NFT'nin Rastgele Tip Satışına İlişkin Kılavuz Nedir? Kumar Suçuna Uymayan Türleri Açıklıyoruz

Son yıllarda, özellikle Batı’da NFT (Non-Fungible Tokens = Değiştirilemez Tokenler) işi hızla gelişmektedir. 2021 yılında NFT işlem miktarı, bir önceki yıla göre 215 kat artarak NFT pazarı hızla genişlemiştir.

Bunların arasında, NFT’lerin kullanıldığı rastgele satış hizmetleri özellikle popülerdir. Ancak, Japonya’da ilgili yasalar ve düzenlemeler henüz tamamlanmadığı için, birçok startup için bir engel olmuştur. Bu sorunu çözmek amacıyla, 12 Ekim 2022’de (Japon takvimine göre Reiwa 4 yılı), NFT ile ilgili 5 kuruluş (BCCC, JCBI, JCBA, JBA, C-SEP) ‘NFT Rastgele Satış Hizmetleri Hakkında Kılavuz[ja]‘nu oluşturmuştur.

Bu makalede, bu kılavuzda kumar olarak kabul edilmeyen türleri belirtirken, tüketicinin korunması açısından işletmelerin dikkat etmesi gereken noktaları açıklıyoruz.

NFT Nedir?

Web3.0 ve Metaverse gibi teknolojiler, blockchain teknolojisi (dağıtık defter teknolojisi) üzerine kurulmuştur ve çeşitli online aktiviteleri merkeziyetçi platformlardan bireylere doğru taşıyıp dağıtarak, “dağıtık yönetim”, “değer kanıtlama” ve “şeffaflık” özelliklerine sahip yeni bir dünya oluşturmuştur.

NFT, “Non-Fungible Token”ın kısaltmasıdır ve Japonca’ya “değiştirilemez token” olarak çevrilebilir. Burada bahsedilen “token”, blockchain teknolojisi kullanılarak oluşturulan elektronik bir belgeyi ifade eder.

NFT’ler, blockchain teknolojisi kullanılarak dijital eserlerin taklit edilmesi veya kopyalanması zorlaştırılmıştır. Son yıllarda, NFT’lerin ortaya çıkışıyla birlikte, dijital varlıkların otantikliği ve işlem geçmişi belirlenebilir hale gelmiş ve blockchain bir tür sertifika gibi işlev görmeye başlamıştır. Yani, maddesel hale getirilemeyen dijital verilere nadirlik değeri kazandırılabilmektedir.

Yani, NFT’ler, eşsiz kripto varlıkların, dijital sanat eserlerinin ve gerçek dünya varlıklarının sahiplerini temsil etmeye başlamıştır. Daha kesin bir ifadeyle, sanal dünyadaki kripto varlıklar için “mülkiyet” kavramı yoktur, bu nedenle “sahiplik” kavramı kullanılır.

NFT’ler, sadece blockchain cüzdanında saklanan özel anahtarı bilen kişilerin işlem yapabildiği bir sistemle yönetilir, bu nedenle münhasır bir şekilde sahip olunabilir. Ve sahip olan kişinin bilgileri ve işlem geçmişi blockchain üzerinde kaydedildiği için, başkalarına haklarını devretme, yani transfer etme olanağı vardır.

İlgili Makale: NFT’lerin hangi yasal düzenlemelere tabi olduğunu bir avukat açıklıyor[ja]

NFT’nin Rastgele Satışının Dört Türü

NFT’nin rastgele satışı, sunulan NFT’nin rastgele belirlendiği bir NFT satış yöntemini ifade eder. Kılavuzda, rastgele satış aşağıdaki dört türe ayrılmıştır.

1. Gacha Satışı

Bir oyuncak makinesi gibi, satış şirketi tarafından sağlanan birden çok NFT arasından rastgele bir NFT seçilir ve kullanıcının ödeme yaptıktan sonra elde ettiği NFT’nin içeriği belirlenir.

