Reiwa 6 (2024) Nisan Ayında Yürürlüğe Girecek: 'Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası'nda Yapılan Değişikliklerin Ana Noktaları Nelerdir? Bilinmesi Gereken Değişiklikleri Açıklıyoruz

“Kendi geliştirdiğimiz ürünlere tıpatıp benzeyenler piyasada dolaşıyor”, “Şirketimizin gizli bilgileri çalınıyor”. İş dünyasındaki bu tür rekabetlerde, haksız uygulamalar göz ardı edildiğinde sağlıklı bir ekonomik toplumun gelişmesi beklenemez. Bu nedenle, işletmeler arasında adil ticaret faaliyetlerinin sürdürülmesini ve aşırı rekabetin önlenmesini sağlamak amacıyla, adil rekabetin gerçekleştirilmesini temin etmek için Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası belirlenmiştir.

Reiwa 5 (2023) yılı Haziran ayında “Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası ve Diğer Bazı Yasaların Kısmen Değiştirilmesi Hakkında Kanun” yürürlüğe girmiş ve Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası’nın merkezinde olmak üzere, ticari marka ve tasarım yasalarının bazı bölümleri değiştirilmiş, Reiwa 6 (2024) yılı Nisan ayında yürürlüğe girmiştir. Bu değişikliklerle birlikte, iş dünyasında dikkat edilmesi gereken noktalar da artmıştır, bu yüzden değişikliklerin amacını ve detaylarını anlamak önemlidir.

Bu makalede, Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası’nın değişiklik içeriği ve iş dünyasında bilinmesi gereken önemli noktalar hakkında açıklamalar yapılacaktır.

Reiwa 5 (2023) Yılında Yapılan Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu Değişikliklerinin Özeti

2023 Haziran ayında “Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu ve Diğer İlgili Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” yürürlüğe girmiş ve Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu’nun yanı sıra, Marka Kanunu, Endüstriyel Tasarım Kanunu, Patent Kanunu gibi kanunların bazı bölümleri değiştirilmiştir.

Bu değişiklik, dijitalleşme ile birlikte iş faaliyetlerinin çeşitlenmesi göz önünde bulundurularak, marka ve tasarım korumasının güçlendirilmesini temel amaç olarak gerçekleştirilmiştir. 14 Haziran 2023’te ilan edilmiş ve 1 Nisan 2024’te yürürlüğe girecektir.

Bu makalede Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu ele alınmaktadır ancak Marka Kanunu ve Endüstriyel Tasarım Kanunu değişikliklerinin içeriği hakkında daha fazla bilgi için ilgili makaleye göz atabilirsiniz.

İlgili makale: Reiwa 6 (2024) Nisan Uygulaması Marka Kanunu ve Endüstriyel Tasarım Kanunu Değişikliklerinin Önemli Noktaları Nedir? Bilmeniz Gereken Değişiklikleri Açıklıyoruz[ja]

Reiwa 5 (2023) yılında yapılan Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu değişikliklerinde, aşağıdaki gibi konular düzenlenmiştir:

1. Dijital alanda taklit eylemlerinin önlenmesi
2. Rıza gösterme sistemi ve uygulama dışı bırakma
3. Sınırlı sunulan verilerin koruma kapsamının düzenlenmesi
4. Ticari sırların kullanımı ile ilgili varsayım hükümlerinin genişletilmesi
5. Uluslararası yargı yetkisi kurallarının oluşturulması ve Japon hukukunun uygulama kapsamının netleştirilmesi
6. Zarar tazminatı miktarının hesaplanması hükümlerinin genişletilmesi
7. Yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme suçunun yasal cezasının artırılması
8. Yabancı kamu görevlilerine rüşvet verme suçunun ceza kapsamının genişletilmesi

Bu değişiklik, son yıllarda yaşanan dijitalleşme ve uluslararasılaşma ile birlikte hukuk sistemlerinin güncellenmesini temel amaç olarak gerçekleştirilmiştir. Bu makalede, anahtar maddelere odaklanarak açıklamalar yapılacaktır.

