Японы компанийн хуульд заасан нэгдсэн компанийн хөрөнгө оруулалтын төлбөрийг буцаан олгох талаарх дэлгэрэнгүй тайлбар

Японы компанийн хуульд заасны дагуу байгуулагдсан хамтарсан компани нь хувьцаат компаниудтай харьцуулахад илүү эрч хүчтэй байгууллагын зохион байгуур болон үйл ажиллагааг зохицуулах боломжтой учир сүүлийн үед олон төрлийн бизнес байгууллагад ашиглалт нэмэгдэж байна. Энэхүү эрч хүчтэй байдлын чухал хэсэг нь гишүүд нь өөрийн байр сууриа хадгалан, хөрөнгө оруулалтынхаа зарим эсвэл бүх хэсгийг буцаан төлүүлэхийг шаардах ‘хөрөнгө оруулалтын буцаан төлүүлэх’ систем юм. Хувьцаат компаниудад өр зээлдэгчдийг хамгаалах үүднээс хөрөнгийг хатуу хадгалах ‘хөрөнгийг хадгалах зарчим’ нь хэрэглэгддэг бөгөөд хөрөнгө оруулагч болох хувьцаа эзэмшигчид компанид шууд хөрөнгө оруулалтынхаа буцаан төлүүлэхийг ерөнхийдөө зөвшөөрдөггүй. Хувьцаа эзэмшигчид хувьцаагаа гуравдагч этгээдэд шилжүүлэн хөрөнгө оруулалтаа сэргээдэг. Харин хамтарсан компанийн хөрөнгө оруулалтын буцаан төлүүлэх нь гишүүдэд хөрөнгө оруулалтаа сэргээхийн тулд нөгөөлөх арга замыг санал болгодог ч энэ нь хязгааргүй зөвшөөрөгддөггүй. Энэ систем нь гишүүдийн ашиг сонирхол болон компаний өр зээлдэгчдийг хамгаалах хоёр шаардлагыг хангахын тулд Японы компанийн хуульд маш хатуу журмын дагуу зохицуулагддаг. Энэхүү нийтлэлд бид Японы компанийн хуульд заасан хамтарсан компанийн хөрөнгө оруулалтын буцаан төлүүлэхийн хууль ёсны хүрээлэнг, түүний шаардлага, тодорхой журмын дагуу хэрэгжүүлэх арга хэмжээ болон журмыг зөрчсөн тохиолдолд хууль ёсны хариуцлага хүртэл хуулийн заалтыг үндэслэн дэлгэрэнгүй тайлбарлана.

Японы хамтарсан компанид гишүүний хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөхийн эрхийн хууль ёсны тодорхойлолт ба утга учир

Японы компаний хуулийн 624-р зүйлийн 1-р хэсэг нь хувь эзэмшигчид компанид хийсэн хөрөнгө оруулалтаа буцаан авах хүсэлт гаргах эрхтэй гэж заасан байдаг. Энэ “хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөх” нь хамтарсан компаний гишүүн нь гишүүний эрхээ алдахгүйгээр, өмнө нь хийсэн мөнгөн дүн эсвэл бусад хөрөнгийн бүхий л буюу хэсгийг компаниас буцаан авах үйлдлийг хэлнэ. Энэ нь гишүүн компаниас гарах (татгалзах) үед түүний эзэмшлийн бүхий л үнэлгээг буцаан авах “татгалзахад холбогдох эзэмшлийг буцаан төлөх” (Японы компаний хуулийн 611-р зүйл) гэсэн ойлголтоос тодорхой ялгаатай юм.

Хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөхийн эх үүсвэр нь компаний ашиг олонд хуваарилах ашиг хуваарилалтаас өөр бөгөөд гишүүдийн оруулсан хөрөнгөнөөс бүрддэг. Тодруулбал, компаний тайлангийн хөрөнгө ба өр тэнцлийн хуудсанд үзүүлсэн үндсэн хөрөнгө эсвэл үндсэн хөрөнгийн нэмэгдэл сангаас төлөгддөг. Энэхүү зохицуулалтын оршин байх шалтгаан нь хамтарсан компаний эзэмшлийн онцлогтой гүнзгий холбоотой байдаг. Хувьцаат компаний хувьцаанаас ялгаатай нь, хамтарсан компаний эзэмшлийн хувьд ерөнхийдөө зах зээлд байршуулах боломжгүй бөгөөд түүнийг шилжүүлэх нь бусад гишүүдийн зөвшөөрлийг шаарддаг зэрэг, эргэлт хийх чадвар маш бага байдаг онцлогтой. Иймд, хувьцаа эзэмшигчид хувьцааны зах зээл дээр хувьцаагаа зарж, хөрөнгө оруулалтаа эргүүлэн авах гарцыг хамтарсан компаний гишүүн хялбархан авч чадахгүй. Хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөх зохицуулалт нь ийм хаалттай, хүний харилцаанд суурилсан хамтарсан компанид гишүүндээ хөрөнгө оруулалтаа эргүүлэн авах боломжийг хууль ёсоор хангах чухал механизм болгон ажилладаг.

Японы хуульд заасан хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтийг зохицуулах хоёр гол ёс зүйн шаардлага

Хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлт нь компанийн гишүүдийн эрхийн нэг хэсэг бөгөөд зэрэгцээд компанийн санхүүгийн үндсийг бууруулах үйлдэл учраас, компанийн өр зээлдэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах шаардлага гардаг. Иймд, Японы компанийн хууль нь хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтийг гүйцэтгэхийн тулд хоёр хатуу ёс зүйн шаардлагыг тавьдаг.

Эхний шаардлага: Дүрэм өөрчлөлтөөр хөрөнгө оруулалтын үнийг бууруулах

Эхлээд, хамгийн чухал үндсэн нөхцөл болгон, Японы компанийн хуульд 632-р зүйлийн 1-р хэсэгт зааснаар, хамтарсан компанийн гишүүд нь дүрмийг өөрчлөн тухайн гишүүний хөрөнгө оруулалтын үнийг бууруулах тохиолдолд бусад тохиолдолд хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтийг хүсэх боломжгүй гэж заасан байдаг. Энэ нь хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлт нь зөвхөн гишүүн ба компанийн хоорондын мөнгөний гүйлгээ биш, харин компанийн үндсэн дүрмийг өөрчлөх албан ёсны байгууллагын хууль зүйн үйлдэл гэсэн утгыг агуулдаг.

Японы компанийн хуульд 637-р зүйлд зааснаар, хамтарсан компанийн дүрмийг өөрчлөх нь ерөнхийдөө бүх гишүүдийн зөвшөөрөл шаардлагатай байдаг. Гэхдээ дүрэмд өөрөөр заасан тохиолдолд энэ шаардлагыг зөөлрүүлэх боломжтой. Энэ ерөнхий зөвшөөрлийн шаардлага нь хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлт гэдэг үйлдэлд чухал удирдлагын утга учир өгдөг. Нэг гишүүн хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтийг хүссэн ч, бусад бүх гишүүд зөвшөөрөлгүй бол тухайн дүрмийн өөрчлөлтийг хийх боломжгүй учраас, үндсэндээ бүх гишүүн нь бусад гишүүдийн хөрөнгийг татан авахад татгалзах эрхтэй болдог. Энэ механизм нь зарим гишүүд нь нэг талаас компанийн хөрөнгийн бүтцийг өөрчлөх, бусад гишүүдийн, тэр дундаа цөөнхийн гишүүдийн эрх ашгийг хохироохоос сэргийлэх хүчирхэг хамгаалах арга хэмжээ болдог.

