Oyun MOD'larının Kullanımı Yasal mı? Hukuki Sorunları Açıklıyoruz

Corona virüsü nedeniyle dışarı çıkma fırsatlarının azalması, oyunların popülaritesini daha da artırmıştır.

Birçok kişi oyunları satın alıp indirdikten sonra oynarken, bazıları ise sözde MOD’ları kullanarak oyunlarından zevk alıyor. Ancak, verileri değiştiren MOD’ları kullanmanın hukuki sorunları olabilir mi?

İşte bu yüzden, bu makalede, oyun MOD’larını kullanmayı düşünen kişilere yönelik olarak, oyun MOD’larının kullanımı ile ilgili hukuki sorunları açıklıyoruz.

Oyun MOD’ları Nedir?

MOD, genellikle PC oyunlarında, geliştirme ve işletme birimi yerine kullanıcıların oluşturduğu ve oyunlara uygulanabilir hale getirdiği programların genel adıdır. İyileştirme veya değişiklik anlamına gelen ‘modification’ kelimesinin kısaltması olduğu söylenir.

Not: MOD’a çok benzeyen bir kelime olan MAD vardır. MAD, genellikle mevcut ses, görüntü, video (animasyon) gibi materyalleri bireylerin düzenleyip birleştirdiği ve yeniden yapılandırdığı ikincil yaratıcı eserler olan “MAD filmlerini” ifade eder ve MOD ile tamamen farklıdır.

MOD’lar, orijinal oyunun sahip olmadığı özellikleri ekleyenler, oyunun veya karakterin görünümünü değiştirenler, hataları düzeltenler vb. çeşitli türleri vardır.

MOD’lar, yabancı PC oyun kültüründe yaygındır ve oyun dünyasını canlandıran bir faktör olarak kabul edilebilir.

Oyun MOD’larının Hukuki Sorunları

Oyun MOD’larının hukuki sorunlarını düşünürken, aşağıdaki iki bakış açısı önemlidir:

1. Oyun şirketi ile olan ilişki
2. MOD ile oyuna dahil edilen karakterin hak sahibi ile olan ilişki

İlgili makale: YouTuber’ların Bilmesi Gereken Telif Hakkı Yasası ‘Oyun Yorumları’ Ne Zaman Yasadışı Olur[ja]

Oyun Şirketleri ile İlişkiler

Oyun şirketleri ile olan ilişkilerde, “Aynılık Koruma Hakkı” adlı hak sorun oluşturabilir.

Aynılık Koruma Hakkı Nedir?

Aynılık Koruma Hakkı, bir tür Japon Yazarlık Kişilik Hakkıdır ve yazarın isteğine aykırı olarak eserlerinin değiştirilmesine karşı bir haktır (Japon Telif Hakkı Yasası’nın 20. Maddesi’nin 1. Fıkrası).

Aynılık Koruma Hakkı’nın ihlal edilip edilmediği, yazarın subjektif isteğine büyük önem verildiği için, genellikle geniş bir kabul görme eğilimindedir. Ayrıca, bir Yazarlık Kişilik Hakkı olan Aynılık Koruma Hakkı’na, hak sınırlama hükümlerinin uygulanmaması (Japon Telif Hakkı Yasası’nın 50. Maddesi) nedeniyle, özel alanlarda yapılan değişikliklerin de Aynılık Koruma Hakkı’nın ihlali olabileceği konusunda dikkatli olunmalıdır.

Yine de, yazarın isteğini katı bir şekilde uygulamak, kullanıcılar için ağır olabileceği durumlar da vardır, bu yüzden isteğe aykırı tüm değişiklikler Aynılık Koruma Hakkı’nın ihlali olacak diye bir şey yoktur. Ancak, Aynılık Koruma Hakkı’nın ihlali hakkında net bir kriter olmadığından, yazarın iznini almak gibi önlemler almak daha iyidir.

Oyun MOD’ları ve Kimlik Koruma Hakkı Arasındaki İlişki

MOD’ları kullanmak için, oyun yazılımına MOD eklemeniz gerekmektedir.

