Pemindahan dan Pewarisan Saham dalam Syarikat Gabungan di bawah Undang-Undang Syarikat Jepun: Penjelasan Prosedur dan Keperluan Undang-Undang

Gabungan Syarikat (合同会社), salah satu bentuk perusahaan di Jepun, sering digunakan dalam pelbagai jenis perniagaan kerana reka bentuk organisasinya yang fleksibel dan kebebasan tinggi dalam pengurusan. Namun, prinsip utama yang mendasari adalah konsep ‘hubungan kepercayaan antara manusia’, yang berbeza dari syarikat saham yang menekankan pada gabungan modal. Berbanding dengan syarikat saham yang mengutamakan hubungan modal, Gabungan Syarikat mengasaskan operasinya pada hubungan peribadi dan kepercayaan antara ahli-ahlinya. Perbezaan ideologi ini secara langsung mempengaruhi peraturan mengenai pemindahan dan pewarisan ‘pemilikan’, yang setara dengan hak milik dalam syarikat. Pemindahan pemilikan dalam Gabungan Syarikat tidak semudah jual beli saham dalam syarikat saham. Undang-undang syarikat Jepun (Japanese Corporate Law) menetapkan prinsip ketat yang mengutamakan kestabilan komposisi ahli yang sedia ada. Oleh itu, pemahaman yang tepat mengenai prosedur legal, syarat-syarat untuk keberkesanan hukum, dan syarat-syarat untuk menuntut hak terhadap pihak ketiga adalah penting ketika merancang pemindahan pemilikan atau pewarisan perniagaan dalam Gabungan Syarikat. Artikel ini akan menjelaskan secara terperinci mengenai sistem perundangan yang berkaitan dengan pemindahan dan pewarisan pemilikan ahli Gabungan Syarikat di bawah Undang-undang Syarikat Jepun, dengan fokus pada prosedur khusus dan keberkesanan hukum dari perspektif profesional.

Prinsip Asas Pemindahan Kepentingan dalam Syarikat Perkongsian Jepun (合同会社)

Pemindahan kepentingan dalam syarikat perkongsian Jepun, yang berbeza daripada pemindahan saham dalam syarikat berhad, pada asasnya adalah terhad dengan ketat. Pembatasan ini berasaskan kepada konsep bahawa syarikat perkongsian adalah ‘syarikat berdasarkan hubungan peribadi’, di mana hubungan kepercayaan peribadi antara ahli-ahli merupakan asas kepada perniagaan.

Prinsip: Persetujuan Semua Ahli

Peraturan asas pemindahan kepentingan yang ditetapkan oleh Undang-Undang Syarikat Jepun adalah sangat jelas. Artikel 585(1) Undang-Undang Syarikat Jepun menyatakan bahawa “Seorang ahli tidak boleh memindahkan keseluruhan atau sebahagian daripada kepentingannya kepada orang lain tanpa persetujuan semua ahli yang lain” . Ini merupakan syarat ‘persetujuan sebulat suara’ yang sangat ketat, di mana pemindahan kepentingan tidak akan berlaku jika ada seorang ahli yang menentang . Peraturan ini bukanlah sekadar pembatasan sewenang-wenangnya, tetapi merupakan manifestasi legal dari esensi syarikat perkongsian. Undang-undang menganggap bahawa individualiti setiap ahli sangat penting bagi ahli-ahli yang lain, dan oleh itu memberikan hak kepada setiap ahli untuk menolak penerimaan rakan kongsi baru, iaitu hak veto. Ini melindungi hubungan kepercayaan dan ikatan peribadi yang merupakan asas syarikat. Halangan tinggi persetujuan sebulat suara ini menunjukkan bahawa undang-undang lebih mengutamakan pemeliharaan kesatuan ahli sedia ada daripada pemulihan bebas pelaburan individu.