Хоёр дахь шаардлага: Санхүүжилтийн хязгаарлалт ба ашиг орлогын хязгаарлалт

Хоёрдугаарт, дүрмийн өөрчлөлтийн процедурын шаардлагыг хангасны дараа, буцаан төлөх боломжтой мөнгөний хэмжээнд компанийн санхүүгийн байдалд суурилсан хатуу дээд хязгаар тогтоосон байдаг. Японы компанийн хуульд 632-р зүйлийн 2-р хэсэгт зааснаар, хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтөөр гишүүнд олгогдох мөнгө болон бусад өртгийн номын үнэ (хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтийн дүн) нь дараах хоёр мөнгөний аль нь бага байгаа тохиолдолд тухайн хэмжээг давахгүй байх ёстой гэж заасан байдаг.

1. Хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтийг хүссэн өдрийн компанийн ашиг орлогын үлдэгдэл
2. Дүрмийн өөрчлөлтөөр бууруулсан тухайн гишүүний хөрөнгө оруулалтын үнэ

Энд дурдсан “ашиг орлогын үлдэгдэл” гэдэг нь энгийн “үндсэн хөрөнгийн ашиг + ашиг орлогын ашиг” биш, харин компанийн тооцооны дүрэмд заасан аргаар тооцоологдсон дүн юм (Компанийн хууль 632-р зүйлийн 2-р хэсэгт заасан). Энэ хоёр дахь хязгаарлалт нь өр зээлдэгчдийн хамгаалалт болон гишүүдийн хоорондын шударга байдлыг хангах төвөгтэй зохицуулалт юм. Ашиг орлогын үлдэгдлийг дээд хязгаар болгосноор буцаан төлөлтөөр компанийн цэвэр хөрөнгө нь үндсэн хөрөнгийн дүнгээс доош орох (хэлбэржсэн хөрөнгийн хомсдол) нөхцлийг сэргийлж, компанийн санхүүгийн үндсийг хадгалан өр зээлдэгчдийн бүхий л эрх ашгийг хамгаалах зорилготой. Түүнчлэн, дүрэмд заасан хөрөнгө оруулалтын үнийн бууруулсан дүнг дээд хязгаар болгосноор буцаан төлөлт гэдэг санхүүгийн үйлдэл нь дүрмийн өөрчлөлт гэдэг байгууллагын хууль зүйн үйлдэлтэй нарийн таарч байгааг баталгаажуулж, тодорхой гишүүнд дүрмийн үндэслэлгүй хөрөнгө урсгалыг сэргийлэх үүрэгтэй байдаг.

Үндсэн хөрөнгөө бууруулахад холбогдох тодорхой алхмууд

Хөрөнгө бууруулах шийдвэр

Хөрөнгийг буцаан төлөхөд зориулагдсан хөрөнгийг нягтлан бодох бүртгэлд ‘Үндсэн хөрөнгө’ гэж тэмдэглэсэн тохиолдолд, тухайн ажиллагаа нь илүү хүндрэлтэй болдог. Энэ тохиолдолд, хөрөнгийг буцаан төлөх нь Японы компанийн хуульд өгүүлсэн 626-р зүйлийн дагуу ‘Үндсэн хөрөнгийн хэмжээг бууруулах’ (хөрөнгө бууруулах) гэсэн ажиллагааг хамарна. ХХК-ийн хөрөнгө бууруулах ажиллагаа нь өр зээлдэгчдийг хамгаалах зүйлийг эхний зүйл болгон төлөвлөгдсөн бөгөөд дараах хатуу алхмуудыг дагаж мөрдөх шаардлагатай байдаг.

Эхлээд, хөрөнгө бууруулах шийдвэр нь, дүрэмд өөрөөр заасан байхгүй бол, гүйцэтгэх ажилтны дийлэнхийн саналаар хийгддэг.

Дараа нь, хамгийн чухал бөгөөд цаг хугацаа шаардсан ажиллагаа нь Японы компанийн хуульд заасан 627-р зүйлийн ‘Өр зээлдэгчдийг хамгаалах ажиллагаа’ юм. Энэ ажиллагаа нь компанийн үндсэн хөрөнгө буюу өр зээлдэгчдийн сүүлийн баталгаа буурч байгаа тухай өр зээлдэгчдэд санал хэлэх боломжийг олгох зорилготой. Тодорхойлбол, компани дараах арга хэмжээг авах ёстой.

