Het juridische kader voor vijandige overnames en verdedigingsstrategieën in het Japanse vennootschapsrecht

In de recente kapitaalmarkten van Japan is de omgeving rondom de controle over bedrijven aanzienlijk veranderd. Overnames zonder de instemming van het management van het doelbedrijf, ook wel bekend als ‘overname zonder toestemming’ of ‘vijandige overnames’, zijn steeds prominenter geworden. In deze context is het begrijpen van de juridische middelen die een bedrijf kan inzetten om zijn waarde te beschermen, namelijk overnameverdedigingsstrategieën, niet langer alleen een discussiepunt voor een handvol specialisten, maar een fundamenteel onderdeel van bedrijfsbestuur. Het doel van overnameverdedigingsstrategieën is niet simpelweg het beschermen van de positie van het management. De essentie ligt in het functioneren van de raad van bestuur als een belangrijk middel om de bedrijfswaarde op middellange tot lange termijn te behouden en te verbeteren, in het belang van alle aandeelhouders. De regels in dit veld zijn niet statisch. Ze worden voortdurend bijgewerkt, met name door de opeenstapeling van belangrijke jurisprudentie door Japanse rechtbanken en richtlijnen van de overheid, zoals de ‘Richtlijnen voor bedrijfsovernames’ gepubliceerd door het Ministerie van Economie, Handel en Industrie in 2023 (Reiwa 5). Als gevolg hiervan zijn bedrijven een tijdperk ingegaan waarin ze zich moeten voorbereiden om zichzelf te beschermen, terwijl ze tegelijkertijd oprecht moeten reageren op legitieme overnamevoorstellen, wat een dynamische en complexe aanpak vereist. In dit artikel zullen we vanuit een gespecialiseerd perspectief de juridische structuur van vijandige overnameverdedigingsstrategieën gebaseerd op het Japanse vennootschapsrecht, de belangrijkste methoden en de belangrijke jurisprudentie en recente trends die de toelaatbaarheid van deze methoden beoordelen, in detail bespreken.
De Basisprincipes van Verdedigingsstrategieën tegen Vijandige Overnames onder Japans Vennootschapsrecht
In het Japanse vennootschapsrecht bestaan geen artikelen die verdedigingsstrategieën tegen overnames direct reguleren. De bevoegdheid van de raad van bestuur om verdedigingsmaatregelen te nemen, vloeit voort uit de fundamentele wettelijke plichten die zij jegens de onderneming hebben. Specifiek hebben bestuurders de plicht om hun taken uit te voeren met de zorg van een goed beheerder (de plicht tot zorgvuldig beheer), gebaseerd op de contractuele relatie met de onderneming. Dit is het resultaat van de toepassing van artikel 644 van het Japanse Burgerlijk Wetboek via artikel 330 van het Japanse Vennootschapsrecht. Daarnaast stelt artikel 355 van het Japanse Vennootschapsrecht dat bestuurders de plicht hebben om wetten, statuten en besluiten van de algemene vergadering van aandeelhouders na te leven en trouw hun taken voor de onderneming uit te voeren (de plicht tot trouw).
Op basis van deze plichten hebben Japanse rechtbanken en overheidsinstanties twee leidende principes vastgesteld voor de beoordeling van de rechtmatigheid van verdedigingsstrategieën.
Ten eerste is er het ‘principe van ondernemingswaarde en het gezamenlijk belang van aandeelhouders’. Volgens dit principe moeten alle verdedigingsmaatregelen gericht zijn op het waarborgen of verbeteren van de intrinsieke waarde van de onderneming, oftewel de ondernemingswaarde, en het daaruit voortvloeiende gemeenschappelijke belang van alle aandeelhouders. Verdedigingsstrategieën die primair gericht zijn op het behoud van de positie van het management zijn niet gerechtvaardigd. Dit principe speelt een centrale rol in de richtlijnen van het Ministerie van Economie, Handel en Industrie en in de uitspraak van het Hooggerechtshof in de bekende Bulldog Sauce-zaak.
Ten tweede is er het ‘principe van aandeelhoudersintentie’. De verandering van de controle over een onderneming is een van de belangrijkste kwesties voor de aandeelhouders, de eigenaren van de onderneming. Daarom zou de uiteindelijke besluitvorming in handen van de aandeelhouders moeten liggen. Dit principe vormt de basis waarop rechtbanken sterke rechtvaardiging toekennen aan verdedigingsstrategieën die worden ondersteund door de wil van de aandeelhouders (doorgaans via een besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders), gebaseerd op duidelijke en voldoende informatie.
