Үхсэн хүнд харшлах нь нэр төрийн хүндийг гэмтээх үйлдэл болох уу?

Хүний нэр төрийг гутаасан нийтлэл тавигдсан эсвэл худал мэдээлэл тараасан улмаас нийгмийн үнэлгээ нь буурсан үед, хүн хохирлын б compens compensationг төлүүлэх эрхтэй болдог. Тэгвэл нас барсан хүний хувьд ямар байх вэ? Нас барсан хүнд хандсан нэр төрийн гутаан доромжлол үүсэх үү? Нэр төрийн гутаан доромжлолд үндэслэн хохирлын б compens compensationг төлүүлэх хүсэлт нь хохирогчийн өөрийнх нь хувьд эзэмшдэг хувь хүний эрхтэй холбоотой байдаг учраас, үүнийг удмынхан нь хэрэгжүүлж чадах эсэх нь асуудал болдог.

Нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан хүн, худал зүйлийг дэлгэсэн бус бол, ял шийтгэлд хүргэгдэхгүй.

Японы Гэмт хэрэгтэй тэмцэх хууль (刑法) 230-р зүйлийн 2-р хэсэг

Өөрөөр хэлбэл, “худал зүйлийг дэлгэсэн бус бол” “нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан хүн” ял шийтгэлд хүргэгдэхгүй гэсэн үг юм.

Иргэний хуульд үхсэн хүний нэр төрийг гутаах

Гэхдээ иргэний хуульд энэ нь зарим янзаар өөр байдаг.

Иргэний хуульд бие, эрх чөлөө, нэр төрийг хөндсөн үед хууль бус үйлдэл гарч, хохирлыг нөхөн төлүүлэх боломжтой болдог. Гэсэн хэдий ч, нэр төрийг гутаасан хохирлыг нөхөн төлүүлэх үед, үндэслэл болгон ашиглагддаг нь хүн нийгэмд амьдарч буй хүний хувьд эдлэх эрхийг хүндэтгэлтэй хамгаалдаг хувь хүний эрх юм. Ерөнхийдөө, энэ хувь хүний эрх нь зөвхөн тухайн хүнд хамааралтай, бусад хүмүүс эзэмшиж, хэрэглэх боломжгүй эрх бөгөөд, эрх эзэмшигчийн үхэлтэй хамт устдаг гэж үздэг.

Иргэний хуульд үхсэн хүний нэр төрийг гутаахтай холбоотой бодлогыг тодорхойлж, хураангуйлахад дараах байдлаар илэрхийлэгдэнэ.

1. Үхсэн хүний нэр төрийн эрхийг зөвшөөрөх санал байгаа ч, теорийн үндэслэлд эргэлзээтэй бөгөөд үхсэн хүний нэр төрийн эрхийг зөвшөөрөх нь үнэ цэнэтэй биш.
2. Үхсэн хүний нийгэмд эзлэх байр суурийг бууруулсан үнэн зүйлийг илэрхийлсэн ч, энэ нь үр хүүхдийн нийгэмд эзлэх байр суурийг бууруулсан гэж ойлгогдох үед, үр хүүхдийн нэр төрийг гутаасан гэж үзэж болно.
3. Үхсэн хүний нэр төрийг гутаасан нийтлэл гэх мэт зүйлс үр хүүхдийн нэр төрийг гутаасан гэж ойлгогдохгүй бол, ‘хувь хүний хүндэтгэл, хайр татам байдлыг’ хохирлын эзлэх эрх гэж үзэж болно.

Иймд, шүүхийн шийдвэрүүд нь ихэвчлэн 2-рт дурдсан үр хүүхдийн өвөрмөц хувь хүний эрх, эсвэл 3-рт дурдсан хүндэтгэлийн мэдрэмжийг зөрчсөн үндэслэлээр гардаг байдаг.

Анх удаа нас барсан хүний эрх ашгийг хүндэтгэл, дурсгалын мэдрэмжээр хамгаалах асуудал урган гарсан тохиолдол

Анх удаа нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан асуудал нь зохиолч Жоояма Сабуроогийн “落日燃ゆ” (Оройн нар шатаж байна) гэх романыг тойрсон хэргээр шүүхэд хүргэгдсэн билээ.