Pengecualian: Ahli Bertanggungjawab Terhad yang Tidak Melaksanakan Tugas

Prinsip ketat ini mempunyai pengecualian penting. Artikel 585(2) Undang-Undang Syarikat Jepun menyatakan bahawa “Seorang ahli bertanggungjawab terhad yang tidak melaksanakan tugas boleh memindahkan keseluruhan atau sebahagian daripada kepentingannya kepada orang lain dengan persetujuan semua ahli yang melaksanakan tugas” . Peruntukan ini melonggarkan syarat bagi pemindahan kepentingan ahli yang berada dalam posisi sebagai pelabur dan tidak terlibat secara langsung dalam pengurusan syarikat. Dalam kes ini, persetujuan dari ahli bertanggungjawab terhad yang lain yang juga tidak melaksanakan tugas tidak diperlukan, dan pemindahan dapat dilakukan dengan hanya mendapatkan persetujuan dari semua ahli yang melaksanakan tugas. Pengecualian ini menunjukkan bahawa undang-undang mengakui perbezaan peranan di dalam syarikat perkongsian. Pemindahan kepentingan oleh ahli yang tidak melaksanakan tugas dianggap mempunyai impak yang relatif kecil terhadap operasi harian syarikat, oleh itu prosedur yang lebih mudah diperbolehkan. Peruntukan ini membuka jalan bagi syarikat perkongsian untuk digunakan sebagai wadah pelaburan yang lebih fleksibel. Dengan menetapkan pelabur sebagai ‘ahli bertanggungjawab terhad yang tidak melaksanakan tugas’ dalam perlembagaan, strategi keluar mereka dapat direka dengan lebih mudah.

Peruntukan Khusus dalam Perlembagaan

Undang-Undang Syarikat Jepun menghormati autonomi pihak-pihak yang terlibat, dan ini tidak terkecuali bagi peraturan pemindahan kepentingan. Artikel 585(4) Undang-Undang Syarikat Jepun menyatakan bahawa “Peruntukan dalam perlembagaan tidak menghalangi peruntukan yang berbeza dari syarat persetujuan yang telah dinyatakan” . Ini bermakna syarikat perkongsian boleh menetapkan peraturan pemindahan kepentingan yang berbeza dari prinsip undang-undang melalui perlembagaannya. Contohnya, perlembagaan boleh memuat peruntukan seperti “Pemindahan kepentingan memerlukan persetujuan dari wakil ahli” atau “Pemindahan kepentingan harus mendapat persetujuan dari majoriti ahli yang melaksanakan tugas” . Hak untuk mengubah perlembagaan ini sangat penting dalam reka bentuk tadbir urus syarikat perkongsian. Ketegasan prinsip persetujuan sebulat suara bukanlah halangan yang tidak dapat diatasi, tetapi hanyalah tetapan awal (default). Oleh itu, penciptaan atau pengubahan perlembagaan bukanlah sekadar prosedur formal, tetapi merupakan aktiviti strategis yang sangat penting yang mendefinisikan fleksibilitas syarikat, kemungkinan M&A atau pengambilalihan perniagaan di masa depan, serta nilai kepentingan setiap ahli itu sendiri.

Prosedur Khusus untuk Pemindahan Saham di Jepun

Apabila memindahkan saham dalam syarikat gabungan di Jepun, pihak-pihak yang terlibat perlu mengikuti rangkaian prosedur hukum dengan tepat. Prosedur-prosedur ini saling berkaitan dan kekurangan sebarang satu daripadanya boleh menyebabkan pemindahan tersebut tidak sah sepenuhnya.

Pertama, pihak yang memindahkan (anggota yang memindahkan saham) dan penerima (pihak yang memperoleh saham) akan menandatangani kontrak pemindahan saham. Kontrak ini merupakan bukti persetujuan antara kedua-dua pihak, namun kontrak ini sahaja tidak mencukupi untuk menghasilkan kesan pemindahan terhadap syarikat.

Seterusnya, langkah yang paling penting adalah memenuhi keperluan persetujuan yang ditetapkan oleh Undang-Undang Syarikat Jepun atau perlembagaan syarikat. Secara prinsipnya, persetujuan daripada semua anggota lain diperlukan, dan persetujuan ini biasanya direkodkan dengan jelas dalam bentuk dokumen seperti ‘surat persetujuan’.

