Juridische bescherming van afgeleide werken in het Japanse auteursrecht: Een uitleg over bewerkingen, databases en secundaire werken

In de hedendaagse zakelijke omgeving vormen informatie en bestaande content fundamentele activa voor bedrijven. Het creëren van nieuwe waarde gaat vaak gepaard met het benutten, herorganiseren of transformeren van deze bestaande activa. Dit proces wordt echter gereguleerd door een complex juridisch kader. In het bijzonder stelt de Japanse auteursrechtwet (Japanese Copyright Law) gedetailleerde bepalingen vast voor de bescherming van werken die zijn afgeleid van bestaand materiaal. Het begrijpen van dit juridische kader is niet slechts een academische oefening, maar een essentieel element van risicobeheer en intellectuele eigendomsstrategie voor elk bedrijf dat actief is in Japan. Dit artikel belicht hoe de Japanse auteursrechtwet werken beschermt die zijn gecreëerd op basis van bestaande werken en informatie, met een focus op drie hoofdcategorieën. Ten eerste, ‘samengestelde werken’ waarbij waarde wordt gecreëerd door de selectie en rangschikking van materiaal. Ten tweede, ‘databankwerken’, die in het digitale tijdperk overeenkomen met de systematische constructie van informatie. En ten derde, ‘afgeleide werken’, die worden gecreëerd door bestaande creaties aan te passen of te transformeren. Elk van deze categorieën heeft zijn eigen vereisten en beschermingsomvang. Bijvoorbeeld, hoe een simpele verzameling van data door bepaalde innovaties kan veranderen in een juridisch beschermd actief, of wanneer een nieuw werk gebaseerd op een bestaand werk erkend wordt als een onafhankelijk auteursrechtelijk beschermd werk zonder de rechten van het originele werk te schenden. De antwoorden op deze vragen hebben een directe impact op de contentstrategie van een bedrijf, het gebruik van data en het sluiten van licentieovereenkomsten. Een diepgaand begrip van deze categorieën, de individuele vereisten voor hun bescherming en de bijbehorende complexe rechtenrelaties is essentieel om je eigen creatieve werken te beschermen en inbreuk op de rechten van anderen te voorkomen.

De Basisconcepten van ‘Werken’ onder het Japanse Auteursrecht

Voordat we de discussie over afgeleide werken aangaan, is het essentieel om de basisdefinitie van ‘werken’ te begrijpen zoals beschermd door het Japanse auteursrecht. Deze definitie vormt het vertrekpunt van alle auteursrechtelijke bescherming en is de fundamentele voorwaarde waaronder de later besproken categorieën werken worden beschermd.

Artikel 2, lid 1, nummer 1 van de Japanse Auteursrechtwet definieert ‘werken’ als “creaties die ideeën of gevoelens uitdrukken en die behoren tot het domein van literatuur, wetenschap, kunst of muziek”. Deze definitie kan worden opgesplitst in vier belangrijke elementen.

Ten eerste moet het ‘ideeën of gevoelens’ bevatten. Hierdoor worden louter feiten of data op zichzelf uitgesloten van werken. Ten tweede moet het ‘creatief’ uitgedrukt zijn. ‘Creativiteit’ hier betekent dat enige vorm van persoonlijkheid van de auteur tot uitdrukking komt, en het vereist niet noodzakelijkerwijs originaliteit of artistieke verfijning. Ten derde moet het een ‘uitgedrukte creatie’ zijn. Dit weerspiegelt het basisprincipe van het auteursrecht, de ‘idee-uitdrukking dichotomie’, waarbij de specifieke uitdrukking wordt beschermd, terwijl het onderliggende idee of concept zelf niet beschermd wordt. Ten vierde moet het ‘behoren tot het domein van literatuur, wetenschap, kunst of muziek’. Dit domein wordt breed geïnterpreteerd, en artikel 10 van de Japanse Auteursrechtwet noemt romans, muziek, schilderijen en bouwwerken als voorbeelden van werken.

