласан ‘Компани худалдан авах үйл ажиллагааны журам’ зэрэг засгийн газрын гарын авлагаар тус салбарын хүрээ нь үргэлж шинэчлэгдэж байна. Ийм үр дүнд, компаниуд өөрсдийг хамгаалах бэлтгэл хангахын зэрэгцээ, зөвт худалдан авалтын саналд итгэлтэй хандаж, идэвхтэй, төвөгтэй хариу үйлдэл хийх шаардлагатай цаг үе рүү орж байна. Энэхүү нийтлэлд бид Японы компанийн хуулийг суурь болгон авч, дайсагнасан худалдан авалтын эсрэг арга хэмжээний хууль зүйн бүтэц, гол арга хэмжээнүүд болон тэдгээрийн зөвшөөрөгдөхүйц байдлыг шүүхийн чухал шийдвэрүүд болон сүүлийн үеийн чиг хандлагын талаар мэргэжлийн үзэглэлээр дэлгэрэнгүй тайлбарлана.

Японы компаний хуульд дайсан этгээдийн дайчлагдсан худалдан авалтыг хамгаалах үндсэн зарчмууд

Японы компаний хуульд дайчлагдсан худалдан авалтыг хамгаалах арга хэмжээг шууд заасан заалт байдаггүй. Захирлын зөвлөлийн хамгаалах арга хэмжээг авах эрх нь компанид үүсгэсэн үндсэн хууль ёсны үүргээс улбаалагддаг. Тодруулбал, захирал нь компанийн төлөөлөлд үүрэг гүйцэтгэх гэрээний үндсэн дээр, сайн менежерийн анхааралтайгаар үүргээ гүйцэтгэх үүрэгтэй (сайн удирдлагын анхааралтай үүрэг) байдаг. Энэ нь Японы иргэний хуулийн 644-р зүйлийг Японы компаний хуульд 330-р зүйлээр захиралд хэрэглэхэд тулгуурласан байдаг . Мөн Японы компаний хуулийн 355-р зүйлд захирал нь хууль, дүрэм журмыг дагаж мөрдөх, компаний төлөө үнэнчээр үүргээ гүйцэтгэх үүрэгтэй (үнэнч үүрэг) гэж заасан байдаг .

Эдгээр үүргүүдийг үндэслэн, Японы шүүх болон засгийн газрууд нь дайчлагдсан худалдан авалтын хамгаалах арга хэмжээний хууль ёсны байдлыг шийдвэрлэх хоёр чиглэлийн зөвлөмжийг баталгаажуулсан байдаг.

Эхлээд, “компаний үнэ цэнэ болон хувьцаа эзэмшигчдийн хамтын ашиг сонирхлын зарчим” байдаг. Энэ зарчмын дагуу, ямар ч хамгаалах арга хэмжээ нь тухайн компанийн өвөрмөц үнэ цэнэ, өөрөөр хэлбэл, компаний үнэ цэнэ болон түүнээс улбаалан хувьцаа эзэмшигчдийн нийтлэг ашиг сонирхлыг хангах эсвэл дээшлүүлэх зорилготой байх ёстой . Удирдлагын бүрэлдэхүүн өөрийн байр суурийг хадгалахыг гол зорилго болгон авсан хамгаалах арга хэмжээ нь зөвшөөрөгдөхгүй . Энэ зарчим нь дараа нь тайлбарлах Булдог соусын хэргийн дээд шүүхийн шийдвэр болон Эдийн засгийн яамны зөвлөмжид төвийг сахисан байдаг .

Дараа нь, “хувьцаа эзэмшигчдийн саналын зарчим” байдаг. Компанийн эрх мэдлийн өөрчлөлт нь тухайн компанийн эзэмшигч болох хувьцаа эзэмшигчдийн хамгийн чухал асуудлуудын нэг юм. Иймд, эцсийн шийдвэрийг хувьцаа эзэмшигчдэд даатгах ёстой гэсэн санаа байдаг . Энэ зарчим нь тодорхой ба хангалттай мэдээлэлд суурилсан хувьцаа эзэмшигчдийн санал (ихэвчлэн хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын шийдвэрээр) дэмжигдсэн хамгаалах арга хэмжээг шүүхээр өндөр зөвшөөрөлтэй болгох үндэслэл болдог .