Tussen deze twee principes bestaat een fundamentele spanning. De raad van bestuur kan op basis van de plicht tot zorgvuldig beheer besluiten dat een bepaald overnamebod, ondanks het bieden van een kortetermijnpremie, de langetermijnwaarde van de onderneming schaadt. Aan de andere kant kunnen sommige aandeelhouders de voorkeur geven aan kortetermijnwinst en het verzet van de raad van bestuur zien als zelfbehoud. De Japanse rechtspraak, met name na de Bulldog Sauce-zaak, heeft een weg gewezen om deze spanning op te lossen. Dit houdt in dat rechtbanken niet direct ingrijpen in de managementbeslissingen van de raad van bestuur, maar in plaats daarvan veel belang hechten aan de vraag of de door de raad van bestuur beweerde ‘bescherming van ondernemingswaarde’ wordt goedgekeurd door de ‘wil van de aandeelhouders’, uitgedrukt in een overweldigende meerderheid van stemmen op de algemene vergadering van aandeelhouders. Met andere woorden, het ‘principe van aandeelhoudersintentie’ fungeert als een belangrijk mechanisme om de rechtmatigheid van het ‘principe van ondernemingswaarde en het gezamenlijk belang van aandeelhouders’ te waarborgen. Hierdoor is het hoofdtoneel van de strijd verschoven van de rechtbank naar de algemene vergadering van aandeelhouders.
Preventieve Defensiestrategieën: Voorbereiding in Vredestijd
Preventieve defensiestrategieën verwijzen naar voorzorgsmaatregelen die worden getroffen voordat een specifieke overnamebedreiging concreet wordt. Deze worden voornamelijk geïmplementeerd door wijzigingen in de statuten die een speciale resolutie van de algemene vergadering van aandeelhouders vereisen.
Een voorbeeld hiervan is de ‘gouden aandeel’ (aandelen met vetorecht). Dit zijn speciale soorten aandelen die vetorecht hebben over belangrijke bedrijfskwesties zoals fusies of de benoeming en het ontslag van bestuurders. Om deze defensieve maatregel effectief te laten functioneren, is het noodzakelijk dat niet het management zelf, maar een derde partij die vriendelijk en stabiel is ten opzichte van het management deze aandelen bezit.
Een andere defensiestrategie door statutenwijziging is de ‘absolute meerderheidsclausule’. Dit verhoogt de drempel voor goedkeuring van belangrijke besluiten, zoals het ontslag van bestuurders, van de gebruikelijke meerderheid naar een extreem hoog niveau, zoals 90%. Dit verhoogt de kosten voor de overnemer om voldoende aandelen te verwerven voor daadwerkelijke controle aanzienlijk, wat naar verwachting de lust tot overname zal verminderen.
Naast deze methoden is de meest voorkomende en verfijnde preventieve defensiestrategie in Japan de hierna beschreven ‘early-warning defense strategy’, beter bekend als de ‘poison pill’.
Gedetailleerde Uitleg van de Preventieve Verdedigingsmaatregel (Poison Pill) onder Japans Recht
De preventieve verdedigingsmaatregel, beter bekend als de poison pill, is de meest wijdverbreide verdedigingsstrategie tegen vijandige overnames onder het huidige Japanse rechtssysteem.
De kern van dit mechanisme is de ‘gratis toewijzing van nieuwe aandelenopties’ gebaseerd op artikelen 277 tot en met 279 van de Japanse Vennootschapswet. Een bedrijf introduceert vooraf een plan, goedgekeurd door de algemene vergadering van aandeelhouders, om nieuwe aandelenopties gratis toe te wijzen in het geval van bepaalde gebeurtenissen. Deze nieuwe aandelenopties geven bestaande aandeelhouders het recht om aandelen te verkrijgen tegen een prijs die aanzienlijk voordeliger is dan de marktprijs. Het meest cruciale kenmerk van dit plan is dat het ‘discriminerende uitoefeningsvoorwaarden’ bevat, die het uitoefenen van rechten door vijandige overnemers en hun relaties niet toestaan. Wanneer de verdedigingsmaatregel wordt geactiveerd, oefenen alle aandeelhouders, behalve de overnemer, dit recht uit, wat leidt tot een explosieve toename van het totale aantal uitgegeven aandelen. Als gevolg hiervan wordt het aandelenbelang van de overnemer aanzienlijk verwaterd, en om de overname te voltooien, is veel meer aanvullend kapitaal nodig dan oorspronkelijk voorzien, wat in feite de overnamepoging doet mislukken.