Deze definitie van ‘werken’ is niet slechts formeel van aard. De creativiteit van de rangschikking in samengestelde werken en de creativiteit van bewerkingen in afgeleide werken worden uiteindelijk beoordeeld aan de hand van de standaard van ‘creaties die ideeën of gevoelens uitdrukken’. Bijvoorbeeld, een lijst die simpelweg informatie in alfabetische volgorde rangschikt, wordt niet beschermd als een samengesteld werk omdat er geen ‘creatieve’ rangschikking is die de persoonlijkheid van de auteur weerspiegelt. Het begrijpen van dit basisconcept is de eerste stap in het nauwkeurig begrijpen van de juridische aard van afgeleide werken.

Bescherming van een verzameling materialen als intellectueel eigendom: Geredigeerde werken onder Japans recht

Veel bedrijven verzamelen en organiseren een enorme hoeveelheid informatie door hun bedrijfsactiviteiten. Zelfs als deze informatie op zichzelf geen auteursrechtelijk beschermd werk is, kan het organiseren van deze verzameling materialen voor een specifiek doel leiden tot de creatie van juridisch beschermde intellectuele eigendom. Dit is het concept van ‘geredigeerde werken’.

Artikel 12, lid 1, van de Japanse Auteursrechtwet bepaalt dat geredigeerde werken – met uitzondering van databases – die creativiteit bezitten door de selectie of rangschikking van materialen, als auteursrechtelijk beschermd werk worden erkend. Het belangrijke punt hier is dat het object van bescherming niet de individuele ‘materialen’ zijn, maar de creativiteit in de ‘selectie of rangschikking’ van die materialen. Daarom hoeven de materialen die het geredigeerde werk vormen op zichzelf geen auteursrechtelijk beschermd werk te zijn; het kunnen gewoon feiten, data of zelfs werken zijn die al in het publieke domein vallen omdat de auteursrechtelijke beschermingstermijn is verstreken.

In rechtszaken is de beoordeling van deze ‘creativiteit in de selectie of rangschikking van materialen’ van cruciaal belang. Een leidende zaak op dit gebied is de ‘NTT Town Page-zaak’. In deze zaak erkende de rechtbank de ‘Town Page’, een telefoongids georganiseerd op beroep, als een geredigeerd werk. De rechtbank vond de creativiteit niet in de individuele gegevens zoals telefoonnummers of namen, maar in het unieke hiërarchische beroepsclassificatiesysteem dat ontworpen was met het oog op gebruiksgemak voor de zoeker. Dit classificatiesysteem was niet slechts een mechanische rangschikking, maar een ‘unieke vinding’ gebaseerd op redactioneel beleid, en werd daarom als creatief beschouwd. In tegenstelling hiermee werd de ‘Hello Page’, een telefoongids die enkel namen op alfabetische volgorde weergeeft, niet als een geredigeerd werk beschouwd omdat het geen creativiteit in de rangschikking vertoonde.

Deze zaak biedt belangrijke strategische inzichten voor bedrijven. Zelfs als bedrijven openbare gegevens verzamelen die op zichzelf niet beschermd zijn, zoals marktstatistieken of klantinformatie, kunnen ze door deze gegevens te organiseren en te rangschikken met behulp van een uniek perspectief of classificatie-as, een nuttige verzameling informatie creëren die als een nieuw intellectueel eigendom, namelijk een ‘geredigeerd werk’, beschermd kan worden. Dit betekent dat bedrijven niet alleen gegevens kunnen bezitten, maar door intellectuele investeringen te doen in de structurering ervan, kunnen ze een uniek vermogen creëren dat een concurrentievoordeel biedt.

Informatieaccumulatie in het digitale tijdperk: Het auteursrecht op databases onder Japans recht

Het concept van een ‘bewerking’ is aangepast voor het digitale tijdperk in de vorm van ‘het auteursrecht op databases’. Terwijl het zoeken en gebruiken van informatie via computers gemeengoed is geworden, heeft het Japanse auteursrecht speciale bepalingen ingesteld om databases te beschermen.