Эдгээр хоёр зарчмын хооронд байгалийн зөрчил байдаг. Захирлын зөвлөл нь сайн удирдлагын анхааралтай үүргээс хамаарч, зарим нэг худалдан авалтын санал нь түр зуурын үнэтэй байсан ч, компанийн урт хугацааны үнэ цэнэг алдагдуулахаар шийдвэрлэх боломжтой. Гэсэн хэдий ч, зарим хувьцаа эзэмшигчид түр зуурын ашиг сонирхлыг эрхэмлэн, захирлын зөвлөлийн эсэргүүцлийг өөрийн хамгаалалт гэж үзэх боломжтой. Японы шүүх, тэр дундаа Булдог соусын хэргийн дараа, энэ зөрчлийг шийдвэрлэх замыг зааж өгсөн. Энэ нь шүүх захирлын зөвлөлийн удирдлагын шийдвэрийг шууд хяналт тавих биш, харин захирлын зөвлөл “компаний үнэ цэнэг хамгаалах” гэсэн шийдвэрийг хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын дэмжлэгтэй байгаа эсэхийг чухалчилдаг арга зам болсон. Өөрөөр хэлбэл, “хувьцаа эзэмшигчдийн саналын зарчим” нь “компаний үнэ цэнэ болон хувьцаа эзэмшигчдийн хамтын ашиг сонирхлын зарчмын” зөвшөөрөлтэй байх гол механизм болдог. Ингэснээр, тэмцлийн гол талбар нь шүүхээс хувьцаа эзэмшигчдийн хурал руу шилжсэн байдаг.

Япон улсад хэрэгжүүлэх энхийн үед хэрэгжүүлэх төрлийн хамгаалалтын арга хэмжээ: Урьдчилан бэлтгэх

Энхийн үед хэрэгжүүлэх төрлийн хамгаалалтын арга хэмжээ гэдэг нь тодорхой худалдан авах аюул заналхийлэл бодит болохоос өмнө урьдчилан хэрэгжүүлж, бэлтгэл арга хэмжээ авахыг хэлнэ. Эдгээр нь ихэвчлэн хуулийн өөрчлөлт шаардлагатай тусгай шийдвэр гаргах хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын зарчмаар хэрэгжүүлэгддэг.

Тэдгээрийн нэг нь “алтан хувьцаа” (эсэргүүцлийн эрхтэй төрлийн хувьцаа) юм. Энэ нь нэгдэл эсвэл захирлын сонгон шалгаруулалт зэрэг компанийн чухал асуудлуудад эсэргүүцлийн эрхтэй онцгой төрлийн хувьцаа юм. Хамгаалалтын арга хэмжээг үр дүнтэй ажиллуулахын тулд, удирдлагууд өөрсдөө бус харин удирдлагуудад найрсаг бөгөөд тогтвортой гуравдагч этгээдүүд энэ хувьцааг эзэмших шаардлагатай.

Мөн “абсолют давамгайлалтын заалт” нь хуулийн өөрчлөлтөөр хэрэгжүүлэх хамгаалалтын арга юм. Энэ нь захирлыг огцруулах зэрэг чухал шийдвэрүүдэд шаардлагатай саналын дэмжлэгийн хэмжээг жишээ нь 90% зэрэг маш өндөр түвшинд хүргэх арга юм. Ингэснээр худалдан авагчид бодит удирдлагын эрхийг баталгаажуулахад шаардлагатай хувьцааг олж авах зардал ихэсч, худалдан авах сонирхлыг бууруулах үр дүнтэй байх боломжтой.

Эдгээр арга хэмжээнүүдийн хамт, Япон улсад хамгийн ерөнхий бөгөөд нарийн судалгаатай энхийн үед хэрэгжүүлэх төрлийн хамгаалалтын арга бол “урьдчилан сэрэмжлүүлэгч хамгаалалтын арга”, энгийнээр “хорт хавдар” гэж нэрлэгддэг бөгөөд дараа дэлгэрэнгүй тайлбарласан болно.

Японы хууль дор буй өмнөх сэрэмжлүүлэгч төрлийн хамгаалалтын арга хэмжээний (Пойзон Пилл) дэлгэрэнгүй тайлбар

Өмнөх сэрэмжлүүлэгч төрлийн хамгаалалтын арга хэмжээ, эсвэл ихэвчлэн “Пойзон Пилл” гэж нэрлэгддэг нь, дайсагнасан худалдан авагчийн эзэмшлийг хязгаарлах зорилгоор, одоогийн Японы хууль тогтоомжийн хүрээнд хамгийн өргөн хэрэглэгддэг хамгаалалтын арга хэмжээ юм.