Veel Japanse poison pills zijn ontworpen als ‘preventieve waarschuwingssystemen’. Een bedrijf maakt een reeks regels openbaar bij de invoering van de verdedigingsmaatregel. Deze regels definiëren gewoonlijk het verwerven van een bepaald percentage (bijvoorbeeld 20%) van de bedrijfsaandelen als een ‘trigger event’. De regels vereisen dat de overnemer voldoende informatie verstrekt over het doel van de overname, de financieringsbronnen en het managementplan na de overname, en stellen een redelijke termijn (bijvoorbeeld 60 tot 90 dagen) vast voor de raad van bestuur om dit te beoordelen. Als de overnemer deze procedure niet volgt, kan de raad van bestuur de poison pill activeren. Als de overnemer de procedure wel volgt, beoordeelt de raad van bestuur het voorstel, geeft een advies aan de aandeelhouders en laat de uiteindelijke beslissing aan hen over.
Om willekeurige activering door het management te voorkomen en de eerlijkheid van de procedure te waarborgen, wordt bij de meeste verdedigingsmaatregelen een ‘onafhankelijke commissie’ opgericht. Deze commissie bestaat uit leden die onafhankelijk zijn van het management, zoals externe bestuurders, externe accountants en externe experts. Hun rol is om objectief te beoordelen of de overnemer de regels heeft gevolgd en of de activering van tegenmaatregelen in het gemeenschappelijke belang van de aandeelhouders is, en om de raad van bestuur hierover te adviseren. Van de raad van bestuur wordt verwacht dat zij het oordeel van deze onafhankelijke commissie in hoge mate respecteert.
De strategische waarde van deze verdedigingsmaatregel ligt in zijn functie als een krachtige afschrikmiddel. Bovendien biedt het de raad van bestuur tijd en hefboomwerking voor onderhandelingen in het geval van een overnamevoorstel, waardoor zij gunstigere voorwaarden kunnen bedingen of op zoek kunnen gaan naar een vriendelijke overnemer (white knight). Aan de andere kant wordt het door sommige institutionele beleggers gezien als een versoepeling van de managementdiscipline, wat een negatieve invloed op de aandelenkoers kan hebben, en er is altijd het risico dat de overnemer of tegenstanders van aandeelhouders een rechtszaak aanspannen om de uitgifte van nieuwe aandelenopties te stoppen.
De essentiële functie van de Japanse poison pill ligt niet zozeer in het financiële effect van aandelenverwatering, maar in het ‘proces’ dat het afdwingt. Het preventieve waarschuwingssysteem is een geavanceerd governance-mechanisme dat bedoeld is om informatie-asymmetrieën te corrigeren en gestructureerde dialoog af te dwingen. De kracht van vijandige overnemers ligt vaak in de snelle verwerving van aandelen op de markt, maar de poison pill neutraliseert deze verrassingsaanval. Als de overnemer doorgaat met het kopen van aandelen zonder de vastgestelde regels te volgen, kan de raad van bestuur legitieme tegenmaatregelen nemen. Hierdoor wordt de overnemer gedwongen om ofwel aan de onderhandelingstafel plaats te nemen volgens de vastgestelde procedures, ofwel de overnamepoging op te geven. Dit proces verandert de discussie over de juistheid van een overname van een louter financiële transactie naar een die de langetermijnwaarde en managementstrategie van een bedrijf bevraagt. De aanwezigheid van een onafhankelijke commissie verleent objectiviteit en eerlijkheid aan dit proces en maakt het moeilijk voor rechtbanken om de beslissingen van de raad van bestuur te herroepen. Daarom ligt de grootste waarde van de poison pill in het beheersen van de tijd en de informatiestroom, waardoor aandeelhouders niet onder druk overhaaste beslissingen nemen, maar op basis van voldoende geïnformeerde en eerlijke discussies een definitieve beslissing kunnen nemen.