MOD ekleme eylemi hakkında bir örnek olmasa da, benzer bir durumun sorun olduğu ünlü bir dava, Heisei 13 yılı (2001) 13 Şubat tarihli, Minshū 2086 sayı 114 sayfa (Tokimeki Memorial olayı) olarak bilinir.

Bu dava, oyun yazılımı “Tokimeki Memorial”ın telif hakkı sahibi olan davacının, oyunun ana karakterinin parametrelerini normalde mümkün olmayan çok yüksek bir değere çıkarabilen bir hafıza kartını ithal eden ve satan davalıya karşı, kimlik koruma hakkını ihlal ettiği gerekçesiyle tazminat talep ettiği bir durumdur.

Yüksek Mahkeme, aşağıdaki gibi bir karar vererek, hafıza kartının kullanımının kimlik koruma hakkını ihlal ettiğini kabul etmiştir:

“Bu hafıza kartının kullanımı, oyun yazılımını değiştirir ve davalının kimlik koruma hakkını ihlal eder. Ancak, bu oyun yazılımındaki parametreler, ana karakterin kişilik profilini ifade eder ve hikayenin gelişimine göre değişir. Bu hafıza kartının kullanımıyla, oyun yazılımında belirlenen parametrelerle ifade edilen ana karakterin kişilik profili değiştirilir ve sonuç olarak, oyun yazılımının hikayesi, önceden belirlenen sınırları aşar ve hikayenin değiştirilmesine neden olur.”

Heisei 13 yılı (2001) 13 Şubat tarihli, Minshū 2086 sayı 114 sayfa (Tokimeki Memorial olayı)

Yukarıdaki karardan anlaşıldığı üzere, oyun yazılımına MOD eklemenin hikayeyi değiştireceği durumlarda, bu eylem kimlik koruma hakkını ihlal eder ve yasadışı olabilir.

Yukarıdaki dava, hafıza kartını ithal eden ve satan kişinin tazminat sorumluluğunu kabul etmiştir, ancak kimlik koruma hakkını ihlal eden kişinin satıcı mı yoksa kullanıcı mı olduğu konusunda açık bir ifade yoktur. Eğer hafıza kartı kullanıcısının kimlik koruma hakkını ihlal eden kişi olduğu kabul edilirse, kullanıcının kişisel alanda yaptığı değişiklikler de kimlik koruma hakkını ihlal eder.

Yine de, kullanımın ihlal eylemi olarak belirtildiği göz önüne alındığında, yalnızca kişisel alanda oynamak amacıyla yazılıma MOD eklemek durumunda bile, oyun şirketinden izin almanın uygun olacağı düşünülmektedir.

Olağanüstü bir durumda oyun hak sahibi MOD kullanımına izin veriyorsa

Daha önce belirttiğimiz gibi, hak sahibinin izni olmadan MOD kullanmak, aynılık koruma hakkını ihlal edebilir ve yasadışı olabilir. Ancak, MOD’un avantajlarından dolayı, oyun hak sahipleri tarafından MOD kullanımına izin verilen durumlar da vardır. Örneğin, oyun hak sahibinin MOD kullanımına izin verdiği ünlü bir oyun olan Minecraft bulunmaktadır.

Minecraft’ın “MINECRAFT Kullanım Şartları ve Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi”nde aşağıdaki gibi bir ifade bulunmaktadır:

Minecraft:Java Edition’ı satın aldıysanız, oyunu değiştirmek veya modifiye etmek için düzeltmeler, araçlar, eklentiler (“MOD” olarak adlandırılır) ekleyebilirsiniz.

MINECRAFT Kullanım Şartları ve Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi [ja]

Bu şekilde, oyun hak sahibi MOD kullanımına izin veriyorsa, MOD kullanmak aynılık koruma hakkını ihlal etmez ve yasaldır. Ancak, bu durumda bile, izin verilen kapsamın ötesindeki kullanım yasadışıdır.

Örneğin, oyunun MOD videosunu yayınlamak için, MOD kullanımına izin verilmesinin yanı sıra, oyun videosunu yayınlama konusunda da izin olması gerekmektedir.