Албан ёсны мэдэгдэл

Компани нь Японы албан ёсны мэдээллийн хуудас буюу ‘Канпо’-д үндсэн хөрөнгийн хэмжээг бууруулах тухай болон өр зээлдэгчид 1 сараас дээш хугацаанд санал хэлэх боломжтой гэдгийг зарлан мэдэгдэх ёстой. Мөн ‘Хувьцаа эзэмшигчдэд буцаан төлөх хэмжээ нь тухайн ХХК-ийн цэвэр хөрөнгийн хэмжээг хууль ёсны дүрэм журмын дагуу тооцоолсон хэмжээнээс хэтэрсэн тохиолдолд’ хугацаа нь 2 сараас дээш болж, ‘Канпо’-д зарлан мэдэгдэх нь зайлшгүй болно (635-р зүйлийн 2-р хэсэг, тус зүйлийн 3-р хэсэг). Мэдэгдлийн жишээ нь дараах байдлаар байна.

Үндсэн хөрөнгийн хэмжээг бууруулах тухай мэдэгдэл
Манай компани нь үндсэн хөрөнгийн хэмжээг ●●● сая ен бууруулахаар шийдвэрлэлээ. Энэ шийдвэртэй холбогдуулан өр зээлдэгчид нь энэхүү мэдэгдлийг нийтлүүлсэн дараах өдрөөс эхлэн нэг сарын дотор мэдэгдэл өгөх боломжтой.
Рэйва ●● жил ●● сарын ●● өдөр
Токио хот, Чуо дүүрэг, Гинза ●-р хороо, ●-р байр, ●-р тоот
ХХК ●●●●
Төлөөлөгч гүйцэтгэгч Шиодомэ Таро

Өр зээлдэгчдэд хувь хүнийрүүлэн сануулга илгээх

Албан ёсны мэдэгдэлд нэмж, компани нь мэдээлэлтэй бүх өр зээлдэгчдэд (мэдэгдсэн өр зээлдэгчдэд) ижил агуулгатай сануулгын захидал илгээх ёстой. Гэхдээ, дүрэмд албан ёсны мэдэгдлийн бусад арга (өдрийн сонинд бичлэг хийх, цахим мэдэгдэл гаргах гэх мэт) заасан компаниуд нь ‘Канпо’-д зарласан мэдэгдэлтэй хамт дүрмийн заасан аргаар нийтлүүлсэн мэдэгдлийг (хоёр дахь мэдэгдэл) гаргасан тохиолдолд, энэ хувь хүнийрүүлэн сануулгыг орхигдуулахыг зөвшөөрдөг.

Өр зээлдэгчдийн санал хэлэх

Өр зээлдэгчдээс санал ирүүлсэн тохиолдолд, компани нь тухайн өр зээлдэгчид өрөө төлөх, зохих баталгаа өгөх, эсвэл төлбөрийн зорилгоор итгэмжлэгдсэн компанид зохих хөрөнгийг итгэмжлүүлэх гэх мэт арга хэмжээ авахгүй бол хөрөнгө бууруулах ажиллагаагаа үргэлжлүүлэн явуулах боломжгүй.

