De 'Veronderstelde Inbreuk' en Strafrechtelijke Sancties in het Japanse Auteursrecht: Juridische Risico's die Bedrijven Moeten Kennen

Voor bedrijven die in Japan actief zijn, is naleving van het auteursrecht niet slechts een juridische procedure, maar een cruciale pijler van corporate governance en risicobeheer. Auteursrechtinbreuk kan leiden tot ernstige bedrijfsrisico’s, zoals financiële verliezen door hoge schadeclaims, bedrijfsstilstand door stakingsbevelen en aanzienlijke reputatieschade die de sociale waardering van een onderneming ernstig kan aantasten. Het is vooral belangrijk om op te merken dat de Japanse auteursrechtwet niet alleen directe inbreuken zoals ongeautoriseerde reproductie of openbare transmissie van werken reguleert, maar ook voorbereidende en aanmoedigende handelingen die daarmee gelijkgesteld worden. Dit wordt juridisch gezien ‘veronderstelde inbreuk’ genoemd en brengt potentiële risico’s met zich mee voor veel bedrijfsactiviteiten. In het huidige zakelijke klimaat, waar digitale transformatie versnelt en een wereldwijde toeleveringsketen de norm is geworden, zijn de risico’s van auteursrechtinbreuk niet langer beperkt tot specifieke industrieën. Het gebruik van software, het creëren van marketingmateriaal, het beheer van digitale content; in al deze bedrijfsactiviteiten schuilt het risico op auteursrechtinbreuk. Dit artikel bespreekt vanuit het perspectief van bedrijven de specifieke inhoud van ‘veronderstelde inbreuk’ onder het Japanse auteursrecht en de daarbij behorende civiele en strafrechtelijke verantwoordelijkheden.

Het Juridische Kader van ‘Deemed Infringement’ Onder Japans Auteursrecht

In de Japanse Auteursrechtwet wordt in artikel 113 bepaald dat bepaalde handelingen worden beschouwd als ‘handelingen die inbreuk maken op auteursrechten’. Het doel van deze bepaling van ‘deemed infringement’ is om effectief te kunnen optreden tegen de steeds slimmer wordende piraterij en andere inbreuken op rechten. Het bewijzen van de daadwerkelijke creatie van inbreukmakende goederen is vaak moeilijk omdat dit meestal in het geheim gebeurt, wat een grote uitdaging vormt voor de rechthebbenden. Daarom reguleert de wet niet alleen de creatie van inbreukmakende goederen, maar ook de latere distributieprocessen, zoals import, distributie, bezit en gebruik, die relatief gemakkelijk te traceren zijn, om de effectiviteit van de bescherming van rechten te waarborgen. Deze benadering verschuift de focus van rechtshandhaving van reactieve maatregelen naar preventieve maatregelen die inbreuk op voorhand voorkomen. Voor bedrijven betekent dit dat de juridische verantwoordelijkheid in hun toeleveringsketens of bedrijfsprocessen al in een vroeger stadium kan ontstaan dan voorheen werd aangenomen. Bijvoorbeeld, zelfs als producten niet zijn verkocht of gebruikt, kan het enkel opslaan van piraterijproducten in een magazijn al leiden tot juridische aansprakelijkheid.

Vermeende inbreuk 1: Activiteiten gerelateerd aan de distributie van piraterijversies

Artikel 113, lid 1 van de Japanse Auteursrechtwet definieert activiteiten die voornamelijk verband houden met de distributie van fysieke of digitale piraterijversies als vermeende inbreuken.

Het importeren van piraterijversies

Artikel 113, lid 1, sub 1 van de Japanse Auteursrechtwet beschouwt het importeren van piraterijversies met het doel deze in Japan te verspreiden als een auteursrechtinbreuk. Het belangrijke punt hier is dat de beoordeling is gebaseerd op de vraag of het object een auteursrechtinbreuk zou vormen als het in Japan zou zijn gemaakt. Dit betekent dat zelfs als het object legaal is geproduceerd in het land van herkomst, de import ervan als een inbreuk wordt beschouwd onder de Japanse auteursrechtwet als het wordt beoordeeld als een illegale kopie. Wanneer bedrijven producten, onderdelen of promotiemateriaal uit het buitenland importeren, is het essentieel dat zij voldoende due diligence uitvoeren bij hun leveranciers om te verzekeren dat deze geen inbreuk maken op de auteursrechten van derden.

