【Czerwiec rok Reiwa 7 (2025)】Co to jest nowo utworzony "wyrok pozbawienia wolności" w wyniku zmian w kodeksie karnym? Znaczenie zmian i wyjaśnienie czterech kluczowych punktów

W czerwcu 2025 roku (Reiwa 7), po wielu latach stosowania, zostaną zniesione kary pozbawienia wolności w postaci kary więzienia i kary aresztu, a wprowadzona zostanie nowa forma kary, tzw. “kara detencji”. Od czerwca kary więzienia i aresztu zostaną zastąpione jednolitą karą detencji.

Dotychczasowe przepisy karne zostały ustanowione ponad 100 lat temu i przez wiele lat podlegały przeglądowi w kwestii roli i celu karania. Nadchodząca reforma kodeksu karnego będzie stanowić znaczący punkt zwrotny w polityce kryminalnej Japonii.

W związku z tym, niniejszy artykuł nie tylko przedstawi treść nadchodzących zmian, ale również szczegółowo wyjaśni ich tło i znaczenie.

Czym jest kara pozbawienia wolności? Różnice między więzieniem a aresztem w prawie japońskim

“Kara pozbawienia wolności” została wprowadzona w projekcie nowelizacji kodeksu karnego przedstawionym przez Ministerstwo Sprawiedliwości Japonii (Reiwa 4 (2022)) do parlamentu w marcu. W wyniku tego zmieni się system kar ograniczających wolność.

“Kary ograniczające wolność” to kary polegające na pozbawieniu wolności, które obecnie dzielą się na trzy typy: więzienie, areszt i zatrzymanie. Zmiana ta spowoduje, że dotychczasowe rozróżnienie między więzieniem a aresztem zostanie zniesione, a obie te kary zostaną zastąpione przez jednolitą karę pozbawienia wolności. Realizuje się więc tzw. “unifikacja kar ograniczających wolność”.

Przed nowelizacją artykuł 9 kodeksu karnego (Rodzaje kar)

“Kary główne to: kara śmierci, więzienie, areszt, grzywna, zatrzymanie oraz kara pieniężna, a kara dodatkowa to konfiskata majątku.”

↓

Po nowelizacji artykuł 9 kodeksu karnego (Rodzaje kar)

“Kary główne to: kara śmierci, kara pozbawienia wolności, grzywna, zatrzymanie oraz kara pieniężna, a kara dodatkowa to konfiskata majątku.”

W dotychczasowym systemie kar ograniczających wolność, więzienie wiązało się z obowiązkiem wykonywania prac więziennych, podczas gdy w przypadku aresztu prace więzienne były dobrowolne. Jednak w rzeczywistości “większość osób odbywających karę aresztu angażuje się w prace na wniosek (zgodnie z artykułem 93 ustawy o traktowaniu osób skazanych i innych osób w zakładach karnych), co sprawia, że rozróżnienie między więzieniem a aresztem na podstawie obecności lub braku określonych prac nie ma sensu” (Kenji Takeuchi, Takeshi Honjo, “Criminal Policy Studies”).

Z drugiej strony, w przypadku kary pozbawienia wolności, decyzja o wykonywaniu prac więziennych będzie podejmowana indywidualnie dla każdego skazanego. Zamiast obowiązkowych prac więziennych, większy nacisk zostanie położony na działania mające na celu zapobieganie recydywie, takie jak kierunkowe instruktaże poprawcze.

W nowelizowanym kodeksie karnym, artykuł 13 (areszt) został usunięty, artykuł 12 ustęp 1 i 2 zostały zmienione, a ustęp 3 został dodany.

Przed nowelizacją artykuł 12 ustęp 2 kodeksu karnego
“Więzienie polega na zatrzymaniu w zakładzie karnym i wykonywaniu określonych prac.”

Przed nowelizacją artykuł 13 ustęp 2 kodeksu karnego【usunięty w nowelizacji】
“Areszt polega na zatrzymaniu w zakładzie karnym.”

↓

Po nowelizacji artykuł 12 ustęp 2 kodeksu karnego

“Kara pozbawienia wolności polega na umieszczeniu w zakładzie karnym.”

Po nowelizacji artykuł 12 ustęp 3 kodeksu karnego【nowo dodany】

“Osobie skazanej na karę pozbawienia wolności można zlecić wykonywanie niezbędnych prac lub udzielić niezbędnych wskazówek w celu jej poprawy i resocjalizacji.”

Wprowadzenie kary pozbawienia wolności sprawi, że prace nie będą już postrzegane jako środek zadawania cierpienia skazanym, ale jako środek służący ich poprawie i reintegracji społecznej, a także że prace i instruktaże poprawcze będą traktowane jako równoważne środki postępowania o tej samej naturze.