Түүний гол зохион байгуулалт нь Японы компанийн хуулийн 277-р зүйлээс 279-р зүйл хүртэлх “Шинэ хувьцааны эрхийг үнэгүй хуваарилах” юм. Компани нь урьдчилан, хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын зөвшөөрлийг авч, тодорхой үйл явдал тохиолдсон үед шинэ хувьцааны эрхийг үнэгүйгээр хуваарилах төлөвлөгөөг боловсруулдаг. Энэ шинэ хувьцааны эрх нь, одоогийн хувьцаа эзэмшигчид үйлчлүүлэх замаар, зах зээлийн үнээс илүү давуу талтай үнээр шинэ хувьцааг авах эрх юм. Энэ төлөвлөгөөний хамгийн чухал онцлог нь, дайсагнасан худалдан авагч болон түүний холбоотнуудын эрхийг хүлээн зөвшөөрөхгүй “ялгаварлан гадуурхах нөхцөл” агуулсан байдаг. Хамгаалалтын арга хэмжээ идэвхжсэн үед, худалдан авагчаас бусад бүх хувьцаа эзэмшигчид энэ эрхийг ашиглан, гаргасан хувьцааны нийт тоо маш ихээр нэмэгдэнэ. Ингэснээр, худалдан авагчийн эзэмшлийн хувьцааны харьцаа ихээхэн багасч, худалдан авалтыг дуусгахын тулд анх төлөвлөсөнөөсөө илүү их нэмэлт санхүүжилт шаардлагатай болно, үүний үр дүнд худалдан авалтыг таслан зогсоох үйлчилгээтэй болно.

Японы Пойзон Пилл нь ихэнхдээ “өмнөх сэрэмжлүүлэгч төрлийн” хэлбэрээр боловсруулагдсан байдаг. Компани нь хамгаалалтын арга хэмжээг нэвтрүүлэх үедээ олон нийтэд зарим дүрмийг зарлана. Эдгээр дүрмүүдэд, ерөнхийдөө компанийн хувьцааны тодорхой хувийг (жишээ нь 20%) эзэмших гэж оролдох үйлдлийг “триггер үйл явдал” гэж тодорхойлдог. Дүрмүүд нь, худалдан авагчид худалдан авалтын зорилго, санхүүжилтийн эх үүсвэр, худалдан авалтын дараах удирдлагын төлөвлөгөө зэрэг хангалттай мэдээллийг өгөхийг шаардаж, удирдах зөвлөл нь үүнийг үнэлэхийн тулд зохих хугацааг (жишээ нь 60-аас 90 хоног) хангахыг шаарддаг. Худалдан авагч энэ журмыг дагахгүй бол удирдах зөвлөл Пойзон Пиллыг идэвхжүүлэх боломжтой. Харин худалдан авагч журмыг дагасан тохиолдолд, удирдах зөвлөл нь түүний саналыг үнэлж, хувьцаа эзэмшигчдэд санал бодлоо илэрхийлж, эцсийн шийдвэрийг тэдэнд даатгана.

Удирдлагын зүгээс санаатайгаар идэвхжүүлэхийг сэргийлж, журмын шударга байдлыг хангахын тулд, ихэнх хамгаалалтын арга хэмжээнд “бие даасан комисс” байгуулагддаг. Энэ комисс нь компанийн гадаад удирдлага, гадаад аудит, гадаадын мэргэжлийн зөвлөхүүд зэрэг удирдлагаас бие даасан гишүүдээс бүрддэг. Түүний үүрэг нь, худалдан авагч журмыг дагасан эсэх, мөн эсрэг арга хэмжээг идэвхжүүлэх нь хувьцаа эзэмшигчдийн хамтын ашигт нийцэж байгаа эсэхийг бие даасан үнэлэлтээр шийдвэрлэж, удирдах зөвлөлд зөвлөмж өгөх юм. Удирдах зөвлөл нь энэ бие даасан комиссын шийдвэрийг хамгийн ихээр хүндэтгэх ёстой.

Энэ хамгаалалтын арга хэмжээний стратегийн үнэ цэнэ нь, хүчтэй сэргийлэх хүчин зүйл болгон ажиллахад оршино. Мөн, худалдан авалтын санал гарсан тохиолдолд ч, удирдах зөвлөлд хэлэлцээр хийх цаг хугацаа болон хэлэлцээрийн боломжийг олгож, илүү ашигтай нөхцөлүүдийг гаргаж ирүүлэх, эсвэл найз нөхөдтэй худалдан авагчийг (Хүйтэн Цамхаг) хайх боломжийг бүрдүүлдэг. Гэсэн хэдий ч, институциональ хөрөнгө оруулагчид зэрэг нь удирдлагын хяналтыг сулруулдаг гэж үзэж, хувьцааны үнэд муугаар нөлөөлөх боломжтой, мөн худалдан авагч эсвэл эсэргүүцэгч хувьцаа эзэмшигчид шинэ хувьцааны эрхийг зогсоохыг шаардах хүсэлттэй хэрэг эрхлэх шүүхийн хэргийг өргөн барих эрсдэлтэй байдаг.