Langkah berikutnya adalah melaksanakan prosedur perubahan perlembagaan. Menurut Undang-Undang Syarikat Jepun, perlembagaan harus mencatatkan nama dan alamat anggota (Pasal 576, Ayat 1). Apabila penerima saham menjadi anggota baru, secara praktikalnya, perubahan perlembagaan dilakukan dengan persetujuan semua anggota (Pasal 585, dan lain-lain) untuk mengklarifikasi status anggota kepada pihak luar. Terutamanya penting untuk diingat bahawa, apabila seseorang yang bukan anggota menerima saham dan bergabung sebagai anggota baru, orang tersebut hanya memperoleh status resmi sebagai anggota setelah perubahan perlembagaan dilaksanakan. Perubahan perlembagaan itu sendiri juga memerlukan persetujuan semua anggota, secara prinsip, berdasarkan Pasal 637 Undang-Undang Syarikat Jepun. Dalam praktiknya, persetujuan pemindahan saham dan perubahan perlembagaan biasanya dilakukan secara serentak melalui satu keputusan.

Akhirnya, kita akan mempertimbangkan permohonan perubahan pendaftaran komersial. Namun, perubahan pendaftaran tidak selalu diperlukan untuk setiap pemindahan saham. Pendaftaran hanya diperlukan apabila pemindahan saham menyebabkan perubahan pada butiran pendaftaran seperti ‘anggota yang menjalankan urusan’ atau ‘anggota wakil’. Sebagai contoh, apabila anggota yang tidak menjalankan urusan memindahkan sahamnya kepada pihak ketiga di luar syarikat dan pihak ketiga tersebut juga menjadi anggota yang tidak menjalankan urusan, atau apabila hanya perubahan proporsi saham antara anggota yang sedia ada, tidak ada perubahan pada butiran pendaftaran, maka permohonan pendaftaran tidak diperlukan.

Syarat-syarat Berkuatkuasa dan Menentang Pemindahan Saham dalam Undang-Undang Syarikat Jepun

Untuk mengesahkan secara legal pemindahan saham dan dapat menuntut hak tersebut terhadap syarikat atau pihak ketiga, adalah penting untuk memahami ‘syarat-syarat berkuatkuasa’ dan ‘syarat-syarat menentang’. Dalam kes syarikat berhad, syarat menentang adalah tunggal dan jelas, iaitu pencatatan dalam daftar pemegang saham, tetapi dalam kes syarikat perkongsian, pemahaman yang lebih berbilang sudut dan bergantung pada situasi diperlukan.

Pertama, dalam hubungan dalaman antara syarikat dan ahli-ahli lain, kuasa pemindahan saham berkuatkuasa pada saat kontrak pemindahan ditandatangani dan semua syarat persetujuan yang diperlukan telah dipenuhi. Namun, penerima pemindahan hanya akan menetapkan status sebagai ahli penuh dengan semua hak apabila perlembagaan syarikat diubah. Oleh itu, dalam hubungan dalaman syarikat, perlembagaan yang telah diubah adalah bukti konklusif yang membuktikan status ahli.

Seterusnya, dalam hubungan dengan pihak ketiga di luar syarikat, iaitu ‘syarat-syarat menentang pihak ketiga’, bergantung pada apa yang ingin dituntut. Memahami struktur dwi ini sangat penting.

Pertama, apabila ingin menuntut hak wakil syarikat atau kuasa pengurusan perniagaan kepada pihak ketiga. Sebagai contoh, institusi kewangan atau rakan niaga yang ingin mengesahkan siapa yang mempunyai kuasa untuk menandatangani kontrak akan merujuk kepada daftar perdagangan (pendaftaran). Oleh itu, syarat untuk menentang perubahan status pengurus atau wakil syarikat kepada pihak ketiga adalah pendaftaran perubahan tersebut. Walaupun perlembagaan menetapkan had kuasa wakil syarikat, had tersebut tidak dapat dituntut terhadap pihak ketiga yang beritikad baik yang tidak mengetahuinya. Ini ditetapkan dalam Artikel 599, Perenggan 5 Undang-Undang Syarikat Jepun.