Noodgevallen Defensiestrategieën: Directe Respons op Dreigingen Onder Japans Recht
Derdenallocatie van Kapitaalverhoging
Noodgevallen defensiestrategieën worden dringend ingezet nadat een vijandig overnamebod openbaar is gemaakt.
Een bekend voorbeeld hiervan is de ‘derdenallocatie van kapitaalverhoging’. Dit houdt in dat een bedrijf nieuwe aandelen uitgeeft en deze toewijst aan een vriendelijke derde partij, ook wel bekend als de ‘white knight’, om zo het aandelenpercentage van de vijandige overnemer te verdunnen. Echter, deze methode is juridisch zeer riskant. Artikel 210 van de Japanse Vennootschapswet stelt dat aandeelhouders de uitgifte van nieuwe aandelen kunnen stopzetten als deze op een ‘aanzienlijk oneerlijke manier’ plaatsvindt. Rechtbanken hebben de neiging om uitgiften waarvan het ‘hoofddoel’ niet legitieme financiering is, maar het behouden van de controle door het huidige management, te beschouwen als een illegale ‘aanzienlijk oneerlijke uitgifte’. De Nippon Broadcasting-zaak heeft aangetoond dat de drempel voor het rechtvaardigen van dergelijke uitgiften zeer hoog is. Bovendien vereist de uitgifte van nieuwe aandelen tegen een ‘bijzonder voordelige uitgifteprijs’ een speciale resolutie van de aandeelhoudersvergadering volgens paragraaf 3 van artikel 199 van de Japanse Vennootschapswet.
Kroonjuwelen
‘Kroonjuwelen’ zijn ook een vorm van noodgevallen defensiestrategie. Hierbij verkoopt het doelwitbedrijf zijn meest waardevolle bedrijfsonderdelen of activa (de ‘kroonjuwelen’) aan een derde partij, of sluit een verkoopovereenkomst, om de aantrekkelijkheid van het bedrijf voor de overnemer te verminderen en diens overnamebereidheid te verminderen. Als deze handeling wordt beschouwd als de overdracht van een ‘belangrijk bedrijfsonderdeel’, is een speciale resolutie van de aandeelhoudersvergadering vereist volgens de Japanse Vennootschapswet. Bovendien kan een dergelijke verkoop van activa worden gezien als een opzettelijke vernietiging van de bedrijfswaarde, wat een ernstig risico met zich meebrengt dat de goedkeurende bestuurders verantwoordelijk worden gehouden voor het schenden van hun zorgvuldigheidsplicht.
Inkoop van Eigen Aandelen
‘Inkoop van eigen aandelen’ kan ook als verdedigingsmaatregel worden gebruikt. Door met eigen vermogen aandelen van het bedrijf terug te kopen van de markt, kan het aantal beschikbare aandelen voor de overnemer worden verminderd en kan een stijging van de aandelenprijs worden verwacht. Deze procedure is strikt geregeld onder artikel 155 en volgende van de Japanse Vennootschapswet. Het bedrijf moet vooraf een kader voor de inkoop van eigen aandelen instellen (zoals het aantal aandelen dat kan worden gekocht en het totale bedrag) door middel van een aandeelhoudersvergadering (artikel 156 van de Japanse Vennootschapswet), en moet zich houden aan ‘financieringsregulering’ om de financiële basis van het bedrijf te behouden en de schuldeisers te beschermen, wat betekent dat aankopen alleen zijn toegestaan binnen de grenzen van de uitkeerbare winst (artikel 461 van de Japanse Vennootschapswet).
Risico’s van Noodgevallen Defensiestrategieën
De aanzienlijke juridische en fiduciaire risico’s die gepaard gaan met noodgevallen defensiestrategieën hebben ertoe geleid dat deze methoden zelden worden toegepast in Japan, wat op zijn beurt een belangrijke factor is geworden voor de wijdverbreide adoptie van de zogenaamde ‘poison pills’ die vooraf door aandeelhouders zijn goedgekeurd. Noodgevallen defensiestrategieën zijn reactieve maatregelen die door het bestuur worden genomen onder extreme druk. De derdenallocatie van kapitaalverhoging aan een white knight wordt door rechtbanken gezien als een directe manipulatie van de controle, en zoals de Nippon Broadcasting-zaak heeft aangetoond, draagt het bestuur een zware bewijslast om aan te tonen dat de overnemer ‘misbruikend’ handelt. De verkoop van kroonjuwelen lijkt een schending van de zorgvuldigheidsplicht, aangezien het bestuur actief de waarde van het bedrijf beschadigt. Het uitvoeren van deze acties zonder voorafgaande toestemming van de aandeelhouders stelt bestuurders bloot aan persoonlijke juridische aansprakelijkheid. In tegenstelling tot noodgevallen defensiestrategieën, bieden poison pills die regelmatig door de aandeelhoudersvergadering zijn goedgekeurd, het bestuur een vooraf goedgekeurd wapen. Deze goedkeuring door de aandeelhouders dient als een krachtig schild dat aantoont dat de defensieve houding van het bestuur in lijn is met de ‘wil van de aandeelhouders’. Op deze manier stimuleert het Japanse rechtssysteem bedrijven om een preventief governance-systeem op te bouwen, in plaats van reactief te handelen in tijden van crisis.