Японы Пойзон Пиллын үндсэн үйл ажиллагаа нь, хувьцааны харьцааг сулруулах санхүүгийн үр дүнгээс илүүтэйгээр, түүний хүчин чармайлтыг “процесс” дээр тавьдаг. Өмнөх сэрэмжлүүлэгч төрлийн хүрээлэн буй орчин нь, мэдээллийн зөрүүг засч, бүтэцлэгдсэн харилцааг хүчээр тогтоох өндөр түвшний удирдлагын механизм юм. Дайсагнасан худалдан авагчийн давуу тал нь, ихэвчлэн зах зээл доторх хурдан хувьцаа эзэмших байдаг боловч, Пойзон Пилл нь энэ гэнэтийн довтолгоог хүчгүй болгодог. Тогтоосон дүрмийг дагахгүйгээр хувьцааг худалдаж авах үйлдэл хийвэл, удирдах зөвлөл нь хууль ёсны үндэслэлтэй эсрэг арга хэмжээг идэвхжүүлэх боломжтой. Ингэснээр, худалдан авагч нь тогтоосон журмыг дагаж хэлэлцээний ширээнд суух эсвэл худалдан авалтыг таслан зогсоох сонголтыг хийхэд хүргэдэг. Энэ процесс нь, худалдан авалтын зөв эсэхийг хэлэлцэх яриаг, зөвхөн мөнгөн гүйлгээнээс, компанийн урт хугацааны үнэ цэнэ болон удирдлагын стратегийг асуудаг болгодог. Бие даасан комиссын оролцоо нь, энэ процессд бие даасан байдлыг баталгаажуулж, шүүхийн шийдвэрийг удирдах зөвлөлийн шийдвэрийг хүчингүй болгохыг хүндрүүлдэг. Иймд, Пойзон Пиллын хамгийн том үнэ цэнэ нь, цаг хугацаа болон мэдээллийн урсгалыг хянах, хувьцаа эзэмшигчид дарамт дор хурдан шийдвэр гаргахын оронд, бүрэн мэдээлэлтэй шударга хэлэлцээрт суурилсан эцсийн шийдвэрийг гаргах боломжийг бүрдүүлэхэд оршино.

Япон улсад хэрэгжүүлэх боломжтой үйл явдлын үед хэрэглэх хамгаалалтын арга хэмжээ: Урьдчилан сэргийлэх бус удирдлагын хамгаалалт

Гуравдагч этгээдэд хувьцаа гаргах

Үйл явдлын үед хэрэглэх хамгаалалтын арга хэмжээ нь дайсагнасан худалдан авалтын санал ил болсны дараа яаралтай хэрэгжүүлэгддэг хамгаалалтын аргууд юм. Тэдгээрийн тодорхой жишээ нь “Гуравдагч этгээдэд хувьцаа гаргах” арга юм. Энэ нь компани нь шинэ хувьцааг гаргаж, түүнийг дайсагнасан худалдан авагчийн хувьцааны харьцааг сулруулах зорилгоор нөхөрлөлийн гуравдагч этгээд буюу “Цагаан хүлэг” рүү хуваарилах арга юм. Гэвч энэ арга нь эрх зүйн хувьд маш их эрсдэлтэй. Японы Компанийн хуулийн 210-р зүйлд шинэ хувьцааг “илт дутагдалтай аргаар” гаргах тохиолдолд хувьцаа эзэмшигчид түүнийг зогсоох хүсэлт гаргах боломжийг олгодог. Шүүхүүд нь гаргах үйл ажиллагааны “үндсэн зорилго” нь зөвхөн хөрөнгө оруулалт бус, одоогийн удирдлагын эрхийг хадгалахад орших тохиолдолд, үүнийг хууль бус “илт дутагдалтай гаргах” гэж үздэг чиг хандлагатай байдаг. Дараа дурдсан Ниппон Хосо Жишо (ニッポン放送事件) нь ийм төрлийн гаргалтыг зөвшөөрөхийн тулд маш өндөр шалгуур тавигддагийг харуулсан. Мөн шинэ хувьцааг “тусгайлан ашигтай үнээр” гаргах тохиолдолд, Японы Компанийн хуулийн 199-р зүйлийн 3-р хэсэгт зааснаар, хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын онцгой шийдвэр шаардлагатай болно.

