Wykorzystanie akcji różnych kategorii w japońskim prawie spółek i pozyskiwanie kapitału

Środowisko korporacyjne w Japonii często jest postrzegane jako tradycyjne, jednak dzięki strategicznemu wykorzystaniu akcji o różnych kategoriach, oferuje ono wyrafinowane i elastyczne ramy dla zarządzania korporacyjnego oraz pozyskiwania kapitału. Te specjalne akcje, zdefiniowane w ramach japońskiego prawa spółek, umożliwiają przedsiębiorstwom dostosowanie praw i obowiązków akcjonariuszy w celu osiągnięcia różnorodnych celów biznesowych. Obejmuje to przyciąganie określonych typów inwestorów, ochronę praw kontrolnych w zarządzaniu oraz wspieranie płynnego przejęcia biznesu. Dla zagranicznych firm i inwestorów starających się przezwyciężyć złożoność japońskiego rynku, zrozumienie tych wszechstronnych narzędzi jest nie tylko kwestią przestrzegania prawa, ale także kluczowym wyzwaniem strategicznym. Niniejszy artykuł wyjaśnia podstawy akcji o różnych kategoriach w japońskim prawie spółek, ich różne formy, praktyczne zastosowanie oraz kluczową rolę, jaką japońskie orzecznictwo odegrało w kształtowaniu ich wdrożenia.

Podstawy akcji uprzywilejowanych i ich miejsce w japońskim prawie spółek

W Japonii istnieje podstawowa zasada, że wszystkie akcje wyemitowane przez spółkę są równe pod względem praw i obowiązków. Jednakże, japońskie prawo spółek wprowadza ważny wyjątek od tej zasady, pozwalając na emisję tzw. akcji uprzywilejowanych. Są to akcje, które różnią się od zwykłych akcji pod względem określonych praw. Dzięki tej elastyczności, spółki mogą projektować strukturę kapitałową w taki sposób, aby przyciągnąć określonych inwestorów, zarządzać kontrolą nad spółką lub ułatwić sukcesję biznesową.

Artykuł 108, paragraf 1 japońskiego prawa spółek jasno stanowi, że spółka akcyjna może emitować dwa lub więcej rodzajów akcji o różnych prawach i warunkach . Dzięki temu przepisowi, spółki mogą nadawać emitowanym akcjom różnorodne prawa i warunki, umożliwiając istnienie wielu rodzajów akcji. Ten artykuł stanowi również podstawę dla definicji spółki emitującej akcje uprzywilejowane w artykule 2, punkt 13 japońskiego prawa spółek . Elastyczny system ten pozwala spółkom na celowe różnicowanie praw akcjonariuszy w celu osiągnięcia określonych celów, których nie można by osiągnąć za pomocą zwykłych akcji.

Artykuł 108, paragraf 1 japońskiego prawa spółek wymienia następujące kwestie, które mogą być różnie uregulowane. Te punkty dostarczają spółkom kompleksowego ramy prawne do regulacji kontroli akcjonariuszy i ich praw ekonomicznych:

• Dywidenda z zysków: Można ustalić metodę i warunki określania wartości dywidendy wypłacanej akcjonariuszom.
• Dystrybucja majątku pozostałego: Można ustalić metodę i rodzaj dystrybucji majątku pozostałego po rozwiązaniu spółki.
• Wykonywanie prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy: Można ograniczyć sprawy, w których można wykonywać prawo głosu, lub ustalić specyficzne warunki.
• Wymóg zgody spółki na przejęcie danego rodzaju akcji przez cesję: Można ustalić, że przejęcie akcji wymaga zgody spółki.
• Prawo akcjonariusza do żądania od spółki nabycia danego rodzaju akcji: Można przyznać akcjonariuszom prawo do żądania od spółki wykupienia ich akcji.
• Prawo spółki do nabycia danego rodzaju akcji w przypadku zaistnienia określonych okoliczności: Można przyznać spółce prawo do przymusowego nabycia akcji w przypadku wystąpienia określonych zdarzeń.
• Prawo spółki do nabycia wszystkich akcji danego rodzaju na podstawie uchwały walnego zgromadzenia: Można przyznać spółce prawo do nabycia wszystkich akcji danego rodzaju na podstawie uchwały walnego zgromadzenia.
• Wymóg uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy (w spółkach z zarządem – walnego zgromadzenia lub zarządu, w spółkach w likwidacji – walnego zgromadzenia lub likwidatorów) w sprawach, które dodatkowo wymagają uchwały zgromadzenia akcjonariuszy danego rodzaju akcji: Można wymagać, aby w przypadku określonych ważnych spraw, oprócz uchwały walnego zgromadzenia, potrzebna była również uchwała zgromadzenia akcjonariuszy danego rodzaju akcji.
• Wybór dyrektorów lub audytorów przez zgromadzenie akcjonariuszy danego rodzaju akcji: Można przyznać akcjonariuszom danego rodzaju akcji prawo do wyboru dyrektorów lub audytorów.

