LINE болон Twitter-ийн DM, и-мэйл гэх мэтчилээнд нэр төрийн хүндийг гэмтээх үйлдэл бий болох уу? Илгээгчийг тодорхойлох хүсэлтийн боломж

Интернет дээрх доромжлол, сүрдүүлэгтэй холбоотой хамгийн түгээмэл жишээ нь “нууцлалтай мэдээллийн самбарт хүнд суртал учруулах (нэр төрийн хохирол учруулах) мэт постуудыг оруулсан” гэж үзэж болох юм. Ийм постуудтай холбоотойгоор, тэдгээрийг устгуулах эсвэл тухайн постыг бичсэн хүнийг тодорхойлохыг хүсэх боломжтой.

Тэгвэл, вебсайт бус, цахим шуудан (цаашид e-мэйл гэх), LINE, Twitter-ийн DM зэрэгт муу зорилготой мессеж илгээсэн тохиолдолд, тухайн илгээгчийг нэр төрийн хохирол учруулах гэж үзэж, тодорхойлох боломжтой юу?

Эцсийн дүгнэлтийг эхлээд хэлэхэд, энэ нь ерөнхийдөө хэцүү байдаг. Үүний шалтгаан нь гол төлөв хоёр зүйлд оршино:

• Эхлээд, тухайн e-мэйл (LINE, Twitter-ийн DM гэх мэт) илгээх үйлдэл нь голдуу “нэр төрийн хохирол” учруулахад хамаарахгүй
• Хэрэв тухайн үйлдэл нэр төрийн хохирол учруулахад хамаарах гэж үзвэл, LINE эсвэл Twitter-ийн DM илгээгчийн мэдээллийг ил болгохыг шаардах эрх байгаа эсэх

Эдгээр асуудлуудын дээр, ямар тохиолдолд гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох боломжтой талаар тайлбарлаж өгнө.

И-мэйл болон бусад илгээмжийг ‘хууль бус’ гэж үзэх үү?

Нэр төрийн эрхийн зөрчилд ‘нийтийн’ шинж чанар хэрэгтэй

Нэр төрийн эрхийн зөрчил (нэр хүндийг гутаах) үүсэхийн тулд ‘нийтийн’ түвшинд баримт бичгийг ил болгох шаардлагатай байдаг.

Энд асуудал нь ‘нийтийн’ гэдэг нь ‘тодорхойгүй олон хүнд’ хандсан гэсэн утгатай бөгөөд энэ ‘тодорхойгүй олон хүн’ гэдэг нь ‘тодорхойгүй эсвэл олон’ гэсэн утгатай. ‘Тодорхойгүй’ эсвэл ‘олон’ хүнд хандсан бол хангалттай гэсэн үг юм. ‘Тодорхойгүй’ гэдэг нь жишээ нь, нэг ангийн сурагчид ‘тодорхой’ хүмүүс болох бол, хотын гудамжны хүмүүс ‘тодорхойгүй’ хүмүүс гэсэн утгатай. ‘Олон’ гэдэг нь тодорхой хязгааргүй ч, олон арван хүмүүсийг ‘олон’ гэж үздэг. Иймд ‘нэг ангийн сурагчид бүгд’ нь ‘тодорхой олон’ хүмүүс болох бөгөөд ‘тодорхойгүй эсвэл олон’ хүмүүсийн нэгийг хангасан учраас ‘тодорхойгүй олон’ хүмүүст хамаарна.

Гэхдээ, ‘хэн нэгэнд и-мэйл (LINE, Twitter-ийн DM гэх мэт) илгээсэн’ гэдэг нь ‘тодорхой цөөн’ хүмүүст баримт бичгийг ил болгосон хэрэг бөгөөд ‘тодорхойгүй олон’ хүмүүст хамаарах шаардлагыг хангахгүй байж болзошгүй.

https://monolith.law/reputation/defamation[ja]

Тархацын онол гэж юу вэ?

Гэсэн хэдий ч, дээрхи дүрмийн зарим гадаадад харгалзахгүй гэж үздэг. Хэрэв нэг хүнд зөвхөн мэдээллийг дамжуулсан боловч, тэр хүн тодорхойгүй олон хүмүүст ‘тархаах’ магадлалтай бол, тодорхойгүй олон хүмүүст ил болгосонтой адилхан үзэж болно гэсэн гадаад юм. Жишээ нь, сонингийн сэтгүүлчид худал мэдээлэл өгсөн тохиолдлыг төсөөлөөд үзье. Сонингийн сэтгүүлч нийтлэл бичих нь тодорхой байгаа бөгөөд сонингийн нийтлэлээр бол тодорхойгүй олон хүмүүс тэр ‘худал’ мэдээллийг унших болно. ‘Буруутгалгүй’ гэдэг нь асуудалтай байж магадгүй. Иймд энэ төрлийн тохиолдлуудад зориулан ‘тархацын онол’ гэх мэтчилэн дээрхи ‘гадаад’ нь зөвшөөрөгдөж байдаг.