Краун Жувэл

“Краун Жувэл” мөн үйл явдлын үед хэрэглэх хамгаалалтын арга хэмжээний нэг юм. Энэ нь худалдан авах зорилгоор хандсан компани нь өөрийн хамгийн үнэтэй бизнес эсвэл хөрөнгийг (эрдэнийн чулуу) гуравдагч этгээдэд зарах, эсвэл зарах гэрээ байгуулах замаар, худалдан авагчийн компанид хандсан татах хүчийг бууруулж, худалдан авах сонирхлыг багасгах зорилготой. Энэ үйл ажиллагаа “чухал бизнесийг шилжүүлэх”тэй холбоотой бол Японы Компанийн хуулийн дагуу хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын онцгой шийдвэр шаардлагатай болно. Мөн ийм төрлийн хөрөнгийг зарах нь компанийн үнэ цэнийг улам бүр устгах зорилготой үйлдэл гэж үзэгдэх бөгөөд зөвшөөрсөн захирлууд нь сайн засаглалын анхаарал халамжийн үүрэг зөрчсөн хариуцлага хүлээх эрсдэлтэй байдаг.

Өөрийн хувьцааг эргүүлэн авах

“Өөрийн хувьцааг эргүүлэн авах” нь мөн хамгаалалтын арга хэмжээ болгон ашиглагддаг. Компани нь өөрийн санхүүгийн хөрөнгөөр зах зээлээс өөрийн хувьцааг эргүүлэн авах замаар, худалдан авагчийн авах боломжтой хөдөлгөөнт хувьцааг бууруулж, хувьцааны үнийг нэмэгдүүлэх үр дүнг хүлээж болно. Энэ процедур нь Японы Компанийн хуулийн 155-р зүйлээс доош хатуу заасан байдаг. Компани нь өмнө нь хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын шийдвэрээр өөрийн хувьцааг эргүүлэн авах хүрээг (авах боломжтой хувьцааны тоо, нийт дүн гэх мэт) тогтоох шаардлагатай (Японы Компанийн хуулийн 156-р зүйл), мөн компанийн санхүүгийн үндсийг хадгалж, өр төлбөртэй холбоотой хүмүүсийг хамгаалсан тул, зөвхөн тараах боломжтой ашигтай хүрээнд л авахыг зөвшөөрдөг “санхүүгийн хязгаарлалт”-ыг дагаж мөрдөх ёстой (Японы Компанийн хуулийн 461-р зүйл).

Үйл явдлын үед хэрэглэх хамгаалалтын арга хэмжээний эрсдэл

Эдгээр үйл явдлын үед хэрэглэх хамгаалалтын арга хэмжээнүүдтэй холбоотой эрх зүйн болон хариуцлагын эрсдэлүүд нь Япон улсад эдгээр аргуудыг хэрэгжүүлэх нь ховор болгодог бөгөөд ингэснээр, үйл явдлын өмнө хувьцаа эзэмшигчдийн зөвшөөрлийг авсан тогтмол хэрэглэх хамгаалалтын арга болох “Пойзон Пилл” нь өргөн тархсан гол шалтгаан болдог. Үйл явдлын хамгаалалтын аргууд нь захиргааны зөвлөлийн дарамтад өртөж буй үед хийгддэг хариу арга хэмжээ юм. Гуравдагч этгээдэд хувьцаа гаргах нь шүүхүүдийн хувьд захиргааны эрхийг шууд удирдахад маш эргэлзээтэй ханддаг бөгөөд Ниппон Хосо Жишо нь захиргааны зөвлөл нь худалдан авагчийг “давамгайлсан” гэж нотлох хүндхэн баталгаажуулах үүрэгтэй байдаг. Краун Жувэл нь захиргааны зөвлөл нь компанийн үнэ цэнийг идэвхтэй устгах, энэ нь тодорхойлолт дээр сайн засаглалын анхаарал халамжийн үүрэг зөрчсөн үйлдэл юм. Эдгээр үйлдлийг хувьцаа эзэмшигчдийн урьдчилсан зөвшөөрөлгүйгээр хийх нь захирлуудыг хувийн эрх зүйн хариуцлагад оруулдаг. Харин хувьцаа эзэмшигчдийн ерөнхий хурлын зөвшөөрөлтэй тогтмол хэрэглэх хамгаалалтын аргууд нь захиргааны зөвлөлд урьдчилан зөвшөөрөгдсөн зэвсэгийг олгодог. Энэ хувьцаа эзэмшигчдийн зөвшөөрөл нь захиргааны зөвлөлийн хамгаалалтын байр суурь нь “хувьцаа эзэмшигчдийн санаа”тай нийцтэй байдаг гэдгийг харуулсан хүчирхэг хамгаалалт болдог. Иймд Японы эрх зүйн систем нь хямралд орсны дараа хариу арга хэмжээ авахын оронд, энхийн үедээ урьдчилан сэргийлэх удирдлагын бүтцийг байгуулахад компаниудад хүчтэй урамшуулал өгдөг.