De Toelaatbaarheid van Overnameverdedigingsstrategieën Gezien vanuit Japanse Rechtspraak
De definitie van Japanse juridische verdedigingsstrategieën tegen overnames is gevormd door de volgende twee baanbrekende rechtszaken.
De Nippon Broadcasting System-zaak (2005)
Deze zaak begon toen het bestuur van Nippon Broadcasting System, zonder een aandeelhoudersvergadering, besloot om een groot aantal nieuwe aandelenopties uit te geven aan Fuji Television, dat een vriendelijke relatie had, als reactie op een vijandig overnamebod van Livedoor Co., Ltd.
Hierop oordeelde het Tokyo High Court dat de uitgifte van nieuwe aandelenopties moest worden gestopt, omdat Livedoor een voorlopige voorziening had aangevraagd om de uitgifte te voorkomen. De uitspraak toonde een beoordelingskader dat zelfs de uitgifte van nieuwe aandelenopties als ‘aanzienlijk oneerlijk’ en dus illegaal kan worden beschouwd als het ‘hoofddoel’ ervan is om de controle van bepaalde aandeelhouders te behouden of te verzekeren. Het hof stelde dat dergelijke uitgiften met het doel de controle te behouden niet zijn toegestaan, tenzij ‘bijzondere omstandigheden’ zoals een ‘misbruikende overnemer’ die de bedrijfsmiddelen onrechtmatig zou afhandelen, bewezen kunnen worden. In dit geval werd vastgesteld dat er onvoldoende bewijs was om Livedoor als zo’n misbruikende overnemer te bestempelen.
De betekenis van deze uitspraak ligt in het feit dat het de mogelijkheid van het bestuur om in noodsituaties zelfstandig te beslissen over een derde toewijzing van kapitaalverhoging als verdedigingsstrategie aanzienlijk beperkte. Het behoud van het management was geen legitiem doel, en om verdedigingsmaatregelen te rechtvaardigen, werd een hoge drempel opgelegd waarbij het doelbedrijf de misbruikende aard van de overnemer concreet moest bewijzen.
De Bulldog Sauce-zaak (2007)
Toen Bulldog Sauce geconfronteerd werd met een aandelenovernamebod door het Amerikaanse investeringsfonds Steel Partners, riep het een aandeelhoudersvergadering bijeen en verkreeg goedkeuring voor de activering van een poison pill-verdedigingsstrategie. Deze strategie hield in dat nieuwe aandelenopties kosteloos werden toegewezen aan alle aandeelhouders, terwijl Steel Partners (die als niet-gekwalificeerd werd beschouwd) het recht om deze uit te oefenen werd ontzegd, en in plaats daarvan zou het bedrijf deze nieuwe aandelenopties tegen betaling overnemen.
Uiteindelijk oordeelde het Japanse Hooggerechtshof dat deze verdedigingsstrategie legaal was. De uitspraak legde de basis voor de praktijk van Japanse overnameverdediging. Het Hooggerechtshof stelde dat het principe van gelijkheid van aandeelhouders niet absoluut is en dat discriminatoire behandeling binnen redelijke grenzen toelaatbaar is om te voorkomen dat een bepaalde aandeelhouder de controle verkrijgt die ‘de bedrijfswaarde en het gezamenlijke belang van de aandeelhouders’ zou schaden. Het hof oordeelde dat uiteindelijk de aandeelhouders zelf, als eigenaren van het bedrijf, moeten beslissen of de overnemer zo’n bedreiging vormt. In dit geval werd veel waarde gehecht aan het feit dat de verdedigingsmaatregel was goedgekeurd door een overweldigende meerderheid van 83,4% tijdens een aandeelhoudersvergadering waar Steel Partners ook de kans had gehad om deel te nemen aan de discussie. Het hof oordeelde dat deze duidelijke ‘aandeelhoudersintentie’ gerespecteerd moest worden. Bovendien werd geoordeeld dat de maatregel niet onevenredig was, aangezien Steel Partners een eerlijke financiële vergoeding zou ontvangen voor de nieuwe aandelenopties.