Гэхдээ, олон тохиолдолд и-мэйл эсвэл LINE, Twitter-ийн DM-ийг хүлээн авсан хүмүүс үргэлж бусад хүмүүст түүнийг дамжуулахгүй. ‘Тархацын онол’ нь зөвхөн гадаад тохиолдлуудад хязгаарлагдана.

Нэр төрийн эрхээс бусад эрхийн зөрчил үүсэх магадлалтай

‘Нэр төрийн эрх’ гэхээс бусад тохиолдолд, тус бүрдээ онцлог шинж чанаруудын хэлэлцүүлэг болно. Гэхдээ дор хаяж, нэр төрийн эрхийг үндэслэн маргаан үүсгэх шаардлагатай тохиолдлуудад дээрхи асуудлууд гарч ирнэ. Мөн практик хэрэглээний мэдрэмжээр, интернет дээрх сурталчилгааны хохирлын эсрэг хамгаалалтын эрхийг төлөөлөхдөө ихэнх тохиолдолд нэр төрийн эрхийг ашигладаг. Хэрэв тэр нэр төрийн эрхийг ашиглах боломжгүй бол, эрхийн зөрчлийг маргаандаа тавих нь маш хэцүү болно.

Илгээгчийн мэдээллийг ил болгох хүсэлтийн хязгаарлалт

Тэгвэл, нэр төрийн эрх болон бусад эрхийн зөрчилдөөн байгаа гэж үзэгдсэн ч, өөр нэг асуудал байна.

Хуульчийн гаргаж буй илгээгчийн мэдээллийг ил болгох хүсэлт, өөрөөр хэлбэл “Үл мэдэгдэх хүнээс хараал идүүлсэн хүний IP хаяг болон оршин суугаа хаягийг ил болго” гэсэн хүсэлт нь Японы Интернет үйлчилгээний хариуцлагыг хязгаарлах хуулийн (Japanese Provider Liability Limitation Law) заалтад үндэслэгдсэн байдаг. Энэ нь тодорхой бус санагдаж болох ч, нэр төрийн эрхийн зөрчилдөөн үүссэн үед гэмт хэргийн гаргагчийг тогтоох эрх нь “Иргэний хууль гэх мэт үндсэн хуулиудаар эрх зүйн хувьд хангагдсан эрх” биш юм. Интернет үйлчилгээний хариуцлагыг хязгаарлах хуулиар анх удаа “бий болгосон” эрх юм.

Тэгвэл, Интернет үйлчилгээний хариуцлагыг хязгаарлах хуулийн дагуу илгээгчийн мэдээллийг ил болгох эрх нь ерөнхийдөө дараахь агуулгатай байдаг.

“Тодорхой цахим шуудан үйлчилгээний үзүүлэгч” нь эрх зөрчигдсөн тохиолдолд, бичлэгийн илгээгчийн талаарх мэдээллийг ил болгох ёстой.

Асуудал нь “Тодорхой цахим шуудан үйлчилгээний үзүүлэгч” юм. Энэ нь Интернет үйлчилгээний хариуцлагыг хязгаарлах хуулийн (Japanese Provider Liability Limitation Law) хүрээнд “үйлчилгээний үзүүлэгч” гэсэн хууль эрх зүйн тодорхойлолт юм. Хатуу хэлбэл, энэ нь “олон нийтийн харилцаа холбоог дамжуулагч” гэсэн утгатай.

https://monolith.law/reputation/provider-liability-limitation-law[ja]

И-мэйл сервер “Тодорхой цахим шуудан үйлчилгээний үзүүлэгч” мөн үү?

Өөрөөр хэлбэл, вэбсайтын хувьд, нэг сайт нь “олон нийтэд” нээлттэй байдаг учраас, серверийн администратор нь “олон нийтийн харилцаа холбоог дамжуулагч” бөгөөд “Тодорхой цахим шуудан үйлчилгээний үзүүлэгч” болно. Гэхдээ, и-мэйлийн хувьд, энэ нь “тодорхой нэг хүн” рүү чиглэсэн харилцаа холбоо юм. Иймд и-мэйл сервер нь “тодорхой хэдэн хүн” рүү чиглэсэн харилцаа холбоог дамжуулагч бөгөөд “Тодорхой цахим шуудан үйлчилгээний үзүүлэгч” биш юм.

Иймд, хэрэв нэр төрийн эрхийг гутаасан и-мэйл ирсэн тохиолдолд ч, и-мэйл серверт илгээгчийн мэдээллийг ил болгох хүсэлт гаргах боломжгүй болно.

