Sistem Geliştirmenin Kabulü ve Kabul Edilmiş Kabul Maddesinin Uygulanacağı Durumlar Nelerdir?

Sistem geliştirme aşamasında hukuki sorunların kolayca ortaya çıktığı bir durum, ‘teslim alma’ sürecidir.

‘Teslim alma’, sipariş verenin, siparişi alan tarafından teslim edilen ürünü kontrol etme ve denetleme yükümlülüğünü ifade eder. Eğer teslimattan sonra sipariş veren tarafından ‘teslim alma’ işlemi gerçekleştirilmezse, siparişi alan yani tedarikçi hukuki olarak belirsiz bir duruma düşer.

Bu tür sorunları çözmek için sözleşmelerde genellikle ‘varsayılan teslim alma’ maddesi bulunur.

Bu makalede, ‘varsayılan teslim alma’nın hangi durumlarda uygulanacağını, gerçek dava örnekleri üzerinden açıklamaya çalışacağız.

Sistem Geliştirmede Kabul Testi Nedir?

Öncelikle, bir sistem geliştirme projesinde “kabul testi”, hizmet sağlayıcı olan tedarikçinin teslim ettiği ürünün (burada IT sistemini kastediyoruz) sipariş veren kullanıcı tarafından, siparişin amacına uygun olup olmadığını kontrol etme sürecini ifade eder.

Geliştirici perspektifinden bakıldığında, “gerçekten tamamlandı mı?” anlamında, bir test süreci olarak konumlandırılabilir.

IT sistemlerini geliştirme işi, işin doğası gereği, hizmet sağlayıcı olan tedarikçinin takdir yetkisi genellikle geniş olur. Bu nedenle, gerçekte üretilen ürün ile kullanıcının talep ettiği arasında bir uyumsuzluk oluşabileceği durumlar olabilir.

Genel bir ifadeyle, kabul testinin başarılı olması, kullanıcının talep ettiği (veya sistem geliştirilmesi için talepte bulunduğu amaç) ile uyumlu bir ürünün gerçekten teslim edildiğini, kullanıcının kendisinin doğruladığı anlamına gelir.

Gerçek anlaşma uygulamalarında, sonrasında sistemde kusurların ortaya çıktığı durumlar olabileceği düşünülse bile, kabul testinin başarısını ödeme koşulu olarak belirleyen anlaşmalar oldukça yaygındır.

Kabul Edilmiş Teslim Maddesine Dikkat Edin

Teslim aşamasında bir kez sorun yaşanırsa, hem kullanıcı hem de satıcı zor bir durumla karşı karşıya kalır.

Örneğin, satıcı bir ürün oluşturmuş ve ürünü zaten sunmuş olsa bile, kullanıcı tarafındaki yetkilinin durumu nedeniyle teslimatı kabul etmiyorsa, ne olur?

Bu tür durumları düşünerek, sistem geliştirme sözleşmelerinde genellikle “Kabul Edilmiş Teslimat Maddesi” olarak adlandırılan bir madde eklenir.

Kabul Edilmiş Kabul Maddesi Nedir?

(Bu Yazılımın Kabulü) Madde 28
Teslim edilenler arasında bu yazılım için, A tarafı, ayrı bir sözleşme ile belirlenen süre içinde (bundan sonra “denetim süresi” olarak anılacaktır.) önceki maddenin denetim özelliklerine dayanarak denetlemeli ve sistem özellikleri ile bu yazılımın uyumlu olup olmadığını kontrol etmelidir.

2. A tarafı, bu yazılımın önceki maddenin denetimine uygun olduğu durumda, denetim onay belgesini imzalayıp mühürleyerek B’ye teslim eder. Ayrıca, A tarafı, bu yazılımın önceki maddenin denetimini geçemediği durumda, B’ye karşı başarısız olan somut nedenleri belirten bir belgeyi hızla teslim eder ve düzeltme veya tamamlama talep eder ve başarısızlık nedeni kabul edildiğinde, B, anlaşma üzerine belirlenen süre içinde ücretsiz olarak düzeltir ve A’ya teslim eder, A, gerektiği ölçüde, önceki maddenin belirlediği denetimi tekrar yapar.

