Kastodi işlemleri nedir? Kripto varlık değişim sağlayıcılarına yönelik düzenlemeler hakkında açıklama
“Sanal para” terimi, 2020 yılında (Japon dönemi Reiwa 2) yürürlüğe giren revize edilmiş Japon “Ödeme Hizmetleri Kanunu” ile “kripto varlık” olarak değiştirildi. Kripto varlık değişim işletmeleri (borsalar, değişim ofisleri vb.) finans kurumları gibi kayıt zorunluluğuna tabi tutulmuş ve çeşitli düzenlemelere tabi olmuşlardır.
Ayrıca, kripto varlıkların yaygınlaşmasıyla birlikte, bu kripto varlıkların saklanması ve yönetilmesi için “muhafaza hizmetleri” sunan çeşitli cüzdan hizmetleri de ortaya çıkmıştır. Bu muhafaza hizmeti sağlayıcılarına hangi tür düzenlemelerin uygulandığını merak ediyor olabilirsiniz.
Bu makalede, kripto varlık muhafaza hizmetlerinin ne olduğu ve muhafaza hizmeti sağlayıcıları da dahil olmak üzere kripto varlık değişim işletmelerine yönelik yasal düzenlemeler hakkında ayrıntılı olarak açıklama yapacağız.
Kripto Varlık (Sanal Para) Nedir?
Öncelikle, “kripto varlık” tam olarak nedir?
Kripto varlık, Japon “Fon Ödeme Yasası”na göre aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır (Fon Ödeme Yasası Madde 2, Fıkra 5).
- Aşağıdaki tüm özelliklere sahip mülkiyet değeri
- Belirsiz kişilere karşı ödeme yapmak için kullanılabilir ve ayrıca belirsiz kişilere karşı yasal para birimi ile karşılıklı olarak değiştirilebilir
- Elektronik olarak kaydedilebilir ve transfer edilebilir
- Yasal para birimi veya yasal para birimi cinsinden varlık değildir
- Belirsiz kişilere karşı yukarıdaki 1 ile karşılıklı olarak değiştirilebilen mülkiyet değeri
- Japon “Finansal Ürünler Ticaret Yasası” Madde 2, Fıkra 3’te belirtilen “elektronik kayıt transfer hakları”nı göstermeyen bir şey
Not: “Elektronik kayıt transfer hakları”, elektronik kayıt transfer edilebilir menkul kıymetler (blockchain teknolojisi kullanılarak çıkarılan güvenlik tokenları) arasında, güven fonu hakları veya kolektif yatırım şemaları gibi dijitalleştirilmiş güvenlik tokenlarını ifade eder.
Kripto varlıkların, ödeme aracı olarak bir yönü ve yatırım hedefi olarak bir yönü vardır. Ödeme aracı olarak kripto varlıklar, Japon “Fon Ödeme Yasası”nın düzenlemelerine tabidir ve yatırım hedefi olarak kripto varlıklar, Japon “Finansal Ürünler Ticaret Yasası”nın düzenlemelerine tabidir.
Kripto Varlık (Sanal Para) Kustodi Hizmeti Nedir?
“Kustodi”, finans ve menkul kıymetler terimi olarak, değerli belgelerin yönetilmesini ifade eder. Kripto varlık kustodi hizmeti, başkaları adına kripto varlıkların yönetilmesini iş olarak yapmayı ifade eder. Kullanıcıların kripto varlıklarını yönetmelerini sağlayan “cüzdan” adı verilen sistemlerin sağlanması da kustodi hizmetine dahildir.
2020 yılında yürürlüğe giren revize edilmiş Japon Fon Ödeme Yasası’na (2020) göre, bu kustodi hizmeti de “kripto varlık değişim işi”ne dahil edilmiştir. Fon Ödeme Yasası, aşağıdaki eylemleri iş olarak yapanları kripto varlık değişim işi olarak tanımlar (Fon Ödeme Yasası Madde 2, Fıkra 7).
- Kripto varlıkların alım satımı veya diğer kripto varlıklarla değişimi
- 1’in aracılığı, komisyonculuğu veya temsilciliği
- 1 ve 2’nin eylemleriyle ilgili olarak, kullanıcıların parasını yönetme
- Başkaları adına kripto varlıkların yönetilmesi (= kustodi hizmeti)
Bu nedenle, kustodi hizmeti sunan işletmelerin de kripto varlık değişim işi için kayıt olmaları gerekmekte ve çeşitli düzenlemelere tabi olmaktadırlar.
Kripto Varlık Değişim İşletmecilerine Yönelik Üç Düzenleme
Kripto varlıkların yönetimini sınırlı olarak yürüten saklama hizmet sağlayıcıları da, ‘Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası’ndaki ‘Kripto Varlık Değişim İşletmecileri’ne dahil olduğu için, kayıt zorunluluğu ve çeşitli düzenlemeler uygulanmaktadır. Bu yazıda, kripto varlık değişim işletmecilerine yönelik düzenlemeleri açıklıyoruz.