Te punkty stanowią potężne narzędzie dla spółek do precyzyjnego dostosowywania struktury kapitałowej. Na przykład, połączenie regulacji dotyczących “dywidendy z zysków” i “ograniczenia prawa głosu” umożliwia projektowanie akcji preferencyjnych dla inwestorów, którzy nie dążą do zaangażowania w zarządzanie, ale oczekują wysokich zwrotów ekonomicznych. W ten sposób, akcje uprzywilejowane pozwalają spółkom na elastyczne dostosowanie równowagi między kontrolą a korzyściami ekonomicznymi, zgodnie z konkretnymi potrzebami firmy.

Wykorzystanie akcji z ograniczonym prawem głosu w Japonii

Akcje z ograniczonym prawem głosu a równość akcjonariuszy w Japonii

Akcje z ograniczonym prawem głosu to rodzaj akcji, które w Japonii ograniczają możliwość wykonywania prawa głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Głównym celem tych akcji jest umożliwienie istniejącemu kierownictwu lub określonym akcjonariuszom utrzymania kontroli nad zarządzaniem spółką przy jednoczesnym ułatwieniu pozyskiwania kapitału. Na przykład, dla startupów potrzebujących znacznych środków finansowych, emisja tego typu akcji może być skutecznym sposobem na pozyskanie inwestycji zewnętrznych bez rozcieńczania prawa głosu. Inwestorzy, w zamian za ograniczone prawo głosu, mogą cieszyć się ekonomicznymi korzyściami, takimi jak prawo do preferencyjnych dywidend. Jest to bezpośrednie rozwiązanie pozwalające pogodzić pozornie sprzeczne cele: pozyskanie kapitału i utrzymanie kontroli nad spółką.

Podstawę prawną dla tego typu akcji stanowi artykuł 108, paragraf 1, punkt 3 japońskiej ustawy o spółkach (Japanese Companies Act). Przepis ten zezwala na różne regulacje dotyczące wykonywania prawa głosu na walnym zgromadzeniu. Ograniczenia mogą dotyczyć konkretnych spraw (na przykład wyboru dyrektorów) lub obejmować wszystkie kwestie.

Jednakże, gdy publiczna spółka w Japonii emituje akcje z ograniczonym prawem głosu, artykuł 115 japońskiej ustawy o spółkach nakłada istotne ograniczenia. Przepis ten stanowi, że “gdy liczba akcji z ograniczonym prawem głosu przekroczy połowę ogólnej liczby wyemitowanych akcji, spółka musi niezwłocznie podjąć niezbędne środki, aby zmniejszyć liczbę akcji z ograniczonym prawem głosu do połowy lub mniej”. Ten zapis funkcjonuje jako mechanizm “checks and balances”, mający na celu zapobieganie nadmiernej kontroli przez określonych akcjonariuszy w publicznych spółkach i pewnym stopniu zachowanie równości akcjonariuszy. Naruszenie tego obowiązku nie powoduje nieważności emisji akcji, ale nakłada na spółkę obowiązek podjęcia działań naprawczych. Oznacza to, że spółki prywatne mają większą swobodę działania, podczas gdy publiczne spółki stają w obliczu prawnych ograniczeń mających na celu promowanie demokracji akcjonariuszy, co wpływa na decyzje dotyczące struktury kapitałowej.