Япон хуулийн дагуу худалдан авахыг сэргийлэх арга хэмжээний зөвшөөрөгдөх боломжийг шүүхийн шийдвэрээс харах

Япон улсын худалдан авахыг сэргийлэх эрх зүйн орчныг тодорхойлсон нь дараах хоёр шийдвэрлэх томоохон шүүхийн шийдвэрүүд байв.

Ниппон Хосо үйл явдал (2005 он)

Энэхүү үйл явдал нь Хувьцаат Компани Лайвдороос дайсагнасан худалдан авалтын саналыг тавьсны дараа, Ниппон Хосо-гийн захирал нар нь хувьцаа эзэмшигчдийн хурлыг дамжуулангуи, найз нөхөд болох Фүжи Телевизийн хувьд олон тооны шинэ хувьцааны эрхийг гаргахаар шийдвэрлэсэнтэй эхэлсэн юм.

Үүнд хариулан, Токионы Дээд Шүүх нь Лайвдорын гаргасан шинэ хувьцааны эрхийг зогсоох түр хориг арга хэмжээг зөвшөөрч, шинэ хувьцааны эрхийн гаргалтыг зогсоосон юм. Шүүхийн шийдвэр нь шинэ хувьцааны эрхийг гаргах нь тухайн хувьцаа эзэмшигчийн эрхийг хадгалах, бататгах гол зорилготой бол “илт дутагдалтай гаргалт” болох бөгөөд энэ нь хууль бус гэж үзсэн шийдвэрлэх хүрээг тодорхойлсон юм. Шүүх нь худалдан авагч нь компанийн хөрөнгийг буруу зарцуулагч “даварсан худалдан авагч” болох тусгай нөхцөл байдлыг нотлохгүй бол ийм удирдлагын эрхийг хадгалах зорилготой гаргалт зөвшөөрөгдөхгүй гэж үзсэн. Мөн энэ тохиолдолд Лайвдор нь ийм даварсан худалдан авагч болох хангалттай баталгаа байхгүй гэж үзсэн.

Энэ шүүхийн шийдвэрийн утга учир нь захирлын зөвлөл нь онцгой үед гуравдагч этгээдийн хувьцааг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг хамгаалах чадварыг ихээхэн хязгаарласантай холбоотой. Удирдлагын хамгаалалт нь зөвт зорилго биш бөгөөд хамгаалалтыг зөвшөөрүүлэхийн тулд компани нь худалдан авагчийн даварсан байдлыг тодорхой батлах өндөр шалгуур тавигдсан байна.

Буллдог Соус үйл явдал (2007 он)

Америкийн хөрөнгө оруулалтын сан болох Стил Партнерсийн хувьцаа худалдан авах саналтай тулгарсан Буллдог Соус нь хувьцаа эзэмшигчдийн хурлыг дуудаж, хор урвалын төрлийн худалдан авахыг сэргийлэх арга хэмжээг эхлүүлэхийг зөвшөөрсөн. Энэ хамгаалалтын арга хэмжээ нь бүх хувьцаа эзэмшигчдэд шинэ хувьцааны эрхийг үнэгүй хуваарилах зэрэгцээ, Стил Партнерсийг (тохирохгүй гэж үзсэн) эрх ашиглахыг зөвшөөрөхгүй бөгөөд оронд нь компани нь тэдгээрийн шинэ хувьцааны эрхийг мөнгөөр худалдан авах зэрэг ялгаатай агуулгатай байв. Стил Партнерс нь энэ нь Японы компанийн хуулийн 109-р зүйлийн “хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчим”-д зөрчсөн гэж үзэж, гаргалтыг зогсоохыг шаардан шүүхэд хандсан.

Эцсийн дүнд, Японы Дээд Шүүх нь энэ хамгаалалтын арга хэмжээг хуульд нийцтэй гэж үзсэн. Түүний шийдвэр нь Японы худалдан авахыг сэргийлэх эрх зүйн орчны үндсийг баталгаажуулсан. Дээд шүүх нь хувьцаа эзэмшигчдийн тэгш эрхийн зарчим нь абсолют биш бөгөөд тодорхой хувьцаа эзэмшигчийн эрхийн авалт нь “компанийн үнэ цэнэ болон хувьцаа эзэмшигчдийн хамтын ашиг”-ийг хохироох тохиолдолд, тэдгээрийг сэргийлэх зорилгоор ялгаатай боловсруулалт хийхийг зөвшөөрч байна. Мөн худалдан авагч нь ийм заналхийлэл үзүүлэх эсэхийг эцсийн шийдвэр гаргах нь компанийн эзэмшигч болох хувьцаа эзэмшигчид байх ёстой гэж үзсэн. Энэ тохиолдолд, хамгаалалтын арга хэмжээ нь Стил Партнерс мөн оролцсон хувьцаа эзэмшигчдийн хурал дээр 83.4% гэсэн ихэнхийн дэмжлэгтэйгээр зөвшөөрөгдсөн баримтыг чухалчилсан. Шүүх нь энэ тодорхой “хувьцаа эзэмшигчдийн санал”-ыг хүндэтгэх ёстой гэж үзсэн. Мөн Стил Партнерсид шинэ хувьцааны эрхийн орлогын хувьд шударга мөнгө төлөгдсөн учраас энэ арга хэмжээ нь “зохимжгүй”-гэж үзээгүй.