3. Denetim onay belgesi teslim edilmezse, denetim süresi içinde A tarafı yazılı olarak somut nedenleri belirtip itiraz etmezse, bu yazılım, bu maddenin belirlediği denetimi geçmiş olarak kabul edilir.

4. Bu maddenin belirlediği denetim onayı ile, bu yazılımın kabulü tamamlanmış olur.

https://www.meti.go.jp/policy/it_policy/keiyaku/model_keiyakusyo.pdf [ja]

Hukuki olarak, 3. maddenin “kabul edilir” ifadesi dikkate değer bir noktadır. Hukuk terimi olarak bakıldığında, “kabul etmek” ve “varsaymak” aslında tamamen farklı anlamlara gelir.

Kabul etmek…
→Gerçekte XX olmasa bile, hukuki olarak XX durumunda olduğu gibi kabul edilir

(Örnek) Sınav sırasında bir akıllı telefon kullanıyorsanız, hile yapmak olarak “kabul edilir”
→Akıllı telefonu kullanarak yapılan şeyin hile olup olmadığına bakılmaksızın, hile yapma durumunda aynı tedbirler alınır.

Varsaymak…
→Özellikle XX’yi reddeden bir kanıt olmadıkça, XX’yi gerçek olarak kabul eder.

(Örnek) Sınav sırasında bir akıllı telefonu kontrol ediyorsanız, hile yapmak olarak “varsayılır”
→İlk olarak hile yapıldığı kabul edilir, ancak hile dışında bir amaç için olduğunu kanıtlamak mümkünse, bu karar daha sonra değiştirilebilir. (Ancak, genellikle bir sınav salonunda bu tür bir duyuru duymazsınız.)

Yani, “varsaymak” ve “kabul etmek” arasında, bunu çürütme konusunda engel büyük ölçüde farklıdır. “Kabul edildiği gibi veya olmadığına bakılmaksızın, kabul edildiği gibi muamele görmek” anlamı burada içerilmiştir.

Kabul Edilmiş Madde Hükümleriyle İlgili Yargı Kararları

Kabul edilmiş teslimat maddesi hükümlerinin, geçmişte de mahkemelerde belirleyici bir anlamı olduğu durumlar vardır. Örneğin, aşağıda alıntılanan karar metni, kullanıcının belirli bir süre içinde teslimatı kabul etmeyip, gerekli işlevlerin sonradan uygulanmadığı iddiasıyla dava açtığı ve mahkemeye taşınan bir durumu anlatmaktadır. Ancak mahkeme, kabul edilmiş madde hükümlerine dayanarak, teslimatın zaten tamamlandığına karar vermiştir.

Bu sözleşmede, Y şirketi, sistemin tesliminden hemen sonra denetlemeli ve 10 gün içinde kabul etmeli ve bunu yazılı olarak bildirmeli, bu tarihe kadar bildirim yapılmazsa kabul edilmiş sayılacağı belirtilmiştir. Bu nedenle, denetimin uygun olmadığı yerlerin bildirildiği kabul edilemez, bu yüzden teslimat ve kabulün gerçekleştiğini kabul edebiliriz.

Tokyo District Court, February 29, Heisei 24 (2012)

Ancak diğer yandan, bu kabul edilmiş teslimat hükmü yerleştirilmiş olsa bile, uygulamasını reddeden ve tedarikçinin yükümlülük ihlalini kabul eden yargı kararları da vardır.

Aşağıda alıntılanan karar metnindeki durum, baştan itibaren kabul etmek için tedarikçinin işbirliği gerektiği halde, tedarikçinin bu işbirliğini ihmal ettiği bir durumu anlatmaktadır. Bu, önceki yargı kararından farklı bir noktadır.