“落日燃ゆ” роман нь Токиогийн шүүхээр даргалагчдын дунд А классын долоон дайны гэмт хэргийнхэнээс зөвхөн нэгэн бичгийн дарга байсан Японы ерөнхий сайд, гадаад хэргийн сайд Хирота Кокигийн амьдралыг зурагласан боловч энэхүү романд Хиротагийн өрсөлдөгч гэгддэг байсан гадаад хэргийн албаны А (төрсөн) тухай хувийн амьдралын талаарх тэмдэглэл байсан. Асуудал болсон хэсэг нь “Тэрээр зөвхөн цэцэглэдэг газрын эмэгтэйчүүдтэй л харилцахгүй байсан. Түүний дорд үйлдэл нь доромжлол байсан. (Цэвэршилтэй Хирота энэхүү А-гийн хувийн амьдралыг “сэтгэл хангалуун биш” гэж үзэж байсан)” гэсэн байдалтай байв.

А-д хүүхэд байгаагүй ч, А-г өөрийнх нь хүүхэд шигээ хайрлаж байсан А-гийн охин X (хариуцагч, гомдол гаргагч) нь энэхүү нийтлэл нь үнэн биш бөгөөд гадаад хэргийн яамны дорд үйлдэлтэй эмэгтэйтэй харьцсан гэмт хэрэгтэн гэж дүрсэлсэн бөгөөд ингэснээр А-гийн нэр төрийг гутаасан, А-г өөрийнх нь эцэг шигээ хүндэтгэж, дурсгалтай харьцдаг X нь их хэмжээний сэтгэл зовнил авсан гэж үзэж, Жоояма Сабуроо болон хэвлэлийн газарт эсэргүүцэл, уучлал гуйх зар сурталчилгаа болон 1 сая иений төлбөр төлүүлэхийг шаардаж, хэргийг шүүхэд өгсөн билээ.

Токиогийн дүүргийн шүүх нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан илэрхийллийг

1. Нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан үйлдэлээр үлдсэн гэр бүлийн гишүүдийн нэр төрийг гутаасан тохиолдол
2. Нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан үйлдэл хязгаарлагдсан тохиолдол

гэж ялгаварлан гадуурхаж,

“1-р тохиолдолд гэр бүлийн гишүүдийн нэр төрийг гутаасан үйлдэл батлагдана, харин 2-р тохиолдолд худал хуурмаг мэдээлэл ашиглан нэр төрийг гутаасан үйлдэл хууль бус үйлдэл болохыг ойлгох ёстой” гэж шийдвэрлэх хүрээг тодорхойлсон бөгөөд дүгнэлтээр, энэхүү хэргийг 2-р тохиолдолд тооцож, худал хуурмаг гэж үзэхэд хангалттай нотолгоо байхгүй

1977 оны 7 сарын 19-ний шийдвэр

гэж үзэж, хүсэлтийг татгалзсан билээ.

X нь энэхүү шийдвэрийг зөвшөөрөхгүй байгаагаа илэрхийлж, гомдол гаргаж, Токиогийн дээд шүүхэд хандсан бөгөөд,