Referans makale: Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı｜Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu Son Değişiklikler (Reiwa 5 (2023))[ja]

Dijital Alanda Taklit Eylemlerinin Önlenmesi

Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu, başkalarının ürünlerinin şeklini taklit eden ürünlerin devredilmesi gibi eylemleri haksız rekabet olarak düzenleyerek (Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu Madde 2, Fıkra 1, Madde 3), ürün tasarımlarının korunmasını amaçlamaktadır. Ancak, dijital alandaki işlemlerin artmasıyla birlikte, internet üzerindeki taklit örneklerine karşı önlemler alınması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, marka ve tasarım korumasını daha da güçlendirmek ve dijital alandaki taklit eylemlerini önlemek için yeni düzenlemeler getirilmiştir. Bu düzenlemelerin arka planını ve içeriğini açıklayacağız.

Önceki Düzenlemeler ve Değişikliklerin Arka Planı

Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu’na göre, başkalarının ürünlerinin şeklini taklit eden ürünlerin devredilmesi gibi eylemler haksız rekabet olarak düzenlenmektedir.

Madde 2: Bu kanunda “haksız rekabet”, aşağıda belirtilenleri ifade eder.
Madde 3: Başkalarının ürünlerinin şeklini taklit eden ürünlerin devredilmesi, kiraya verilmesi, sergilenmesi, ihracatı, ithalatı veya elektronik iletişim ağları aracılığıyla sunulması.

Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu | e-Gov Yasaları Arama[ja]

Metaverse alanındaki işlemlerin artması gibi dijitalleşmenin gelişmesiyle, gerçek dünyanın yanı sıra dijital alanda da fikri mülkiyetin kullanımı artmıştır.

Ancak, mevcut taklit eylemleri somut nesneleri esas alırken, dijital alanda da taklit eylemlerinin gerçekleşebileceği gerçeğine uyum sağlamak için aşağıdaki gibi değişiklikler yapılmıştır.

Ağ Üzerinden Sunulan Eylemler de Haksız Rekabet Sayılacak

Reiwa 5 (2023) yılında yapılan değişiklikle Madde 2, Fıkra 1, Madde 3 şu şekilde belirlenmiştir:

Madde 2: Bu kanunda “haksız rekabet”, aşağıda belirtilenleri ifade eder.
Madde 3: Başkalarının ürünlerinin şeklini taklit eden ürünlerin devredilmesi, kiraya verilmesi, sergilenmesi, ihracatı, ithalatı veya elektronik iletişim ağları aracılığıyla sunulması.

Değişiklik öncesi, “devretme” veya “kiraya verme” gibi somut nesneleri esas alan eylemler haksız rekabet olarak tanımlanmıştı. Değişiklikle birlikte, “elektronik iletişim ağları aracılığıyla sunulan eylemler” de haksız rekabet olarak düzenlenmiştir.

Bu sayede, ağ üzerinden gerçekleştirilen taklit ürünlerin sunumu da haksız rekabet olarak kabul edilecektir.

Sınırlı Sunulan Verilerin Koruma Kapsamının Genişletilmesi

Son yıllarda, emekli olan çalışanlar veya taşeronlar tarafından müşteri bilgileri ve teknik bilgiler gibi ticari sırların izinsiz olarak alınması vakaları meydana gelmiş ve dikkatleri üzerine çekmiştir. Bu tür bilgilerin alınması, yüksek ihtimalle Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu’na aykırıdır. Haksız Rekabetin Önlenmesi Kanunu’nda ‘ticari sır’ ve ‘sınırlı veri’ koruma altına alınmıştır, ancak bu yasanın son değişikliği ile koruma kapsamı daha da netleştirilmiştir. Değişiklik öncesindeki kanunu açıklayarak, neden değiştirildiğini ve değişikliğin içeriğini anlatacağım.

Ticari Sır Nedir?

“Ticari sır” tanımı, Japon Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (不正競争防止法) 2. maddesinin 6. fıkrasında belirlenmiştir. Ticari sırlar, şirketin mali bilgileri, müşteri listeleri, tedarik fiyatları, şikayet bilgileri gibi unsurları içerir ve sektöre göre değişiklik gösterir.

Japon Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 2. Madde
6　Bu kanunda “ticari sır” olarak, gizli olarak yönetilen üretim yöntemleri, satış yöntemleri veya diğer iş faaliyetlerinde faydalı olan teknik veya işletme ile ilgili bilgileri, genel olarak bilinmeyenler arasında sayılır.

Japon Rekabetin Korunması Hakkında Kanun | e-Gov Yasaları Araştırma[ja]

Yani ticari sır, aşağıdaki gibi özelliklere sahip bilgilerdir:

• Gizlilik
• Faydalılık
• Genel olarak bilinmeyen olma durumu

Bu üç özelliği de taşımayan bilgiler, ticari sır olarak adlandırılamaz.