Minecraft’ta, “MINECRAFT Kullanım Şartları ve Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi”nde, aşağıdaki gibi bir hüküm de bulunmaktadır:

Oyunun ekran görüntülerini ve videolarını sağduyu çerçevesinde herhangi bir amaçla kullanabilirsiniz. “Sağduyu çerçevesinde kullanmak”, ekran görüntülerini ve videoları ticari amaçlarla kullanmamak veya haksız bir şey yapmamak veya haklarımıza zarar vermemek anlamına gelir. Ancak, bu sözleşme ile açıkça onay verdiğimiz durumlar, marka/varlık kullanımı kılavuzunda izin verdiğimiz durumlar veya sizinle yaptığımız belirli bir anlaşmada belirttiğimiz durumlar hariçtir. Diğer yandan, oyun videolarını video paylaşım/streaming sitelerine yüklemek isterseniz, videolara reklam eklemeye izin verilmiştir. Bu durumda da, sanat kaynaklarını haksız bir şekilde kopyalayıp paylaşmamanız gerektiğine dikkat edin.

MINECRAFT Kullanım Şartları ve Son Kullanıcı Lisans Sözleşmesi [ja]

Minecraft’ta, yukarıda belirtildiği gibi, sadece MOD kullanımına izin verilmesinin yanı sıra, oyun videosunun yayınlanmasına da izin verildiği için, MOD videosunu yayınlamak yasadışı olmaz.

Hangi kapsamda izin verildiği, oyun şirketine göre değişir, bu yüzden önceden dikkatlice kontrol etmek önemlidir.

Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası ile İlişki

Oyun şirketleri ile olan ilişkilerde “Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası” da bir sorun olabilir.

Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası, ticari sırların ihlali, yaygın markaların haksız kullanımı, menşeinin yanıltıcı gösterimi, şekil kopya ürünlerin satışı gibi “haksız rekabet”i düzenler ve uluslararası anlaşmalara dayalı yasakları belirler. Bu yasa, ulusal ekonominin sağlıklı gelişimine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Teknik Kısıtlama Araçları Nedir?

Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası, teknik kısıtlama araçlarını engelleyen eylemleri düzenlemektedir.

Teknik kısıtlama araçları, müzik, film, fotoğraf, oyun gibi içeriklerin izinsiz kopyalanmasını veya izinsiz izlenmesini önlemek için kullanılan teknolojileri ifade eder.

Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası, 2018’de (Heisei 30) değiştirildi ve teknik kısıtlama araçları tarafından korunan hedeflere, veriler (elektromanyetik kayıtlara kaydedilen bilgiler) eklendi. Ayrıca, teknik kısıtlama araçlarını engelleyen eylemler hakkında da, etkisini engelleyen yönergelerin devri, sağlanması vb. ve etkisini engelleyen hizmetlerin sağlanması eklendi.

Bu sayede, örneğin, oyunun kayıt verilerini değiştirebilen araçların veya programların devri vb. yasaklandı.

Yukarıdaki değişikliklerle, Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası kapsamında oyun gibi içeriklerin koruma kapsamı genişletildi ve oyun modlarını izinsiz olarak devretme veya satma eylemleri de Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası’nın ihlali olabilir.

Hile Davranışları Hakkında

MOD kullanımının yasadışı hale geldiği durumlar arasında, ceza kanununa göre suç teşkil eden ve bu nedenle kullanımı yasaklanan, yani “hile davranışları” da bulunmaktadır.

Hile davranışları genellikle, oyun verilerini veya programını değiştirerek, normal kullanımda aslında mümkün olmayan bir şeyi haksız yere mümkün kılan eylemleri ifade eder.

Hile ve MOD Arasındaki Fark

Hile ve MOD arasındaki ayrım belirgin değildir. Ancak, genellikle hile, hile veya aldatma gibi haksızlıkları vurgulamak için kullanılır. Hileye tipik örnekler arasında, oyun içi para birimi veya öğeleri haksız yollarla artırma veya karakterin seviyesini veya durumunu haksız yollarla hızla yükseltme gibi durumlar bulunmaktadır.