Иргэний хэргээр гэмт хэргийн гаргагчийг тогтоох нь хүндрэлтэй

Энэ нь үндсэндээ “одоогийн хууль эрх зүйн системийн хязгаарлалт” гэсэн асуудал юм. “Эрх зөрчигдсөн, иргэний хуулиар хориглосон үйлдэл гарсан ч гэсэн, тухайн гэмт хэргийн гаргагчийг мэдэх хүн (и-мэйл серверийн администратор гэх мэт) руу гэмт хэргийн гаргагч хэн бэ гэдгийг ил болгох арга хэмжээ бэлтгэгдээгүй” гэсэн асуудал байна. Ирээдүйд хуульд оруулах өөрчлөлтөөр энэ асуудал шийдэгдэх магадлалтай бөгөөд, энэ нь маш чухал гэж би бодож байна. Гэхдээ одоогийн хуульд энэ асуудал шийдэгдээгүй байгаа нь үнэн юм.

Хэрэг бол гэмт хэрэгтнийг тодорхойлох боломжтой

Гэхдээ дээрх яриа нь зөвхөн иргэний хэмжээний яриа бөгөөд, хэрэгт холбогдуулан цагдаагийн байгууллага хөдөлгөөнд орсон тохиолдолд өөр асуудал гарч ирнэ. Цагдаагийн байгууллага нь “Жапаны Интернет үйлчилгээний хариуцлагыг хязгаарлах хуулийн мэдээллийг ил болгох эрх”-ийг ашиглахгүйгээр, хэрэгт холбогдуулан шалгалтын эрхийн хүрээнд үйлчилгээний үзүүлэгчид мэдээллийг ил болгохыг шаардах боломжтой. Иймд “И-мэйл сервер нь тодорхой электрон харилцааны үйлчилгээ үзүүлэгчид хамаарах уу” гэсэн асуудалтай холбоогүйгээр, IP хаяг зэрэг мэдээллийг ил болгох боломжтой.

И-мэйл болон бусад илгээмж нь “гэмт хэрэг”тэй холбоотой байх шаардлагатай

Гэсэн хэдий ч, цагдаагийн байгууллага нь “гэмт хэрэг” биш бол хөдөлгөөнд орохгүй. Дээр дурдсанчлан, и-мэйл илгээх нь ерөнхийдөө “нэр төрийн хүндийг гутаах”тай холбоотой биш. Мөн интернет дээрх сэтгэл хөдлөлийн эрсдэлтэй тэмцэхдээ, нэр төрийн эрхийн дараа хамгийн ихээр хамгаалагддаг нь хувийн нууцын эрх зүйн зөрчил юм. Гэвч хувийн нууцын зөрчил нь гэмт хэрэг биш юм. “Хувийн нууцын зөрчлийн гэмт хэрэг” гэсэн гэмт хэрэг байхгүй учраас.

Ингээд эцсийн дүнд,

• Нэр төрийн хүндийг гутаах: Зөвхөн нэг хүн (эсвэл тодорхой хэдэн хүн) рүү илгээгдсэн учраас, батлагддаггүй тохиолдол их
• Хувийн нууцын зөрчил: Эхлээд гэмт хэрэг биш

Ийм байдалтай бөгөөд, ажлын байрны саад болгох, заналхийлэх зэрэг өөр “гэмт хэрэг”ийн батлагдсаныг шалгах шаардлагатай болно.

Цагдаагийн байгууллагад хохирлын мэдүүлэг өгөх эсвэл гомдол гаргах

Ажлын байрны саад болгох, заналхийлэх зэрэг гэмт хэрэг батлагдсан тохиолдолд, цагдаагийн байгууллагад,

• Хэрэв хэргийг гэрчилгээгүй гэмт хэрэг гэж үзвэл хохирлын мэдүүлэг өгөх
• Хэрэв хэргийг гэрчилгээтэй гэмт хэрэг гэж үзвэл гомдол гаргах

Хийснээр, цагдаагийн байгууллага шалгалт хийж, дээр дурдсанчлан гэмт хэрэгтнийг тодорхойлох боломжтой.

Гэхдээ ихэвчлэн хэлэгддэг ярианы дагуу, цагдаагийн байгууллага нь хохирлыг гомдоллох ч, заавал идэвхтэй шалгалт хийдэггүй. Энэ нь олон шалтгаантай байж болох бөгөөд жишээ нь, “эцсийн дүнд ямар хэрэг байгаа болон ямар шалгалт хийхэд гэмт хэрэгтнийг тодорхойлох боломжтой болохыг” хохирогч цагдаагийн байгууллагад сайн тайлбарлаж чадахгүй, цагдаагийн байгууллага ч техникийн мэдлэг дутмаг байгаа зэрэг шалтгаантай байж болох юм. Ийм тохиолдолд, IT-д мэргэшсэн хуульчидтай хамтран ажиллаж, хуульчийн тусламжтайгаар хохирлын мэдүүлэг өгөх, гомдол гаргах замаар цагдаагийн байгууллагын шалгалтыг уриалж болно.