Хөрөнгө бууруулах ажиллагааны үр нөлөө үүсэх

Хувьцаат компаниудаас ялгаатай нь, ХХК-ийн хөрөнгө бууруулах ажиллагааны үр нөлөө нь компанийн сонгосон өдөрт үүсэхгүй. Японы компанийн хуульд 627-р зүйлийн 6-р хэсэгт өр зээлдэгчдийг хамгаалах ажиллагаа бүрэн дууссан өдөр үр нөлөө үүснэ гэж заасан байдаг. Энэ нь ерөнхийдөө өр зээлдэгчдийн санал хэлэх хугацаа дууссан бөгөөд бүх саналыг хариуцсан цаг хугацааг илэрхийлдэг. Үр нөлөө үүссэний дараа, компани нь хууль ёсны бүртгэлийн газарт үндсэн хөрөнгийн хэмжээг өөрчлөх бүртгэл хийх шаардлагатай болно. Энэхүү албан ёсны бөгөөд цаг хугацаа шаардсан ажиллагаа нь ХХК-уудыг тэдний үндсэн хөрөнгийг тогтмол өөрчлөхөөс урьдчилан сэргийлэх үйлчилгээтэй байдаг. Ингэснээр, хууль ёсны хориг арга хэмжээгүйгээр, ажиллагааны төвөгтэй байдлыг ашиглан үндсэн хөрөнгийн тогтвортой байдлыг хангах, хувьцаат компаниудаас өөр хандлага авч байна.

Хувьцаат компани ба Хамтран компанийн хөрөнгө оруулалтын системийн харьцуулалт

Хамтран компанийн хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөх системийн онцлогийг улам бүр ойлгохын тулд, Хувьцаат компанийн хөрөнгө оруулалтын системтэй харьцуулах нь үр дүнтэй байдаг. Хувьцаат компанид, компанийн хөрөнгийг хамгаалах ба өр төлбөргүйтэгчдийг хамгаалуулах зорилгоор “хөрөнгө оруулалтын тогтвортой байдал” зарчим нь хатуу хэрэгждэг. Энэ нь компани байгуулагдсан үед хувьцаа эзэмшигчдээс төлүүлсэн хөрөнгө оруулалт нь компанийн санхүүгийн үндэс болгон хадгалагдаж, зарчмын дагуу хувьцаа эзэмшигчдэд буцаан төлөгдөх ёсгүй гэсэн ойлголт юм. Хувьцаа эзэмшигчид хөрөнгө оруулалтаа эргүүлэн авах гол арга нь өөрийн эзэмшдэг хувьцааг гуравдагч этгээдэд зарах явдал юм.

Харин Хамтран компанийн систем нь “журамтай холбоотой зөөлөн байдлыг” илэрхийлж болно. Хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөх боломжтой ч, энэ нь нийт гишүүдийн зөвшөөрөл, ашиг орлогын хэмжээнд хязгаарлагдсан санхүүгийн хяналт, мөн хөрөнгө оруулалтын хэмжээ бууралтыг дагуулсан үед өр төлбөргүйтэгчдийг хамгаалах хатуу журам зэрэг олон давхаргын журамтай тулгарах шаардлагатай байдаг. Энэ ялгаа нь хоёр байгууллагын зохион байгуулалтын онцлогийг тусгасан байдаг. Доорх хүснэгт нь хоёр компанийн хөрөнгө оруулалтын системийн гол ялгааг тоймлосон байдаг.

Үйл ажиллагааны албан тушаалтны хариуцлага: Японы хуульд заасан журам зөрчсөн үед

Японы компанийн хуульд заасан хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөхтэй холбоотой хатуу журмыг мөрдүүлэх хүчирхэг хэрэгжүүлэлтийн механизм дэмжиж байна. Үүний төвд байгаа нь Японы компанийн хуулийн 636-р зүйлийн дагуу заасан үйл ажиллагааны албан тушаалтны хариуцлага юм.

Энэхүү зүйл нь, хөрөнгө оруулалтын хязгаарлалтыг (Японы компанийн хуулийн 635-р зүйлд заасан) зөрчин, хувьцааны хөрөнгийг буцаан төлөх (хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөхтэй адилхан) үйлдлийг хийсэн тохиолдолд, тухайн үйлдлийг гүйцэтгэсэн албан тушаалтан нь буцаан төлөгдсөн албан тушаалтантай хамтран, компанид буруу замаар буцаан төлөгдсөн мөнгөний хэмжээг төлөх үүрэгтэй болохыг зааж байна. Энэ хариуцлага нь зөвхөн компанид хариуцлага хүлээхээс гадна, үйл ажиллагааны албан тушаалтны хувийн хөрөнгөд хүрч болно.