Önceki Düzenlemelerin İçeriği

Rekabeti Engelleme Yasası, sadece ticari sırların korunmasını değil, aynı zamanda “Sınırlı Erişim Verileri”nin korunmasını da düzenlemektedir.

Rekabeti Engelleme Yasası 2. Madde
7　Bu yasada “Sınırlı Erişim Verileri”, iş olarak belirli kişilere sağlanan ve elektronik yöntemlerle (elektronik, manyetik veya insan algısıyla fark edilemeyen diğer yöntemler anlamına gelir ve aşağıdaki paragrafta aynı anlamda kullanılır.) önemli miktarda biriktirilen ve yönetilen teknik veya ticari bilgileri (gizli olarak yönetilenler hariç) ifade eder.

Rekabeti Engelleme Yasası｜e-Gov Yasaları Araştırma[ja]

“Gizli olarak yönetilenler hariç” şartı, ticari sırların korunması ile olan çakışmayı önlemek için düzenlenmiştir.

Dijitalleşme de Dahil İş Dünyasının Çeşitlenmesine Uyum

Reiwa 5 (2023) yılında yapılan düzenleme öncesinde, iş sırları ile sınırlı sağlanan verilerin korunmasının çakışmaması göz önünde bulundurulmuştu. Ancak, önceki düzenlemelerde koruma eksikliklerinin olduğu belirtiliyordu.

Yani, Resim 1’de gösterildiği gibi, “gizli olarak yönetilen” ancak “açıkça bilinen” bilgiler, iş sırları ve sınırlı sağlanan verilerin her iki sistemince de korunmamaktadır.

Alıntı: Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Komitesi｜Dijitalleşme ile Birlikte İş Dünyasının Çeşitlenmesi Göz Önünde Bulundurularak Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası’nın Durumu[ja]

Bu nedenle, Reiwa 5 (2023) yılında yapılan düzenleme ile Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası’nın 2. maddesinin 7. fıkrası aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası 2. Madde
7　Bu yasada “sınırlı sağlanan veri”, iş olarak belirli kişilere sağlanan bilgi olarak, elektronik yöntemlerle (elektronik yöntemler, manyetik yöntemler ve diğer insan algısıyla fark edilemeyen yöntemler anlamına gelir. Aşağıdaki fıkra aynıdır.) yeterli miktar biriktirilmiş ve yönetilmekte olan teknik veya işletme ile ilgili bilgileri (iş sırları hariç) ifade eder.

Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası｜e-Gov Yasaları Araştırma[ja]

Önceki düzenlemede belirtilen “gizli olarak yönetilenler hariç” şartı, “iş sırları hariç” olarak değiştirilmiştir. Bu değişiklikle koruma eksikliklerinin giderilmesi, bu düzenlemenin ana noktasıdır.

İş Sırlarının Kullanımına İlişkin Varsayım Hükümlerinin Genişletilmesi

Haksız yere ele geçirilen iş sırlarının, çalışanın yeni işe geçtiği yerlerde veya rakip şirketlerde kullanılmış olabileceği düşünülebilir; ancak, şirket içinde iş sırlarının gerçekten kullanıldığını kanıtlamak oldukça zordu. Bu nedenle, mevcut düzenlemede, kanıtı zor olan durumlarda, iş sırlarına erişimi olan eski çalışanlar veya hizmet sağlayıcılar tarafından sızdırılan iş sırlarının, aksi kanıtlanmadıkça haksız yollarla elde eden organizasyon tarafından kullanıldığı kabul edilecektir.

Düzenlemenin arka planını ve içeriğini gözden geçirelim.

Önceki Düzenlemenin İçeriği

Japon Haksız Rekabet Önleme Yasası’nın düzenlediği haksız rekabet eylemleri arasında aşağıdaki gibi davranışlar bulunmaktadır (Haksız Rekabet Önleme Yasası Madde 2, Fıkra 1, Maddeler 4-9).

• Elde etme
• Kullanma
• Açıklama

Bu haksız rekabet eylemleri içinde, iş sırlarının “kullanımı” konusunda, mağdur tarafın kanıtlama zorluğu vurgulanmıştır. Bilginin kullanım eylemi kendisi, ihlal eden tarafın içinde gerçekleştiğinden, dışarıdan ihlalin varlığı anlaşılamamaktadır.