Жижиг дүгнэлт: Хууль бус цахим шуудан болон гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох арга

Дээрх мэдээллээс харахад, муу зорилготой, хууль бус гэж хэлж болох цахим шуудан, LINE, Twitter-ийн DM зэрэг харилцаа болон гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох нь дараах байдлаар хийгддэг.

Тодорхойгүй олон тооны хүмүүст хандсан бол нэр төрийн хүндийг гэмтээсэн гэж үзнэ

“Нэр төрийн хүндийг гэмтээх (нэр төрийн эрхийг зөрчих)” нь “ил тод” байдлыг шаарддаг учраас, эхлээд иргэний болон хууль хяналтын хувьд хууль бус биш, ямар ч утгаараа гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох боломжгүй.

Хувийн нууцыг зөрчих гэх мэт

Иргэний хуулиар хууль бус бөгөөд, гэмт хэргийн үйлдэгч хэн болох нь тодорхой болвол хохирол барагдуулах гэх мэт асуудалд хүргэх болно. Гэхдээ хоёр талын харилцаа байгаа тул, иргэний хуулиар гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох арга байхгүй. Энэ нь үндсэндээ хууль зүйн системийн дутагдалтай байдлаас шалтгаална.

Хувийн нууцыг зөрчих нь “гэмт хэрэг” биш бөгөөд, цагдаагийн байгууллага гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох боломжгүй.

Ажлын байрны хэрэгжилтийг саатуулах, заналхийлэх гэх мэт

Энэ нь гэмт хэрэг бөгөөд, цагдаагийн байгууллага шалгалт хийхэд гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох боломжтой болно.

Иргэний хуулиар хууль бус боловч, хоёр талын харилцаа байгаа тул, иргэний хуулиар гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох арга байхгүй нь дээрхтэй адил.

Хуульчдын холбооны лавлагаагаар илгээгчийг тодорхойлох боломжтой

Гэхдээ дээрх “Хураангуй”-д дурдсан хариуцлагаас гадуурх, өөрөөр хэлбэл “сүүлийн арга” хэмээн, иргэний хэмжээнд “Илгээгчийн мэдээллийг ил болгох хүсэлт”-ийн оронд, буюу хуульчдын холбооны лавлагаа (23-р зүйлийн лавлагаа) ашиглан IP хаягийг ил болгох зэрэг хэргийн гүйцэтгэгчийг тодорхойлох арга бий.

https://monolith.law/reputation/references-of-the-barassociations[ja]

Хуульчдын холбооны лавлагаа нь логикоор:

• Хэрэгтэн нь тодорхой бол хохирлыг нөхөн төлбөрлөх хүсэлт гаргаж болохуйц
• Хэрэгтэн хэн болохыг мэдэхгүй байгаа

төстэй тохиолдлуудад ашиглах боломжтой бөгөөд жишээ нь:

• И-мэйл илгээгдсэнээр заналхийлэлд өртөж, хохирлыг нөхөн төлбөрлөх хүсэлт гаргахыг хүсч байгаа ч
• Тухайн и-мэйлийг хэн илгээснийг мэдэхгүй байгаа

төстэй үйл явдлуудад ч ашиглаж болно. Гэхдээ энэ лавлагаанд хариулт болгон, и-мэйл зэрэг серверүүд мэдээллийг ил болгох эсэх нь дахин өөр асуудал юм.

Хураангуй

LINE, Twitter-ийн DM эсвэл и-мэйл илгээх үйлдэл нь ерөнхийдөө нэр төрийг гутаах явдал хэмээн үзэгдэхгүй байна. Мөн илгээгчийн мэдээллийг ил болгох нь одоогийн байдлаар хүлээн зөвшөөрөхөд хэцүү байгаа юм.

Гэхдээ Twitter-ийн хариулт бичих хэсэг эсвэл мэйлинг жагсаалт зэрэг “тодорхойгүй олон тооны” хүмүүс харах магадлалтай газар бол нэр төрийг гутаах явдал бий болох зай нь их байдаг.

Манай хууль зүйн фирм нь IT салбарт харааны доромжлолтой холбоотой хэргүүдэд зориулсан мэргэжлийн мэдлэгийг олон хадгалж байна. Мөн IT холбоотой доромжлолыг орхигдуулбал, анхааралгүй орхих боломжгүй хэмжээнд өргөжих нь түгээмэл байдаг. Эртхэн арга хэмжээ авах нь чухал болно. Та ямар нэгэн асуудалтай тулгарвал, бидэнтэй холбогдож зөвлөгөө авахыг бид танд уриалж байна.