Artikel 12-2, lid 1 van de Japanse Auteursrechtwet bepaalt dat “een database die creativiteit bezit door de selectie of systematische structuur van de informatie, wordt beschermd als een auteursrechtelijk werk”. Bovendien definieert artikel 2, lid 1, punt 10-3 van dezelfde wet een ‘database’ als “een verzameling van werken, getallen, figuren of andere informatie die systematisch is georganiseerd zodat de informatie kan worden gezocht met behulp van een elektronische computer”. Net als bij bewerkingen ligt de bescherming niet bij de afzonderlijke informatie, maar bij de structuur van de verzameling informatie. Echter, bij het auteursrecht op databases wordt de creativiteit in het bijzonder beoordeeld op basis van de ‘systematische structuur’ die is ontworpen voor computerzoekopdrachten.

In dit verband is er een uiterst belangrijke rechtszaak in de Japanse rechtspraak, namelijk de ‘Tsubasa System Database-zaak’. Deze zaak toonde twee opmerkelijke oordelen. Ten eerste, de ontkenning van bescherming onder het auteursrecht. De rechtbank van Tokio oordeelde in 2002 dat de database van de eiser, met informatie over auto-onderdelen en specificaties, een alledaagse selectie en systematische structuur had die voortkwam uit de noodzaak binnen de industrie en miste de creativiteit die vereist is door het auteursrecht, waardoor de auteursrechtelijke status van de database werd ontkend.

Maar de beslissing van de rechtbank eindigde daar niet. Ten tweede, de vestiging van bescherming door onrechtmatige daad onder het Japanse burgerlijk recht. Hoewel de rechtbank geen auteursrechtinbreuk erkende, oordeelde zij dat het gedrag van de gedaagde, die de database van de eiser volledig kopieerde (een zogenaamde ‘dead copy’), een onrechtmatige daad vormde onder artikel 709 van het Japanse Burgerlijk Wetboek. Als reden gaf de rechtbank aan dat de eiser meer dan 500 miljoen yen aan aanzienlijke kosten en inspanningen had besteed aan de opbouw en het onderhoud van de database en dat deze, hoewel het geen auteursrechtelijk werk was, toch een ‘bedrijfsbelang waardig juridische bescherming’ vertegenwoordigde. Verder concludeerde de rechtbank dat het gedrag van de gedaagde, die in een concurrerende relatie stond en de database kopieerde en voor zakelijke doeleinden gebruikte zonder te investeren, een ‘aanzienlijk oneerlijke methode’ was die de eerlijke concurrentieprincipes schaadde en de belangen van de eiser aantastte.

Deze uitspraak is baanbrekend omdat het aantoont dat het Japanse rechtssysteem een soort vangnet biedt in de vorm van onrechtmatige daad wetgeving voor commercieel waardevolle databases die niet worden beschermd omdat ze geen creativiteit bezitten onder het auteursrecht. Het toont aan dat de Japanse rechtspraak een praktische houding heeft die verder gaat dan de specifieke kaders van intellectuele eigendomswetgeving om parasitaire concurrentiepraktijken te onderdrukken en een eerlijke marktordening te handhaven. Voor bedrijven die aanzienlijke investeringen doen om data-assets op te bouwen, vormt deze rechtszaak een uiterst belangrijke basis voor bescherming.

Nieuwe Waarde Creëren uit Bestaande Werken: Secundaire Auteurswerken Onder Japans Auteursrecht

Nieuwe creatieve activiteiten vinden vaak inspiratie in bestaande werken. De verfilming van romans, de vertaling van buitenlandse literatuur en het arrangeren van muziekstukken zijn typische voorbeelden van het creëren van nieuwe waarde op basis van bestaande auteurswerken. Het Japanse auteursrecht beschermt dergelijke werken als ‘secundaire auteurswerken’.

Artikel 2, lid 1, nummer 11 van de Japanse Auteursrechtwet definieert secundaire auteurswerken als ‘werken die zijn gecreëerd door het vertalen, arrangeren, transformeren, bewerken, verfilmen of anderszins aanpassen van een auteurswerk’. Het oorspronkelijke werk wordt ‘oorspronkelijk auteurswerk’ genoemd. Om als secundair auteurswerk beschermd te worden, is het noodzakelijk dat er een nieuwe creatieve uitdrukking wordt toegevoegd, en niet slechts een imitatie of mechanische reproductie van het oorspronkelijke auteurswerk.