Bu nedenle Haksız Rekabet Önleme Yasası, mağdur taraf belirli hususları kanıtladığında, ihlal edenin söz konusu iş sırlarını kullanmış olduğunu varsayabilecek hükümler içermektedir.

(Teknik sırların elde edilmesi ve bu sırların kullanılması eylemlerinin varsayımı)
Madde 5-2: Teknik sırlar (üretim yöntemleri veya diğer hükümet kararnamesiyle belirlenen bilgilerle sınırlıdır, aşağıda bu madde içinde aynı şekilde anılır.) ile ilgili olarak, Madde 2, Fıkra 1, Maddeler 4, 5 veya 8’de belirtilen haksız rekabet (iş sırlarının elde edilmesiyle sınırlıdır.) durumunda, bu eylemi gerçekleştiren kişi, teknik sırların kullanılmasıyla ortaya çıkan ürünlerin üretimi veya teknik sırların açıkça kullanıldığı diğer eylemleri gerçekleştirdiğinde, bu kişi, ilgili her maddenin belirttiği haksız rekabet (iş sırlarının kullanılmasıyla sınırlıdır.) eylemlerini gerçekleştirmiş olarak varsayılır.

Haksız Rekabet Önleme Yasası | e-Gov Yasaları Araştırma[ja]

Bu, iş sırlarının kullanımına ilişkin varsayım hükümleri olarak adlandırılan düzenlemedir.

Meşru Elde Edilme Tipleri ve Elde Edilme Anında İyi Niyetli Kusursuz Devir Tiplerine de Kullanımın Varsayım Hükümlerinin Uygulanması

Kullanımın varsayım hükümleri, iş sırlarının ihlal edilmesi eylemlerinin sadece bir kısmına uygulanabilir olması gibi bir sorunla karşı karşıya kalmıştır.

Haksız Rekabet Önleme Yasası’nın düzenlediği iş sırlarının ihlal edilmesi eylemleri aşağıdaki 4 tipi kapsamaktadır.

1. Yetki olmaksızın haksız elde edilme tipi (Haksız Rekabet Önleme Yasası Madde 2, Fıkra 1, Madde 4)
2. Elde edilme anında kötü niyetli ağır ihmalin devir tipi (aynı fıkra, Madde 5, 8)
3. Yetki ile meşru elde edilme tipi (aynı fıkra, Madde 7)
4. Elde edilme anında iyi niyetli kusursuz devir tipi (aynı fıkra, Madde 6, 9)

Kullanımın varsayım hükümleri, 4 tipin sadece ‘1. Haksız Elde Edilme Tipi’ ve ‘2. Elde Edilme Anında Kötü Niyetli Ağır İhmalin Devir Tipi’ne uygulanabiliyordu.

Bu nedenle Reiwa 5 (2023) yılında yapılan düzenlemeyle, ‘3. Meşru Elde Edilme Tipi’ ve ‘4. Elde Edilme Anında İyi Niyetli Kusursuz Devir Tipi’ne de uygulanabilir hale getirilmiştir.

Kullanımın varsayım hükümlerinin uygulandığı haksız rekabet eylemlerinin kapsamı genişletilmiştir.

Uluslararası Yargı Yetkisi Kurallarının Oluşturulması ve Japon Hukukunun Uygulama Alanının Netleştirilmesi

İş sırları yurt dışına sızdığında, mağdur olan taraf yabancı şirketlere karşı sivil dava açarak durdurma ve tazminat talebinde bulunur. Böyle bir durumda, Japon mahkemelerinin karar verme yetkisi olup olmadığı (uluslararası yargı yetkisi) ve Japon rekabet karşıtı yasalarının uygulanıp uygulanmayacağı (uygulanacak hukuk) sorun teşkil eder. Daha önce bu durum belirsizdi, ancak yapılan son düzenlemeyle netlik kazandırılmıştır.

Önceki Düzenlemeler ve Sorunlar

Daha önce, uluslararası yargı yetkisi sivil usul hukuku kanununun 3. maddesinin 8. fıkrasına, uygulanacak hukuk ise genel hükümler kanununun 17. maddesine göre belirleniyordu.

Ancak, her iki düzenleme de olayın gerçekleştiği yerin yorumuna bağlı olarak karar verilmesini gerektiriyordu ve iş sırlarının ihlaliyle ilgili uluslararası yargı yetkisi ve uygulanacak hukuk belirsiz bir durumdaydı.