Het verspreiden, bezitten en exporteren van piraterijversies

Artikel 113, lid 1, sub 2 van de Japanse Auteursrechtwet richt zich op meerdere activiteiten die de binnenlandse distributie en de uitstroom naar het buitenland van piraterijversies reguleren. Ten eerste wordt het verspreiden of met het doel van distributie bezitten van een object, terwijl men weet (‘met kennis van zaken’) dat het door inbreukmakende activiteiten is gemaakt, beschouwd als een vermeende inbreuk. De vereiste ‘met kennis van zaken’ betekent niet dat bedrijven vrijuit gaan als ze beweren ‘het niet te hebben geweten’. Als de transactieprijs aanzienlijk lager is dan de marktprijs, of als de leveringsbron via een onregelmatige route komt, kan ‘voorwaardelijke opzet’ of nalatigheid worden vastgesteld als men ondanks deze omstandigheden nalaat om te verifiëren. Dit legt een actieve zorgplicht op aan bedrijven in hun inkoopprocessen. Bovendien stelt dezelfde sub dat het als bedrijf exporteren of met het doel van export bezitten van piraterijversies ook wordt beschouwd als een vermeende inbreuk. Deze bepaling is ingevoerd met het doel om te voorkomen dat Japan wordt gebruikt als een doorvoerland voor internationale piraterijversie-distributie.

Vermeende inbreuk 2: Handelingen in de digitale omgeving

Met de vooruitgang van digitale technologie heeft het auteursrecht zich aangepast aan inbreukvormen die uniek zijn voor de digitale omgeving. Vooral het onrechtmatig gebruik van computerprogramma’s en het wijzigen van rechtenbeheerinformatie zijn nauw verbonden met bedrijfsactiviteiten.

Het gebruik van piraterijversies van computerprogramma’s

Over het algemeen reguleert het auteursrecht niet direct het ‘gebruik’ van werken, maar specifieke handelingen zoals reproductie en openbare transmissie als onderwerp van rechten. Echter, voor computerprogramma’s bestaat er een uitzonderlijke bepaling. Artikel 113, lid 5, van de Japanse Auteursrechtwet (Heisei (1989)) beschouwt het zakelijk gebruik van een gekopieerde versie van een computerprogramma, terwijl men weet dat het een piraterijversie is, als een inbreuk op het auteursrecht. Deze bepaling is bedoeld om effectief op te treden tegen handelingen die aanzienlijke economische schade toebrengen aan auteursrechthouders, zoals het overtreden van licentieovereenkomsten door software onbeperkt binnen een organisatie te installeren en te gebruiken. ‘Zakelijk gebruik’ omvat hier niet alleen activiteiten met winstoogmerk, maar ook alle activiteiten binnen bedrijven en organisaties. Bovendien wordt de beoordeling of men ‘kennis had’ van de situatie strikt geïnterpreteerd. In de zaak System Science (Tokyo District Court, 30 oktober 1995) werd bijvoorbeeld geoordeeld dat zelfs een voorlopige gerechtelijke beslissing, zoals een eerste aanleg vonnis of een voorlopige voorziening, voldoet aan de vereiste van ‘kennis hebben’ als daardoor publiekelijk wordt aangegeven dat het betreffende programma inbreuk maakt op auteursrechten. Dit suggereert dat het voortzetten van het gebruik van software die in geschil is met de gedachte ‘tot het vonnis definitief is, is er geen probleem’, op zichzelf een risico vormt voor een nieuwe inbreuk. Daarom moeten bedrijven een grondig licentiebeheersysteem voor software implementeren en strikte interne controles opzetten om te voorkomen dat werknemers onrechtmatige kopieën installeren.