Энэ Дээд Шүүхийн шийдвэр нь ялгаатай агуулгатай хор урвалын төрлийн хамгаалалт байсан ч, тэр нь хувьцаа эзэмшигчдийн тодорхой болон ихэнхийн дэмжлэгт тулгуурласан бол хуульд нийцтэй гэж үзсэн. Ингэснээр “хувьцаа эзэмшигчдийн саналын зарчим” нь захирлын зөвлөл нь хүчтэй хамгаалалтын арга хэмжээг авах түлхүүр болсон байна.

Япон улсын худалдан авахаас сэргийлэх арга хэмжээний гол аргуудын харьцуулалт

Өмнө нь тайлбарласан худалдан авахаас сэргийлэх гол аргуудын стратегийн онцлог шинж чанаруудыг харьцуулахад, доорхи хүснэгтэнд дурдсан шиг зохицуулж болно. Энэхүү харьцуулалт нь тус бүр аргуудыг нэвтрүүлэх цаг хугацаа, бүтэц, хууль ёсны шаардлага, мөн дотоод эрсдэлийг тодорхойлж, компаниуд өөрсдийн байдалд тохируулан хамгийн тохиромжтой стратегийг сонгоход чиглэгдсэн удирдамж болно.

Сүүлийн үеийн чиг хандлага: Японы Эдийн засгийн салбарын яамны “Компани худалдан авахад зориулсан үйл ажиллагааны заавар” ба хувьцаа эзэмшигчдийн идэвхи

Японы M&A (худалдан авалт ба нэгдэл)-ийн орчин нь хоёр томоохон урсгалын нөлөөгөөр шинэ шатанд орж байна.

Эхний урсгал нь 2023 оны наймдугаар сард (2023) Японы Эдийн засгийн салбарын яамнаас зарласан “Компани худалдан авахад зориулсан үйл ажиллагааны заавар” юм. Энэ заавар нь Японы M&A ажиллагаанд шинэчлэгдсэн үйл ажиллагааны журам гэж үзэгдэж байна. Тодруулбал, өмнө нь сөрөг хандлагатай байсан “дайсагнасан худалдан авалт” гэдгийг “зөвшөөрөлгүй худалдан авалт” болгон, “худалдан авалтын эсэргүүцлийн арга хэмжээ” гэдгийг “худалдан авалтад хариу үйлдэл ба эсэргүүцлийн арга хэмжээ” болгон өөрчлөх зорилгоор санаатайгаар нэрлэсэн нь онцлог юм. Энэ нь компани худалдан авалтыг зөвхөн аюул гэж үзэх биш, үйлдвэрлэлийн дахин зохион байгуулалт болон компанийн үнэ цэнийг нэмэгдүүлэх зөвт арга хэмжээ гэж дахин харж байгаагийн илэрхийлэл юм. Заавар нь захиргааны зөвлөлд үнэнч шударга худалдан авалтын саналд “сэтгэл зүйн шалгалт” хийх үүрэгтэй байхыг онцгойлон тэмдэглэж, саналыг шалгах явцыг буруутгалгүй уртасгахыг зөвшөөрөхгүй гэдгийг тодорхой болгож байна. Энэ заавар нь худалдан авалтын саналыг татгалзсан захиргааны зөвлөлд компанийн үнэ цэнийг бууруулах гэсэн үндэслэлтэй, хүчтэй болон дэмжигдэхүйц тайлбарын хариуцлагыг тавьж байгаа бөгөөд энэ нь худалдан авагчийн байр суурийг бэхжүүлэх үр дүнтэй болно.