Historia unifikacji kary pozbawienia wolności w Japonii

Dyskusje na temat zniesienia rozróżnienia między karą pozbawienia wolności a więzieniem i unifikacji kary pozbawienia wolności istniały już przed wojną. W latach 60. XX wieku (Showa 35-44), podczas prac nad całkowitą nowelizacją kodeksu karnego, kwestia ta została bezpośrednio podjęta, jednak próby te ostatecznie zakończyły się niepowodzeniem.

Jednakże, obecna nowelizacja kodeksu karnego, która wprowadza kary pozbawienia wolności, została przeprowadzona bez większego sprzeciwu. Dlaczego tak się stało? Spójrzmy na tło tej zmiany.

Cztery kluczowe punkty stojące za nowelizacją

Ministerstwo Sprawiedliwości Japonii podaje, że celem tej nowelizacji jest “dalsze wzbogacenie traktowania więźniów w zakładach karnych” (Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości Japonii “Uzasadnienie do częściowej nowelizacji kodeksu karnego i innych ustaw”[ja]).

Stoją za tym różne przesłanki.

Zanikająca potrzeba rozróżniania między karą pozbawienia wolności a więzieniem w Japonii

Zgodnie z “Białą Księgą Przestępczości” za rok Reiwa 6 (2024), liczba osób skazanych na karę pozbawienia wolności wyniosła 14 033 (99,6%), na karę więzienia 49 osób (0,3%) oraz na areszt 3 osoby (0,0%). Co więcej, 81,8% osób odbywających karę więzienia angażuje się w pracę (stan na koniec marca roku Reiwa 6 (2024), z “Białej Księgi Przestępczości” za rok Reiwa 6[ja]).

Jak widać z tych danych, znaczenie rozróżniania między karą pozbawienia wolności a więzieniem staje się coraz mniej istotne w Japonii.

Zapotrzebowanie z japońskich zakładów karnych

Rozważając sytuację, można dojść do wniosku, że wśród osób starszych i niepełnosprawnych znajdują się takie, dla których wykonywanie pracy może być trudne. Jednakże, zgodnie z japońskim prawem karnym, osadzeni odbywający karę pozbawienia wolności są zobowiązani do pracy, co prowadzi do sytuacji, w której prace są tworzone i wymuszane, nawet jeśli są one ponad siły więźniów.

Z kolei w przypadku osadzonych, którzy z powodu braków w wykształceniu mają trudności z życiem społecznym, bardziej korzystne niż zmuszanie do pracy mogłoby być zapewnienie im wsparcia w podnoszeniu kwalifikacji edukacyjnych. Niemniej jednak, obowiązek pracy sprawia, że nie można poświęcić wystarczająco dużo czasu na taką edukację.

Zobowiązanie osadzonych do pracy jest kwestionowane jako problematyczne w kontekście ich rehabilitacji i reintegracji społecznej.

Działania rządu na rzecz zapobiegania recydywie

Tradycyjne kary więzienia miały silny wymiar karcący, a wsparcie dla resocjalizacji i reintegracji społecznej skazanych było niewystarczające. Ponadto, w przeszłości skazani byli klasyfikowani w grupy na podstawie skłonności do popełniania przestępstw, a nie zawsze brano pod uwagę rodzaj popełnionego przestępstwa czy wiek.

W związku z tym, rząd Japonii postawił sobie za cel, w oparciu o politykę wzmacniania skutecznych środków postępowania dostosowanych do indywidualnych cech każdego skazanego, opartych na badaniach empirycznych i dowodach, zmniejszenie o 20% w ciągu 10 lat odsetka osób, które wracają do więzienia w ciągu dwóch lat od zwolnienia (plan z roku 2012 (Heisei 24) “Kompleksowe środki zapobiegające recydywie”).

Jako część tych działań, w ramach pierwszego planu promowania zapobiegania recydywie, wprowadzono programy nauczania i szkolenia w zakładach karnych, mające na celu zdobycie umiejętności komunikacyjnych i biznesowych manier.

Odpowiedź na młodych skazanych w Japonii

W takim kontekście pojawił się bezpośredni impuls do stworzenia kary pozbawienia wolności. Była nim dyskusja na temat obniżenia wieku objętego Japońską Ustawą o Nieletnich.

