NHK-ийн 'Дижитал Тату' дугаар 4-р ангийн IT технологи, хууль

NHK-ийн Бямба гаригийн цуврал драма “Дижитал Татуу” нь интернет дээрх харласан, худал мэдээлэл тараасан хохиролыг сэдэв болгон, үндсэн дүрд хуульчийг тавьсан драма юм. Энэхүү драмын гол санаачлагч хуульчийн хувьд, драмад гарч буй хууль эрх зүйн арга хэмжээ болон IT технологийн талаар тайлбарлаж өгнө.

NHK-ийн ‘Дижитал Тату’ гурав дахь ангийн IT технологи, хууль

Дөрөв дэхь анги нь, гол дүр болох Ивай хуульчийн охин, Ивай Саки (Тоуга Эрика)-ийн, түүний харилцаатай залуугийн хамт зочид буудалд авсан зургийг интернет дээр нийтлэгдсэн тухай яриа байв. Ивай Саки нь их сургуулийн мисс сонгон шалгаруулалтад ялагч болон, “Тоё ТВ” телевизийн эмэгтэй хэвлэлийн ажилтан болохоор томилогдсон байдалтай. Зургийг нийтлэхэд, интернет дээр “шаталт” үүсгэж, асуудал үүсгэсэн.

Энэ түүхтэй холбогдуулан, ийм “шаталтыг” хэрхэн устгах, Ивай хуульчийн эцсийн эцэст “гэмт хэргийн этгээдийг” хэрхэн баривчлах талаар тайлбарлаж өгөх болно.

Нууцлалын зөрчил ба нэр төрийн эрхийн зөрчилд үндэслэн устгах

“Тэгэхээр, чи сайн уу? Саки чан, интернет дээр ямар нэгэн их асуудалд орсон байх шиг байна шүү дээ.”
“Одоо би Сакигийн орон сууцанд байгаа ч гэсэн тэр байхгүй байна. Тэр юу хийж байгаа юм бэ. Ийм муухай байдлаа дэлгэсэн.”
“Дэлгэсэн? Дэлгэгдсэн гэж бодохгүй юу?”
(Дундас нь орхигдсон)
“Ах, чи Сакид ч гэсэн буруу байгаа гэж бодож байсан уу?”

NHK-ийн Бямба гаригийн драма “Дижитал Тату” 4-р анги

Интернет дээрх хараал идэх, сүрдүүлэг болон сэтгэл хөдлөлд өртөхөөс сэргийлэх үед, “асуудалтай бичлэг нь хүсэлт гаргагчийн эрхийг зөрчсөн гэж үзэж, тухайн бичлэгийг устгах (эсвэл бичигчийг тодорхойлох) хүсэлт гаргах” гэсэн бүтэцтэй үндэслэлтэй байх болно. “Тодорхой эрх” гэдэг нь, практик мэдрэмжээр, ойролцоогоор 60% нь нэр төрийн эрх, 20% нь нууцлалын эрх байдаг (үлдсэн 20% нь бусад төрлийн эрхүүд). Мөн “нэр төрийн эрх” ба “нууцлалын эрх” нь ихээхэн ялгаатай байдаг.

• Нэр төрийн эрх: Ерөнхийдөө, устгах боломжтой нь “худал” зүйл л байдаг. Үнэн зүйлд устгах боломжгүй
• Нууцлалын эрх: Үнэн эсэхээс үл хамааран устгах боломжтой

Нэр төрийн эрхийн зөрчил бий болох нөхцөл

Нэр төрийн эрхийн зөрчил (нэр хүндийг гутаах) гэдэг нь, энгийнээр хэлбэл,

• Тодорхой үйл явдал (тодорхой зүйл) нийтэд ил болсон байх
• Тухайн үйл явдал нь хүсэлт гаргагчийн үнэлгээг бууруулах шинжтэй байх
• Тухайн үйл явдал нь худал байх

Ийм тохиолдолд бий болдог. … Үнэндээ шаардлага нь илүү нарийн байдаг ч, энгийнээр хэлбэл дээрх маягаар байна. Энд хэлсэн “үйл явдал” гэдэг нь “тодорхой зүйл” гэсэн утгатай бөгөөд үнэн эсэхээс хамаарахгүй.