Kedua, apabila ingin menuntut status sebagai ahli syarikat kepada pihak ketiga. Sebagai contoh, kita boleh mempertimbangkan situasi di mana pemiutang seseorang yang baru menjadi ahli syarikat ingin menggadai saham yang merupakan aset ahli tersebut. Dalam kes ini, daftar perdagangan tidak mencatatkan ahli yang tidak menjalankan urusan perniagaan, jadi pendaftaran tidak dapat menjadi bukti status ahli. Dalam situasi ini, syarat untuk menentang status sebagai ahli adalah perlembagaan yang telah diubah secara sah.

Dengan demikian, syarat-syarat menentang pemindahan saham dalam syarikat perkongsian tidak dapat dijawab dengan pilihan biner sederhana antara ‘pendaftaran’ atau ‘perlembagaan’. Pendaftaran adalah syarat untuk menentang ‘kuasa’, manakala perlembagaan adalah syarat untuk menentang ‘status sebagai ahli’. Pemahaman analitis ini diperlukan dan sangat penting dalam pengurusan risiko undang-undang.

Pengenalan Kes Mahkamah: Keputusan Mengenai Pemindahan Kepentingan Saham di Bawah Undang-Undang Jepun

Ada kes mahkamah penting yang menunjukkan pendekatan mahkamah terhadap keperluan persetujuan untuk pemindahan kepentingan saham. Keputusan Mahkamah Agung Jepun pada 27 Mac tahun Heisei 9 (1997) dalam Jilid 51, No. 3, halaman 1628, berkaitan dengan kes sebuah syarikat terhad yang mempunyai sifat hukum yang serupa dengan syarikat gabungan masa kini, dan keputusannya masih memberikan petunjuk yang berharga hingga hari ini.

Dalam kes ini, seorang ahli syarikat terhad telah memindahkan kepentingan sahamnya kepada pihak ketiga yang bukan ahli syarikat. Pemindahan ini tidak melalui resolusi persetujuan mesyuarat umum ahli syarikat yang diwajibkan oleh undang-undang. Namun, terbukti bahawa semua ahli syarikat selain daripada pihak yang memindahkan telah secara substantif bersetuju dengan pemindahan tersebut.

Mahkamah Agung Jepun memutuskan bahawa, walaupun tiada resolusi persetujuan formal, pemindahan kepentingan saham adalah sah selagi ada persetujuan substantif daripada semua ahli syarikat. Keberkesanan ini diakui tidak hanya antara pihak yang terlibat dalam pemindahan tetapi juga dalam hubungan dengan pihak ketiga. Kes ini dengan jelas menunjukkan bahawa mahkamah Jepun mengutamakan ‘prinsip substansi’ daripada kepatuhan terhadap prosedur formal dalam kes-kes seperti ini, di mana kehendak sebenar semua pihak yang terlibat diberi penekanan. Tujuan keperluan persetujuan adalah untuk melindungi kepentingan ahli-ahli syarikat yang lain. Jika ahli-ahli yang perlindungan itu ditujukan kepada telah memberikan persetujuan mereka, maka tidak lagi dibenarkan untuk mempertikaikan keberkesanan pemindahan tersebut atas dasar kekurangan formaliti prosedur. Ini memberikan kestabilan hukum kepada transaksi yang didasarkan pada kehendak sebenar semua pihak yang terlibat, namun mengikuti prosedur formal tetap merupakan amalan teraman dalam urusan sehari-hari.

Penggantian Pemegang Saham: Pewarisan dan Penggabungan di bawah Undang-Undang Jepun

Kematian seorang ahli syarikat atau pembubaran sebuah badan hukum akibat penggabungan menimbulkan masalah penting berkaitan dengan penggantian pemegang saham. Dalam hal ini, peraturan bagi syarikat gabungan (Gōdō Kaisha) di Jepun sangat berbeza daripada syarikat berhad (Kabushiki Kaisha).

Prinsip Asas: Pemergian Akibat Kematian

Prinsip pewarisan yang ditetapkan oleh Undang-Undang Syarikat Jepun mungkin mengejutkan bagi banyak pengurus. Berdasarkan Artikel 607(1)(3) Undang-Undang Syarikat Jepun, apabila seorang ahli syarikat meninggal dunia, ahli tersebut dianggap telah ‘berhenti’ dari syarikat. Ini bermakna, kedudukan ahli (pemegang saham) secara prinsip tidak secara automatik diwarisi oleh waris. Sebaliknya, waris berhak menuntut pembayaran balik wang yang setara dengan nilai saham yang dipegang oleh ahli syarikat yang telah meninggal dunia.