Энэхүү хэргийг нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан үйлдэлээр гомдол гаргагч өөрөө их хэмжээний сэтгэл зовнил авсан гэж үзэж, гомдол гаргагчид хууль бус үйлдэл хийсэн гэж үзэж байгаа тул, дээрх шаардлагын эзэн байхгүй. Мөн нас барсан хүний гэр бүлийн гишүүдийн хүндэтгэл, дурсгалын мэдрэмж нь хувь хүний эрх ашгийн нэг хэлбэр бөгөөд хууль бусаар халдварласан үйлдэл нь хууль бус үйлдэл болохыг хэлж болно. Гэсэн хэдий ч нас барсан хүний гэр бүлийн гишүүдийн хүндэтгэл, дурсгалын мэдрэмж нь нас барсан даруйдаа хамгийн их байдаг бөгөөд цаг хугацаа өнгөрөх тусам буурдаг болохыг ерөнхийдөө хүлээн зөвшөөрдөг. Мөн нас барсан хүний тухай үнэн зүйл цаг хугацаа өнгөрөх тусам түүхийн үнэн зүйл болохыг хэлж болно. Иймд цаг хугацаа өнгөрөх тусам түүхийн үнэн зүйлийг эрэлхийлэх эрх чөлөө, илэрхийллийн эрх чөлөөг илүүд үзэх хэрэгтэй гэж үзэж болно. Энэхүү хэргийн шиг шүүхийн шийдвэрийг гаргахад авч үзэх ёстой зүйлс нь тийм ч энгийн биш бөгөөд хохирсон эрх ашгийг болон халдварласан үйлдлийг хоёр талаас нь харгалзан үзэж шийдвэрлэх шаардлагатай боловч, энэхүү шийдвэрийг гаргахад цаг хугацааны өнгөрөлтийг харгалзан үзэх ёстой.

гэж үзэж байгаа боловч,

А нь 1929 оны 11 сарын 29-нд нас барсан бөгөөд энэхүү нийтлэл нь түүний нас барснаас 44 жилийн дараа 1974 оны 1 сард нийтлэгдсэн байна. Ийм удаан хугацаа өнгөрсний дараа ийм үйлдлийн хууль бус байдлыг батлахын тулд, дээрх шийдвэрийг гаргахад, дор хаяж тэмдэглэгдсэн үнэн зүйл худал байх шаардлагатай бөгөөд тэр үнэн зүйл нь чухал байх бөгөөд цаг хугацааны өнгөрөлтөд хамааралгүйгээр гомдол гаргагчийн нас барсан хүнд хүндэтгэл, дурсгалын мэдрэмжийг хүлээн зөвшөөрөхөд хүндрэлтэй байх хэмжээнд хохироосон гэж үзэх шаардлагатай. Гэвч дээрх шийдвэрээр, энэхүү нийтлэлд бичигдсэн асуудлын хэсэг нь худал үнэн зүйл гэж үзэх боломжгүй учраас хариуцагчийн үйлдэлд хууль бус байдлыг олж харахгүй, гомдол гаргагчийн хууль бус үйлдэл батлагдсан гэж үзэх боломжгүй.

Токиогийн дээд шүүхийн 1979 оны 3 сарын 14-ний шийдвэр

гэж үзэж, гомдлыг татгалзсан билээ. 44 жилийн дараах энэхүү хэргийг хүлээн аваагүй ч, “нас барсан хүний гэр бүлийн гишүүдийн хүндэтгэл, дурсгалын мэдрэмж нь хувь хүний эрх ашгийн нэг хэлбэр бөгөөд хамгаалах ёстой” гэж үзсэн анхны шүүхийн шийдвэр байлаа.

https://monolith.law/reputation/defamation[ja]

Өөрийн гэр бүлийнхний нэр төрийг гутаасан тохиолдол

Нэг талаас, хүн амь насаа алдсан хэрэгт холбогдуулан сонины буруу мэдээлэл нь зөвхөн хохирогчийг биш, хохирогчийн гэр бүлийнхний (ээж) нэр төрийг мөн гутаасан гэж үзэж, хохирлын төлбөр төлүүлэх шаардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн тохиолдол байдаг.

Хохирогч нь 1972 онд (1972) гэрлэж, нөхөртэйгээ хэргийн газар болсон орон сууцанд орж, супермаркетад цагийн ажилтан болон ажиллаж, эрэгтэй эмэгтэй харилцаанд ямар нэгэн яриа байхгүй, зүгээр л сэтгэл ханамжтай амьдарч байсан. 1976 онд (1976) сэтгэцийн эмнэлэгт эмчлүүлж байсан гэмт хэргийн гүйцэтгэгч (эрэгтэй) нь эдгэрч гарч, тэрхүү орон сууцанд орж ирсэн бөгөөд тэд харилцан танилцсан боловч, зөвхөн хөрш хүнээр харилцан мэндчилгээ солилцох хэмжээнд байсан бөгөөд ямар нэгэн онцгой харилцаа байгаагүй. Гэвч гэмт хэргийн гүйцэтгэгч нь хохирогчтой хайр дурлал, бие махбодийн харилцаа байгаагаар итгэж, хохирогч нь гурвалсан харилцаанд зовж, өөрийнх нь гэрлэх саналыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж бодож, хохирогчийг хутгалж, нөхрөө хүнд гэмтээсэн.