Het toevoegen, verwijderen of wijzigen van rechtenbeheerinformatie

Artikel 113, lid 8, van de Japanse Auteursrechtwet beschermt de rechteninformatie van digitale werken. Rechtenbeheerinformatie verwijst naar informatie die elektronisch is toegevoegd aan een werk, zoals de naam van de rechthebbende of de voorwaarden voor gebruikstoestemming. Volgens deze bepaling worden handelingen zoals het opzettelijk toevoegen van valse rechtenbeheerinformatie, of het opzettelijk verwijderen of wijzigen van legitieme rechtenbeheerinformatie, beschouwd als vermeende inbreuken. Evenzo worden handelingen waarbij men weet dat de rechtenbeheerinformatie onrechtmatig is verwijderd of gewijzigd en toch kopieën van dat werk distribueert of openbaar maakt, ook beschouwd als vermeende inbreuken. Deze bepaling is bedoeld om handelingen te verbieden die de herkomst en rechten van digitale inhoud onduidelijk maken en inbreuk op rechten bevorderen.

Vergelijking van Typen van Vermeende Inbreukhandelingen Onder Japans Recht

We hebben de belangrijkste typen van vermeende inbreukhandelingen die tot nu toe zijn besproken samengevat in de onderstaande tabel. Deze tabel verduidelijkt onder welke voorwaarden juridische aansprakelijkheid ontstaat en dient als referentie voor bedrijven bij het uitvoeren van risicobeoordelingen.

Civielrechtelijke Remedies Onder Japans Recht

Wanneer er sprake is van auteursrechtinbreuk (inclusief vermeende inbreuk), kan de rechthebbende twee hoofdvormen van civielrechtelijke remedies tegen de inbreukpleger eisen: een stakingsbevel en schadevergoeding.

Stakingsbevel

Op basis van artikel 112 van de Japanse Auteursrechtwet kan de rechthebbende van degene die momenteel inbreuk maakt, eisen dat deze de inbreuk staakt, en van degene van wie wordt gevreesd dat hij inbreuk zal maken, eisen dat deze preventieve maatregelen neemt. Dit omvat ook het eisen van maatregelen die nodig zijn om de inbreuk te stoppen of te voorkomen, zoals het vernietigen van objecten die door de inbreuk zijn gemaakt of het verwijderen van apparatuur die bij de inbreuk is gebruikt. Een belangrijk kenmerk van het stakingsbevel is dat er geen noodzaak is om opzet of nalatigheid van de inbreukpleger te bewijzen. Hierdoor kan de rechthebbende snel de inbreuk stoppen en verdere schade voorkomen. Voor bedrijven kan het ontvangen van een stakingsbevel leiden tot onmiddellijke en directe gevolgen zoals het stopzetten van de verzending van producten of het staken van dienstverlening, met aanzienlijke impact op de bedrijfsvoering.

Schadevergoedingseis

Wanneer het auteursrecht door opzet of nalatigheid van de inbreukpleger is geschonden, kan de rechthebbende op basis van artikel 709 van het Japanse Burgerlijk Wetboek schadevergoeding eisen. Omdat het bewijzen van de schade bij auteursrechtinbreuk vaak moeilijk is, voorziet artikel 114 van de Japanse Auteursrechtwet in speciale bepalingen om de bewijslast voor de rechthebbende te verlichten. De belangrijkste berekeningsmethoden zijn als volgt: ten eerste, het vermenigvuldigen van de hoeveelheid inbreukmakende producten die de inbreukpleger heeft verkocht met de winst per eenheid die de rechthebbende had kunnen verkopen als de inbreuk niet had plaatsgevonden (artikel 114, lid 1). Ten tweede, het schatten van de winst die de inbreukpleger heeft gemaakt door de inbreuk als de schade van de rechthebbende (artikel 114, lid 2). Ten derde, het eisen van een bedrag gelijk aan de licentievergoeding die voor het gebruik van het auteursrecht had moeten worden ontvangen als schadevergoeding (artikel 114, lid 3). De rechthebbende kan uit deze berekeningsmethoden de voor hem meest voordelige kiezen om te claimen. Dit wettelijk kader geeft de rechthebbende een sterke onderhandelingspositie, terwijl het voor het aangeklaagde bedrijf een dubbel risico met zich meebrengt: het risico op bedrijfsstilstand en de verantwoordelijkheid voor aanzienlijke schadevergoeding.