Pengecualian: Peruntukan Pewarisan dalam Perlembagaan

Ada pengecualian penting terhadap prinsip ini yang memungkinkan pewarisan perniagaan. Artikel 608(1) Undang-Undang Syarikat Jepun membolehkan syarikat gabungan menetapkan dalam perlembagaannya bahawa “dalam hal kematian seorang ahli syarikat atau pembubaran akibat penggabungan, waris atau penerima umum lainnya boleh mewarisi saham ahli tersebut”. Dengan menetapkan klausa ini dalam perlembagaan, barulah waris dapat mewarisi saham dan menjadi ahli syarikat yang baru. Perlembagaan boleh disusun dengan fleksibel, sama ada menetapkan pewarisan saham secara otomatis kepada waris atau pewarisan dengan syarat seperti mendapatkan persetujuan dari semua ahli syarikat lain.

Peraturan pewarisan ini mengikuti ‘sistem opt-in’, yang berarti tidak akan diterapkan kecuali tindakan proaktif diambil. Jika tidak ada tindakan, prinsip pemergian akan berlaku. Ini dapat menjadi risiko yang sangat serius, terutama bagi syarikat gabungan yang hanya memiliki satu ahli. Jika satu-satunya ahli meninggal dunia tanpa menetapkan peruntukan pewarisan dalam perlembagaan, syarikat akan kehilangan semua ahlinya dan sesuai dengan Artikel 641(4) Undang-Undang Syarikat Jepun, syarikat tersebut akan terpaksa dibubarkan kerana ‘kehilangan ahli’. Oleh itu, bagi syarikat keluarga atau syarikat yang dijalankan oleh pihak yang mempunyai hubungan rapat, memasukkan peruntukan pewarisan berdasarkan Artikel 608 Undang-Undang Syarikat Jepun ke dalam perlembagaan adalah salah satu tugas paling penting untuk memastikan kesinambungan perniagaan.

Kesimpulan

Seperti yang dijelaskan dalam artikel ini, perpindahan dan pewarisan saham dalam syarikat gabungan (合同会社) di Jepun diatur oleh peraturan yang berakar pada kepercayaan antar anggota sebagai intinya. Secara prinsip, perpindahan saham memerlukan persetujuan dari semua anggota dan prosedur ini tidak terlepas dari perubahan dalam perlembagaan syarikat. Untuk menentang pihak ketiga, perlu untuk membedakan antara pendaftaran komersial dan perlembagaan syarikat, bergantung pada hak yang ingin ditegakkan, yang mana lebih rumit daripada sistem syarikat berhad. Selanjutnya, pewarisan bisnis melalui warisan tidak akan terlaksana tanpa tindakan proaktif untuk menetapkan peraturan pewarisan yang jelas dalam perlembagaan. Fleksibilitas yang dimiliki oleh syarikat gabungan, jika dilihat dari sisi lain, juga merupakan sumber kompleksitasnya. Untuk memastikan kestabilan syarikat dan mewujudkan transaksi masa depan yang lancar serta pewarisan bisnis, perancangan hukum oleh pakar, terutama pada tahap perancangan perlembagaan, tidak hanya disarankan tetapi juga sangat penting.

Firma Hukum Monolith memiliki rekod nasihat yang luas kepada pelbagai klien domestik dan internasional mengenai hal-hal yang berkaitan dengan Undang-Undang Syarikat Jepun, khususnya perpindahan dan pewarisan saham dalam syarikat gabungan. Kami memiliki beberapa anggota yang berkelayakan sebagai peguam di luar negeri dan berbahasa Inggeris, yang memungkinkan kami untuk menavigasi sistem hukum yang kompleks ini dengan tepat. Kami menyediakan sokongan menyeluruh mulai dari pembuatan dan perubahan perlembagaan, strukturisasi transaksi M&A, hingga penyusunan rencana pewarisan bisnis yang pasti. Kami akan membantu Anda di setiap tahap untuk melindungi kepentingan Anda berdasarkan hukum Jepun.