DeFi'nin Üç Hukuki Sorunu Nedir? DEX Token Yayınına İlişkin Yasal Düzenlemeleri Açıklıyoruz

Blockchain teknolojisi, çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Kripto para birimleri (sanal para birimleri) alanında, merkez bankalarının araya girmemesini sağlayan bir para birimi (varlık) oluşturulmuştur ve iş dünyasından sanata kadar çeşitli NFT’ler yayınlanmıştır. Ayrıca, blockchain teknolojisi kullanılarak oluşturulan dağıtık finans, yöneticinin aracı olmadan tamamen P2P (Peer to Peer) finansal işlemleri de mümkün kılmaktadır.

Bu sözde “Web3” alanları, hukuki düzenlemelerin henüz yetişemediği bir durumdadır. Bu nedenle, Web3 alanında iş yaparken, fon ödeme yasaları ve finansal ürünler ticaret yasaları gibi yasaları dikkatlice gözden geçirerek iş modelinizi oluşturmanız gerekmektedir.

Burada, blockchain teknolojisi kullanılarak oluşturulan DeFi (Dağıtık Finans) ve DEX (Dağıtık Borsa) hakkındaki yasal düzenlemeleri açıklıyoruz.

DeFi (Dağıtık Finans) Nedir?

DeFi, Decentralized Finance’ın baş harflerinden oluşan bir terimdir ve kamu blok zinciri teknolojisinin kullanıldığı dağıtık finans sistemini ifade eder. DeFi ile, merkez bankalarına veya finans kurumlarına bağımlı olmaksızın, blok zinciri teknolojileri ve akıllı sözleşmeler aracılığıyla, P2P (kişiden kişiye) finansal işlemler otomatik olarak gerçekleştirilebilir.

Dağıtık finans terimine karşılık olarak, geleneksel finans kurumlarına “merkeziyetçi finans” denir. Merkeziyetçi finans, Centralized Finance’ın baş harflerinden oluşan CeFi kavramını ifade eder. Yani, merkez bankalarının para basma ve yönetme, finans kurumlarının ise işlem yönetimini gerçekleştirdiği finansal sistem anlamına gelir.

Referans: Japon Finansal Hizmetler Ajansı | Dağıtık Finans Hakkında Çalışmalar[ja]

DeFi ve DEX (Dağıtık Borsa)

DeFi’nin birkaç türü vardır.

• DEX
• Kiralama
• Sigorta
• Türev Projeler

DeFi türleri arasında, DEX’in yaygınlaştığını görüyoruz.

DEX, Decentralized Exchange’in baş harflerinden oluşan bir terim olup, dağıtık borsayı ifade eder. DEX’te, blockchain teknolojisi ve akıllı sözleşmeler aracılığıyla, kripto varlık (sanal para) ve token işlemleri gerçekleştirilir. Akıllı sözleşme, belirli koşullar karşılandığında, otomatik olarak belirlenen işlemlerin gerçekleştirildiği bir mekanizmayı ifade eder.

Öte yandan, DEX’ten farklı olarak, yöneticiler tarafından yönetilen merkezi borsaları, Centralized Exchange’in baş harflerinden alınan CEX olarak adlandırırız. CEX, geleneksel olarak çok sayıda işletilmekte olup, şu anda DEX’ten daha yaygın bir mekanizma olduğunu söyleyebiliriz.

DEX’te, akıllı sözleşmeler aracılığıyla, otomatik olarak kripto varlık (sanal para) ve token işlemleri gerçekleştirme olanağı sağlanmıştır. DEX’in avantajları arasında, işlemleri hızlı bir şekilde gerçekleştirme yeteneği bulunmaktadır.

Ayrıca, akıllı sözleşmeleri kullanıyor olması nedeniyle, yöneticinin bulunduğu CEX ile karşılaştırıldığında, işlem ücretlerini düşük tutarak maliyetleri azaltma olanağı DEX’in bir başka avantajıdır.

İlgili Makale: NFT işlemleri için vazgeçilmez olan akıllı sözleşmeler nedir? 4 özellik ve dezavantajları açıklıyoruz[ja]

DeFi (Dağıtık Finans) Hukuki Sorunları

DeFi, nispeten yeni bir kavram olduğu için çeşitli hukuki sorunlarla karşı karşıyadır. Bu nedenle, aşağıda, DEX’i göz önünde bulundurarak, DeFi’nin hukuki sorunları hakkında açıklamalar yapacağız.

DeFi’nin hukuki sorunları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

• LP tokenleri ile ilgili hukuki sorunlar
• Yönetişim tokenleri ile ilgili hukuki sorunlar
• Kripto varlık (sanal para) işlemleri ile ilgili hukuki sorunlar

LP Tokenleri ile İlgili Hukuki Sorunlar

LP tokeni, Likidite Sağlayıcı (Liquidity Provider) tokeninin kısaltmasıdır. DEX’in mekanizmasına katkıda bulunan kullanıcılara belirli bir değer dağıtan tokenlere denir. Bu LP tokenleri için, Japon Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nda (Japanese Financial Instruments and Exchange Act) belirtilen “Toplu Yatırım Şeması Payları” ve “Elektronik Kayıt Transfer Hakları” ile olan ilişkisini düşünmek gerekmektedir.

Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’nun 2. maddesinin 2. fıkrasının 5. bendinde belirtildiği gibi, aşağıdakilere uyan durumlar toplu yatırım şeması olarak değerlendirilir:

• Hak sahibinin para veya diğer değerlerini yatırması veya katkıda bulunması
• Katkıda bulunan paranın veya diğer değerlerin bir işletme (yatırım hedefi işletme) tarafından kullanılması
• Hak sahibinin yatırım hedefi işletmeden elde edilen gelirin dağıtımı veya ilgili işletme varlığının dağıtımını alabileceği bir hakkı olması

Toplu yatırım şeması payları genellikle bir fonun paylarını ifade eder, ancak LP tokenleri de toplu yatırım şemasına dahil olabilir. Toplu yatırım şeması paylarına dahil olduğu değerlendirilen durumda, Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu’ndaki düzenlemelere tabi olacaktır.

Ayrıca, elektronik kayıt transfer hakları, işletme gelirinin dağıtımının yapıldığı tasarımlardan, “elektronik bilgi işlem organizasyonu kullanılarak transfer edilebilen mülkiyet değerini gösteren” olanlarıdır. LP tokeninin, elektronik kayıt transfer haklarına dahil olduğu durumda, bu tür bir yayını yapmak için, Finansal Araçlar ve Borsa İşleri Kanunu’ndaki kayıt, açıklama yükümlülüğü gibi düzenlemelere uymak gerekmektedir.

Bu nedenle, LP tokeni yayını sırasında, LP tokeni ile alınacak değer arasındaki ilişki göz önünde bulundurularak, toplu yatırım şeması payları veya elektronik kayıt transfer haklarına dahil olup olmadığını değerlendirmek önemlidir.

Toplu yatırım şeması payları ve elektronik kayıt transfer hakları hakkında daha ayrıntılı bilgi için aşağıdaki makaleye bakınız.

İlgili Makale: Kripto varlıkların düzenlenmesi nedir? Para Transferi Kanunu ve Finansal Araçlar ve Borsa Kanunu ile ilişkisini açıklıyoruz[ja]

Yönetişim Tokenleri ile İlgili Hukuki Sorunlar

Yönetişim tokeni, basitçe ifade etmek gerekirse, sahibinin DEX’in dağıtık protokolünün işleyişine katılmasını sağlayan bir token türüdür. Yönetişim tokeni sahibi, yönetişim sisteminin kendisinin değiştirilmesi gibi konularda etkili olabilir.

Yönetişim tokenleri, diğer kripto varlıklar (sanal para) ile değiştirilebilen durumlar da sıkça görülür ve bu tür durumlarda, yönetişim tokeninin “kripto varlık” (Para Transferi Kanunu’nun 2. maddesinin 5. fıkrası) olarak kabul edilmesi ve yönetişim tokeninin yayınlanmasının “kripto varlık değişim işi” (Para Transferi Kanunu’nun 2. maddesinin 7. fıkrası) olarak kabul edilmesi mümkündür.

Yönetişim tokeninin yayınlanması durumunda, yönetişim tokeninin alınması için bir karşılık olup olmadığına bağlı olarak, “kripto varlık değişim işi” (Para Transferi Kanunu’nun 2. maddesinin 7. fıkrası) olarak değerlendirilip değerlendirilmeyeceği değişebilir.

Bu nedenle, yönetişim tokeni yayını sırasında, yönetişim tokeninin alınmasının karşılığı ile kripto varlık değişim işine dahil olup olmadığını değerlendirmek önemlidir.

Kripto Varlık (Sanal Para) İşlemleri ile İlgili Hukuki Sorunlar

DEX’ler arasında, kripto varlıkların değişimi ile kripto varlık elde edilen bir mekanizmanın kullanıldığı durumlar da vardır. Bu tür bir mekanizmanın kullanıldığı durumlarda, “kripto varlık değişim işi” (Para Transferi Kanunu’nun 2. maddesinin 7. fıkrası) olarak değerlendirilme olasılığı vardır.

Ancak, daha önce de belirtildiği gibi, DEX’ler genellikle akıllı sözleşme mekanizmasını kullanır.

Akıllı sözleşme ile otomatik olarak kripto varlık değişimi gerçekleştiğinde, DEX’te kripto varlık değişim işini yapan bir varlık bulunmadığı için, DEX’in başlangıçta düzenlemeye tabi bir varlık olmadığı ve Para Transferi Kanunu’ndaki düzenlemelere tabi olmadığı düşünülebilir.

Özet: Dağıtık Finans (DeFi) Hakkında Avukata Danışın

Burada, blockchain teknolojisi kullanılarak oluşturulan DeFi ile ilgili yasal düzenlemeleri açıkladık. DeFi hakkında, çıkarılan token’ın niteliğine bağlı olarak düzenlemelerin içeriği de değişir, bu nedenle hukuki bilgiye ek olarak, blockchain ve akıllı sözleşmeler hakkında bilgi gereklidir. Ayrıca, bu alanda yasal düzenlemeler hala devam etmekte olup, birçok yasa değişikliği yapılmaktadır.

Blockchain teknolojisi kullanılarak oluşturulan dağıtık finans hakkında, bu alanlarda bilgi ve deneyime sahip bir avukata danışmanızı öneririz.

Büromuz Tarafından Alınan Önlemler

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Büromuz, kripto varlıklar ve blockchain ile ilgili işlerin tamamını desteklemektedir. Ayrıntılar aşağıdaki makalede belirtilmiştir.

Monolith Hukuk Bürosu’nun hizmet verdiği alanlar: Kripto Varlıklar & Blockchain[ja]