2. Paket Satışı

Birden çok NFT rastgele birleştirilerek içeriği bilinmeyen bir paket oluşturulur ve kullanıcının ödeme yaptıktan sonra sunulan NFT’nin içeriği belirlenir.

3. Reveal Satışı

Aynı desene sahip birden çok NFT sunulur, kullanıcı hangi NFT’yi satın alacağını seçer ve ödeme yaptıktan sonra NFT’nin deseni değişir ve kullanıcının elde ettiği NFT’nin deseni belirlenir.

4. Rastgele Jenerasyon Satışı

Parçalara ayrılmış bir resim verisi rastgele birleştirilerek bir program kullanılarak NFT oluşturulur ve kullanıcının ödeme yaptıktan sonra oluşturulan NFT’nin içeriği belirlenir.

Kaynak: “NFT’nin Rastgele Satışına İlişkin Kılavuz[ja]“

NFT’nin Rastgele Satışı Kumar Suçu Kapsamına Girer mi?

NFT’nin rastgele satışı, kumar suçu kapsamına giren eylemler arasında olabileceği riskini taşır. Bu bölümde, NFT’nin rastgele satışının kumar suçu kapsamına girip girmediğini, paket satışı ve diğer durumlar olmak üzere iki ayrı durumda ele alacağız.

Kumar Suçu Şartları

Ceza Kanunu’nda kumar suçu aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:

Madde 185 (Kumar)

Kumar oynayan kişi, 500.000 yen veya daha az para cezasına çarptırılır. Ancak, geçici eğlence için bahse konu olan durumlar bu kapsamda değildir.

Madde 186 (Sürekli Kumar ve Kumarhane Açma)

1. Sürekli olarak kumar oynayan kişi, en fazla 3 yıl hapis cezasına çarptırılır.

2. Kumarhane açan veya kumarbazları bir araya getirerek kar elde eden kişi, en az 3 ay ve en fazla 5 yıl hapis cezasına çarptırılır.

Kumar suçunun oluşabilmesi için gereken şartlar aşağıdaki gibidir:

“Kumar”, iki veya daha fazla kişinin, ① “tesadüfi bir sonuç” üzerinden, ② “mal veya mülkiyet üzerindeki kazanç” hakkında, ③ “kazanç veya kayıp üzerinde anlaşma” anlamına gelir ve “ancak geçici eğlence için bahse konu olan durumlar” kumar suçu kapsamında değildir.

Ancak, yukarıdaki ①-③’ü karşılayan durumlar dışında, yasal olarak düzenlenmiş olanlar hariçtir.

① “tesadüfi bir sonuç”, sonucun tesadüfe bağlı olduğu, yani tarafların kesin olarak öngöremeyeceği veya kontrol edemeyeceği bir durumda sonucun belirlendiği anlamına gelir.

② “mal veya mülkiyet üzerindeki kazanç”, sadece para ile sınırlı olmayıp, belirli bir mülkiyet değeri olan her türlü nesneyi ifade eder (para dışında, arazi, araba, marka ürünler, ticaret kartı oyunları gibi varlıklar veya hizmet sunumu vb.).

③ “kazanç veya kayıp üzerinde anlaşma”, kazananın mal vb. kazanırken kaybedenin bunu kaybettiği karşılıklı kazanç-kayıp ilişkisini ifade eder ve taraflardan birinin mal kaybetme durumu olmadığında “kazanç veya kayıp üzerinde anlaşma” durumu kabul edilmez (çekilişler veya piyango çekilişleri bu duruma dahil değildir).

“Ancak geçici eğlence için bahse konu olan durumlar”, kumar suçunun oluşumunu reddeder. Bu, cezai yaptırımın yetersiz olduğu durumlarda, cezalandırmanın reddedilmesi amacıyla düzenlenmiştir.