Онцгойлон анхаарах зүйл бол, энэ хариуцлагын баталгаажуулах үүрэг хувирсан байдаг. Өөрөөр хэлбэл, үйл ажиллагааны албан тушаалтан нь өөрийн албан үүргийг гүйцэтгэхдээ анхаарал болгоомжгүй байгаагүйг нотлохгүй бол хариуцлагаас зугтах боломжгүй. Энэ нь “буруутгалын таамаглал” бөгөөд үйл ажиллагааны албан тушаалтанд маш их хариуцлага үүсгэдэг. Түүнчлэн, энэ үүрэг нь ерөнхийдөө чөлөөлөгдөхгүй бөгөөд, нийт албан тушаалтны зөвшөөрөлтэй ч, буруу замаар буцаан төлөгдсөн үед байсан нийлүүлэлтийн хэмжээг хязгаарлах хатуу хязгаарлалт тавигддаг. Энэ хувийн хариуцлагын заалт нь өр зээлдэгчдийг хамгаалах системийн үр дүнтэй байдлыг хангахад чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Удирдлагын шийдвэр гаргах үйл ажиллагааны албан тушаалтан нь хөрөнгө оруулалтыг буцаан төлөх үед хуульд заасан журмыг бүрэн дагаж мөрдсөн эсэхийг өөрийн хариуцлагаар шалгах хүчтэй урамшуулал авдаг бөгөөд энэ нь хөнгөн зарцуулалтыг зогсоох чухал үүрэгтэй байдаг.

Хураангуй

Японы компаний хуульд (Japanese Corporate Law) өгсөн хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөх журам нь гишүүдэд хөрөнгө оруулалтаа эргүүлэн авах боломжийг олгодог боловч, түүнийг хэрэгжүүлэхдээ маш хатуу хуулийн дүрэм журмыг дагаж мөрдөх шаардлагатай байдаг. Энэхүү процесс нь бүх гишүүдийн санал нэгдсэн дүрэм өөрчлөлт, компанийн санхүүгийн үндсийг хадгалах төсвийн хязгаарлалт, мөн хөрөнгийн үнэ цэнийг бууруулахад хугацаа болон зардал шаардлагатай өр төлбөрийн хамгаалалтын арга хэмжээ зэрэг олон шатлалтай байдаг. Эдгээр процессуудын аль нэгийг нь хойшлуулвал, тухайн буцаан төлөлт нь хууль бус болох бөгөөд холбогдох үйл ажиллагаа гүйцэтгэгч гишүүн нь компанид эрсдэлтэй хувийн хариуцлага хүлээх магадлалтай байдаг. Иймд, хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлтийг авч үзэхдээ, компаний хуулийн заалтыг нарийвчлан ойлгож, болгоомжтойгоор ажиллуулах нь чухал байдаг.

Монолис хууль зүйн фирм (Monolis Law Firm) нь Японы компаний хууль эрх зүйн (Japanese Corporate Law) чиглэлээр баялаг туршлагатай бөгөөд дотоод болон гадаадын олон тооны клиентүүдэд мэргэжлийн хууль зүйн үйлчилгээг үзүүлдэг. Гэрээт компанийг байгуулах, удирдах, мөн хөрөнгө оруулалтын буцаан төлөлт, хөрөнгийн бүтцийн төвөгтэй өөрчлөлтүүдийг хийх зэрэгт манай фирм нь гүнзгий мэдлэг болон туршлагатай байдаг. Манай байгууллагад олон улсын бизнесийн орчинд ажиллах чадвартай, гадаадын хууль зүйн мэргэжилтэн, англи хэлний мэргэжилтнүүд ажилладаг бөгөөд тэдгээр мэргэжилтнүүд нь клиентүүдэд Японы хууль журмыг бүрэн дагаж мөрдөж, стратегийн зорилгоо хангахад туслах бэлэн байдлыг хангаж өгдөг.