Нууцлалын эрхийн зөрчил бий болох нөхцөл

Үүнтэй харьцуулахад, нууцлалын эрхийн зөрчил гэдэг нь, энгийнээр хэлбэл,

• Хувийн амьдралын зүйл байх
• Ер нь нийтэд ил болгохыг хүсдэггүй зүйлс ил болсон байх

Ийм тохиолдолд бий болдог. Дээрхтэй адил, үнэндээ шаардлага нь илүү нарийн байдаг ч….

Нууцлалын эрхийн зөрчил нь үнэн эсэхээс үл хамааран бий болдог

Гэхдээ, чухал ялгаа нь, нууцлалын эрхийн зөрчилд, устгах зэрэгт хамаарах бичлэгт бичигдсэн “зүйл” нь үнэн байсан ч, үнэн бус байсан ч болно, мөн үүнийг “үнэн эсэх” гэдгийг хүсэлт эсвэл шүүх хуралдаан дээр тодорхой болгох шаардлагагүй гэдэг нь юм. Ивай Саки нь эмэгтэй хэвлэлийн ажилтан болохоор нь томилогдсон гэдгийг хэлсэн ч, тэрбээр их сургуулийн оюутан бөгөөд, эмэгтэй хэвлэлийн ажилтан нь улс төрч бус, зүгээр л компанийн ажилтан юм. Түүний харилцаа холбоо зэргийг “нууцлал” гэж үзэх нь эргэлзээгүй байх.

(Интернет дээрх бичлэг хэлбэрээр)
“Хааяа, ийм их хөгшин байх юм. Томилгоог ч орон дээрээр хожсон байх даа?”

NHK-ийн Бямба гаригийн драма “Дижитал Тату” 4-р анги

Ийм бичлэгүүдийн хувьд, буруу аргаар томилгоог хожсон гэсэн “үйл явдал” нь Ивай Сакигийн үнэлгээг бууруулах шинжтэй байгаа бөгөөд энэ нь худал гэж үзэж, нэр төрийн эрхийн зөрчилд үндэслэн устгах зэрэгт хүсэлт гаргах боломжтой байх.

Зургийг буруутай замаар олж авсан гэмт хэргийн үйлдэгчийг тодорхойлох

“Энэ зургийг тавихаас өмнөх өдөр, Саки гэдэг охин байгаа учраас ирэхгүй юу гэж уригдсан. Караокегийн газар очсон юм. (…) Тэр үед хэн нэгэн миний утас тоглож байсан бололтой…”
“Тэр караокегийн газарт бусад хэн байсан бэ?”
(…)
“Метроны зургийг интернетэд тавьсан нь та байсан уу?”
“……!”
“Анхны зургийг тараасан ч мөн”
“Би мэдэхгүй”
“Коноши Тацуя гэдэг хүний утасны мэдээллийг шалгавал шууд мэдэгдэх болно. Хуульчдыг доромжлохгүй байх нь дээр”

NHK-ийн Бямба гаригийн драма “Дижитал Тату” 4-р анги

Асуудалтай зургийг интернет дээр нийтэлсэн нь Иваи Саки-гийн гэрэл зургийг тараасан нь Коноши Тацуя биш, түүний ангийн найз Окудэра Миса байсан юм. Иваи хуульч нь нөхцөл байдлын баталгаажуулалтаас Окудэра Миса нь үйлдэгч болохыг итгэлтэй байж, дээрх шигээ түүнд ойртож, өөрийн гэмт хэргийг хүлээн зөвшөөрүүлсэн.