Davacı (tedarikçi), davalı (kullanıcı) tarafından, teslimatın gerçekleştiği günden itibaren 10 gün içinde denetim sonuçlarının bildirilmediği için, bu yazılım geliştirme sözleşmesinin 9. maddesinin 4. fıkrası uyarınca, ürünün kabul edildiği kabul edilir. Ancak, bu tür bir sonucun elde edilmesi için, davacının işbirliği gereklidir ve davacının, davalıya bu tür bir denetim için işbirliği yapmadığı kabul edilir. Bu nedenle, bu durumda, davalının, ürünün teslim edildiği günden itibaren 10 gün içinde denetim sonuçlarını bildirmediği için, bu yazılım geliştirme sözleşmesinin 9. maddesinin 4. fıkrası uyarınca, davalının bu yazılımı kabul ettiği kabul edilemez.

Tokyo District Court, June 23, Heisei 16 (2004)

Kabul edilmiş teslimat maddesinin kendisinin sistem amacı, “Kullanıcının tek taraflı durumuna rağmen hızlı bir şekilde kabul etmek istiyoruz, ancak ilerleyemiyoruz ve işler aksıyor” gibi istikrarsız bir durumdan tedarikçiyi hızlı bir şekilde serbest bırakmak ve her iki tarafın ilişkisini adil tutmak olduğu düşünülebilir.

Dolayısıyla, bu amacın çok ötesine geçerek, “Kabul edilmiş teslimat maddesini kalkan olarak kullanarak, bir şekilde zaman kazanmaya çalışıp kabulü sürekli erteleyelim ve kusurlu ürünleri de zorla kabul ettirelim” gibi bir durum söz konusu olamaz.

Kabulün “kabul edildiği” kabul edilirse, kullanıcının sistem geliştirme karşılığında ücret ödemesi gerekecektir. Bu önemli durumu da göz önünde bulundurarak, mahkemelerin tedarikçinin işbirliği durumunu da dahil ederek adil bir karar vermeyi hedeflediği düşünülebilir.

Bu tür bir kararı destekleyen şeyler arasında, sözleşme metninin yanı sıra, sistem geliştirme ilerlemesiyle ilgili toplantı tutanakları da önemli bir kanıt olabilir. Bu konuda aşağıdaki makalede ayrıntılı bir açıklama yapılmıştır.

https://monolith.law/corporate/the-minutes-in-system-development[ja]

Ayrıca, tedarikçinin bir sistem geliştirme uzmanı olarak, projeye genel olarak hangi yükümlülükleri taşıdığına dair aşağıdaki makaleye bakınız.

Kabul işlemlerinin genellikle kullanıcı tarafından yapılması gerektiği varsayılsa bile, tedarikçinin de bir sistem geliştirme uzmanı olarak, kabule çeşitli işbirlikleri yapması gerektiği noktası, aşağıdaki makale içeriğini göz önünde bulundurarak, çok doğal bir konuşma olarak kabul edilebilir.

https://monolith.law/corporate/project-management-duties[ja]

Kabul Aşamasında Kusurun Bulunduğu Durumlar

Elbette, kabul aşamasında, sistemin eksiklikleri (hukuki olarak genellikle “kusur” kelimesi kullanılır) ortaya çıkabilir. Bu durumda karşılaşılan hukuki sorunlar için, ayrıntılar aşağıdaki makaleye bakınız.

https://monolith.law/corporate/defect-warranty-liability[ja]

Özet

Sistem geliştirmedeki “teslim alma” işlemi, prensip olarak tedarikçi tarafının yükümlülüğünün tam olarak yerine getirildiğini gösterdiği için, hem kullanıcı hem de tedarikçi tarafı için son derece önemlidir. Burada ciddi bir sorun yaşanmaması için, hem sipariş veren hem de sipariş alanın, “varsayılan teslim alma hükümleri” konusunda iyi bir anlayışa sahip olması gerekmektedir.

Ayrıca, teslim alma işleminin sorunsuz bir şekilde ilerlememesi durumunu düşünerek, her iki tarafın da özellikle teslim alma ile ilgili hükümler konusunda, sözleşme aşamasından itibaren dikkatli bir şekilde anlaşmaya varması önemlidir.