Öte yandan, MOD, daha önce belirtildiği gibi, orijinal oyunun grafiklerini geliştiren veya karakterin görünümünü değiştiren gibi oyun üzerinde değişiklikler yapan programların genel adını ifade eder. Bu nedenle, MOD içinde hem hile olabilen hem de olmayan şeyler bulunmaktadır.

Hile Davranışında Bulunanların Hukuki Sorumluluğu

Öncelikle, hile davranışı, oyun şirketinin iradesine aykırı olarak oyunu değiştiren kişilere karşılık gelir ve bu nedenle daha önce belirtildiği gibi özdeşlik koruma hakkının ihlali olarak kabul edilebilir.

Ayrıca, hile davranışında bulunan kullanıcıların ortaya çıkması sonucunda kullanıcı sayısının azalması veya hile ile nadir bulunan değerli öğelerin kolayca elde edilebilir hale gelmesi nedeniyle, oyun şirketine girmesi gereken karın elde edilememesi gibi zararlar da oluşabilir. Bu nedenle, hile davranışında bulunan kişiler, oyun şirketinden sivil hukuk kapsamında tazminat sorumluluğu talep edilme riskiyle karşı karşıya olabilirler.

Hile davranışında bulunulması durumunda, sivil hukuk sorumluluğunun yanı sıra ceza hukuku sorumluluğu da söz konusu olabilir.

Madde 234/2 (Bilgisayar Hasarları ve İşleri Engelleme)

Bir kişinin işlerini yürütmek için kullandığı bilgisayarı veya bu amaçla kullanılan manyetik kayıtları tahrip eden, veya bir kişinin işlerini yürütmek için kullandığı bilgisayara yanıltıcı bilgiler veya haksız talimatlar veren, veya başka bir yöntemle, bilgisayarın kullanım amacına uygun hareket etmesini engelleyen veya kullanım amacına aykırı hareket etmesini sağlayan ve böylece bir kişinin işlerini engelleyen kişi, beş yıla kadar hapis veya bir milyon yen’e kadar para cezasına çarptırılır.

2. Birinci fıkrada belirtilen suçun teşebbüsü cezalandırılır.

Ceza Kanunu Madde 234/2

Online oyunlarda genellikle, her bir oyuncunun eylemlerini işleyen sunucu bilgisayarları, yani “kişinin işlerini yürütmek için kullandığı bilgisayarlar” bulunur. Ve hile, sunucuya yanıltıcı bilgiler veya haksız talimatlar vererek, beklenen kullanım amacına uygun hareketi engeller. Ayrıca, oyun sağlayıcısı olarak, hile kullanılmayan bir oyun ortamı sağlamak işin içeriği olarak kabul edilir, bu nedenle hile ile huzurlu oyun ortamı bozulduğunda işler engellenmiş olur.

Yukarıda belirtildiği gibi, hile davranışları, Ceza Kanunu’nun 234/2 maddesinde belirtilen bilgisayar hasarları ve işleri engelleme suçunu oluşturma potansiyeline sahip olabilir.

MOD ile Oyuna Getirilen Karakterlerin Hak Sahipleri ile İlişkisi

Telif hakkı, eserler üzerindeki hak sahiplerinin çıkarlarını korumak için verilen bir haktır. Eserler, Japon Telif Hakkı Yasası’na (Japon ~) göre aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır.

Düşünce veya duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edildiği ve edebiyat, akademik, sanat veya müzik alanına ait olan şeyler

Japon Telif Hakkı Yasası Madde 2, Fıkra 1, Madde 1

Ve bir şeyin eser olup olmadığı, sadece kafanızdaki ‘fikirler’ veya ‘kavramlar’ olup olmadığına, ya da bunları somut bir ‘ifade’ haline getirip getirmediğinize bağlı olarak ayrılır.