Związane z tym orzecznictwo w Japonii

Ważnym precedensem dotyczącym emisji akcji z ograniczonym prawem głosu jest decyzja Sądu Okręgowego w Tokio z dnia 17 stycznia 2012 roku (sprawa Sogo Building Center Co., Ltd.). W tej sprawie, spółka z ograniczonym prawem do przenoszenia wszystkich akcji wyemitowała nowe akcje (20 000 zwykłych akcji) bez uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy, co skłoniło akcjonariusza do złożenia wniosku o tymczasowe zabezpieczenie zakazujące wykonywania prawa głosu z nowych akcji. Sąd uznał, że brak uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy dotyczącej warunków emisji stanowi przyczynę nieważności emisji tych akcji i przychylił się do wniosku o tymczasowe zabezpieczenie zakazujące wykonywania prawa głosu. Ten przypadek podkreśla znaczenie uchwał walnego zgromadzenia akcjonariuszy przy emisji nowych akcji i to, że wady w tych uchwałach mogą wpływać na prawo głosu z wyemitowanych akcji. Wskazuje to na konieczność ścisłego przestrzegania procedur, aby móc korzystać z elastyczności oferowanej przez akcje różnych kategorii, i że w przypadku proceduralnych niedociągnięć sąd może interweniować w celu ochrony praw akcjonariuszy.

Wykorzystanie akcji z prawem weta (akcji złotej) w Japonii

Akcje z prawem weta, potocznie nazywane “akcjami złotymi”, to rodzaj akcji, które umożliwiają określonemu akcjonariuszowi faktyczne wykonywanie prawa weta wobec uchwał dotyczących istotnych spraw spółki. Akcje te wykazują swoją moc poprzez wymóg uzyskania uchwały na zgromadzeniu akcjonariuszy posiadających akcje złote, oprócz uchwał podejmowanych na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy lub radzie dyrektorów, w odniesieniu do określonych spraw (zgodnie z artykułem 108, paragraf 1, punkt 8 japońskiej ustawy o spółkach). Innymi słowy, bez zgody posiadacza akcji złotej, dana propozycja nie zostanie zatwierdzona. Mechanizm ten umożliwia nawet mniejszości akcjonariuszy wywieranie decydującego wpływu na kluczowe aspekty zarządzania firmą.  

Strategiczne wykorzystanie akcji złotych jest różnorodne. Najczęściej stosuje się je jako środek obrony przed wrogimi przejęciami. Na przykład, założyciel firmy, posiadając niewielką liczbę akcji złotych, może po swoim odejściu utrzymać kontrolę nad firmą i zapobiegać niepożądanym przejęciom lub przeniesieniom działalności. W kontekście sukcesji biznesowej, poprzedni zarządzający, przekazując zwykłe akcje następcy, może zachować akcje złote, co pozwala mu na utrzymanie wpływu na zarządzanie przez następcę i pełnienie roli “zaworu bezpieczeństwa” w ważnych decyzjach zarządczych. Do kwestii regulowanych przez akcje złote należą m.in. wybór i odwołanie dyrektorów i dyrektorów wykonawczych, ustalanie wynagrodzeń dyrektorów, przeniesienie działalności, fuzje, przeniesienie aktywów, zaciąganie dużych pożyczek, emisja nowych akcji, znaczące zmiany organizacyjne. Skoncentrowanie tak silnej władzy może przynieść strategiczną przewagę, ale niesie również ryzyko dla zarządzania.  

Jednak wykorzystanie akcji złotych wiąże się również z ryzykiem. Ich potężna władza może czasem pozwolić menedżerom na “dyktaturę” opartą na osobistych decyzjach, co może utrudniać wartościowe fuzje i przejęcia (M&A) lub propozycje biznesowe dla firmy. Ponadto, jeśli akcje złote przejdą w ręce osób innych niż wyznaczony następca, np. innych spadkobierców, może to prowadzić do chaosu w zarządzaniu firmą. Dlatego przy ich wykorzystaniu niezbędne jest ostrożne rozważenie i zaprojektowanie zakresu prawa weta, ograniczając je do istotnych spraw spółki.  