Yargı kararlarına göre, “geçici eğlence için bahse konu olan durumlar”, hemen tüketilecek az miktarda şeyler anlamına gelir (Yüksek Mahkeme, Shōwa 4 (1929) 18 Şubat kararı) ve tipik olarak yemek vb. bahse konu olan durumları içerir. Para bahsi, ne kadar düşük olursa olsun, bu durumun uygulanmayacağı yargı kararlarından çıkarılmıştır. (Yüksek Mahkeme, Shōwa 23 (1948) 7 Ekim kararı)

NFT Paket Satışı ve Kumar Suçu İlişkisi

NFT’leri rastgele bir paket satışı şeklinde sunarken, hangi NFT’yi elde edebileceğiniz veya nadir ve yüksek fiyatla yeniden satılabilir bir NFT elde edip edemeyeceğiniz, ① “tesadüf” tarafından belirlenir ve alıcılar arasında bir “kazanan ve kaybeden” durumu oluşabilir.

Bu durumlar göz önüne alındığında, NFT’nin paket satışının, kumar suçu oluşumunu belirten görüşler bulunmaktadır. Ve ③ malın “kazanç veya kayıp üzerinde anlaşma” durumunu kabul etmek için, bir tarafın elde ettiği kazancın diğer tarafın ekonomik yüküne dayanması ve satın alınan paketin satış fiyatına denk bir değeri olmaması gerekmektedir.

Bu durumu temel alırsak, genellikle NFT’nin paket satışı, satıcı ve alıcı arasında veya alıcılar arasında, malın “kazanç veya kayıp üzerinde anlaşma” durumunu kabul etmez.

Kaynak: “Ekonomi Bakanlığı | Kumar Suçu Hakkında Tartışma Konuları[ja]“

Paket Satışı Dışındaki Rastgele NFT Satışı ve Kumar Suçu İlişkisi

Şimdi, dört tip satıştan paket satışını dışarıda bırakarak, rastgele tip satış (gacha satışı, reveal satışı, rastgele oluşturma satışı) ve kumar suçu arasındaki ilişkiyi açıklıyoruz. Birincil piyasa NFT satış fiyatları, satış şirketinin takdirine bağlı olarak belirlenir.

Paket satışı dışındaki rastgele tip satışlarda, satış şirketi satış fiyatına denk gelen bir miktar para, kullanıcı ise satın alma fiyatına denk gelen bir NFT elde eder, bu nedenle genellikle malın “kazanç veya kayıp üzerinde anlaşma” durumu oluşmaz.

Ancak, satış şirketi ve kullanıcı arasında malın “kazanç veya kayıp üzerinde anlaşma” durumu oluşabileceği durumlarda, kumar suçu oluşabilir, bu nedenle iş modeli hakkında dikkatli bir inceleme gereklidir.

NFT İkincil Piyasa Kurulumu Durumunda

Satış şirketinin NFT’nin rastgele tip satışında, ikincil piyasa (marketplace) kurulumu durumunda kumar suçu ile ilişkisini açıklıyoruz.

Birincil piyasa işlemleri satış şirketi ve kullanıcılar arasındaki işlemler olup, ikincil piyasa işlemleri kullanıcılar arasındaki işlemler olduğu için, kumar suçu uygulanabilirliğini incelemek üzere, satış şirketi ve kullanıcılar arasındaki ilişkiyi bu piyasa ile bir bütün olarak görmek uygun değildir.

Ayrıca, ikincil piyasa içindeki yeniden satış fiyatlandırması, birincil piyasa içindeki NFT satış fiyatlandırması ile ayrı durumlar temel alınarak gerçekleştirilir. Dolayısıyla, her piyasa için kumar suçu gerekliliklerinin uygulanabilir olup olmadığını incelemek gerekmektedir.

Öte yandan, satıcı ikincil piyasayı kurar ve satış fiyatından daha düşük bir fiyata satın almaya yanıt verirse, satış ve satın alma işlemleri bir bütün olarak gerçekleştirildiği için, kumar suçu oluşma riski vardır.