Шизуока дүүргийн шүүх нь Шизуока сонин энэ хэргийг “Гурвалсан харилцааны тэнцвэр алдагдсан” гэсэн гарчигтайгаар мэдээлж, нийтлэлийн бие даасан текстэд “нууц харилцаатай эхнэр” болон “гэмт хэргийн гүйцэтгэгч нь сүүлийн үед супермаркетын ажилтан болсон хохирогчтой ойр дотно болж” гэсэн илэрхийллийг ашиглан, хохирогч нь гэмт хэргийн гүйцэтгэгчтэй харилцаанд орсон мэт, мөн бие махбодийн харилцаатай байсан мэт ойлголт өгсөн нь бүгд худал бөгөөд хохирогчийн нийгэмд эзлэх байр суурийг бууруулж, нэр төрийг гутаасан гэж үзсэн.

https://monolith.law/reputation/defamation-and-decline-in-social-reputation[ja]

Мөн, хохирогчийн ээж болох өмгөөлөгчийн нэр төрийг гутаасан эсэхийг шүүх хэлэлцэж, энэхүү нийтлэлийг үнэн гэж ойлгосон буруутай сонины олон уншигчид байрладаг, өмгөөлөгч мөн амьдардаг нийгэмд, хохирогчийн ээжийн хувьд, нийгмийн анхаарлын төвд орсноор нийгмийн хараанд ичиж, тэвчээр муутай өдөр тутмыг өнгөрүүлсэн баримт байгаа гэж үзсэн.

Нийгмийн амьдрал дээр хүний нэр төрийн бууралт нь тодорхой ойр дотны хүмүүсийн нэр төрийг мөн нөлөөлж болох бодит нөхцөл байдлыг харгалзан, сонины нийтлэлээр нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан тохиолдолд, ерөнхийдөө, нийгмийн үнэлгээний бууралт нь зөвхөн нас барсан хүнд бус, түүний хамт олон, гэр бүлийн гишүүдэд ч мөн нөлөөлж болохыг зөвшөөрөх боломжтой гэж хэлэх ёстой.

Шизуока дүүргийн шүүх 1981 оны 7-р сарын 17-ны шийдвэр

Иймд, “Сонины нийтлэл нь худал мэдээлэл ашиглан нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан бөгөөд, ингэснээр ойр дотны хүмүүсийн нэр төрийг мөн гутаасан тохиолдолд, тухайн нийтлэлийг бичсэн нь ойр дотны хүмүүст хууль бус үйлдэл гэж үзэх ёстой” гэж үзэж, хохирогчийн ээж нь, хохирогчийн нэр төрийг сэргээж чадахгүй бол, буруутай талд нэр төрийг гутаасан хууль бус үйлдлийн хариуцлагыг нэхэмжлэх эрхтэй бөгөөд, шүүх нь сонины компанид 300,000 иений (300,000 JPY) төлбөрийг тушаахыг заасан.