Deze uitspraak van het Hooggerechtshof gaf de goedkeuring dat een poison pill, zelfs met discriminatoire inhoud, legaal is zolang het gebaseerd is op duidelijke en overweldigende steun van de aandeelhouders. Hierdoor werd het ‘principe van aandeelhoudersintentie’ gevestigd als de sleutel voor het bestuur om krachtige verdedigingsmaatregelen te nemen.
Vergelijking van de belangrijkste methoden voor overnameverdediging onder Japans recht
Wanneer we de strategische kenmerken van de belangrijkste overnameverdedigingsmethoden die tot nu toe zijn besproken vergelijken, kunnen we deze ordenen zoals weergegeven in de onderstaande tabel. Deze vergelijking verduidelijkt de timing van de implementatie, de mechanismen, de juridische vereisten en de inherente risico’s van elke methode, en dient als richtlijn voor bedrijven om de optimale strategie te overwegen die past bij hun specifieke situatie.
Verdedigingsstrategie | Activeringstijdstip | Belangrijkste mechanisme | Juridische vereisten | Voornaamste risico’s |
Preventieve waarschuwingstype poison pill | Introductie in vredestijd, activering in crisistijd | Verwatering van aandelen door gratis toewijzing van nieuwe aandelenopties | Besluit van de raad van bestuur. Echter, goedkeuring door de algemene vergadering van aandeelhouders is in de praktijk essentieel voor introductie en continuïteit | Kritiek op zelfbehoud van het management, risico op rechtszaken van aandeelhouders, doelwit van aandeelhoudersactivisme |
Derde-partij kapitaalverhoging | Voornamelijk activering in crisistijd | Stabilisatie van het aandelenbezit door uitgifte van nieuwe aandelen aan een vriendelijke derde partij (white knight) | Besluit van de raad van bestuur. Echter, bij een voordelige uitgifte is een speciale resolutie van de algemene vergadering van aandeelhouders vereist. Groot risico op verbod als het primaire doel het behouden van controle is | Risico op verbod als ‘aanzienlijk oneerlijke uitgifte’, verwatering van het belang van bestaande aandeelhouders, risico op schending van de zorgplicht van bestuurders |
Crown jewels | Activering in crisistijd | Verkoop van belangrijke activa of bedrijfsonderdelen om de interesse van de koper te verminderen | Een speciale resolutie van de algemene vergadering van aandeelhouders is vereist voor de overdracht van belangrijke bedrijfsonderdelen | Risico op permanente schade aan de bedrijfswaarde, risico op schadevergoeding wegens schending van de zorgplicht van bestuurders |
Inkoop van eigen aandelen | In vredestijd en crisistijd | Verlagen van het aantal verhandelbare aandelen op de markt om een overname te bemoeilijken | Instellen van een inkooplimiet door een besluit van de algemene vergadering van aandeelhouders, naleving van financieringsregels (beschikbaar distributiebedrag) | Groot verbruik van bedrijfskapitaal, verlies van investeringsmogelijkheden, twijfel over manipulatie van de aandelenkoers |
Recente Ontwikkelingen: Het ‘Actieplan voor Bedrijfsovernames’ van het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie en Aandeelhoudersactivisme
De omgeving rondom fusies en overnames (M&A) in Japan wordt gekenmerkt door twee belangrijke trends die een nieuwe fase inluiden.