NFT’nin Birincil Piyasada Ayrı Bir Satış Fiyatı Belirlenmesi Durumu

Satış şirketi, birincil piyasada, rastgele tip satış NFT’sine birim fiyat olarak ayrı bir satış fiyatı belirlerken, rastgele tip satış fiyatı ile olan sapmayı dikkate alarak belirlemesi gerekmektedir.

Özellikle, aşağıdaki yaklaşımlar düşünülebilir:

(a) Rastgele tip satış NFT’sini ayrıca satarken, nadirlik gözetmeksizin tümünü aynı fiyata ayarlarsanız, rastgele tip satış fiyatını serbestçe belirlemiş olsanız bile, malın “kazanç ve kayıp” ilişkisi oluşmayacağı düşünülmektedir.

(b) Diğer yandan, rastgele tip satış NFT’sini ayrıca satarken, nadirliğe göre farklılık yaratırsanız, rastgele tip satış fiyatının ayrı satış fiyatının en düşük birim fiyatını aşmamasına dikkat etmeniz gerekmektedir.

Ancak, birincil piyasada rastgele tip satışla satılan NFT’nin, daha sonra kullanıcılar arasında ikincil piyasada rastgele tip satışla satılması durumunda, satış şirketi ve kullanıcılar arasında malın “kazanç ve kayıp” ilişkisi oluşabilir. Satış şirketi olarak, ikincil piyasa iş modelini göz önünde bulundururken dikkatli bir değerlendirme gerekmektedir.

Tüketici Koruması İçin Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

NFT’nin rastgele tip satışını gerçekleştirirken, tüketici koruması açısından, her işletmenin iş modeline göre dikkat etmesi gereken özel noktalar bulunmaktadır.

Uygun Bilgi Sağlama

İşlem miktarının yüksek olması, iş yöntemi olarak mutlaka reddedilmesi gereken bir durum değildir. Ancak, kumar suçu koruma hukuku göz önünde bulundurulduğunda, satış yöntemi kumar suçu kapsamına girmese bile, tüketicinin talih arayışının aşırı şekilde körüklenmesi veya satış koşulları gibi yanıltıcı bilgiler nedeniyle tüketicinin rasyonel seçimlerinin engellenmemesi için belirli bir dikkat gösterilmesi gerekmektedir.

Özellikle, aşağıdaki gibi noktalara dikkat etmek düşünülebilir:

(a) NFT’nin birincil piyasada satışı sırasında, nadirlik nedeniyle NFT’nin birim fiyatında farklılık oluşturulmazsa, aşağıdaki eylemlerden kaçınılmalıdır:

• Tekil NFT’ye, objektif değerde farklılık olduğunu tüketicilere aşırı şekilde bilincinde olmalarını sağlayan yöntemler (örneğin: belirli bir karakterin değerinin yüksek olduğunu aşırı şekilde tanıtmak veya belirli bir karakteri oyun içinde aşırı şekilde avantajlı hale getirmek vb.).

(b) Satış şirketi, birincil piyasada, rastgele tip satış fiyatı ve ayrı bir satış fiyatı belirleyip satış yaparken, aşağıdaki noktalara dikkat etmek uygun olacaktır:

• Ayrı bir satış fiyatını, rastgele tip satış fiyatından büyük ölçüde sapmayan bir fiyata ayarlamak.

(c) Talih arayışını güçlü bir şekilde körükleyen bilgi sağlamaktan kaçınmak (örneğin: belirli bir NFT hakkında, gelecekteki fiyat artışı veya spekülatif değerin yüksek olduğunu ima ederek, tüketicinin satın alma isteğini aşırı şekilde körükleyen reklamlar vb.).

(d) Planlanan sayıyı ve oluşma olasılığını açıklayarak satış yaparken, aşağıdaki eylemler, hediye gösterim yasası uyarınca haksız gösterim (mükemmellik yanılgısı, avantaj yanılgısı) olacağından, kaçınılmalıdır:

• Belirli bir NFT için, gerçek planlanan sayıdan daha fazla planlanan sayıyı göstermek.
• Belirli bir NFT için, gerçek oluşma olasılığından daha yüksek bir oluşma olasılığı göstermek.