Wykorzystanie akcji z klauzulą wykupu w Japonii

Ogólny zarys akcji z klauzulą wykupu

Akcje z klauzulą wykupu to rodzaj akcji, które spółka akcyjna może nabyć bez zgody akcjonariusza, jeśli wystąpią określone przyczyny wykupu („przyczyny wykupu”) zdefiniowane wcześniej w statucie spółki. Oznacza to, że spółka ma prawo do przymusowego odkupienia akcji od akcjonariuszy. Cena wykupu może być określona jako pieniądze, obligacje spółki, prawa do nowych akcji, inne rodzaje akcji itp., zgodnie z postanowieniami statutu. System ten jest przeciwieństwem akcji z prawem żądania wykupu przez akcjonariuszy, gdzie to akcjonariusze mogą żądać wykupu przez spółkę.

Podstawą prawną tego rodzaju akcji jest artykuł 108, ustęp 1, punkt 6 japońskiego Kodeksu Spółek. Przyczyny wykupu mogą obejmować „nadejście określonego dnia ustalonego przez spółkę” lub „utrata określonego statusu przez konkretnego akcjonariusza”. Gdy spółka wykorzystuje prawo wykupu, musi nabyć wszystkie docelowe akcje w dniu wykupu i, po wejściu w życie skutków wykupu, niezwłocznie ogłosić lub powiadomić akcjonariuszy o wystąpieniu przyczyny wykupu (zgodnie z artykułem 170 japońskiego Kodeksu Spółek).

Cele wykorzystania akcji z klauzulą wykupu

Akcje z klauzulą wykupu są wykorzystywane do różnych strategicznych celów:

• Planowanie sukcesji biznesowej: W przypadku, gdy istnieje kilku potencjalnych następców, można im wszystkim wydać akcje z klauzulą wykupu, a następnie przekształcić akcje wybranego następcy w zwykłe akcje, podczas gdy akcje pozostałych kandydatów zostaną zamienione na akcje bez prawa głosu lub na gotówkę, co umożliwia płynne przekazanie zarządzania. Może to być również wykorzystane do konsolidacji rozproszonych akcji po śmierci właściciela-firmy, co stanowi skuteczne narzędzie do zarządzania własnością spółki i ułatwienia przejścia międzypokoleniowego.
• Pozyskiwanie kapitału: Akcje mogą być wydane jako alternatywa dla obligacji i wykupione za gotówkę w momencie spłaty, lub mogą być wydane jako akcje bez prawa głosu z pierwszeństwem dywidendy, które później mogą być przekształcone w zwykłe akcje. Pozwala to spółce na budowanie elastycznej struktury kapitałowej dostosowanej do konkretnych potrzeb finansowych.
• Wykluczenie akcjonariuszy (squeeze-out): Może być wykorzystane do przymusowego wykupu akcji od akcjonariuszy niepożądanych przez spółkę lub od inwestorów, którzy osiągnęli określony cel. Na przykład, może być stosowane w przypadku przejęć menedżerskich (MBO) lub restrukturyzacji spółki. Oznacza to, że spółka ma zdolność do aktywnego zarządzania własnością i eliminowania niechcianych akcjonariuszy.
• Fuzje i przejęcia (M&A) oraz restrukturyzacja biznesu: Jako część reorganizacji korporacyjnej, można wykorzystać je do przymusowego wykupu określonych akcji w celu uporządkowania struktury kapitałowej. Umożliwia to uproszczenie struktury kapitałowej w skomplikowanych transakcjach M&A i przyspieszenie procesu integracji.

W procedurze wykupu akcji z klauzulą wykupu nie można wydać więcej niż kwotę dystrybucyjną dostępną w dniu wykupu. Jednakże, jeśli jako cena wykupu wydane zostaną akcje emitenta, nie obowiązuje ograniczenie kwoty dystrybucyjnej. Ograniczenie to stanowi ważną równowagę między ochroną zdrowia finansowego spółki a zabezpieczeniem ekonomicznych interesów akcjonariuszy.