Нас барсан хүний эцэг эх, өрх төрлийнхний хүндэтгэлийг зөрчсөн тохиолдол

Нас барсан хүний нэр төрийг гутаах нь тухайн хүнд шууд хууль бус үйлдэл болохгүй ч, нас барсан хүний эцэг эх, өрх төрлийнхний хүндэтгэлийг зөрчсөн (гэр бүлийнхний хувьд хүний эрхийн зөрчил) хууль бус үйлдэл болсон тохиолдлууд байдаг. 1987 оны 1-р сард “Фокус” сэтгүүл “Эйдсээр нас барсан ‘Кобэ-ийн эмэгтэй’ хөдөлгөөн” гэсэн гарчигтайгаар, оршуулгын үеэр зөвшөөрөлгүйгээр хулгайлсан нас барсан хүний зургийг нийтлэн, нас барсан эмэгтэйг (нас барсан ○○) манай улсын анхны эмэгтэй Эйдс өвчтөн гэж танилцуулж, тэр эмэгтэй нь гадаадын усан онгоцны ажилчдын хамт ажилладаг борлуулалтын баарын ажилтан байсан, тус баарын хамт олон нь долоо хоногт нэг эсвэл хоёр харилцагчтай учирдаг, мөн танил харилцагчдаа бусад хостесстай хуваалцдаг байсан гэх мэт мэдээллийг агуулсан нийтлэл бичсэн байна.

Энэтхэгт нас барсан эмэгтэйн эцэг эх хоёр нь, нас барсан ○○ болон өөрсдийн эрх эсвэл хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн гэж үзэн шүүхэд хандсан боловч, Осака дүүргийн шүүх “Нас барсан ○○-ийн нэр төрийн эрх, хувийн амьдралын эрх, зургийн эрх зэрэг хүний эрхийг зөрчсөн гэж өмгөөлөгчид мэдэгдэж байна. Гэвч эдгээр хүний эрхүүд нь тэдний өмчлөлд хамаарах бөгөөд хүн нас барснаар хууль ёсны эрх үүргийн эзэмшигч болох эрхийг алддаг учраас, тэдгээр хүний эрхүүд ч мөн нас барсан хүнтэй хамт дуусдаг. Мөн хүний эрхүүдийг хуульд заасан эрх зүйн журмын дагуу өвлөгч эсвэл өв залгамжлагчид нас барсан хүн амьд байх үед эзэмшиж байсан хүний эрхүүдтэй ижил төстэй эрхийг олгодог ерөнхий заалт байхгүй бөгөөд нас барсан хүний хүний эрхүүдийг эзэмших болон хэрэгжүүлэхийг зөвшөөрдөг заалт ч байхгүй” гэж үзэж, “Нас барсан ○○-ийн хүний эрхийг зөрчсөн гэж өмгөөлөгчдийн мэдэгдлийг хүлээн авч болохгүй” гэж шийдвэрлэсэн. Мөн нас барсан хүний зургийн эрхийг зөвшөөрөөгүй нь онцгой анхаарал татаж байна.

Ийнхүү шүүх нас барсан ○○-ийн эцэг эхийн хүний эрх, түүнд хүндэтгэлийг зөрчсөн эсэхийг шийдвэрлэхдээ, нийтлэлийн агуулгын ихэнх нь үнэн биш байсан бөгөөд нийтлэлийн агуулга нь нас барсан ○○-ийн нийгэмд хүндэтгэлийг маш ихээр бууруулсан байна гэж үзсэн.

Энэхүү нийтлэл нь нас барсан ○○-ийн нэр төрийг ихээр гутааж, мөн амьд байх үедээ хувийн амьдралын эрхийг зөрчих боломжтой ихээхэн чухал байсан үйл явдлыг эсвэл тийм байх мэтээр ойлгогдуулсан зүйлсийг ил болгосон боловч, энэхүү нийтлэлийн улмаас нас барсан ○○-ийн эцэг эх болох өмгөөлөгчид нас барсан ○○-ийн хүндэтгэлийг ихээр зөрчсөн гэж үзэж болно. Иймд энэхүү нийтлэл нь өмгөөлөгчдийн хүний эрхийг зөрчсөн болно.

Осака дүүргийн шүүх 1989 оны 12-р сарын 27-ны шийдвэр

Ийм шийдвэр гаргаснаар Осака дүүргийн шүүх “Фокус” сэтгүүлд 1,000,000 иений төлбөр, 100,000 иений хуульчийн төлбөр, нийт 1,100,000 иений төлбөр төлүүлэхийг захиалав.

https://monolith.law/reputation/compensation-for-defamation-damages[ja]

Урамшууллын төлбөрийг өвлүүлэх боломжтой юу?