(e) Aşağıdaki eylemler, hedeflenen NFT’yi elde etmek için tüketicinin harcamalarının aşırı yüksek olmasına neden olur ve hediye gösterim yasası uyarınca haksız gösterim (avantaj yanılgısı, yem reklamı) olacağından, kaçınılmalıdır:

• Belirli bir NFT için, son derece düşük bir oluşma olasılığı belirledikten sonra, ilgili NFT’nin kolayca ortaya çıkacağını belirterek satış yapmak.
• Oluşma olasılığı olmamasına rağmen, oluşacağını belirterek satış yapmak.

(f) Belirli bir NFT için, aşağıdaki eylemler, hediye gösterim yasası uyarınca haksız gösterim (mükemmellik yanılgısı, avantaj yanılgısı) olacağından, kaçınılmalıdır:

• Tüketicilere sunulan planlanan sayıyı ve oluşma olasılığını, tüketicinin ilgili değişikliği fark edemeyeceği bir şekilde satış yapmak için sonradan azaltma değişikliği yapmak.

Reşit Olmayanlara Yönelik Dikkat

Reşit olmayanlar, yeterli karar verme yeteneğine sahip olmadıkları ve yüksek miktarda ödeme sorunlarına kolayca karışabildikleri için, reşit olmayanların iptal hakkı (Medeni Kanun Madde 5, Paragraf 2) kabul edildiğinde, satış şirketi veya ikincil piyasa işlem tarafları zarar görebilir. Bu nedenle, reşit olmayanların hizmet kullanımının teyit edilebildiği durumlarda, aşağıdaki gibi önlemler alınması uygun olabilir:

(a) NFT satın alma hizmetinin kullanımı veya satın alımı hakkında, ebeveynlerin onayının gerektiğini hizmet kullanım şartlarında belirtmek vb., kullanıcının ebeveynlerin onayını almasını teşvik etmek uygun olabilir.

(b) Satın alınabilecek miktarı veya sayıyı sınırlamak gibi, ödeme üst sınırı belirlemek uygun olabilir.

Özet: NFT Satışı İçin Avukata Danışın

Yukarıda, 12 Ekim 2022’de belirlenen NFT’nin “Rastgele Tip Satış Servisine İlişkin Kılavuz” hakkında önemli noktaları açıkladık.

2022 Mart’ında, yeniden düzenlenen “NFT İşine İlişkin Kılavuz[ja]” (Japon Kripto Varlık İş Derneği) yayınlandı. Ancak, NFT satış şirketleri, NFT ve NFT ile ilgili ürünlerin ve hizmetlerin hukuki niteliğini, Medeni Kanun, Ticaret Kanunu, Fikri Mülkiyet Hukuku (Telif Hakkı Kanunu, Patent Kanunu, Marka Kanunu) gibi yasalar ışığında analiz etmeli ve hedeflenen NFT’yi satmak için hangi hukuki önlemlerin uygun olduğunu bireysel ve somut olarak değerlendirmelidir.

Ayrıca, bu konular, hızla büyüyen ve gelişen NFT işi ve Web 3.0, Metaverse (sanal alan) gerçekliğine uygun olarak sürekli olarak doğrulanmalı ve güncellenmelidir. NFT satışı iş modeli hakkında, yasal işletme yönetimi için bir avukata danışmanızı öneririz.

Büromuzun Sunduğu Çözümler

Monolith Hukuk Bürosu, özellikle IT ve hukuk alanlarında yüksek uzmanlığa sahip bir hukuk firmasıdır. Büromuz, kripto varlıklar, NFT ve blockchain ile ilgili işlerin tamamında destek sağlar. Ayrıntılar aşağıdaki makalede belirtilmiştir.

Monolith Hukuk Bürosu’nun hizmet verdiği alanlar: Kripto Varlıklar・NFT・Blockchain[ja]