Dijital Oyunlarda Portre Hakları ve Hukuki Koruma

Dijital Oyun İçeriğinde Gerçek Kişilerin Hak Yönetimi

Hak Yönetiminde Pratik Yaklaşımlar

Geliştirici şirketler, dijital oyunlarda gerçek sporcuların portrelerini veya gerçek isimlerini kullanmak istediklerinde, hukuki açıdan önemli değerlendirme konuları bulunmaktadır.
Özellikle dikkat edilmesi gereken husus, tanıtım hakkı ile ilgili hak yönetimidir.
Pratikte, bu hak genellikle sözleşmeler yoluyla devredilmektedir.
Profesyonel sporcular söz konusu olduğunda, genellikle profesyonel spor kuruluşları; ünlüler söz konusu olduğunda ise bağlı oldukları Japonya’daki sanat ajansları bu hakları yönetmektedir.

Bu konuda önemli bir emsal olarak, profesyonel beyzbol oyuncularının portre hakları davası (Tokyo Bölge Mahkemesi, Heisei 18 (2006) Ağustos 1, Hanrei Jiho No. 1265, s. 212) bulunmaktadır.
Bu davada, oyun şirketinin beyzbol organizasyonu aracılığıyla elde ettiği kullanım izninin geçerliliği kabul edilmiştir.
Bu durum, uygun hak yöneticisinden izin almanın önemini gösteren tipik bir örnektir.

Pratik yaklaşımlar açısından, öncelikle hak ilişkilerinin detaylı bir şekilde araştırılması zorunludur.
Bunun ardından, uygun müzakere muhatabını belirleyerek, kullanım şekli ve bedel gibi konularda somut görüşmeler yapılmalıdır.
Dijital içeriğin özellikleri gereği, kullanım izninin kapsamını netleştirmek de önemlidir.
Öngörülen kullanım şekillerini eksiksiz bir şekilde sözleşmeye dahil ederek, ileride çıkabilecek sorunları önlemek mümkündür.

Yargı Kararlarına Göre Hak İhlali Değerlendirme Kriterleri

Bu tür bir uygulama yaklaşımının arka planında, yerleşik bir yargı içtihadı bulunmaktadır.
Japonya Yüksek Mahkemesi, Pink Lady Davası’nda (Japonya Yüksek Mahkemesi Kararı Heisei 24 (2012) Şubat 2, Minshu Cilt 66, No. 2, Sayfa 89, Hanji No. 2143, Sayfa 72, Hanyu No. 1367, Sayfa 97), tanıtım hakkının ihlalinin oluştuğu durumlar için net bir değerlendirme kriteri ortaya koymuştur.
Özellikle, bir portre veya benzerinin bağımsız bir izleme nesnesi olarak ticarileştirilmesi, ürünün farklılaştırma unsuru olarak kullanılması veya reklam amacıyla kullanılması durumlarında, tanıtım hakkının ihlali kabul edilmektedir.
Bu yargı kararının amacı göz önüne alındığında, dijital oyunlarda ünlü kişilerin portre veya isimlerinin izinsiz kullanımı, açık bir hak ihlali oluşturmaktadır.

Hukuki Dayanak ve Temel Anlayış

Bu tür emsal kararların temelini oluşturan hukuki kavram olarak, her birey kendi portresi ve isminin kullanımı üzerinde temel bir hakka (portre hakkı) sahiptir.
Ünlü kişiler, özellikle sporcular ve sanatçılar için, isimleri ve portrelerinin ekonomik değeri, yani müşteri çekim gücünü münhasıran kullanma hakkı olarak “tanıtım hakkı” tanınmaktadır.
Bu haklar, kişilik haklarını hukuki dayanak olarak alır.

Maddi Nesnelere İlişkin Hukuki Yorum

Öte yandan, maddi nesneler hakkında farklı yorumlar bulunmaktadır.
Japonya Yüksek Mahkemesi, Gallop Racer davasında (Japonya Yüksek Mahkemesi, 13 Şubat 2004 (Heisei 16), Minshu Cilt 58, No. 2, Sayfa 311, Hanji No. 1863, Sayfa 25, Hanta No. 1156, Sayfa 101), nesnelere yönelik tanıtım hakkının oluşumunu reddetmiştir.
Bu karar doğrultusunda, ünlü nesnelerin veya hayvanların oyunlarda kullanımı, tanıtım hakkı açısından sorun teşkil etmemektedir.
Ancak, ticari marka olarak tescil edilmiş nesne isimleri veya şekilleri için ayrı bir hukuki koruma sağlanabilir.
Ayrıca, gerçek kişiler, örneğin yarış atı jokeyleri gibi, hakları hala koruma altındadır.
Buna ek olarak, karakter görüntüleri ile ilgili olarak, Japonya Telif Hakkı Yasası kapsamında koruma sağlanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.