Vanuit juridisch oogpunt is het meest belangrijke vraagstuk het onderscheid tussen legitieme secundaire auteurswerken en illegale auteursrechtinbreuken (reproducties of aanpassingen zonder creativiteit). Dit criterium is diep verbonden met het fundamentele principe dat auteursrecht de uitdrukking beschermt, niet het idee. In dit verband heeft het Japanse Hooggerechtshof een duidelijk criterium vastgesteld in de uitspraak van de ‘Esashi Oiwake-zaak’ in 2001 (Heisei 13).

In deze zaak werd de gelijkenis tussen een non-fictie werk geschreven door een auteur over de volkslied ‘Esashi Oiwake’ en de stad, en een documentaireprogramma van de televisiezender (NHK) met hetzelfde thema betwist. Het Hooggerechtshof vernietigde de beslissing van de lagere rechtbank en erkende geen auteursrechtinbreuk. Het vastgestelde beoordelingscriterium was dat er sprake is van een aanpassing ‘wanneer het afhankelijk is van een bestaand auteurswerk en tegelijkertijd de essentiële kenmerken van de uitdrukking ervan behoudt… zodat degenen die ermee in aanraking komen de essentiële kenmerken van de uitdrukking van het bestaande auteurswerk direct kunnen waarnemen’.

Het Hooggerechtshof analyseerde de overeenkomsten tussen beide werken en oordeelde dat beschrijvingen van historische feiten of ideeën en inspiraties zoals ‘het jaarlijkse volksliedfestival is de drukste tijd van de stad’, niet onder de bescherming van ‘uitdrukking’ vallen zoals bedoeld in het auteursrecht. Vervolgens richtte het zich op de specifieke taaluitdrukkingen die werden gebruikt om deze gemeenschappelijke ideeën te presenteren en concludeerde dat het werk van de auteur poëtische en literaire uitdrukkingen gebruikte, terwijl het televisieprogramma meer directe en feitelijke uitdrukkingen gebruikte, en dat er geen gemeenschappelijkheid was in de ‘essentiële kenmerken van de uitdrukking’ tussen de twee.

Deze beslissing van het Hooggerechtshof stelde een hoge drempel voor het vaststellen van inbreuk op het aanpassingsrecht en garandeerde daarmee de vrijheid om nieuwe werken te creëren op basis van ideeën en feiten die in eerdere werken worden gepresenteerd. Dit is een balans tussen de bescherming van de rechten van de auteur en de ontwikkeling van cultuur, wat een doel van het auteursrecht is, en biedt een belangrijke juridische stabiliteit voor bedrijven die betrokken zijn bij contentcreatie.

Complexe rechten bij secundaire werken: de rechten van de oorspronkelijke auteur onder Japans recht

Wanneer u secundaire werken creëert en gebruikt, is het van cruciaal belang om aandacht te besteden aan een zeer belangrijk juridisch aspect: de oorspronkelijke auteur van het primaire werk behoudt sterke rechten op het voortgebrachte secundaire werk.

Het principe dat dit regelt, is artikel 28 van de Japanse Auteursrechtwet. Dit artikel bepaalt dat “de auteur van het oorspronkelijke werk exclusieve rechten heeft van dezelfde soort als die welke de auteur van het secundaire werk bezit, met betrekking tot het gebruik van het secundaire werk…”. De praktische consequentie hiervan is dat in principe de toestemming van beide partijen nodig is om een secundair werk te gebruiken. Dat wil zeggen, zowel de toestemming van de auteur van het secundaire werk als die van de oorspronkelijke auteur. Bijvoorbeeld, om een film (secundair werk) te vertonen die gebaseerd is op een roman (oorspronkelijk werk), is niet alleen de toestemming van de filmmaker nodig, maar ook die van de romanschrijver, de oorspronkelijke auteur.

Maar wat is de reikwijdte van de rechten van de oorspronkelijke auteur en de auteur van het secundaire werk? Een beslissende interpretatie van deze complexe rechten werd gegeven in de uitspraak van het Japanse Hooggerechtshof in 1997, bekend als de “Popeye Necktie Case”. In deze zaak was de langlopende stripserie ‘Popeye’ het onderwerp, en de relatie tussen de later getekende strips en de oorspronkelijke strips werd betwist.