De eerste trend is het ‘Actieplan voor Bedrijfsovernames’ dat in augustus 2023 (Reiwa 5) door het Japanse Ministerie van Economie, Handel en Industrie werd gepubliceerd. Dit plan wordt gezien als een nieuwe gedragscode voor M&A-praktijken in Japan. Opmerkelijk is de bewuste keuze om de term ‘vijandige overname’ te vervangen door ‘overname zonder toestemming’ en ‘verdedigingsmaatregelen tegen overnames’ door ‘reactiebeleid en tegenmaatregelen bij overnames’. Dit weerspiegelt de beleidsintentie om bedrijfsovernames niet langer alleen als een bedreiging te zien, maar als een legitiem middel voor industriële herstructurering en het verhogen van de bedrijfswaarde. Het plan benadrukt de verplichting van de raad van bestuur om oprechte overnamevoorstellen serieus te overwegen en maakt duidelijk dat het onrechtmatig vertragen van de beoordeling van voorstellen met behulp van verdedigingsmaatregelen niet toelaatbaar is. Het legt een verantwoordelijkheid bij de raad van bestuur om een logische en overtuigende verklaring te geven wanneer zij een voorstel afwijzen dat de bedrijfswaarde zou schaden, en versterkt daarmee de positie van de oprechte overnemer.
De tweede trend is de opkomst van ‘uitgesproken aandeelhouders’, bekend als aandeelhoudersactivisme. De activiteiten van activisten zijn niet langer uitzonderlijk, maar vormen een hoofdstroom van invloed op de Japanse kapitaalmarkten. Activisten beweren dat verdedigingsmaatregelen tegen overnames, zoals poison pills, het management onrechtmatig beschermen, de aandelenkoers drukken en aandeelhouders beroven van de kans om een overnamepremie te ontvangen, en zij dienen actief voorstellen in voor de afschaffing ervan. Mede door deze druk van activisten en aanbevelingen tot tegenstemmen van stemadviesbureaus, neemt het aantal Japanse bedrijven dat verdedigingsmaatregelen tegen overnames implementeert af.
Deze twee trends plaatsen de raden van bestuur van Japanse bedrijven in een ‘spervuur’. Aan de ene kant oefent de overheid (het Ministerie van Economie, Handel en Industrie) druk uit om constructief in gesprek te gaan met overnamebieders, terwijl aan de andere kant aandeelhoudersactivisten aandringen op het verwijderen van de verdedigingsmaatregelen die als onderhandelingskracht zouden moeten dienen. Dit strategische dilemma verandert fundamenteel de aard van verdedigingsmaatregelen tegen overnames. Hun rol als permanente ‘vestingmuren’ vervaagt en ze transformeren in tijdelijke ‘onderhandelingsschilden’, waarbij de noodzaak ervan voortdurend aan aandeelhouders moet worden uitgelegd. Wat nu van raden van bestuur wordt verwacht, is niet alleen ‘verdedigen’, maar het voortdurend tonen van een superieure langetermijnbedrijfswaarde die elke overnamepremie onaantrekkelijk maakt. Dit kan worden beschouwd als het nieuwe paradigma van corporate governance in Japan.
Samenvatting
De juridische en strategische omgeving rondom vijandige overnames en verdedigingsmechanismen onder het Japanse vennootschapsrecht (Japanese Corporate Law) is uiterst dynamisch en complex, beïnvloed door de opeenstapeling van rechtspraak, de ontwikkeling van overheidsrichtlijnen en de veranderende krachten binnen de kapitaalmarkten. Het is voor hedendaagse bedrijfsleiders essentieel om, met inachtneming van de fundamentele principes van het beschermen van de ondernemingswaarde en de gezamenlijke belangen van aandeelhouders, de wil van de aandeelhouders te respecteren en binnen de wettelijk toegestane grenzen effectieve tegenmaatregelen te nemen. Om deze sector adequaat te navigeren, zijn up-to-date juridische praktijkkennis en diepgaande expertise onmisbaar.
Monolith Law Office heeft een schat aan praktijkervaring met een veelvoud aan cliënten binnen Japan op het gebied van dit thema. We hebben praktisch juridisch advies verstrekt in alle fasen, van het ontwerpen en implementeren van verdedigingsstrategieën tegen overnames tot het omgaan met eisen van activisten en het aangaan van specifieke overnamevoorstellen. Ons kantoor heeft meerdere Engelssprekende advocaten met buitenlandse juridische kwalificaties in dienst, waardoor we ook aan internationale cliënten naadloze en geavanceerde juridische ondersteuning kunnen bieden zonder dat zij barrières ervaren van taal of juridische systemen. In dit complexe en snel veranderende veld staan wij klaar met een volledig toegerust team om de bedrijfswaarde van onze cliënten te beschermen en te verhogen.
Category: General Corporate