Związane z tym orzecznictwo w Japonii

W kwestii ustalania ceny wykupu akcji z klauzulą wykupu wymagana jest sprawiedliwa ocena wartości przez sądy. Na przykład, decyzja Sądu Najwyższego z dnia 1 lipca 2016 roku unieważniła ocenę wartości akcji dokonaną przez Sąd Apelacyjny w Tokio i ponownie ustaliła cenę za akcję. Ponadto, decyzja Sądu Apelacyjnego w Tokio z dnia 6 października 2020 roku w sprawie odwołania od ustalenia ceny wykupu akcji uwzględniła zasadę zakazu pogorszenia sytuacji i utrzymała oryginalną cenę wykupu. Te orzeczenia podkreślają, że sprawiedliwe ustalenie ceny jest niezwykle ważne, gdy spółka wykorzystuje prawo wykupu, aby zapewnić ochronę inwestycji akcjonariuszy i gwarancję zwrotu ich kapitału, nawet w przypadku przymusowego wykupu, co stanowi zabezpieczenie dla zagranicznych inwestorów.

Wykorzystanie akcji z prawem żądania nabycia w Japonii

Akcje z prawem żądania nabycia to rodzaj akcji, które pozwalają akcjonariuszom żądać od spółki akcyjnej nabycia posiadanych przez nich akcji. Oznacza to, że akcjonariusze mają prawo z własnej inicjatywy żądać od spółki wykupienia ich akcji, co jest przeciwieństwem do akcji z klauzulą nabycia, gdzie spółka może je nabyć jednostronnie. Prawo to ma swoje prawne uzasadnienie w artykule 108, punkt 1, numer 5 japońskiej ustawy o spółkach (会社法). System ten funkcjonuje jako mechanizm zapewniający płynność z inicjatywy inwestorów oraz redukcję ryzyka.

Akcje z prawem żądania nabycia są głównie wykorzystywane jako „strategia wyjścia” dla inwestorów oraz elastyczny sposób pozyskiwania kapitału dla przedsiębiorstw. Akcje zasadniczo mogą być swobodnie zbywane, jednak w przypadku spółek niepublicznych znalezienie nabywcy może być trudne. W takich sytuacjach obietnica wykupu akcji przez spółkę pozwala inwestorom na bezpieczne inwestowanie. Dzięki temu spółki mogą obniżyć próg inwestycyjny dla inwestorów i łatwiej pozyskać kapitał.

Przykłady konkretnego wykorzystania to między innymi:

• Obniżenie progu inwestycyjnego: Zapewnienie inwestorom pewności odzyskania zainwestowanych środków zwiększa ich motywację do inwestowania. Na przykład, przyznanie prawa żądania nabycia akcjom, które oferują preferencyjne dywidendy w zamian za ograniczone prawa głosu, pozwala inwestorom na zabezpieczenie zarówno korzyści ekonomicznych, jak i płynności. Jest to szczególnie ważny element dla inwestorów w mniej płynnych rynkach niepublicznych.
• Elastyczne pozyskiwanie kapitału: Przedsiębiorstwa mogą łatwiej pozyskać kapitał, gwarantując inwestorom przyszły wykup akcji. Pozwala to na elastyczne realizowanie strategii finansowania zależnie od konkretnego projektu lub etapu rozwoju przedsiębiorstwa.
• Incentywy dla pracowników: Przyznanie pracownikom akcji z prawem żądania nabycia gwarantuje, że spółka je wykupi w przyszłości, co przyczynia się do zwiększenia motywacji pracowników i pozyskania utalentowanych osób. Jest to zachęta dla pracowników do posiadania akcji i przyczyniania się do wzrostu firmy.

Wartość nabycia akcji z prawem żądania nabycia może być określona nie tylko w pieniądzu, ale także w innych rodzajach akcji, obligacjach czy prawach do nowych akcji, co można ustalić w statucie spółki. Jednakże, gdy spółka zgadza się na żądanie nabycia, nie może wydać więcej niż kwotę możliwą do dystrybucji w dniu żądania (zgodnie z artykułem 166, punkt 1 japońskiej ustawy o spółkach). Ograniczenie to jest ważnym przepisem chroniącym zdrowie finansowe spółki i pokazuje interakcję między prawnymi regulacjami a finansową rzeczywistością, gdzie możliwość wykonania praw przez akcjonariuszy bezpośrednio zależy od kondycji finansowej spółki.