Kripto Varlık Değişim İşletmecileri Tarafından Yapılan Reklam ve Teşvik Düzenlemeleri
Kripto varlık değişim işletmecileri, kripto varlık değişim işlemleri hakkında reklam yaparken, aşağıdaki maddeleri belirtmek zorundadırlar (Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası Madde 63-9-2, Kripto Varlık Değişim İşletmecileri Hakkında İçişleri Bakanlığı Kararnamesi Madde 18).
- Kripto varlık değişim işletmecisinin ticaret unvanı, kripto varlık değişim işletmecisi olduğu ve kayıt numarası
- Kripto varlığın Japon veya yabancı para birimi olmadığı
- Kripto varlığın değerindeki dalgalanmaların doğrudan bir kayıp oluşturabileceği ve bunun nedenleri
- Kripto varlığın, ödeme alacaklısının onayı olduğu durumlarda sadece ödeme için kullanılabileceği
Ayrıca, reklam yaparken veya kripto varlık değişim sözleşmesi imzalarken, aşağıdaki eylemler yasaktır (Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası Madde 63-9-3).
- Yanıltıcı ifadeler kullanmak veya kripto varlığın doğası hakkında karşı tarafı yanıltıcı bir şekilde bilgilendirmek
- Ödeme aracı olarak kullanma amacı olmaksızın, yalnızca kar elde etme amacıyla kripto varlık alım satımını veya diğer kripto varlıklarla değişimini teşvik etmek
- Kripto varlık değişim işletmecisinin kullanıcılarının korunmasını eksik bırakan veya kripto varlık değişim işlemlerinin düzgün ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesini engelleyebilecek eylemler
Kullanıcı Koruma ve İlgili Tedbirler
Kripto varlık değişim işletmecileri, kullanıcıların korunması için, kripto varlıkların doğası ve sözleşme içeriği hakkında bilgi sağlamalı ve ayrıca, kullanıcıların korunması ve işlemlerin düzgün ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamak için gerekli tedbirleri almalıdır (Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası Madde 63-10).
Kullanıcı Varlıklarının Korunma Yükümlülüğü
Kullanıcıların kripto varlıklarının sızdırılması veya kripto varlık değişim işletmecisinin iflası gibi durumlara karşı, kripto varlık değişim işletmecilerine aşağıdaki gibi kullanıcı varlıklarının korunma yükümlülüğü getirilmiştir.
Kullanıcıların Nakit Güvencesi
Kripto varlık değişim işletmecileri, kullanıcılardan alınan emanet paraları, kendi paralarından ayrı tutarak yönetmeli ve bir güven şirketi vb. tarafından güvence altına alınmalıdır (Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası Madde 63-11-1).
Kullanıcıların Kripto Varlıklarının Ayrı Yönetimi
Kripto varlık değişim işletmecileri, kullanıcılardan alınan emanet kripto varlıkları kendi kripto varlıklarından ayrı tutarak yönetmelidir. Ayrıca, bu kullanıcıların kripto varlıkları, İçişleri Bakanlığı Kararnamesi ile belirlenen yüksek güvenlikli yönetim yöntemleri ile yönetilmelidir (Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası Madde 63-11-2).
Özellikle, kullanıcıların kripto varlıklarını transfer etmek için gerekli bilgileri (özel anahtarlar) sürekli olarak internete bağlı olmayan elektronik cihazlarda saklama yöntemi (soğuk cüzdan) veya bu ile eşdeğer teknik güvenlik yönetim önlemlerini alarak yönetmek gerekmektedir.
Ancak, kullanıcıların rahatlığını sağlamak için, kullanıcıların kripto varlıklarının toplamının %5’ini (Japon Yeni karşılığı) aşmayan bir miktar kripto varlığı, soğuk cüzdan gibi yüksek güvenlikli yönetim yöntemlerinin dışında bir yöntemle yönetmek de kabul edilir (sıcak cüzdan vb. yönetim).
Yükümlülük Garanti Kripto Varlıklarının Sahipliği
Yukarıda belirtildiği gibi, kripto varlık değişim işletmecilerine, emanet kripto varlıkların bir kısmını ‘yüksek güvenlikli yönetim yöntemi’ dışında bir yöntemle yönetme izni verilmiştir. Ancak, bu kripto varlıklar sızdırıldığında, kullanıcılara geri ödeme yükümlülüğünü yerine getirememe riski vardır.
Bu nedenle, kripto varlık değişim işletmecilerine, yüksek güvenlikli yönetim yöntemi dışında bir yöntemle yönetilen kripto varlıklarla aynı tür ve miktar kripto varlıklarını (‘Yükümlülük Garanti Kripto Varlıkları’ olarak adlandırılır) kendi kripto varlıkları olarak sahip olma ve kendi kripto varlıklarından ayrı yönetme yükümlülüğü getirilmiştir (Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası Madde 63-11-2).
Emanet Kripto Varlıklar ve Yükümlülük Garanti Kripto Varlıklarının Öncelikli Ödeme Hakkı
Kullanıcılar, kripto varlık değişim işletmecisine karşı kripto varlık iade talep hakkına sahiptir. Kripto varlık değişim işletmecisinin ayrı yönettiği emanet kripto varlıklar ve yükümlülük garanti kripto varlıkları için, kullanıcılar diğer alacaklılara göre öncelikli olarak ödeme alabilirler (Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası Madde 63-11-2).