Хоёр дахь урсгал нь “хэлэх юмтай хувьцаа эзэмшигч” гэх нэрээр танигдсан хувьцаа эзэмшигчдийн идэвхижил буюу активизмын өсөлт юм. Активистуудын үйл ажиллагаа одоо ч гэсэн гадаад зүйл биш, Японы хөрөнгийн зах зээлд гол хүчин зүйл болон тогтсон байна. Активистууд нь удирдлагыг буруутгалгүй хамгаалах, хувьцааны үнийг бууруулах, хувьцаа эзэмшигчдэд худалдан авалтын нэмэгдэл авах боломжийг хасах гэсэн “пойзон пилл” зэрэг худалдан авалтын эсэргүүцлийн арга хэмжээг цуцлахыг шаардаж, тэдгээрийг хориглох хувьцаа эзэмшигчийн саналыг идэвхтэй гаргаж байна. Энэхүү активистуудын дарамт, саналын зөвлөх компаниудын эсрэг зөвлөмжийн нөлөөнд өртөж, Японы компаниуд нь худалдан авалтын эсэргүүцлийн арга хэмжээг нэвтрүүлэх тоог бууруулах чиглэлд явж байна.

Эдгээр хоёр урсгал нь Японы компаниудын захиргааны зөвлөлүүдийг “хоёр талын дарамт” үүсгэх байдалд оруулж байна. Нэг талаас, засгийн газар (Эдийн засгийн салбарын яам) нь худалдан авагчтай барилцаж, бүтээлчээр харилцахыг дарамтлах бол, нөгөө талаас, хувьцаа эзэмшигч активистууд нь харилцаанд хэлэлцээрийн хүч болж байх ёстой эсэргүүцлийн арга хэмжээг бүрэн арилгахыг шаардаж байна. Энэ стратегийн зөрчил нь худалдан авалтын эсэргүүцлийн арга хэмжээний үндсэн чанарыг үндсээр нь өөрчлөх болсон байна. Өмнө нь байнгын “хотын хана” гэх үүрэгтэй байсан эдгээр арга хэмжээ нь одоо хувьцаа эзэмшигчдэд тасралтгүй тэдгээрийн шаардлагатай байгааг тайлбарлах ёстой, түр зуурын “хэлэлцээрийн түрхэц” болон өөрчлөгдөж байна. Ирээдүйн захиргааны зөвлөлд шаардагдах зүйл нь зөвхөн “эсэргүүцэл” хийх биш, хувьцаа эзэмшигчдэд ямар ч худалдан авалтын нэмэгдэл татахгүй байх хэмжээний урт хугацааны компанийн үнэ цэнийг бүтээхийг харуулах явдал юм. Энэ нь Японы корпоратив удирдлагын шинэ парадигм гэж хэлж болох байх.

Хураангуй

Японы компанийн хуульд дурдсан дайсагнал худалдан авалт ба түүнийг хамгаалах арга хэмжээний эрх зүйн болон стратегийн орчин нь шүүхийн шийдвэрүүдийн хуримтлал, засгийн газрын заавар зөвлөмж болон хөрөнгийн зах зээлийн хүчин зүйлсийн өөрчлөлтөөр маш идэвхтэй ба төвөгтэй байдалтай байна. Компанийн үнэ цэнийг болон хувьцаа эзэмшигчдийн хамтын ашиг сонирхлыг хамгаалах гол зарчмыг дагаж мөрдөх зэрэгцээ, хувьцаа эзэмшигчдийн саналыг хүндэтгэн, хуульд заасан хүрээнд үр дүнтэй эсэргүүцлийн арга хэмжээ авах нь орчин үеийн компанийн удирдлагуудад чухал чадвар болоод байна. Энэ салбарт зөв замаар зорчихын тулд хамгийн сүүлийн үеийн эрх зүйн практик болон гүнзгий мэргэжлийн мэдлэг шаардлагатай байдаг.

Монолит хууль зүйн фирм нь Япон улс дахь олон тооны клиентүүдэд энэ сэдвийн талаарх баялаг туршлагатай юм. Бид худалдан авалтыг хамгаалах стратегийн төлөвлөлт, нэвтрүүлэлтээс эхлээд, идэвхтэн хөрөнгө оруулагчдын хүсэлтэд хариу өгөх, тодорхой худалдан авалтын саналд оролцох хүртэлх бүхий л үе шатанд практик эрх зүйн зөвлөгөө үзүүлж ирсэн. Манай фирмд олон улсын клиентүүдэд хэл болон эрх зүйн системийн хангалтгүй байдлыг мэдрүүлэхгүй, үр дүнтэй ба дээд зэргийн хууль зүйн дэмжлэг үзүүлэх боломжтой, гадаадын хуульчийн эрх мэдлийг эзэмшсэн англи хэлний хэрэглэгчид багтсан. Энэ төвөгтэй ба өөрчлөлт ихтэй салбарт клиентийн компанийн үнэ цэнийг хамгаалах, сайжруулахын тулд бид бүрэн бэлэн байдлаар дэмжлэг үзүүлнэ.