Wykorzystanie akcji z klauzulą pełnego przejęcia w Japonii

Ogólny zarys akcji z klauzulą pełnego przejęcia

Akcje z klauzulą pełnego przejęcia to rodzaj akcji, które spółka akcyjna może przymusowo nabyć na podstawie specjalnej uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Jest to potężne narzędzie, które umożliwia spółce “wymiecenie” określonego rodzaju akcji, oparte na prawnych podstawach zawartych w artykule 108, punkt 1, numer 7 japońskiej ustawy o spółkach (2005). Wartość nabycia może być określona w statucie spółki i może obejmować pieniądze, inne rodzaje akcji, obligacje korporacyjne, prawa do nowych akcji, a w niektórych przypadkach wartość nabycia może być ustawiona na “zero”. System ten jest postrzegany jako ostateczny środek w reorganizacji korporacyjnej lub koncentracji kontroli.

System ten jest strategicznie wykorzystywany w następujących sytuacjach:

• Wykluczenie mniejszościowych akcjonariuszy (squeeze-out): Spółka może przekształcić wszystkie zwykłe akcje w akcje z klauzulą pełnego przejęcia, a następnie nabyć je wszystkie na podstawie specjalnej uchwały walnego zgromadzenia, co pozwala na przymusowe wykluczenie mniejszościowych akcjonariuszy. Jest to wykorzystywane do przyspieszenia podejmowania decyzji zarządczych i zapobiegania zakłóceniom przez określonych akcjonariuszy. Mechanizm ten jest niezwykle skuteczny w uporządkowaniu struktury akcjonariatu i zwiększeniu efektywności zarządzania.
• Rekonstrukcja spółki poprzez redukcję kapitału do 100%: Spółka, która znalazła się w stanie nadmiernego zadłużenia, może nabyć wszystkie istniejące akcje, tymczasowo redukując kapitał do zera, co ułatwia przyjęcie inwestycji od nowych sponsorów. Dzięki temu odnawia się podstawy finansowe firmy i otwiera drogę do odrodzenia. Jest to kluczowy środek umożliwiający gruntowną rekonstrukcję w przypadku, gdy spółka stoi na krawędzi upadłości.
• Obrona przed wrogim przejęciem: W przypadku próby wrogiego przejęcia, spółka może przekształcić akcje posiadane przez nabywcę w akcje z klauzulą pełnego przejęcia i następnie je nabyć, co uniemożliwia przejęcie kontroli nad zarządem przez nabywcę. W takim przypadku jako wartość nabycia mogą być wydane akcje z ograniczonym prawem głosu. Pozwala to spółce chronić swoje prawa własności przed niepożądanymi nabywcami.

Emitowanie i nabycie akcji z klauzulą pełnego przejęcia

Emitowanie i nabycie akcji z klauzulą pełnego przejęcia wymaga specjalnej uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Specjalna uchwała wymaga obecności większości akcjonariuszy uprawnionych do głosowania oraz co najmniej dwóch trzecich głosów za ze strony obecnych akcjonariuszy. Pozwala to większościowym akcjonariuszom nabyć akcje wbrew woli mniejszościowych. W dniu nabycia spółka nabywa wszystkie akcje z klauzulą pełnego przejęcia i niezwłocznie po wejściu w życie efektów, ogłasza lub powiadamia akcjonariuszy o zaistnieniu przyczyny nabycia (zgodnie z artykułem 170 japońskiej ustawy o spółkach). System ten, przyznając ogromną władzę większości, wymaga jednocześnie przestrzegania rygorystycznych procedur.