Jeśli wiek objęty Japońską Ustawą o Nieletnich zostanie obniżony do poniżej 18 lat, osoby w wieku 18 i 19 lat nie będą już podlegać tej ustawie, co oznacza, że będą podlegać karom. Jednakże, procedury oparte na dotychczasowej ustawie o nieletnich umożliwiały elastyczne podejście dostosowane do charakterystyki młodzieży oraz były cenione z punktu widzenia edukacji na rzecz poprawy i zapobiegania recydywie. Dlatego, jeśli osoby w wieku 18 i 19 lat miałyby podlegać karom, konieczne byłoby przemyślenie treści i wykonania tych kar, a co za tym idzie, konieczne byłoby również przemyślenie sposobu traktowania wszystkich skazanych. Na przykład, osoby w wieku 18 i 19 lat to zazwyczaj uczniowie szkół średnich lub studenci, ale jeśli zostaną skazani na karę, obowiązek pracy uniemożliwia im poświęcenie wystarczającej ilości czasu na kierunki edukacyjne mające na celu podniesienie poziomu wykształcenia.

W tym kontekście, Komisja Legislacyjna ds. Prawa Nieletnich i Prawa Karnego przedstawiła Ministrowi Sprawiedliwości rekomendację, która zawierała unifikację kary pozbawienia wolności i kary więzienia jako nowej, jednolitej kary wolnościowej.

Reagowanie na wprowadzenie kary pozbawienia wolności w Japonii

Kara pozbawienia wolności, która została stworzona w takim kontekście, stopniowo ujawnia swoje szczegóły. Według doniesień prasowych, skazani będą podzieleni na 24 rodzaje programów korekcyjnych, takich jak “traktowanie nieletnich”, “traktowanie młodych dorosłych”, “opieka nad osobami starszymi” skoncentrowane na wieku, oraz “wsparcie opiekuńcze” skierowane do osób z zaburzeniami psychicznymi itp., gdzie każdy skazany otrzyma indywidualne traktowanie dostosowane do swoich cech.

Źródło: Mainichi Shimbun, 21 stycznia 2025 (2025年1月21日 毎日新聞) | “Szczegóły kary pozbawienia wolności ujawnione: 24 programy wsparcia dla skazanych w celu zapobiegania recydywie”[ja]

W odpowiedzi na wprowadzenie kary pozbawienia wolności, zakłady karne, w tym więzienia, przyspieszają przygotowania, jednak na miejscu pojawiają się również wyzwania. Na przykład, osoby skazane na różne rodzaje kar zasadniczo powinny być od siebie oddzielone. Wprowadzenie kary pozbawienia wolności w więzieniach spowoduje mieszanie się osób skazanych na tę karę z osobami odbywającymi karę pozbawienia wolności, co wymaga oddzielenia ich pomieszczeń. To z kolei nie tylko wymaga dodatkowego personelu, ale także rodzi obawy o niedostateczną ilość fizycznej przestrzeni.

Podsumowanie: W sprawach karnych konsultuj się z adwokatem

Wprowadzenie kary pozbawienia wolności od 1 czerwca 2025 roku (Reiwa 7) stanowi znaczący punkt zwrotny w japońskim systemie sprawiedliwości karnych. Ta reforma ma na celu skupienie się na resocjalizacji skazanych i ich reintegracji społecznej, a także zapewnienie bezpieczeństwa społeczeństwa poprzez zapobieganie recydywie.

Jednakże, w przypadku zaangażowania w sprawę karną, najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy specjalisty, jakim jest adwokat. Nawet jeśli zostaniesz aresztowany w związku ze sprawą karną, możesz nie mieć adwokata przed postawieniem zarzutów lub po ich postawieniu, jeśli sprawa jest prowadzona na zasadzie obrony dobrowolnej. Niemniej jednak, niekorzystanie z usług adwokata może przynieść podejrzanemu lub oskarżonemu znaczne niekorzyści, dlatego warto rozważyć skorzystanie z pomocy prawnej.

Nawet jeśli nie masz wystarczających środków finansowych, istnieją systemy takie jak “System Pomocy Prawnej dla Podejrzanych w Sprawach Karnych” czy “Adwokat Wybrany przez Państwo”, z których możesz skorzystać. Jeśli staniesz się podejrzanym lub oskarżonym w sprawie karnej, zdecydowanie warto rozważyć skorzystanie z tych systemów.

Zapoznaj się z działaniami podejmowanymi przez naszą kancelarię

Kancelaria Prawna Monolith specjalizuje się w IT, a w szczególności w połączeniu Internetu i prawa, oferując wysoką specjalizację w obu tych dziedzinach. Nasza kancelaria wspiera klientów, od spółek notowanych na Tokyo Stock Exchange Prime po przedsiębiorstwa typu startup, głęboko analizując ich modele biznesowe i treść działalności, aby zidentyfikować potencjalne ryzyka prawne i zapewnić wsparcie w utrzymaniu legalności biznesu. Szczegółowe informacje znajdują się w poniższym artykule.

Obszary praktyki Kancelarii Prawnej Monolith: Prawo korporacyjne IT i startupów[ja]