Japon Mahkemelerine Uluslararası Yargı Yetkisi Tanınması

Reiwa 5 (2023) yılında yapılan düzenlemeyle, iş sırlarının ihlaliyle ilgili uluslararası yargı yetkisi ve uygulanacak hukukun düzenlenmesi açıkça belirlenmiştir.

（İş Sırları İle İlgili Dava Yetkisi）
Madde 19’un 2. fıkrası: Japonya içinde iş yapan iş sırları sahibi tarafından Japonya içinde yönetilen iş sırları ile ilgili olarak, ikinci maddenin birinci fıkrasının dördüncü, beşinci, yedinci veya sekizinci bentlerinde belirtilen haksız rekabet eylemlerini gerçekleştiren kişilere karşı dava, Japon mahkemelerinde açılabilir. Ancak, söz konusu iş sırları yalnızca Japonya dışında iş amaçlı kullanılıyorsa, bu durum geçerli değildir.

（Uygulama Alanı）
Madde 19’un 3. fıkrası: İlk bölüm, ikinci bölüm ve bu bölümdeki düzenlemeler, Japonya içinde iş yapan iş sırları sahibi tarafından Japonya içinde yönetilen iş sırları ile ilgili olarak, Japonya dışında gerçekleştirilen ikinci maddenin birinci fıkrasının dördüncü, beşinci, yedinci veya sekizinci bentlerinde belirtilen haksız rekabet eylemlerine de uygulanır. Ancak, söz konusu iş sırları yalnızca Japonya dışında iş amaçlı kullanılıyorsa, bu durum geçerli değildir.

Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası｜e-Gov Yasaları Arama[ja]

Japon mahkemelerine uluslararası yargı yetkisi tanınmış ve Japon rekabet karşıtı yasalarının uygulanacağı şartlar belirlenmiştir.

Şartlar şu iki noktadır:

• Japonya içinde iş yapan iş sırları sahibi olmak
• Söz konusu iş sırlarının Japonya içinde yönetiliyor olması

Tabii ki, Japon şirketler için Japon mahkemelerinde Japon yasalarını kullanarak dava açmak daha avantajlı olacaktır, bu nedenle işlerinizi ilerletirken uluslararası yargı yetkisi ve uygulanacak hukuk düzenlemelerini iyi anlamak önemlidir.

Özet: Yenilenen Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası İçin Uzmanlara Danışın

Japon Haksız Rekabetin Önlenmesi Yasası’nın Reiwa 5 (2023) yılında yapılan değişiklikleri, marka ve tasarım korumasının güçlendirilmesi ve ticari sırların korunmasının artırılması gibi konuları merkeze alarak, dijitalleşmenin getirdiği son gelişmeleri göz önünde bulundurmuştur.

Dijital alanda taklit eylemlerinin önlenmesine yönelik düzenlemelerin getirilmesiyle, şirket ürünlerinin korunabileceği durumlar genişlemiştir. Ürünlerin dijital ortamda daha aktif bir şekilde sergilenmeye başlamasıyla birlikte, diğer fikri mülkiyet hakları (Japon Marka Yasası ve Japon Tasarım Yasası gibi) ile sağlanan korumanın da potansiyelini göz önünde bulundurarak, koruma stratejilerini geniş bir perspektifte değerlendirmek önemlidir.

Ticari sırların kullanımına ilişkin varsayım hükümlerinin genişletilmesiyle, işe alınan kişilerin önceki iş yerlerinden bilgi getirmeleri konusunda şirketler daha güçlü önlemler almak zorunda kalacaklardır.

Fikri mülkiyetin korunması stratejileri, iyi veya kötü, şirketinize büyük etkilerde bulunabilir, bu nedenle hızlı ve sağlam bir şekilde hareket etmek şarttır. Yenilenen yasa hakkında endişeleriniz varsa, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz.

Ofisimizin Önlemlerine İlişkin Bilgilendirme

Monolith Hukuk Bürosu, IT ve özellikle internet ile hukukun her iki alanında da yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk bürosudur. Son yıllarda, fikri mülkiyet hakları büyük ilgi görmektedir. Büromuz, fikri mülkiyetle ilgili çözümler sunmaktadır. Ayrıntılar aşağıdaki makalede yer almaktadır.

Monolith Hukuk Bürosu’nun Uzmanlık Alanları: Çeşitli Şirketlerin IT ve Fikri Mülkiyet Hukuku İşleri[ja]