Het Hooggerechtshof oordeelde dat de latere strips secundaire werken waren van de oorspronkelijke strips en verklaarde over de reikwijdte van de rechten: “Het is gepast om te begrijpen dat het auteursrecht op het secundaire werk alleen ontstaat voor het deel dat nieuw en creatief is toegevoegd in het secundaire werk, en niet voor het deel dat gemeenschappelijk is met het oorspronkelijke werk en dezelfde essentie deelt”.

Deze beslissing maakte duidelijk dat de rechten van de oorspronkelijke auteur en de auteur van het secundaire werk niet samensmelten, maar gelaagd bestaan. De auteur van het secundaire werk heeft alleen rechten op de delen die hij zelf creatief heeft toegevoegd (zoals unieke woordkeuzes in een vertaling of specifieke visuele expressies in een film). Aan de andere kant blijven de rechten op de fundamentele elementen van het oorspronkelijke werk, zoals het basisplot, de personages en de wereldvisie, volledig toebehoren aan de oorspronkelijke auteur, zelfs als deze zijn belichaamd in het secundaire werk. Dit principe heeft een grote impact op de praktijk van licentieovereenkomsten. Wanneer bedrijven toestemming krijgen voor het gebruik van secundaire werken, is het essentieel om de rechten die worden verleend door de auteur van het secundaire werk (alleen de nieuwe creatieve delen) en de rechten die afzonderlijk moeten worden toegestaan door de oorspronkelijke auteur (de fundamentele elementen) duidelijk te onderscheiden en te weerspiegelen in het contract om latere geschillen te voorkomen.

Vergelijkende Analyse: Verschillen tussen Redactionele Werken, Databankwerken en Afgeleide Werken Onder Japans Auteursrecht

In onze eerdere uitleg hebben we de juridische kenmerken en vereisten van redactionele werken, databankwerken en afgeleide werken in detail besproken. Om de belangrijkste verschillen tussen deze essentiële categorieën van auteursrechtelijk beschermde werken te verduidelijken, hebben we hun kenmerken hieronder in een tabel georganiseerd.

Samenvatting

Het creëren en gebruiken van afgeleide werken is een belangrijke bron van waardecreatie in het moderne bedrijfsleven, maar brengt tegelijkertijd complexe juridische vraagstukken met zich mee. Redactionele werken, databankwerken en secundaire werken hebben elk onder de Japanse auteursrechtwet (著作権法) verschillende beschermingsvereisten en rechten. Bij redactionele werken en databankwerken wordt de ‘originaliteit’ in vraag gesteld, en specifiek voor databanken kan er, zelfs als ze niet onder de auteursrechtwet vallen, bescherming zijn onder het Japanse onrechtmatigedaadsrecht. Bij secundaire werken blijven de sterke rechten van de oorspronkelijke auteurs behouden, waardoor het verkrijgen van toestemming voor gebruik extra aandacht vereist. Een nauwkeurig begrip van deze juridische kaders en de integratie ervan in bedrijfsstrategieën is de sleutel tot het voorkomen van geschillen rond intellectueel eigendom en het zekerstellen van de bescherming van bedrijfsactiva.

Monolith Law Office heeft een uitgebreide staat van dienst in het adviseren van binnenlandse en internationale cliënten over de complexe auteursrechtelijke kwesties met betrekking tot afgeleide werken, zoals besproken in dit artikel. Wij begrijpen dat intellectueel eigendom een kernbedrijfsactivum is en bieden altijd juridisch advies dat geworteld is in de realiteit van zaken en strategie. Ons kantoor heeft meerdere advocaten die Engels spreken, inclusief degenen met buitenlandse juridische kwalificaties, waardoor we een unieke structuur hebben om internationale cliënten te ondersteunen. Van auteursrechtenanalyse en contractopstelling tot aan rechtszaken en de uitoefening van rechten, we bieden uitgebreide ondersteuning om ervoor te zorgen dat de intellectuele eigendommen van onze cliënten in de Japanse markt goed beschermd zijn.