Definitieve Sancties: Strafrechtelijke Sancties Onder Japans Recht

Inbreuk op auteursrechten blijft niet beperkt tot civielrechtelijke aansprakelijkheid, maar kan ook leiden tot strafrechtelijke vervolging.

Sancties voor Individuen

Bij directe inbreuk op auteursrechten, uitgaverechten of naburige rechten, kan een individu worden gestraft met een gevangenisstraf van maximaal 10 jaar of een boete van maximaal 10 miljoen yen (ongeveer 75.000 euro), of beide (volgens artikel 119, lid 1 van de Japanse Auteursrechtwet). Voor veel van de veronderstelde inbreukmakende handelingen die in dit artikel zijn besproken (zoals het bezit van piraterijmateriaal met de intentie om te distribueren), kan een straf worden opgelegd van maximaal 5 jaar gevangenisstraf of een boete van maximaal 5 miljoen yen (ongeveer 37.500 euro), of beide (volgens hetzelfde artikel, lid 2).

Dubbele Sancties voor Rechtspersonen

Wat bedrijfsleiders in Japan het meest serieus moeten nemen, is de ‘dubbele sanctiebepaling’ vastgelegd in artikel 124 van de Japanse Auteursrechtwet. Volgens deze bepaling kan, als een werknemer van een bedrijf auteursrechtinbreuk pleegt in de uitoefening van zijn werkzaamheden, niet alleen de individuele werknemer worden gestraft, maar kan ook de rechtspersoon zelf, het bedrijf, worden onderworpen aan een boete van maximaal 300 miljoen yen (ongeveer 2,25 miljoen euro). Het bestaan van deze dubbele sanctiebepaling transformeert auteursrechtinbreuk van een ‘persoonlijk probleem van een werknemer’ naar een ernstig managementrisico dat de voortzetting van het bedrijf kan ondermijnen. Een boete van 300 miljoen yen benadrukt duidelijk tegenover de raad van bestuur en aandeelhouders dat het opzetten en handhaven van een auteursrechtcompliance-systeem een dringende managementprioriteit is.

Principe van Klachtdelicten en Uitzonderingen

De meeste auteursrechtinbreukdelicten worden in principe beschouwd als ‘klachtdelicten’, wat betekent dat er geen openbare aanklacht kan worden ingediend zonder een klacht van de rechthebbende. Echter, in het geval van bijzonder kwaadaardige piraterij, zoals het distribueren van betaalde werken in hun originele vorm met het doel winst te maken of de belangen van de rechthebbende te schaden, kunnen opsporingsinstanties vervolging instellen zonder een klacht van de rechthebbende, waardoor deze ‘niet-klachtdelicten’ zijn en de handhaving van de wet wordt versterkt.

Samenvatting: Auteursrechtmanagement als Bedrijfsstrategie

De Japanse Auteursrechtwet reguleert niet alleen directe inbreukmakende handelingen, maar ook de verspreiding van piraterij en het onrechtmatig gebruik van software als ‘veronderstelde inbreuken’. De sancties voor overtredingen kunnen de voortzetting van bedrijfsactiviteiten ernstig bemoeilijken, zoals bevelen tot staking, hoge schadevergoedingen en strenge strafrechtelijke sancties voor zowel individuen als rechtspersonen. In deze complexe en strikte juridische omgeving is het voor bedrijven essentieel om de auteursrechtwet correct te begrijpen en een preventief compliance-systeem op te zetten om risico’s te vermijden en duurzame groei te realiseren. Monolith Law Office heeft uitgebreide praktijkervaring met de thema’s besproken in dit artikel en bedient een groot aantal cliënten binnen Japan. Ons kantoor heeft meerdere Engelssprekende advocaten met buitenlandse kwalificaties in dienst, waardoor we een uitgebreide juridische ondersteuning kunnen bieden die diepgaande expertise in het Japanse intellectuele eigendomsrecht combineert met een internationaal perspectief. Van het opzetten van een auteursrechtcompliance-systeem en het beoordelen van licentieovereenkomsten tot het omgaan met geschillen, wij bieden krachtige juridische ondersteuning voor uw bedrijf vanuit een juridisch oogpunt.