Związane z tym japońskie precedensy sądowe

Jako istotny precedens sądowy dotyczący wykorzystania akcji z klauzulą pełnego przejęcia do squeeze-out, można przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego w Tokio z dnia 12 marca 2015 roku. Wyrok ten stwierdził, że nawet jeśli w trakcie toczącego się procesu o unieważnienie uchwały walnego zgromadzenia dotyczącej akcji z klauzulą pełnego przejęcia, zostaną wyemitowane akcje w ramach tego squeeze-out, a ich nieważność stanie się niepodważalna, to korzyść z wniesienia pozwu o unieważnienie nie wygasa. Ponadto, nawet jeśli zostanie podjęta kolejna uchwała walnego zgromadzenia potwierdzająca poprzednią decyzję, korzyść z wniesienia pozwu o unieważnienie nie wygasa, jeśli nowa uchwała nie została skutecznie ustanowiona lub jeśli istnieje ryzyko naruszenia proceduralnych praw i interesów stron. Ten precedens podkreśla znaczenie rygorystycznego przestrzegania procedur w procesie wykorzystywania akcji z klauzulą pełnego przejęcia do squeeze-out i sugeruje, że wadliwe uchwały nie są łatwo leczalne. Wskazuje to na to, że nawet przy wykorzystaniu silnych uprawnień kontrolnych, dokładność procedur prawnych jest niezwykle ważna i wymaga szczególnej uwagi ze strony zagranicznych przedsiębiorstw rozważających podobne działania w Japonii.

Strategiczne znaczenie akcji różnego rodzaju i uwagi praktyczne w Japonii

Strategiczne znaczenie akcji różnego rodzaju

Akcje różnego rodzaju w japońskim prawie spółek oferują przedsiębiorstwom niezwykle elastyczne i strategiczne rozwiązania dla różnorodnych wyzwań zarządczych, z którymi się spotykają. Ich główne strategiczne znaczenia to:

• Wzmocnienie zarządzania korporacyjnego: Emitowanie akcji z ograniczonym prawem głosu lub akcji z prawem weta umożliwia określonym akcjonariuszom (na przykład założycielom lub głównym inwestorom) utrzymanie kontroli nad zarządzaniem przy jednoczesnym pozyskiwaniu nowego kapitału. Dzięki temu zapewnia się stabilność i ciągłość zarządzania oraz chroni przed niepożądaną ingerencją zewnętrzną.
• Zwiększenie elastyczności pozyskiwania kapitału: Wydanie akcji z preferencyjnymi dywidendami lub akcji z prawem żądania odkupienia przyciąga inwestorów atrakcyjnymi warunkami i ułatwia pozyskiwanie środków z różnorodnych źródeł. Jest to szczególnie ważne dla startupów i firm rozwijających się, które potrzebują efektywnie zabezpieczyć kapitał niezbędny do wzrostu.
• Gładka sukcesja biznesowa: Wykorzystanie akcji z prawem weta lub akcji z klauzulą odkupienia umożliwia płynne przekazywanie praw zarządczych następcom, jednocześnie zapobiegając rozproszeniu akcji i utrzymując wpływ poprzedniego zarządu przez określony czas. To pozwala na stabilne przekazanie pałeczki kolejnemu pokoleniu bez zakłócania zarządzania.
• Strategia M&A i obrona przed wrogimi przejęciami: Akcje z klauzulą odkupienia wszystkich akcji funkcjonują jako skuteczna obrona przed wykluczeniem mniejszościowych akcjonariuszy (squeeze-out), restrukturyzacją kapitału w czasie reorganizacji firmy, a także jako potężna tarcza przeciwko wrogim przejęciom. Pozwala to firmom na płynne prowadzenie strategicznych fuzji i przejęć oraz na ochronę przed niechcianym transferem kontroli.

Przy rozważaniu wykorzystania akcji różnego rodzaju, akcje z ograniczeniem przenoszenia (zgodnie z artykułem 107, punkt 1, numer 1 japońskiego prawa spółek) stanowią podstawowe pojęcie dla wielu prywatnych spółek. Akcje te, jak wskazuje nazwa, wymagają zgody spółki na ich przeniesienie i są skutecznym środkiem zapobiegającym przejęciu firmy przez niepożądane osoby. Większość małych i średnich przedsiębiorstw wprowadza takie ograniczenia do swoich statutów. Wprowadzenie akcji z ograniczeniem przenoszenia może również przyczynić się do uproszczenia i stabilizacji zarządzania firmą, na przykład poprzez eliminację obowiązku tworzenia rady dyrektorów czy możliwość przedłużenia kadencji funkcjonariuszy do maksymalnie 10 lat. Ten rodzaj akcji funkcjonuje jako główny mechanizm ochrony kontroli w japońskich spółkach niepublicznych i często stanowi podstawę dla innych strategii akcji różnego rodzaju.