Дараалал нь эргэсэн байж магадгүй ч, A нь B-гийн нэр төрийг гутаасан үг хэлсэн бөгөөд дараа нь B нас барсан тохиолдол байдаг. Энэ урамшууллын төлбөрийг өвлүүлэх эсэх асуудалд Японы Шүүхийн дээд шатны шийдвэр байдаг. Эхний шүүхийн шийдвэр нь урамшууллын төлбөрийг хувь хүний тусгай эрх гэж үзэж, хохирогчийн хүсэлт гаргасан үед л өвлүүлэх боломжтой болдог гэж үзсэн боловч, энэ нь шударга ёсны ойлголт болон хууль зүйн зарчимд нийцэхгүй, урамшууллын төлбөрийг өвлүүлэх хууль зүйн ойлголтыг буруу тайлбарласан байна гэж Японы Шүүхийн дээд шатны шийдвэр гаргасан.

Японы Шүүхийн дээд шатны шийдвэр:

Хэрэв хүн нөгөө хүний зорилтот буруутай үйлдлээс болж өмч хөрөнгөөс бусад хохирол амссан бол, тэр хүн өмч хөрөнгийн хохирол амссантай адил, хохирлын үүссэнтэй зэрэгцэн тэр хохирлыг нөхөн төлүүлэх эрх буюу урамшууллын төлбөрийг шаардлагатай гэж үзэж, тусгай нөхцөл байдалгүйгээр энэ эрхийг хэрэгжүүлэх боломжтой. Мөн хохирлыг нөхөн төлүүлэх санаагаа илэрхийлэх зэрэг онцгой үйлдэл хийх шаардлагагүй. Хэрэв хохирогч нас барсан бол, түүний өв залгамжлагчид урамшууллын төлбөрийг өвлүүлэх эрхийг зөвшөөрөх нь зүйтэй.

Японы Шүүхийн дээд шатны 1967 оны 11-р сарын 1-ний шийдвэр (Showa 42)

гэж үзэж, “Урамшууллын төлбөрийг шаардлагатай гэж үзэх үед хохирогчийн хувьд зөвхөн түүний хувьд л зориулагдсан боловч, энэ эрхийг зөрчсөнөөр үүссэн урамшууллын төлбөрийн эрх нь өмч хөрөнгийн хохирлыг нөхөн төлүүлэх эрхтэй адил, энгийн мөнгөн өр төлбөр бөгөөд өвлүүлэх боломжгүй гэж үзэх хууль зүйн үндэслэл байхгүй” гэж үзэн, урамшууллын төлбөрийг өвлүүлэхийг зөвшөөрөөгүй эхний шүүхийн шийдвэрийг цуцалж, анхны шүүх рүү буцаасан.

Хураангуй

Хүний нэр төр нь гутаагдсан эсвэл хувийн нууцыг зөрчигдсөн үед, тухайн хүн нас барсан болохоор түүний гэр бүл болон ойр дотныхон эдгээрийг зүгээр л хүлээн авах ёстой гэсэн ёс зүйн заавар байдаггүй. Нас барсан хүн өөрийнхөө нэр төрийг хамгаалах үүднээс шүүхэд хандаж маргаан өрнүүлэх боломжгүй ч, түүний гэр бүл эсвэл түүнтэй адилтгах боломжтой хүмүүс нь өөрийн нэр төрийг гутаасан, эсвэл хүндэтгэл, хайр тавиланг зөрчигдсөн гэж үзэж болно.

Гэхдээ ийм тохиолдолд хохирлын төлбөр тооцооны хүсэлт ихэвчлэн шүүхийн хэрэг болдог. Шүүхийн процесс нь төвөгтэй бөгөөд мэргэжлийн мэдлэг шаардлагатай байдаг. Хэрэв та нас барсан хүний нэр төрийг гутаасан хэргээр хохирлын төлбөр тооцооны хүсэлт гаргахыг бодож байгаа бол, мэргэжлийн хуульчидтай зөвлөгөө авах нь зөвлөгөө өгөх болно.