Драмад дүрслэгдээгүй боловч Окудэра Миса зургийг интернет дээр хэрхэн нийтэлсэн бэ? Хамгийн боломжтой нь интернетээр өөрийн утас руу хуулж, дараа нь өөрийн утаснаас нийтлэл хийсэн байх магадлалтай. Учир нь iPhone зэрэг сүүлийн үеийн утаснууд нь хангалттай дотоод санах ойтой боловч MicroSD карт зэрэг гадаад санах ойг дэмжихгүй тохиолдол их байдаг.

Тэгвэл тэрхүү байдлаар бол, жишээ нь и-мэйлээр бол Коноши Тацуя-гийн утаснаас илгээсэн мэйлүүдийг устгасан ч, мэйл сервер дээр “тэрхүү зургийг хавсралт файл болгон Окудэра Миса-гийн мэйл хаяг руу илгээсэн” гэсэн лог үлдэх болно. Жишээ нь LINE ашигласан бол, Коноши Тацуя-гийн утаснаас тухайн LINE логийг устгасан ч, LINE сервер дээр “тэрхүү зургийг Окудэра Миса руу илгээсэн” гэсэн лог үлдэх болно.

Илгээгчийн мэдээллийг ил болгох хүсэлтийн хязгаарлалт

И-мэйл сервер болон LINE серверт эдгээр логуудыг ил болгохыг иргэний хуулийн хүсэлтээр шаардах боломжгүй. Хэлбэржсэн ‘Илгээгчийн мэдээллийг ил болгох эрх’ нь Японы Интернет үйлчилгээ үзүүлэгчийн хариуцлагыг хязгаарлах хууль (Provider Liability Limitation Law) -аар бий болгосон эрх юм, гэхдээ энэ эрх нь:

Олон нийтийн өмнө ил болгосон бичлэгээр нэр төрийн эрх, хувийн нууцын эрхийг зөрчсөн тохиолдолд, тухайн бичлэгийг хийсэн хүний мэдээллийг ил болгохыг шаардаж болно

гэсэн утгатай. Чухал нь ‘олон нийтэд тодорхойгүй’ гэсэн хэсэг бөгөөд:

• Форум болон бусад платформд хийгдсэн бичлэгүүд нь олон нийтэд харагддаг учраас, нэр төрийн эрхийг зөрчих бичлэг хийгдсэн тохиолдолд, илгээгчийн мэдээллийг ил болгох хүсэлтээр бичлэг хийсэн хүнийг тодорхойлж болно
• И-мэйл болон LINE нь тодорхой хэдэн хүмүүст (энэ тохиолдолд өөртөө л) хандсан харилцаа учраас, ямар ч и-мэйл, LINE мессеж ирсэн ч, илгээгчийн мэдээллийг ил болгох хүсэлтээр гэмт хэргийн этгээдийг тодорхойлох боломжгүй

гэсэн үг юм.

Хуульчдын холбооны лавлагаагаар хийгдэх судалгааны боломж

Гэхдээ, тэрхүү нөхцөл байдал байсан ч, хуульчдын холбооны лавлагаа (23-р зүйлийн лавлагаа) нь энэ төрлийн тохиолдолд ч хийгдэж болох юм. Хуульчдын холбооны лавлагаа нь өөрөө хэлэлцээр хийхэд хүндрэлтэй байдаг бөгөөд түүнчлэн, тухайлбал LINE-ийн хувьд, LINE сервер нь харилцаа холбооны бүртгэлийг маш богино хугацаанд л хадгалдаг гэсэн асуудал бас байдаг…

Ивай хуульчийн “шууд мэдэгдэх” гэсэн нь хэмжээний хуурмаг байдаг. Гэсэн хэдий ч, энэ хэргийн хувьд, интернет дээрхи бичлэгүүдийг шалгаж, хамгийн эхэндээ хийгдсэн бичлэгийг тодорхойлж, тухайн бичлэгийн талаархи мэдээллийг ил болгох хүсэлт гаргаснаар “гэмт хэрэгтэн”, өөрөөр хэлбэл Окудэра Мисаг хүрч чадах байсан гэж бодогдоно.

“Digital tattoo” талаар дэлгэрэнгүй тайлбарласан хуудас энд байна[ja]