Karakterlerin telif hakları hakkında, aşağıdaki gibi bir karar verilmiştir:

Karakterler, çizgi romanın somut ifadesinden soyutlanmış karakterlerin kişiliği olarak adlandırılabilir ve somut ifade kendisi değil, düşünce veya duyguların yaratıcı bir şekilde ifade edildiği bir şey olamaz

Yargıtay Kararı, 17 Temmuz 1997 (Heisei 9) (Batı Takvimi 1997), Minshū Vol. 51, No. 6, Sayfa 2714 (Popeye Nectie Davası)

Yani, karakterler sadece bir fikirdir, ancak çizgi romanın bir sahnesinde somutlaşan karakterlerin çizimleri ‘ifade’ olarak kabul edilir ve bu çizimlere ilişkin telif hakkı (bundan sonra bunu ‘karakterin telif hakkı’ olarak adlandıracağız) kabul edilebilir.

İlgili Makale: Karakterlerin Telif Hakkı Yok mu? IP İşleri için Temel Bilgiler[ja]

Aşağıda, karakterin telif hakkının kabul edildiği durumları varsayarak, MOD ile başka bir oyun veya anime karakterini oyuna getirdiğinizde ortaya çıkan hukuki sorunları açıklıyoruz.

Başka Bir Karakteri Oyuna Getirmek Telif Hakkı İhlali Olur

Öncelikle, MOD’u kullanarak, başka bir anime veya oyunun karakter çizimlerini olduğu gibi kullanırsanız, başkasının eserini izinsiz olarak kullanmış olursunuz, bu da genellikle telif hakkının bir parçası olan çoğaltma hakkının ihlali anlamına gelir.

Daha sonra, MOD’u kullanarak, oyunun orijinal grafiklerini veya deformasyon grafiklerini kullanırsanız, karakter çizimlerini olduğu gibi kullanmıyor olabilirsiniz, bu da çoğaltma hakkı ihlali olmayabilir, ancak uyarlamaya dayalı hak ihlali olma olasılığı yüksektir.

MOD Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

MOD’lar bireysel olarak dağıtılabilir olduğundan, rahatlıkla kullanabilirsiniz.

Ancak, kullanıcıların keyfi olarak dağıttığı MOD’ları yüklemek sonucunda bir sorun ortaya çıkarsa, oyun şirketinden destek alamazsınız. Dolayısıyla, MOD’ların yüklenmesi kişinin kendi sorumluluğunda olduğunu unutmamak gerekmektedir.

Ayrıca, MOD’ların birçok çeşidi vardır. Bunların arasında, verileri yok edebilecek zararlı MOD’lar da bulunmaktadır. Resmi olarak onaylanmayan MOD’ların yüklenmesi, bu tür riskleri beraberinde getirebilir. Örneğin, Super Smash Bros gibi çevrimiçi oynanan oyunlara MOD eklemek, hesabınızın yasaklanması (durdurulması) veya yasa dışı hale gelme olasılığı da oldukça yüksektir.

Özet: Resmi olarak onaylanan MOD’ların kullanımı güvenlidir

Yukarıda, oyun MOD’ları ile ilgili hukuki sorunları açıkladık.

Bu şekilde, oyun MOD’ları, oyunları daha fazla eğlenceli hale getirme olanağı sunarken, bazı sorunları da beraberinde getirir. Dahası, bunun gerçekten yasadışı olup olmadığına dair karar genellikle belirsizdir. Eğer yasadışı olduğu ortaya çıkarsa, büyük miktarda tazminat talep edilebilir, bu yüzden MOD’ları kullanmak istiyorsanız, resmi olarak onaylanan MOD’ları kullanmanız güvenli olacaktır.

Oyun MOD’ları ile ilgili hukuki sorunlar, uzmanlık bilgisi gerektirir, bu yüzden bu konuda uzman bir avukata danışmanızı öneririz.

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk bürosudur. Son zamanlarda, YouTuber ve VTuber’lar arasında da, kanal yönetimi sırasında, portre hakları, telif hakları, reklam düzenlemeleri gibi hukuki kontrollerin gerekliliği hızla artmaktadır. Ayrıca, sözleşme ile ilgili sorunlar konusunda da önceden iyi bir hazırlık yapmak zorunludur. Ayrıntıları aşağıdaki makalede belirttik, lütfen referans alınız.

https://monolith.law/practices/youtuberlaw[ja]