Uwagi praktyczne

Wprowadzenie i zarządzanie akcjami różnego rodzaju wymaga starannego zaprojektowania statutu oraz ścisłego przestrzegania związanych z tym procedur prawnych. Szczególną uwagę należy zwrócić na następujące kwestie:

• Jasność statutu: Treść akcji różnego rodzaju musi być wyraźnie określona w statucie, a niejasne postanowienia mogą stać się przyczyną przyszłych sporów. Wyraźne zdefiniowanie zakresu praw i obowiązków jest kluczowe dla uniknięcia problemów w przyszłości.
• Zgoda między akcjonariuszami: Wprowadzenie lub zmiana akcji różnego rodzaju wymaga dokładnego wyjaśnienia i osiągnięcia porozumienia z istniejącymi akcjonariuszami. Szczególnie zmiany wpływające na istniejące prawa wymagają zrozumienia i współpracy akcjonariuszy.
• Ograniczenia w dystrybucji środków: W przypadku akcji z prawem żądania odkupienia lub akcji z klauzulą odkupienia, gdzie zapłata jest dokonywana w pieniądzu, należy zrozumieć, że istnieją ograniczenia w zakresie możliwości dystrybucji środków przez spółkę. To prawne ograniczenie służy utrzymaniu zdrowia finansowego firmy i oznacza, że realizacja praw akcjonariuszy może zależeć od kondycji finansowej spółki.
• Procedury rejestracyjne: Należy prawidłowo przeprowadzić procedury rejestracyjne związane z emisją akcji różnego rodzaju, ich zmianą treści lub odkupieniem. Niedociągnięcia w tych procedurach mogą wywołać wątpliwości co do prawnej ważności akcji.

Podsumowanie

System akcji o różnych kategoriach, oferowany przez japońskie prawo spółek (Japanese Companies Act), dostarcza przedsiębiorstwom niezwykle praktycznych i strategicznych rozwiązań dla skomplikowanych wyzwań zarządczych, z którymi się mierzą. Akcje z ograniczonym prawem głosu umożliwiają równoczesne pozyskiwanie kapitału i zachowanie kontroli nad zarządem, podczas gdy akcje z prawem weta pozwalają określonym akcjonariuszom wywierać decydujący wpływ na kluczowe sprawy spółki. Z kolei akcje z klauzulą wykupu umożliwiają spółce kierowanie strukturą akcjonariatu, a akcje z prawem żądania wykupu zapewniają inwestorom płynność. Ponadto, akcje z klauzulą całkowitego wykupu są niezbędnym narzędziem w radykalnej restrukturyzacji kapitałowej, takiej jak eliminacja mniejszościowych akcjonariuszy, restrukturyzacja spółki czy obrona przed wrogim przejęciem. Te różne kategorie akcji mogą być wykorzystywane nie tylko samodzielnie, ale także w połączeniu z podstawowymi systemami, takimi jak akcje z ograniczeniem przenoszenia, aby tworzyć bardziej złożone struktury zarządzania korporacyjnego.

Jednakże, aby w pełni wykorzystać te potężne narzędzia prawne, niezbędne jest głębokie zrozumienie japońskiego prawa spółek, staranne zaprojektowanie statutu dostosowanego do indywidualnej sytuacji przedsiębiorstwa oraz ścisłe przestrzeganie rygorystycznych procedur prawnych. Jak pokazują japońskie precedensy sądowe, wady proceduralne mogą osłabić prawną skuteczność nawet strategicznie korzystnych działań. Dla zagranicznych firm i inwestorów, odnoszących sukcesy na japońskim rynku, dokładne zrozumienie tych aspektów prawnych i odpowiednie zarządzanie potencjalnymi ryzykami jest niezwykle ważne.

Kancelaria prawna Monolith posiada bogate doświadczenie w doradztwie wielu klientom w zakresie wykorzystania akcji o różnych kategoriach w ramach japońskiego prawa spółek. W naszym zespole znajdują się prawnicy z kwalifikacjami zagranicznymi, mówiący w języku angielskim, którzy są w stanie zrozumiale wyjaśnić zawiłości japońskiego systemu prawnego z międzynarodowej perspektywy i dostarczyć optymalne rozwiązania prawne dostosowane do konkretnych potrzeb biznesowych.