Kripto Varlık Değişim İşletmecilerine Yönelik Diğer Düzenlemeler
Ek olarak, kripto varlık değişim işletmecileri, Japon Para Ödeme Hizmetleri Yasası’nda belirlenen düzenlemelere ek olarak, para aklama ve diğer suçları önlemek için Suç Gelirlerinin Transferinin Önlenmesi Yasası’na dayalı olarak aşağıdaki yükümlülükleri taşır.
- Kullanıcının kimliğinin doğrulanması ve kayıtların saklanması
- İşlem kayıtlarının oluşturulması ve saklanması
- Şüpheli işlemlerin Japon Maliye Bakanlığı’na bildirilmesi
Kripto Varlık Değişim İşlemi Kaydı Kaçınılabilir mi?
Bu kripto varlık değişim işlemlerine yönelik çeşitli düzenlemelerin yanı sıra, kripto varlık değişim işlemi kaydı almak için, mali temel (sermaye miktarının 10 milyon yen veya daha fazla olması ve net varlık miktarının negatif olmaması gibi) gereklilik olarak belirlenmiştir ve kripto varlık değişim işlemlerini düzgün ve güvenilir bir şekilde gerçekleştirmek için sistem düzenlemesi gerekmektedir.
Sadece kripto varlık saklama hizmetleri sunan işletmeler için, bu düzenlemeler oldukça büyük bir yük oluşturmakta ve yeni girişlerin engeli haline gelmektedir.
Öte yandan, kullanıcıların kripto varlıklarını kripto varlık değişim işlemi kaydı gerektirmeyen bir şekilde işlemek de mümkündür.
Finansal Hizmetler Ajansı’nın halka açık yorumlarında, kripto varlık değişim işlemlerinin kapsamına dahil olan “başkaları adına kripto varlık yönetimi” gerekliliği hakkında şunlar yazılmıştır:
Her bir durumun gerçek durumuna göre değerlendirilmesi gerektiği doğru olsa da, işletmenin kullanıcının kripto varlığını transfer etmek için gerekli olan özel anahtarın bir kısmını elinde tutması ve işletmenin elinde bulunan özel anahtarın tek başına kullanıcının kripto varlığını transfer edememesi durumunda, bu işletmenin, kullanıcının kripto varlığını aktif olarak transfer edebileceği bir durumda olmadığı düşünülmektedir. Dolayısıyla, temelde, “Para Transferi Yasası Madde 2, Fıkra 7, Madde 4″te belirtilen “başkaları adına kripto varlık yönetimi”ne uymamaktadır.
「Reiwa 1st Year Money Settlement Law Amendment and Cabinet Order Drafts Public Comment Results」 (Annex 1)[ja]No.10～12
Yani, işletmenin elinde bulunan özel anahtar tek başına kullanıcının kripto varlığını transfer edemiyorsa, kripto varlık değişim işlemine uymamaktadır.
Ayrıca, işletmenin elinde bulunan özel anahtarın şifrelenmiş olması ve işletmenin bu özel anahtarı çözümlemek için gerekli olan bilgiye sahip olmaması durumunda, kullanıcının kripto varlığını transfer etmek için gerekli olan tüm özel anahtarları elinde bulundurmasına rağmen, “başkaları adına kripto varlık yönetimi”ne uymamaktadır.
Bu şekilde, iş modelinizi kripto varlık değişim işlemine uymayacak şekilde tasarlayarak, kripto varlık değişim işlemi kaydından kaçınmak da mümkündür.
Özet: Kripto Varlık (Sanal Para) Velayet Hizmetleri
Kripto varlık cüzdan hizmetleri gibi hizmetler sunan velayet sağlayıcıları, kripto varlık değişim işine dahil olup, kayıt yükümlülüğü, reklamla ilgili düzenlemeler, kullanıcı koruması için önlemler gibi çeşitli düzenlemelere tabi olurlar. Ancak, işletmenin sahip olduğu özel anahtarın tek başına kullanıcının kripto varlığını transfer etmeye yetmediği durumlarda, kripto varlık değişim işine dahil olmayacak ve kayıt yükümlülüğü veya düzenlemelerin hedefi olmayacaktır.
Her bir durum için kararlar farklılık gösterebilir, ancak iş modelinin tasarımına bağlı olarak, kayıt yükümlülüğü ve çeşitli düzenlemelerden kaçınmak da mümkün olabilir. Velayet hizmetlerinin uygunluğu ve kripto varlık değişim işi kaydının gerekliliği hakkındaki kararlar için, kripto varlıklar konusunda deneyimli bir avukata danışmanızı öneririz.
Büromuz Tarafından Sunulan Çözümler
Kripto para borsası işletme şirketlerinin danışman avukatı, denetçi, ICO’lar için Beyaz Kağıt hazırlama ve hukuki bakış açısına dayalı incelemeler gibi kripto para ile ilgili hukuki işlemlerin tamamını gerçekleştirmekteyiz.
Category: IT
